Skip to main content

Full text of "Herbarz polski. Powikszony dodatkami z poniejszych autorów rkopismów, dowodów, urzdowych i wydany przez Jana Nep. Bobrowicza"

See other formats 





rf^ 



■^~- -.. 







■\ 






HERBARZ 



POLSKI 









KASPRA NIESIECKIEGO S. J. 

POWIĘKSZONY DODATKAMI Z PÓŹNIEJSZYCH AUTORÓW, 
RĘKOPISMÓW, DOWODÓW URZĘDOWYCH 

I WYDANY PRZEZ 



T o ai VIII. 



w LIPSKU 

NAKŁADEM I DRUKIEM BREITKOPFA I H^RTELA. 

18 4 1. 



CS 

t2 



Za pozwoleniem Cenzury. 



-^BRARy 



FEB 2 1 1^37 
lfe/rv OF ^ 



Drukiem Breitkopfa i H.ertf.i.a w Lipsku. 




^K ^SO^^ScSM^M^SoM^H^SStt ^^. ^BBi^ ^jjj^y (^^^1^ ^^ ^^BBŁ^B^M ^5'*^5^BŁi^Ł'BSm 



R. 



Raba herbu Kos w Prusiech , to jest trzy rzeki na tar- 
czy, czyli trzy pasy wszerz tarczy prosto idące, na hełmie Sle- 
powron z pieriCcienicm ; tak g;o opisał , 3JS. o Famil. Pru- 
skich: bo Paprocki i Okolski o nicli milczą. Jedni z tego 
domu, jeszcze za Krzyżaków, osiedli byli w 3Ialborskiem, dru- 
dzy w Pomorskiem województwach. Z tych był Macicy Raba 
z Waplewa, kasztelanem Elbląskim, w roku 1489. według 
Posseliusza Historyi; a MS. wspomniony, chce go mie(5 wo- 
jewodą Pomorskim; w roku 1476. uspakajał niektóre kontro- 
wersye między Jakóbem Kostką i Bazeńskim , co się pokazuje 
z ksiąg Grodzkich Malborskich *). Kwitnął potem Anzelm 
Raba, dziedzic na W aplewie, z zoną swoją Szynweską w roku 
1582. pochowany w Stargardzie , czego świadkiem nagrobki 
ich kamienne. Katarzyna Rabianka, najprzód Jana Plemic- 
ckiego starosty Kowalewskiego , po nim 3Iacieja Nicmojcw- 
skiego Rolicza, wojewody Pomorskiego , małżonka. MS. łio- 
nopats. Druga Katarzyna, l)yła za Wojciechem Dulskim cho- 
rążym Pomorskim. Trzecia N. najprzód za Rembowskim, a 
drugim związkiem, za Janem Dulskim. Czwarta N. za Loka, 
Barbara za 3Ielchiorem Grąbczewskim , ale sterilis. Rapowie 
niegdy w Krakowskiem kwitnęli, tych herb był taki: tarcza na 
dwie części przedzielona , na wyższej ptak nakształt jastrzębia 
stoi na jednej nodze, drugą do góry podniósł, sam w prawą 



*) Ten Maciej Raba wojewoda Malborski podpisał praw Gdańskich 
potwierdzenie od Alexandra Króla w Malborgu. — Cod. Dipt. 
Fol, IV. fol. 190. — Przypisek Krasickiego. 
Tom viii. 1 



2 Riiliaszo wskl — Racil>oro%v8kl. 



tarczy obrócony; lui niższej pieiiiek leży o czterech sakach, z 
którycJi dwu na górze , a dwa na spodzie ; widziałem ten herb 
w Krakowie na nagrobku Katarzyny Rapowny zony J(^'drzeja 
Fouelwcdra zuiarlej 1575. 

11 al»asxOYVSki ^ w Podhisklem województwie. Slarii- 
sław Ral)asz()« ski , pisarz grodzki Trenibowolski , w Ruskiem 
podpisał elekeyu Jana III. Króhu 

Kalliej Gno/nic/ii, w Trockiem województwie Jerzy 
Uabiej (MH.jnieki 1032. 

Etćfltiu^ki /terbu Łodzią. O lycli ani Paprocki , ani 
Okolski nie pisał, w kazaniu jednak na pogrzebie Anny Modli- 
bowskiej, pisze o nich llippolit Stri/jkowski. 

RilhlciYSki herbu Rawicz ,, w Chełmskiej ziemi. I o 
tych ani l*aj)rocki , ani Okolski nie pisał. Józef Rijblewski w 
zakonie Soclet. Jesu , z ojca Jędrzeja urodzony, tenże Jędrzej 
z Maryanny Zmijowskifj spłodził syna Ignacego, i córkę Zofią, 
Antoniego Otlinowskicgo małżonkę. 

Kaliroeki.) w Krakowskiem województwie. Bartłomiej 
Ual)ro<»ki, dziedzic na Brzeźnic, Podrzeczu, Woli i Wosokiem 
w roku 1581. ^-icla Caslren. Sandec. 

Kabi^Ktyushi herbu /ilamri/, w Krakowskiem woje- 
wcidzlM ie. I o tych ciz jtisarzc milcz;}. Alexander Rabsztyński 
w KijoMskiem wojcwó<łzlwie 1674. N. była za Janem Balem 
komornikiem Sanockim 1680. siostra jej za Drogonem. 

KallSZlyński herbu Topor, jediicjze dzielnicy z Tc- 
czvńskiemi , pod kióremi i o łych się mówić będzie. 

Racado^rski herbu Trupiaglowa. Racadowski dzie- 
dzic na Raccadowie, trzy mile od Kalisza, 1518. na liście ko- 
ścioła Broniszewskiego. 

Racliaiiski herbu Jastrzębiec, w Bełzkiem woje- 
wództwie. Jeden z nich ehor.j/.ym był Bcłzkim , żona jego 
Bejita Lasocianka chor.ązanka Lubelska. 

Racliański herbu Junosza, w Bełzkiem województwie. 

Rac*ibor herbu Jastrzębiec , w Lubelskiem wojewódz- 
twie. Jakób Raciborowicz kasztelan Sendomierski w r. 1241. 
przeciwko Tatarom mężnie wojując, krew z życiem dla ojczy- 
zny wylał, o czem nasi hisloi'ycy pisz.-j. 

Uacilloroivski herbu Jelita, w księztwie Oświecim- 
skiem z Raciborowic. Marcin Raciborowski wojski Oświęcim- 
ski 1648. miał za sobą Zofią Trzebińską, ale z nią sterilis. 
Brat jego Alc.\ander, którego syn Szymon, z Barbary Pieniąi- 
kowny wojewodzanki Sieradzkiej, spłodził córkę Maryannę, 
najprzód Michałowi Szamowskienui , z tym sterilis, po nim, 
Stanisławowi czy Józefowi Jezierskiemu, stolnikowi Łukow- 
skiemu , zaślubioną. Są zda mi się inni , co się herbem Prus 



Raciborski —Rączko. 



1///0 picczytuji} , 7, których byt Stanisław kanonik Wolborski 
1634. roku. 

Wojciech Raciborowski w r. 1778. podstoli Czerwonogrodzki. — 
W r. 1788. Ludwik starosta. — Krasec/i/. 

Raciborski /lerbu Rawicz^ w ziemi Czerskiej. Ż tych 
Anzelm Raciborski dziekan Kujawski, kanclerz Poznański, mąi 
katedrze Kujawskiej wielce zasłużony 1642. r. Damalew. in 
Episc. I"^ladislav. fol. 174. Jan dziekan Warszawski , kano- 
nik Pułtuski, 1631. deslynowany do kompozycyi mi<^'dzy du- 
chowieństwem i stanem rycerskim. Dobra Dawidy i z przyle- 
głościami dziedziczne, darował 00. missyonarzom u Ś. Krzyża 
w ^^'^arszawie *). Paweł chorąży Czerski, miał za sobą Gizicką 
kasztelanki; Czerską, z tej był syn Henryk Stanisław, którego 
z Jadwigi Lezeńskiej synowicy biskupa Łuckiego , były dwie 
córki, Agnieszka Wojciecha Zaborowskiego, stolnika Inowro- 
cławskiego, I Maryanna Jana Kłopockiego, miecznika Laty- 
czowskiego, małżonki. Synów zaś trzecli , Jędrzej w obozie 
umarł sterilis. Mikołaj stolnik Bracławski, z Konstancyi Sze- 
ligowskiej, którą Slamirowska urodziła, spłodził syna Jana, i 
córek dwie, Anni;, Samsona Bombek stolnika Latyczowskiego, 
pułkownika arłylleryi koronnej, i Julianc, Jędrzeja Oborskie- 
go, małżonki. Tomasz, trzeci syn Henryka, tego z Słucłiockiej 
syn Antoni miecznik Liwski, którego z Konstancyi Leżeńskiej 
miecznikowny , córki dwie , Zofia i Maryanna, synowie trzej, 
Mikołaj , Lenard i Norbert. 

Franciszek Raciborski w roku 1778. pisarz grodzki Halicki. — 
Przypisy Itras/ckiego. 

Raeieski. Jan w Inowrocławskiem, Bartłomiej, Ra- 
ciescy, w Brzeskiem Kujawskiem 1674. 

Racłaivski. Anna Racławska księni Staniątccka za- 
konu S. Benedykta 1635. 

Kaczeiiski herbu Lubicz^ w ziemi Drohiekicj, patrz 
Rejezyiiski. 

Rączko 3Iosalski herbu Ostoja , w Litwie i ziemi 
Mielnickiej. Rączko mąż rycerski w wojsku Litewskiem, o któ- 
rym Stryjkowski ^hze, lib. 22. y. 701. że w roku 1506. pod 
Kłeckiem, Talarów przeprawy naszym broniących na rzece, 
długą rusznicą, ognia z niej dając, odstraszał, a potem widząc 
jak się jej bali, chód nienabitą , kilku ich gonił. Mikołaj w 
Żmudzi i621. Rączko skarbnik Micinicki 1733. N. Kaspra 
Jerzykowicza podkomorzego Mielnickiego małżonka. N. sc- 



*) Dobra Dawidy pod Warszawą były tylko w administracyi Mis- 
syonarzów, od/lanc zaś były na Seminarystów kleryków dyecezyi 
Poznańskiej i z intrat onych Missyonarze przed kapitułą koliegialy 
Warszawskiej corocznie się rachowali. — Przypisek Krasickiego. 

V 



4 Raczkowski — Raczyński. 



dziaiika ziemska Brześciafiska , była za Piekarskim ]>i. była za 
Grzegorzem Massalskim podkomorzym Grodzieńskim , i w ten 
dom wniosła dobra Raczki nazwane. 

Raczkonski herbu Poraj. O łych tak Paprocki jako 
i Okolski milczy, piszą si«; z Raczkowic , jediicjze dzielnicy 
z Garniszami , wcdiiiy Buranows/aego. Walentyn z Raczko- 
wic Garnysz Zyjj;munta III. 1 Władysława IV. sekretarz, z 
sejmu 1627. do łustracyi dóbr królcwskicłi w Mazowszu na- 
znaczony, maź rycerski we wszystkicłi e\pcdycyach s«e<jo 
czasu, zszedł z tego świata 1639. eialo jego u S. Trójcy 
w Krakowie złożone, z nagrobkiem, który wypisał Starowo/. 
tn Monum. miał za sob."} Mstowską, córkę Jędrzeja. Brat A\ a- 
lentego Augustyn, bezdzietny umarł 1637. tanrze pocłiowany, 
pod Cliocimcm rycersko stawał, co o nim nagrobek jego sławi. 
Jerzy Raczkowski rotmistrz j)ancerny 1658. Iiomptit wojska^ 
a w roku 1662. Konutijłucya Sejmowa fol. 29. w krwawych 
zasługach, wieś Picskary do zgonu życia jego puściła mu, a 
po śmierci jego, sukcessorora na piętnaście lat, tez dobra trzy- 
mać poz\\'oliła. 

Raezkonski /ie7'bu Prus Imo. Paprocki położył ich 
Kaczkowskie ale omylnie. N. Raczkowski rotmistrz pie- 
szy, przy dobywaniu miasta Uły w r. 1568. pierwszy z swemi 
ludźmi na mury wskoczył. Kojał. Biel. fol. 622. Adam Ra- 
czkowski tegoż herbu w Sieradzkiem województwie 1696. z 
Raczykowa j\iemsta podscdek Warszawski 1453. Statut Ma- 
sov.Jol. 98. 

Itaczulski. Wojciech Raczulski , miał za sobą Kata- 
rzynę Leszczyńską w Rawskiem województwie. 

Raczyński herbu Jastrzębiec , w ziemi Wieluńskiej. 
Alexander Raczyński 1674. ^Yojciech miał za sobą Konstan- 
cyą Kowalską, podkomorzankę Wieluńską. Zygmunt Raczyń- 
ski , żyje w województwie Rawskiem, ten miał za sobą 3Ia- 
ryannę Leszczyńską herbu Belina, z której córka jedna Kon- 
stancya. 

Raczyiiski /ie/-^M ^'^fj/f c; , w Wiclkiej-Polszcze. Jan 
Raczyński, w zawód konia puściwszy, gdy z niego szwanko- 
wał, szyję złamał, trzy godziny jak umarły leżał , ofiarowany 
jednak od braci swoich do Częstochowy, przyszedł do siebie 
i do zupełnego zdrowia, działo się to w r. 1623. Jtieszpoi'A. 
Odrób. Stołu fol. 160. Bracia jego trzej, Walenty, Piotr i 
Zygmunt: ten to zda mi się Zygmunt, był potem surrogatem 
grodzkim Nakiełskim , starostą Jasienicckim , który klasztor 
00. Bernardynom w Łobzvnie fundował, a w Bydgoszczy 
ołtarz S. Antoniemu z marmuru czarnego i alabastru wystawił, 
tamże sobie i swoim grób wystawił w r. 1652. o czem świad- 



Raczyński. ^ 



czy napis nad nim położony, kędy wspomina córkę jeg-o , Ja- 
nowi Wąglikowskiemu , miecznikowi ziem Pruskich , staroście 
Osieckiemu , zaślubioui{. Syn zaś jeg"o Franciszek. Jan Karol 
starosta 3Iieścicki, z województwa Pomorskiego posłował na 
konwokacyą 1(596. Piotr niąz rycerski. 3IIcliat Kazimierz naj- 
przód podsędek Poznański , potem Gnieźnieński , dalej Kaliski 
kasztelan , polem wojewoda Kaliski , umarł wojewodą Poznań- 
skim 1738. posłował na sejm 1683. zk;jd komissarzem nazna- 
czony do dyflerencyi pogranicznych od Szląska, Const. J". 13. 
i znowu w roku 1690. Constit. f. 17. i na konwokacyą 1696. 
miał za sohą Krystynę Krassowską, z której córka Konkordya, 
dostała się w małżeństwo Serafinowi Zrchlińskiemu staroście 
Stawiszyńsklemu, druga Kazimira Bona, Józefowi Czapskiemu 
kaszlelanicowi ElhUjskiemu, synowie zaś dwaj, Leon i ^Vi- 
ktor. N. Raczyńska Krzyckiejio Stanisława , kasztelana Po- 
znańskiego małżonka. Łukasz i Franciszek 1696. podobno ten 
Franciszek miał za sobą Heindensteinownę kasztelankę Gdań- 
ską, z której córka, wydana za Bleszyńskiego, kasztelanica 
Międzyrzeckiego. iN'. kanonik Gnieźnieński, viceprezydent try- 
bunału koronnego 1727. ^. miał za sobą Helenę Jarnowską 
kasztelankę Kowalską, pozostałą wdowę po Franciszku Zego- 
ckim. Stanisław w zakonie naszym życie zakończył w Sendo- 
mierzu 1678. Michał zaś we Gdańsku 1716. Są i w Litwie 
tegoż herbu Raczyńscy, z których jeden osiadł był w Inlłan- 
ciecli , a gdy Szwedzi tę prowincyą posiedli , do Wileńskiego 
się Avojewództwa przeniósł : syn jego Daniel , kapłan i kazno- 
dzieja nauki wielkiej in Societ. Jesu , umarł na przclozeństwie 
Kowieńskim 1662. Wojciech w Brześciańskicm 1648. Jędrzej 
sędzia ziemski Wilkomierski , starosta Rumborski 1674. Ja- 
dwiga, Jana Zaleskiego w województwie Trockiem, małżonka. 
W roku 1655. gdy Smoleńsk opanowała Moskwa, a ziemla- 
nów tamecznycli , do drugiego chrztu niewoliła, sami tylko 
dwaj Raczyńscy, zadnemi się, ani perswazyami , ani postra- 
chami , przywieść do tego nie dali. Kojatow. in MS. 

Zygmunt Raczyński sędzia Nakielski i starosta Jasieniecki, o któ- 
rym Nieskcki pisze, byl synem Piotra z Rudv i Ewv Ry- 
chloicskiej a wnukiem Stanisława R. z Rudy dziedzica Ra- 
czy na. Kopy d/owa i Okalewa, i Elżbiety Rychlowskiej. Zygmunt 
miał trzech braci : Wiktora sterilem , Samuela, który się pisał 
de Ruda, i Felixa; tego ostatniego potomstwo nie jest nam wia- 
dome, Samuel zaś miał dwóch synów, Stanisława i Leona, 
a L e o n miał syna Zygmunta. Mylnie więc Niesiecki supponuje, 
iż Zygmunt starosta Jasieniecki miał braci Walentego i Piotra. 

Ołtarz ozdobny i nagrobek, o którym Ntesipcki wspomina , i który 
Zygmunt Raczyński starosta Jasieniecki u ojców Bernardynów 
w Bydgoszczy w r. 1652. wystawił, zostały w r. 1840. po "znie- 
sieniu klasztoru do kościoła katedralnego w Poznaniu przeniesione. 



^ Raczyiiski. 



U 



Na wsponinionym ołtarzu widać herb Nalęcs raz z Panii^ mi^-dzjr 
rogami ua hełmie, drugi raz z slrusiemi piórami; ohydwa jednak 
razy otoczony literami które dowodzą , iż tak jedna jako i druga 
tarcza zarówno Zygmuntowi Raczyńskiemu służą. 

Pozostałym znacznym majątkiem po tymże Zygmuncie Raczyńskim 
staroście Jasienieckim podzielili się, jak wskazuje dział r. 1677. 
w Poznaniu spisany, czterej jego synowie z Katarzyny Jełowickifj 
(własnego herbu) podkomorzanki Krzemienieckiej spłodzeni. 

O tych czterech synach Zygmunta Raczyński i o ich potomstwie 
do lego co JSiesiecki pisze , przydajemy następujące wiadomości : 

I. Jan Karol starosta Miesciski, najstarszy syn Zygmunta Ra- 
cz\ liskiego umarł bezpotomnie , podobno w Paryżu. 

II. tranciszek Stefan, był drugi syn Zygmunta, tego z Annc^ 
Heidensteiii 1 kasztelanką Gdańską, było potomstwo Andrzej i 
Zygmunt, który z Magdaleną Sędzicką spłodził Antoniego 
i Józefa. Antoni z Katarzyną S5//'jg-oi<'*iC-^ starościanką Prawni- 
cką miał synów dwóch: 1. Ignacego, księcia arcybiskupa Gnie- 
źnieńskiego : ten przeznaczony był w młodości swojej do zakonn 
Jezuitów, któremu do zgonu był przychylny i wiele bardzo świad- 
czył. Po ukończeniu nauk pod najsławniejszemi nauczycielami Je- 
zuickiemi w Włoszech, gdy już do kraju swego miał wracać; 
bulla Klemensa XIV. w r. 1773. zakon Jezuicki rozwięzująca, 
stanęła na przeszkodzie powołaniu jego. Stopniem jego pierwszym 
w kolei pasterskiej był stopień plebana w Kostrzynie ; nie długo 
potem został kanonikiem a następnie prałatem katedry Poznańskiej. 
Po śmierci Okęckiego w roku 1792. jednomyślnie od kapituły na 
biskupstwo Poznańskie został obranym. Własnym kosztem ukoń- 
czył kościół katedralny w Poznaniu co do zewnętrznej struktury, 
i pałac biskupi znacznie na ówczas zrujnowany wyreperowal i 
powiększył. Nominowany został księciem arcybiskupem Gnieźnień- 
skim patentem Króla Pruskiego z dnia 3. Maja 1805. r. W r. 
1820. z zezwoleniem stolicy apostolskiej , złożył arcybiskupstwo, 
po czem , rok jeden pomieszkawszy w Rzymie w kollegium Je- 
zuitów, wrócił do kraju, i w Gallicyi życie ukończył d. 19. Lu- 
tego 1823. przeżywszy 82. lat. 2. Wojciecha sterilem. 

Józef, ten trzy razy wstępował związki małżeńskie, i z ostatniego z 
Karoliną 5o«A:owA-^-c były córki i syn Wincenty Raczyński, ko- 
mandor 3Ialtański , szambelan Cesarza Rossyjskiego , i jego z 
Anną ffoljf Sudinghausen spłodzeni trzej synowie : Leopold 
Wilhelm urodź, w r. 1808. Edward Alexander w roku 
1813. i Edward Atanazy w roku 1824. wszyscy trzej w słu- 
żbie wojskowej rossyjskiej , i córka zaślubiona kuzynowi swemu 
Wolif Ludinghausen ; ci dziś jeszcze żyją w Kurlandyi. 

III. Michał Kazimierz Raczyński wojewoda Poznański, trzeci 
syn Zygmunta posłował od Jana Sobieskiego do Wiednia w r. 
1689. wielokrotnie o działaniu jego na tem poselstwie mowa jest 
w dziele Epistolae historico -familiarcs Załuskiego T. I. pars II. 
O jego potomstwie dalej mowa będzie , życie jego byto czynne, 
jak świadczą liczne po nim pozostałe rękopisuia tyczące się urzc- 
dowau i usług jakich dla kraju się podejmował. Urodził się po- 
dobno roku 1650. umarł 1738. pochowany w Woźnikach. 

IV. Piotr, czwarty syn Zygmunta którego iV7e«ecA/ jako męża 
rycerskiego wspomina , bvł wojskim Wschowskim , miał za sobą 
MoszL-zijitską z Dombskipj , siostry biskupa Krakowskiego spło- 



Itaczyiiski. 



dzoną. — Tenże Piolr dożył 105 lat. Svn jego Franciszek 
miał za sobq Maryannę Dtjhshą kasztelankę Konarską, która mu 
spłodziła córkę zaślubion;) Moszczyiiskieniu kasztelanowi Santo- 
ckieniu. Tveli zaś córka Teresa była za Kazimierzem Raczyń- 
skim marszałkiem nadw. koron, o którym niżej. Potomstwa pici 
męzkiej po tvmże Piotrze Raczyńskim nie zostało. 

Mieli al Raczyński, wojewoda Poznański, miał z Krystyny Kra- 
sowskiej, dwóch synów, Wiktora, której;o syn z Magdaleną 
D z i al !/ ii ską &^\oAznn\\ Kazimierz, generał Wielkopolski, mar- 
szałek nadworny koronny, starosta Czerwonogrodzki, umarł w 
Warszawie w H5. roku żvcia swego w r. 1824. i Leona ka- 
sztelana Santockiego, generała łeilnanla, szefa regimentu piesze- 
go, gubernatora Elbl.-jgj , i starostę Belirenlioirskiego , jako leż 
dwie córki , jedną za Zychlińskim , drugą za Czapskim kasztela- 
nicem Elbląskim. 

Leon miał z Wiridyanv Bniiiskiej kasztelanki Kowalskiej (która 
Ido rolo połączona livla z Józefem Mielżyńskim , wojewodą Po- 
znańskim) svna Filipa generała majora, szefa regimentu pie- 
szego i starostę Mieściskiego, jako też dwie córki, Esterę Pannę 
i Katarzynę za Rodolińskim podkomorzym Wscho\yskim. 

Kazimierz marszałek miał dwie córki, Magdalenę za księciem 
Michałem Lubomirskim i Michalinę za wyżej wzmiankowanym ge- 
nerałem Filipem Raczyńskim. Z tego ostatniego małżeństwa uro- 
dzili się Edward i Atanazy Raczyńscy, o których niżej. 

Tytuł hrabiego otrzymał od Króla Pruskiego Fryderyka Wilhelma 111. 
marszałek Raczyński w roku 1798. który tytuł rozciągnięty zo- 

, stał później na braci Edwarda i Atanazego. 

Zycie czynne Kazimierza marszałka poświecone było ważnym 
usługom krajowym : w roku 1764. gdy nie miał więcej jak 24 lat, 
był marszałkiem konfederacyi Wielkopolskiej , w roku 1768. był 
już pisarzem koronnym , w roku 1788. marszałkiem nadw. kor. 
w roku 1793. złożył łaskę. Ostatnia i jedna z najważniejszycli 
jego czynności była prezydencya komissyi bankowej trilateralnej, 
która wspólnie od Cesarzów Austryackiego i Rossyjskiego, jako 
też od Króla Pruskiego została mu powierzona, a po której ukoń- 
czeniu w r. 1800. ozdobionym został orderami Pruskiemi, orła czar- 
nego i czerwonego , jako też orderem Rossyjskim ś. Alexandra 
Newskiego. 

Edward hrabia Raczyński urodź. 1786. Imie to, każdemu z dziś 
żyjących, ko(;hających nauki i pamiątki narodowe pewno jest zna- 
jome. 3Iąż ten urodzeniem , majątkiem i osobistcmi zdolnościami 
do najpierwszych w kraju dostojeństw sposobny, odrzekł się wszel- 
kich podobnego rodzaju zaszczytów — lecz inszym sposobem staje 
się może więcej jeszcze krajowi użytecznym, i jako protektor uczo- 
nych i wydobywca z zapomnienia pamiątek narodowych , zjednał 
sobie sławę i wdzięczność u ziomków, która pewno potomność 
jeszcze ogólniej wypłacać będzie. Przez ciąg lat 20. przeszło 
Edward hr. Raczyński wydał kosztem swoim szereg dzieł hi- 
storycznych , z dawnych rękopismów , które bez jego starania 
pewnoby dotąd i dłużej, publiczności znane nie były. Wyliczać te 
wszystkie trudnoby było. Lecz z liczby dzieł przez niego samego 
napisanych i wydanych dosyć wspomnieć niedawno wyszły „Ga- 
binet Medalów." Oprócz licznych podobnych dla kraju przysług, 
w Poznaniu wystawił gmach wspaniały , umieścił w nim przez 



8 Raczyński. 



wiele lat zbierany księgozbiór z przeszło 17000 łomów złożony, 
i takowy wraz z gmachem darował na wieczne czasy miastu Po- 
znaniowi, na publiczny użytek; uposażywszy zakład ten w zna- 
czne fundusze i obostrzywszy nienaruszoność warunków fundacyi. 
Otworzenie biblioteki nastąpiło d. 5. 31aja 1829. r. — Edward 
hr. Raczyński ma z Konstancyi hrabiny Potockiej syna jedynego 
Rogi era urodzonego 1820. — 

Atanazy hrabia Raczyński urodził się 1788. był posłem Króla 
Pruskiego na dworze Duńskim od roku 1830. do r. 1834. Fun- 
dował majorat ua dobrach Obrzi/ckich pod Poznaniem, któremu 
majoratowi Król oddał dziedzicznie glos wirylny {^Firilstinune) w 
stanach prowincyalnych Poznańskich. Dzieci jego z Anny Radzi- 
wiłłówny spłodzone są Karol Edward, urodzony roku 1817. 
Wanda r. 1819. i Teresa r. 1820. ta ostatnia za Janem hrabią 
Erdódy, erbobergespanem Warasdinn. 

W Wielkopolszcze a mianowicie w Poznaniu widać pamiątki, które 
ta familia zostawiła po sobie , jako to klasztory w Łobżenicy i 
w Woźnikach (ostatnie fundowany wspólnie z 3Iielżyńskiemi) i 
publiczne budowle w Poznaniu. Między któremi wyżej wspo- 
mniana biblioteka publiczna fundacyi Edwarda hr. Raczyńskiego. 
Imienia także tego widzimy rozkrzewienia w innych okolicach 
dawnej Polski, jako też w Rossyi w guberniach Smoleńskiej i 
Charkowskiej , lecz połączenie ich z Raczyńskiemi , o których 
mowa tu była, nie jest nam wiadome. Zył także ostatnich czasów 
Raczyński opat Lędzki i biskup in partibiis, a w r. 1639. Albert 
kanonik Poznański , których familijnych stosunków nie znamy. 

Z dawniejszych dokumentów jakie familia posiada przytoczemy tu 
jeszcze niektóre wiadomości. 

Akta Wieluńskie świadczą, iż familia Raczyńskich w XV. wieku w 
okolicy Wieluńskiej mieszkała i że posiadała wsie Raczyn, Ho- 
łyszy n , Ruda (która w dawnej historyi Polskiej wielkie miała 
znaczenie), hopydłuw , Okalew i inne wsie. W owych czasach 
nosiła la familia na przemian nazwiska Raczyńskich i 3Iałyskich, 
albo z Maiyszyna , 3Iałych , a w ostatnich wiekach ci Raczyń- 
scy, o których szczególniej w artykule Niesieckiego mowa, nie 
przestawali się pisać z Raczy/ia, i Maiyszyna, chociaż od dwóch 
blizko wieków ani Raczyna ani Maiyszyna już nie posiadali. — 
Wnosić by więc można, iż ci Raczyńscy są szczepem familji Sza- 
motulskich należących również do rodu Nałęczów, historya albo- 
\yiera uczy nas, iż niektórzy członkowie rodu Szamotulskich przy- 
brali byli' imię małych, parvi/s , Malskich de Mała. Wojciech 
Malski "wojewoda Łęczycki i generał Wielkopolski pisał się zwykle 
Albertus de Małe jak świadczą akta urzcdo\ye z lat 1442 — 1447. 

Lecz pomijajmy tu domniemania do których ugruntowania potrzebne 
by były jaśniejsze dowody , i przytoczmy tu tylko facta i imiona 
które bliższą mają styczność z imieniem Raczyńskich i Małyskich. 
— W pisaniu nazwiska Raczyn widziemy wielką różność, albo- 
wiem cz\ tamy %v najdawniejszych aktach częściej Raczen , Rad- 
czin, Radschin, a nawet Radischcn , aniżeli Raczyn podług dzi- 
siejszej stałej ortografji. 

W roku 1352. podpisał w Poznaniu Roguslaus de Racseno kon- 
federacyą z wielu innemi urzędnikami i szlachtą. 

W roku 1511 — 1517. sprayyowal urząd stibjudids Vielunensis Ni- 
colttiis Radcziński czyli Nicolam de Radczino. Tenże Mikołaj 



Raczyński — Radawiecki. 9 

był w roku 1503 — 1507. podwojewodzym Wieludskim. Tego 
Mikołaja pohjczenie familijne z Raczyiiskiemi którzy od Zy- 
gmunta starosty Jasienieckiego pochodzą nie jest wątpliwe. 
W roku 1419. byt Wierzbicla Struś dc Radischen subjudex ter- 
rae lyielunensis , a na tym samym dokumencie podpisany jest 
S b i s I a u s de Ra ds chin. 
W roku 1425. widzimy Ma thiam Struś de Radczyno któremu 
Król Władysław nadal przywilej następującej osnowy. Ten cie- 
kawy dokument oryginalny na pargaminie znajduje się wręku familji. 
Otóż wyciąg z niego : 

,, Słgnijicaimis tenore ■praesentium ąmbus ewpedit, unwersis , prae- 
sentibus et ftituris, notitium praesentiam habituris ; quo modo 
altentc meritis intuitu perpendeiites gratae fidelitatis studiosa ob- 
seguia et multiplicium constautium meritorum, ci/ibus nobilis Ma- 
thias Struś de Raczy no noster fidelis celsitudini nostrae hactenus 
placere meruit et in futurum arito fidelitatis studio poterit yrae- 
stantius complacere ; horum intuitu coleutes ipsum specialiurn gra- 
tiurum nostrarum proseąui faiwribus et ad obseguia nostra red- 
dere promptiorem , sibi in et super omnibus poenis judicialibus 
theutonici juris Magdeburgensis , in Cicitate nostra Posnaniensi 
tiosiram concerncntibus ynajestatem , centum marcas monetae et 
numeri polonicalium , cidelicet ąuadraginta octo grossos in mar- 
cain (fuamlibct computando, dedimus , donarimus , contulimus etc.'-'' 
W r. 1454. podpisani są na akcie Wieluńskim dwaj bracia, Ma- 

thias i Thomas de Raczyno . 
W roku 1480. genealogia tych Raczyńskich od których pochodził 
Zygmunt Raczyński starosta Jasieniecki i jego descendencya 
nieprzerwanie jest udowodniona dokumentami, które się tu omi- 
jają , gdyż nie dowodzą takowe, tylko posiadanie dóbr, sukcessye, 
i działy. — Z dokumentów familijnych. 
Kaczyński herbu Slepowron^ w ksicztwIeLitewskieni. 
O tych ani Paprocki , ani Okolski nie pisał. 

]tit(laiusk.i herbu Pogonią kto. Zyn^munt I. Król Pol- 
ski , na zjeździe z Władysławem Królem Węgierskim i Cze- 
skim, na instancyą niektórych Panów Polskich, W^ładysława 
Radamskieo;o , między rycerstwo Polskie policzył, i w herhie 
nosić pozwolił ręki zhrojnej z obłoku wyciągnionej , trzymają- 
cej goły miecz, w polu czerwonem. O czem czytałem list te- 
goż Króla in MS. Petricov. 

Radawieclli AerÓM^ońcsa, w Lubelskiem wojewódz- 
twie. Jędrzej Radawiecki zakonu Kaznodziejskiego S. Teologji 
doktor w roku 1632. Zofia była za Janem Stępkowskim. Acta 
Castr. Lublin. Piotr w ziemi w Wołyńskiej 1528. Metryka 
If^otyńska. Bonawentura, zakonu S. Franciszka obserwantów, 
mąź wielkiej pokory , darem od Boga wjrzucaniem czartów z 
ciał ludzkich wsławiony. Ten, gdy plaga Boska powietrzna na 
Rzeszów miasto padła, służył chętnie zapo>vietrzonym , juz co 
do ciała , nędznych żywnością opatrując , aż też sam zapowie- 
trzony, umarł w roku 1647. życia swego 84. ciało jego po- 
grzebiono w grobli stawowej nie daleko miasta: i lubo lat kil- 



10 Radecki. 



kanaście w ziemi zakopane było , za ogłoszeniem jednak od 
opętanycli , ^^ykopane, nienaruszone wyjęte, i do pospoliteg-o 
inuvm bi^acl gTobu jji-zeniesione. 

Radecki herbu Doliiaa^ w Belzklem województwie. 
Paweł Radecki scliolastyk Sendoniierski, polem wielkieg^o czło- 
wiek. ^^lloqu. Osecen. lib.S. cap. 5. Jakób miał za sobą Pe- 
tronellę Kleczkowską. Tomasz Annę Kołakowską , z której sy- 
nowie: Jerzy, Franciszek, Cvryak, i córki: Zofia, Teresa, 
Teofila. Cyryak sędzic Bełzki , dziedzic na 3Iianowicach , był 
cborązym Bełzkini , miał za sobą Konstancyą z Tuczamp Ła- 
szczownę , siostrę Alexandra Łaszczą , wojewody Belzkieg^o, 
syn z niej chorąży Bełzki pojął Zaborowską. N. chorąży Beł- 
zki, za którvm bvła Firlejowna Zofia, kasztelanka Sanocka. 
Lukrecya , Jana Petrykowskieg-o małżonka. Stanisław sędzic 
Bełzki 1676. Alexandra z Heleny Sulimowskiej synowie: Jan 
i Mikołaj. 

Radecki herbu Dryn, w Kaliskiem województwie. Je- 
den z nich w legacyi wysłany do Iwoni hospodara Wołoskie- 
g-o, przeciwko prawu narodów sekwestrowany , i do Konstan- 
tynopola odesłany, wszakże potem, za Taranowskiego posła do 
Porty naleganiem, wolno był puszczony. Stanisław, Poznań- 
ski, Płocki i Pułtuski kanonik, deputat na trybunał koronny r. 
1620. Mikołaj kanonik Płocki. SVojciecb skarbnik Łęczycki 
w PoznajisłvIem województwie 1674. 

Radecki herbu Godziemba, w Kujawwskiem i Bel- 
zklem województAvaeh. Jednaz ich dzielnica z Lubrańskiemi, 
tego zaś imienia nabvli z Radcza Łubrańskiego. Ordynacya 
Jana Łubrańskiego biskupa Poznańskiego, i Mikołaja Gardziny 
Łubrańskiego, wojewody Poznańskiego, braci rodzonych , u 
Paprockiego o herbach fol. 280. położona, wspomina Skal- 
nego Redzca Łubrańskiego, ze szedł od dziada jednegoz z nie- 
mi, to jest, ze sobie byli bracia stryjeczni rodzeni, i dla tego 
między Innemi ten Skalny , w ordynacyi do sukccssyi po Łu- 
brańsklch , włożony. Z tych był Jan , pamiętny wojownik, 
który z NIezabItowskIm i Pretficzem, koło Zbaraża pt) frz> kroć 
Tatarów na róznvch miejscach zbił, plon odebrał i niewolnika. 
Bielski takie fol. 44. sławi jednego z nich męztwo w Woło- 
szech. Syn tego Jana do zgrzybiałego wieku żołnierz, bezdzie- 
tny z tego świata schodząc , dobra swoje kolłeglo naszemu 
Kamienieckiemu darował, wszakże Paprocki, i pod herbem 
Doliwa tego Jana położył. Pisali się potem z Krukowa w Ku- 
jawskiem w ojewództwie. Z tych N. Radecka , byta za Siemia- 
nowskim Mikołajem. Kazanie., Brama Grzymała. Stanisław 
spłodził córkę Barbarę, Jerzego Telefusa małżonkę. Krzysztof 
t Chmielecklej, miał syna Mikołaja, chorążego Horodelskiego, 



Radecki. H 



pułkownika królewskiego , ten z paneerną i usarską chorągwie 
we wszystkich expedycyach, jak rycersko stawał, z tego po- 
znać, ze mu pi)(l Cliocimeui r(^'kc poderzniono, w Moskiew- 
skiej okazvi w plecy ci(;to, pod Wiedniem na Janczarów na- 
padłszy, wveijjł, działa icłi na niciize samyeli obrócił. Dwa 
razv ślul)v małżeńskie ponawiał , pierwszy raz z Piotrowską, 
z której svn Ale.vander , umarł steri7is: drugi raz, z Teresą 
Lipską cłiorązanką Bełzką, z tą zostawił trzy córki: Barbarę 
Kurdwanowską kasztelanową Halicką, Helenę Stadnicką pod- 
stolinc Belzką, Zofią AVybranowską łowczyną Łukowską, sy- 
nów zaś pięciu : 1. Krzysztofa podstolego Bełzkieg'o bezpoto- 
mnego 2. Antoniego chorążego Horodelskiego , męża rycer- 
skiego , to pod Podhajeami, to indziej na Ordzie szablę przy- 
tępiwszy, Turków kilku pojmał i do Króla przyprowadził: de- 
putatem był na trybunał ko^-onny 1723. traydzieści tysięcy za- 
pisał 00. Trynitarzom do Tomaszowskiego konwentu , umarł 
kasztelanem Lubaczowskim 1736. Złączył się był dożywotnie 
z Eufrozyną Humiecką łowczanką Podolską, z tej zostały się 
ti-zy córki, Katarzyna Sługocka^ podczaszyna Chełmska, 2do 
Komorowska. Teresa zakonnica S. Benedykta we Lwowie, Ma- 
ryanna Komorowska stolnikowa Bełzka: synowie zaś czterej, 
Tomasz cliorązy Horodelski , zona jego Cetnerowna staro- 
ścianka Szezurowieeka, pozostała wdowa po Łosiu chorążym. 
Mikołaj Schołarum Piarum. Józef miecznik Bełzki , złączył 
się dozpyotnie z Anną Koeowną sędzianką ziemską Bełzką , z 
tej się został syn Mikołaj, 2</o voto z Iwanicką chorązanką No- 
wogrodzką, 2 tej ma córkę. Jędrzej, czwarty syn kasztelana. 
Po Eufrozynie zmarłej , pojął tenże Antoni, drugą jej siostrę 
Joannę , za dyspensą papiezką , pozostałą wdowę po Czapskim 
podczaszym Parnawskim, potomstwa nie było. Po tej przybrał 
sobie w małżeństwo Kiełezewską, ehorązankę Lubelską, z tej 
dwie córki. 3. Romualda, umarł w zakonie naszym we Lwo- 
wie w roku 1715. zapisawszy kollegio Jarosławskiemu pewną 
summę. 4. Waleryana , starostę Romanowskiego, pierwsza 
zona jego Przerębska, druga Marchocka , wdowa po Tułkow- 
skim, z niej jest trzech synów, i córek. 5. Józefa chorążego 
Grabowieekiego, temi czasy kasztelana Lubaczowskiego, depu- 
tatem bpyał na trybunał koronny , komissarzem do Radomia, 
posłem na sejmy, sędzią grodzkim Grabowieckim, z Teodorą 
Suchodolską wdową po Blinowskim , zył bezdzietni*. 

W r. 1778. Jan Radecki łowczy Buski. — Micha! podsloli Bu- 
ski. — Mikołaj podczaszy Gralwwiecki. — Michał podsloli 
Grabowiecki. — Krasicki. 

Kaflecbi herbu Rudnica^ w Brześclańskiem wojewódz- 
twie, z tą jednak różnicą, ze strzała przez podkowę nie do 



12 Itadgrowskl— Radllcki. 

f,'-ói-y żeleźcem, ale nu dół idzie. Z lycli byli Jan i J\uvel Ra- 
deccy, z matki Czeruiewskiej Lerbu Sreniawa urodzeni. 

Radgonski, w ziemi Łomżyńskiej. Franciszek Ma- 
teusz Radcowski wojski Łomżyński, i Jakób 1674. Adam miał 
za sobą Zofią Olszyńską. 

Radkie^Yicz , w Mińskiem województwie. Samuel 
Radkiewicz 1632. N. była za 3Iicbatem Łyszkiewiczem stol- 
nikiem Orszańskim. 

Radlicki /lerbu Korab, w Wielkiej-Polszcze, od któ- 
rych pulem Bobowscy swój początek wzif^li. 3Iichal z Radłicy, 
niedaleko Kalisza, którego syn Jan biskup Krakowski , z matki 
Krystyny urodzony, pomoj^ły mu do tej infuły nietylko poler 
wielki w innych naukach , ale tez i biegłość w medycynie : 
chęcią albowiem tej nauki uwiedziony , do Francvi się puścił, 
kędy lat kilku nakładem , do tej o sobie opinji przyszedł, ze 
g-dy Ludwik Król Węgierski i Polski , stargane niezwy ezaj- 
nemi chorobami zdrowie swoje chcąc dźwignąć. Króla Fran- 
cuzkiego upraszał, żeby mu doświadczonego w lekarskiej sztuce 
człowieka przysłał, ten monarcha chcąc Ludwikowi, ile swemu 
wnukowi, dogodzić, Jana do niego, z niemałem cnoty jego 
zaleceniem, wyprawił: i nie omylił się na swojem zdaniu Król 
Francuzki, wkrótce albowiem Ludwik, za staraniem Jana, do 
pierwszej pory zdrowia przyszedł : co mu zawdzięczając Lu- 
dwik , do kanonji Krakowskiej , pieczęć mu \yielką koronną 
przydał; z tym tytułem czytałem go na liście tegoż Ludwika u 
Nakiel. iv Miechov. fol. 318. w roku 1381. Skoro się zaś 
dowiedział o śmierci Zawiszy biskupa Krakowskiego, jego na 
tę katedrę, usilnem naleganiem u kapituły, zalecał: obrany 
tedy zgodnie, i od Jana arcybiskupa Gnieźnieńskiego poświę- 
cony w roku 1382. Suchą u Jangrola, Chrapkowice, Porębkę, 
Abrabę u Bądzinia, i Szyszową , dobra kupiwszy, do biskup- 
stwa przyłączył, kościół farny, w Bodzęcinie miasteczku, S. 
Krzyża fundował. Książęcia Raciborskiego Janusza , o Lipo- 
wiec i Sławków , gwałtownie od niego spustoszony , prawem 
do tego przycisnął, że mu nadgradzając szkody, trzech wsi w 
księztwie Raciborskiem ustąpić musiał, i darować kościołowi 
Krakowskiemu, to jest Chełm, Koszutów i Gemielnice. Wika- 
ryom Krakowskim, żeby ich był zachęcał do śpiewania godzin 
kapłańskich, wszystkie offerty, które składano u grobu i ciała 
S. Stanisława biskupa, przekazał, dziesięcinę także od stołu 
swego w Nowej Górze, i dziesięć grzj^wien w żupach solnych, 
tymże wiecznie darował. Długo siedział na tej katedrze? nie 
zgadzają się autorowie. Paprocki o herbach fol. 463. Po- 
wiada, że obrany w roku 1382. że umarł w roku 1393. pisze 
jednak że tylko lat dziesięć na tej katedrze prezydowat , a prze- 



Radllcz - Radliński. l.-^ 

ciel według" jeg-o komputu , byłoby lat jedenaście, Starowol- 
ski in l^^itis Episcop. Cracov. twierdzi, ze wzięty w r. 1380. 
a wszedł do grobu 1.392. r. dwanaście zaś lat rządów jego bi- 
skupstwa naznacza, myli sic jednak w lym Starowolski ^ g^dy 
wstęp jego na tę katedrę zrzuca na rok 1380. bo jakom wyżej 
namienll, jeszcze w roku 1381. lylko był kanonikiem Krakow- 
skim i kanclerzem , jako się podpisał u Aukielskiego , musiał 
tedv dopiero zostać, według Paproć, biskupem 1382. ze tei 
umarł w roku 1392. jawnie nagrobek świadczy, toc tylko lat 
dziesięć, lą dyecezyą rzijdził. Okazy;} śmierci jego bvła truci- 
zna , którą go poczęstowano na traktamencie u proboszcza S. 
Floryana, i kanonika Krakowskiego, Kula nazwanego, z której 
wszyscy inni, co przy tym stole siedzieli, wkrótce śmierć poł- 
knęli, biskup jednak, z tej, który miał w medycynie experyen- 
cyi tak wielkiej , ze wejrzawszy na człowieka , śmierd mu bli- 
zką, albo życie przepowiadał: postrzegłszy niestraMny z zgubą 
życia swego kąsek, którym go nakarmiono, kazał się u balki 
nogami do góry, głową na dół powiesić, i tak długo cienszemi 
prątkami po brzucbu smag^ac, póki śmiertelnej ze wszystkiemi 
potrawami , które tam jadł , nie zbył poczesnej , czem sobie 
przewlókł życia do trzech lat. Pochowany po śmierci w ka- 
plicy Mansyonarzów , w której tcmi czasy Najśw. Sakrament 
chowają, z nagrobkiem na pawimencie, z herbem Korab, ten 
mu w roku 1518. Jan z Łaska arcybiskup Gnieźnieński, jako 
swemu pradziadowi (mówi grobowiec) restaurował, i Staro- 
wał, in Monum. pisze. Z czego poznać, ze dom Łaskich Kora- 
bilów , wziął swoje początki od Iladlickich. Kwitnął potem 
Piotr z Radlicy, kasztelan (nie pisze jednak /'a/^rocA/', jaki,) 
w roku 1400. Jan Radlicki vice instygator koronny r. 1629. 
Baranów. N. Kazimierza 3Iączyiiskiego, starosty Klonowskie- 
go , druga Korzeniowskiego , pisarza ziemskiego Poznańskiego 
1680. r. małżonki. Jędrzej sędzia ziemski Poznański, kaplicę 
Matki Boskiej, przy kościele Poznańskim 00. Franciszkanów, 
i modnie wystawił, i bogato wykształtował. Stojikowski ^ ka- 
zanie^ fp^alecznik w bramie. Inszym także przybytkom Boskim 
wiele uczynności świadczył, zszedł zaś z tego świata w rokn 
1678. Do Radlickich , po zejściu familji Łaskich Korabitów, 
jako do najpierwszych sukcessorów, przeniosło sięyM* Patro- 
natus na probostwo Łaskie , plebanią Sadkowską , kantoryą 
Gnieźnieńską, dziekanią Kaliską, mówi Okohki t. 2. Jhl. 181. 

Radlicz patrz Haza. 

Radliński /terbu Gryf., pod Tarnowem i na Woły- 
niu , piszą się z Radlna. N. Radlińską, wspomina nagrobek w 
Tarnowie, i Starował, in Monum. Adam Radliński rotmistrz 
pancernej chorągwi, koni 76. Komput ivojska 1658. Wa- 



14 RadliiiNkl — ICadoJeMskl. 



wrzeiiiec jiocIsrJck Mieliiicki, i Jan w województwie Potlla- 
skieiłi 1674. podpisali elekcją Jana 111. Króla Polskieg;o. 

łtiidliuski herbu Tarnawa. Gołard Radliński slarosla 
Kokeniiauski, jeden z niłjprzedniejszej kawaleiji Polskiej, któ- 
rych Król Kazimierz , po sławnej pod Puckiem z Krzyżaków 
wikloryi, w roku 1462. pańsko reg^alizowal. O czcm Histor. 
Polon. Prut. Posselii. Bielski powiada fol. 437. ze gdy Ja- 
sieńskie<j;o Kej;imentarza , Krzyżacy zdradą pod Starogardem 
pojmali, i tryumfowali, jakby Polaków na glowc; porazili, tedy 
wojsko osierocone po swoim rządzcy , icgoź Gotarda sobie za 
głowt^ obrali, który wnetźe Starogard obiegł: umarł przed ro- 
kiem 1487. jako u tegoż Posseliusza list pewny wspomina. 
Croiner lib. 26. 

Katlłowski. *) Tych wspominają różne tranzakcye. 
Księgi Grodzkie Ostrzeszowskie w r. 1625. N. miał za sobą 
Agnicszk<; Rostkowską s<;dziank<^ł Grabowiecką. 

Kadogoscki herbu J elita ^^ w Łęczyckicm wojewódz- 
twie, jednejże dzielnicy z Secygniewskiemi. Z tych 3Iikołaj z 
Radogoszczy kwitnął w roku 1439. jako z jego pod|)isu dowo- 
dzi Papr. Jan kanonik Łęczycki, sekretarz królewski, z sejmu 
1569. naznaczony do łustraeyi dóbr królewskich w Prusiech. 
Constit. fol. 40. 

Ritdogoski herbu Ostoja, w ziemi Łonrżyńskiej. 

RadoliOYYSki ^ w Wołyńskiem województwie. 

Ra4lojewski herbu Ogoticzyk, w województwie Ino- 
WTOcławskicm , jednejże dzielnicy z Zakrzewskiemi , ale od 
dóbrRadojewicz, działem wziętych, tak nazwani. AdauktZbozy 
z Zakrzewa na Radojewicach Radojewski, z Orzełskiej spłodził 
trzech synów: Piotra Zbozy Radojewskiego, któreg"o z Jadwigi 
Mycielskiej, córka Anna, była za Kazimierzem Karskim : Jana, 
ten z Ewy Czarkowskiej tylko dwie córki zost.iwil , z tych je- 
dna zakonnica w Bydgoszczy, druga Zofia, Panną umarła: 
Swentosława, tego z Wilkostowskiej, syn Wojciech, chorąży 
Inowrocławski, Katarzyna Ponętowska podscdkowna Inowro- 
cławska, powiła mu syna Wojciecha, który z Barbarą Myciel- 
ską, zi'oclzil trzech synów , Mikołaja chorążego Bydgoskiego, 
Jana Chryzostoma chorążego Bydgoskiego surrog.ata grodzkie- 
go Poznańskiego, Constit. 1717. fol. 20. temi czasy kaszte- 
lana Inow rocławskiego i Rafała Stefana , podczaszego Brze- 
skiego Kujawskiego , sędziego grodzkiego Kruświckiego. N. 
miał za sobą Annę Osiecką, z tej była córka Teofila za Janem 
Kolczyńskim podczaszym Inowrocławskim. 



*) Trzy radia , późniejsi heraldycy familji tej za herb naznaczają. 



Radolliiskl. i-^ 



Radoliiiski herbu Leszczy c, w Wielkiej - Polszczę. 
Paprocki i Okolski o nich nie pisał. Maciej z Kadolina, woje- 
woda Inowrocławski r. 1400. a bodaj nie pierwszy ten urz^d, 
w tym województwie piastował , jako sii; mówiło w pier- 
wszym tomie. Piotr Wisz z Uadolina, biskup Krakowski, z 
ojca hrabi xMaeudy, z matki Małgorzaty, urodzony, jako ebce 
Dłiii^osz^ ezvli z Anny, jako Paprocki ; jeździł w poselstwie 
do lionifacYUsza Papieża od Królów y , i od tej;oz Papieża do 
lirólowy, Literae Bonifucit\ u Długosza 1399. Po zejściu 
Jana Iladlickieyo , kapituła Krakowska, Setej^^a z Cbmielika, 
kantora Wiślickiego i kanonika Krakowskiego, herbu Róża, 
już sobie była zgodnie obrała , któryby był tą dyecezyą rzi|- 
dził, tym czasem Bonifacy usz IX. Papież, dowiedziawszy się 
o śmierci Radlickiego, nie czekajcie elekcyi od kapituły, 3Iani- 
liolowi synowcowi swemu , tę infułę konferował. Bolało to 
Króla Jagiełłą i Królowa Jadwigę przetoż cudzociemca, żadn<i 
miar;{, do possessyi biskupstwa tego przypuścić nieclieieli, ale 
Jadwiga, znać urażona, że od kapituły, nie podług kondyeyi 
swojej w dobrach Ja.\yce nazwanych pi-zyjęta była, jako pisze 
Starowolski, I na elekcyą , Sieciecha mniej uważaj;jc , PIoli*a 
Wisch nazwanego , proboszcza Kujawskiego , obojga prawa 
doktora, a swego kanclerza, do tej infuły, stolicy apostolskiej 
usilnie zaleciła : I stało się , że Papież widząc nieprzełaniane 
Królestwo za Piotrem W^issem , swoje dyspozycyą za Manifio- 
lem skassow awszy , tegoż Piotra na tej katedrze potwierdził w 
r. 1392. Był na ubogich, klasztory, zakony, i kościoły, pra- 
wie rozrzutny. Kościół S. Maryi Madaleny, na ulicy kanoni- 
czej w Krakowie , wystawił , i do Collegium Juristarum , in- 
korporował. Pruszcz in descript. Cracoiu Drugi w Bolecho- 
wicach wymurował. Trzeci w Krakowie na Piasku na cześć 
Maryi Panny, i 00. go Karmelitom oddał. Czwarty w Wi- 
towskiej Woli, pod tytułem S. Krzyża, na instancyą Mancinny 
z Konina starosty Lwowskiego z domu Rawicz , któremu nie- 
które dziesięciny przyłączył , od stołu biskupiego oderwawszy 
Ich ; tęż same łaskę wyśw iadczy t wielu innym kościołom , jako 
w Slenieńskiej Woli , na prośbę Jadwigi Królowy , prebendzie 
w Kamienieckim zamku, od Klemensa Moskorzewskiego , pod- 
kanclerzego koronnego, kościołowi w Popkowicach , od Mi- 
chała z Chmielowa sędziego Krakowskiego, kollegiacie Tar- 
nowskiej , od Jana Tarnowskiego , kasztelana Krakowskiego, 
prebendzie S. Trójcy na zamku Lubelskim, Psalterystom sledm- 
nasŁu, od Jagiełłą Króla , przy kościele Krakowskim, fundo- 
wanym, na których też podawanie /w* Patronatus, na siebie i 
na swoich sukcessopów otrzymał od tegoż Pana. Canonicos 
Regulares z Kłocka sprowadził do Krakowa, kościół im Bo- 



16 Radoli/iski. 



iego Ciahi oddal w roku 1405. który oni potem za pomocą 
Króla Jagietia wymurowali, mówi Paproć. Do kościoła kate- 
dralnego dal kielich zloty, ornat I dalmatyki złotoglowowe, ko- 
cioiek do kropienia, miednicę, nalewkę i kryzmal, srebrne. 
Jadwiga Królowa umierając, ostatniej woli swojej, jego sobie, 
z Tęczyńskinj kasztelanem Krakowskim , exekutorami obrała ; 
więc wysypawszy, to na uboj^ich , to na fundacy.-j akademji 
Krakowskiej , zebrane od niej pieniądze, sam Piotr Wisch, 
nrzv iiitrodukcyi akademji do Krakowa, pierwszą lekcyą ex 
Jare Canonico dyktował, przy obecności wielu prałatów i se- 
natorów , według^ Stui'owol. JVa Seneńskim koncilium , siła 
pracy podjął, zcby był tylko kościołowi praM ow iernemu, który 
schizma rozrywało, pokój pożądany zjednał, mówi Dtugotiz in 
yitis Episc. Posn. iv historyt zaś swo/e/ pod rokiem 1408. 
świadczy: ze na Pisańskie koncilium stawiwszy się w licznej i 
do powagi przybranej komitywie , chwałę łam imienia Pol- 
skiego utrzymywał przez wszystek czas. Zlamląd wraz z opa- 
lem Tynieckim, wybrał się do Palestyny, gdzie miejsca święte 
uczciwszy , grób Pański nawledzi\yszy , gdy się do ^Yenecyi 
powrócił, za poradą doktorów, wziąwszy mocniejsze lekar- 
stwo, wpadł w letarg, z którego az do śmierci niemógl zupeł- 
nie hyc uleczony: przecież do ojczyzny, lubo z zwątlonem 
zdrowiem, w roku 1410. zawitał. Ta jego niemoc, okazyą mu 
była, do sciągnienia go na niższą katedrę: Wojciech albo- 
wiem Jastrzębczyk , biskup Poznański , zażył jej na swoje 
stronę. Piotra, jako mniej sposobnego do lunkcyi pasterskiej, 
i falującego na głowę , udał , czego niektórych kanoników nie- 
wdzięcznością płacącycli Wischowi , za bcneficia kościelne, 
którcmi icli napcliał , świadectwem popierał , czem tak nabił 
uszy Jagiełłą Króla, że u Jana XXIII. Papieża wymógł, żeby 
go pozwolił z Krakowskiego biskupstwa, na Poznańską Infułę 
przenieść, nawet gdy Piotr w komitywie kolligatów, krew nych, 
i innych przy słuszności stojących, do Króla zajechał, suppll- 
kując żeby mu resztę życia swego dopuścił spokojnie przy swej 
katedrze zakończyć, nietylko nic nie otrzymał, ale też, gdy 
Mroczko z Łopuchowa, żwawiej się za Piotrem umawiał. Król 
własnemi rękami pochwyciwszy go, do więzienia wtrącić ka- 
zał: czem wszyscy przerażeni, zamilkli: (tego Mroczka kre- 
wnym Piotra czyni Długosz, Bielski go do herbu Leszczyc 
pociąga fol. 302. gdzie powiada , że mu Preismark zamek w 
Prusach, Król Jagiełło pod kommendę oddał , ale go tenże au- 
tor «TZPJ znowu Nałęczem pisze) Piotr lubo się opierał, prze- 
cież z płaczem ustąpić z Krakowskiej , na której 20. lat prezy- 
dował, na Poznańską musiał : na tej dwie lecie tylko zabaw I- 
ws?y, w roku 1414. na drogę wieczności przeniósł się, w ka- 



Radoliuski. i~ 



ledrze Pozuańskiej pogrzebioiiy. Kiól Jagiełło dowiedziawszy 
się o jeg'0 śmiertelnej cłioroLie, w błiziiości na ten czas będąc, 
do Ciązvna gdzie leżał, przybył; tam poklęknąwszy przed Pio- 
trem, prosił, zęby mu darował niesłuszne obejście swoje z nim. 
iVa co pobożny biskup: ,, Daruję ci Królu: bo wiem ześ to nie- 
tak z swojej chęci na to się odważył, jako raczej z podzogi cu- 
dzej ambicvi, adwersarza jednak mego na sprawiedliwy sąd 
Boski powołuję." Gdyby jednak Piotr dłużej był pożył, nic pe- 
wniejszego, żeby był na swoje katedrę, przez koncylium Kon- 
stancyeńskie, które się w następującym roku zaczęło, przywró- 
cony. Sarkali albowiem wszyscy na to zjrromadzeni na ten sy- 
nod ojcowie, a osobliwie ci, którzy na przeszłych koneyliach. 
Pizańskiem i Seueńsklem, cnotę Piotra znali, tak dalece, ze tez 
i pozwy koncylium ^Yojciechowi Jastrzębczykowi >łĄdac ka- 
zało , wszakże to wszystko interpozycya królewska za Wojcie- 
chem, rozchwiała, ze od tej sprawy sądzenia ojcowie na syno- 
dzie ustąpili. Synowica jego rodzona Barbara, była za owym 
sławnym wieku swego mężem, Zawiszą Czarnym herbu Suli- 
ma, na wojnie Tureckiej zabitym, po którym, wziąwszy na się 
raz żałobę, osierociała z potomstwem wdowa, nigdy póki żyła, 
nie złożyła. Długosz pod rokiem 1428. gdzie ją zowie fae- 
minain rarae rirtutis. Stanisław Badoliriski z Agnieszki Kory- 
towskiej, spłodził córkę Maryannę , Jana Dobrogojskiego mał- 
żonkę. Maryanna Radolińska, Maciejowi Poniatowskiemu cho- 
rążemu a potem kasztelanowi Łęczycldemu, zaślubiona. Ję- 
drzej (ojciec jego urodzony z Rolanki, miał za sobą Bieganow- 
ską, która z Brozogajskiej spłodzona) kasztelan Krzj-wiński, a 
przedtem najprzód pisarz grodzki Kaliski , pod który czas dwa 
razy posłem był na sejm obrany, dwa razy na trybunał deputa- 
tem, zostawszy surrog:atorem Poznańskim, tyleż razy te funkcye 
z pocłiwałą na sobie piastował. Na kościół , w Pleszowie od 
ognia zniszczony , siła z swojej sikatuły łożył, do restauracyi 
także kościoła Jarocińskiego , i na połsrycie jego blachą , i na 
kaplicę, którą z gruntu przy nim wymurował : na trzech kapła- 
nów, przy tejże fundowanych kaplicy, fortuny swojej nie żało- 
wał. \V każde święto Matki Boskiej do sakramentów śś. przy- 
stępując, zjednał sobie tę łaskę, że w dzień Oczyścienia jej , z 
tym się rozstał światem, zostawiwszy z Anny Mycielskiej czte- 
rech synów: AYojciecha, Jędrzeja, Stanisława i Jana, jeden z 
nich miał za sobą Łaszczownę, drugi Sarnowską, trzeci Łubień- 
ską. N. była za Molendą. N. za Mikołajem Siedleckim. Pęski 
kazanie na jego pogrzebie. Kazimierz umarł w zakonie naszjTii 
1715. w Ostrogu, Antoni i Ludwik 1696. Józef podkomorzy 
Wschowski żyje doży^yotnie z Świniarską córką 3Iikołaja, i z 
niej zostawuje potomstwo , to jest synów kilku ; Mikołaja , Ję- 
ToH VIII. ' 2 



i» Radoliuski. 



drzeja, Józefa, Wojciecha i Jana; córkę zaś Teresę. Bvwał 
posłem na sejmy i deputatem na trybunat koronny. N. Radoliń- 
ski dziedzic na Zelaskowie, ten żyje z Walewską, kasztelanką 
Rozpierską rodzoną siostrzenicą swoją, za dispensą papiezką. 
Z czterech synów Andrzeja kasztelana Krzywiiiskiego, z J/yr/cA 
sA'iej (jak wyżej): — 1. Wojciech pierwszy imienia tego podko- 
morzy Wschowski, które dygnitarstwo do potomslwa jego przeszło, 
miat za zonę Annę z Łaszczą Łaszczoirnę herbu Prawdzie. — 
2. Andrzej starosta Santocki, dwie poj.-jł żony, i z oludwóch zo- 
stawi! potomstwo. Pierwsza jego żona była Katarzvna Borl,-owska 
herbu iVo«7'«ff , córka Kazimierza Borkowskiego i Magdaleny Le- 
*rcr//«.yAvV/wojewodzanki Poznańskiej herbu Wieniawa. Druga żona 
jego była Maryanna 5fl/v/o«'«A'ff wojewodzanka Łęczycka herbu tior- 
win. — 3. Stanisław Kajetan starosta Rogoziński także dwie 
pojął żony. Z pierwszej Agnieszki Korijtowshiej jedne pozostawił 
tylko córkę Maryannę, która poszła \mo roto za Jana Dobrogojskiego 
wojewodę Bełzkiego herbu Grabie ; '2do roto za Macieja Poniato- 
wskiego kasztelana Łęczyckiego i chorążego kor. Z drugiej żony zaś 
z Izabelli Łi/bieńsA-/rj berba Pomian, kasztelana Sendomiersk. córki, 
spłodził synów kilku z których jeden Ludwik, i córkę jedne Kod- 
stancyą, która poszła za Franciszka Daleszyńskiego herbu Korczak. 
Wojciech pierwszy podkomorzy Wschowski spłodził z Anny Łasze zo- 
?/7?y synów trzech. Dwóch z nich Andrzej i Józef bezdzietnie 
umarli : trzeci zaś J[ ó z e f Stefan, drugi podkomorzy Wschowski, 
ożenił się z Teresą Świniarską. Bywał kilka razy posłem na sejm i prze- 
siadywał w trybunale kor.; podpisał r. 1696. elekcyą Króla Augusta IŁ 
Andrzej starosta Santocki zostawił z żony pierwszej Katarzyny 5or- 
^•0M'*A7>/ synów pięciu: — 1. Franciszek kanonik Poznański. — 
2. Jan żyt bezpotomnie z Teresą Chełmską. — 3. Adam kasztelan 
Konarski, miał żonę Maryę Abdank Malezewską. — 4. S I e fa n dwo- 
rzanin Króla Augusta II. generał w wojsku koron. Zginął w młodym 
jeszcze wieku na wojnie Szwedzkiej. — 5. Seweryn, który jedne 
tylko zostawił córkę Teresę, Michała Ostoi Starzeńskiego małżonkę. 
Z drugiej swej żony Sarnowskiej, zostawił Andrzej starosta San- 
tocki następujące potomstwo: 1. Andrzej, żył w małżeństwie 
dożywotnera z 3Iaryą ff^alewską córką Michała Walewskiego naj- 
przód kasztelana Spicimirskiego a później wojewody Sieradzkiego; 
i siostrą. — 2. Katarzyna małżonka i\'. Zapolskiego kasztelana Wie- 
luńskiego. — 3. Marya , Jana z Bogusławie Sierakowskiego ka- 
sztelana Brzeskiego herbu Ogoiiczi/k małżonka. — 4. Zofia mał- 
żonka N. Walewskiego kasztelana Spicimirskiego. 
Z małżeństwa Józefa Stefana Radolińskiego , drugiego podkomo- 
rzego Wsciiowskiego i Teresy Świniarskiej pięciu urodzjło się 
synów i córka jedna. — 1. Mikołaj, komendarz orderu S. Jana 
Jerozolimskiego, umarł w krajach cudzoziemskich, — 2.*) An- 

■) Od tej epoki familia ta powiększej części w księztwie Poznańskiem 
i Prusach pozostała, i tytuł hrabiów w Polszczę przez nią używany, 
przyznany jej został i w monarchji Pruskiej, ze wszyslkiemi stanowi 
temu należnemi prerogatywami. Dziś zaś panujący Król Pruski rry- 
deryk Wilhelm IV"., w Królewcu d. 13. Września 1840. Juliusza 
i Władysława hrabiów Radolińskich , (w końcu wspomnianych) 
tytułem Szambelańskim zaszczycił. — 



Radoliiiski. 19 



drzej trzeci podkomorzy Wschowski, na Kretkowie, Skokach, 
Hamrze , RadoUnie \ Biały Pan, nie chc.iawszy podpisać elekcvi 
Króla Stanisława Poniatowskiego na tron Polski gdy mu się na- 
dana i przymuszona wydawała , i popierając cal,-} swoją silą i po- 
wagą w^'bór ksiąźccia Henryka Pruskiego na Królestwo Polskie, 
wyniósł się zupełnie do Prus , gdzie udarowany został dygnitar- 
stwem szambelaiiskiem. Później ulubiony przez Króla Fryderyka 
Wilhelma II. juź Andrzej Prusy nieporzucit , jak tylko aby podróż 
do Francyi i Włoch uczynić. Krótko po powrocie wpadł w cię- 
żką chorobę i młodo jeszcze w zaniku swoim Bilskim umarł roku 
1779. Miał Andrzej za żonę Annę z Błociszewa Ostoja Ga- 
jewską , córkę Rafała Gajewskiego starosty , kasztelana Rogo- 
zińskiego. Ta po śmierci Andrzeja, i za instancyą Króla Fryde- 
ryka Wilhelma , drugi raz poszła za Fryderyka reich - grafa von 
Flotow ,, szambelana królewskiego. — 3. Stanisław, kawaler 
orderu S. Stanisława , i po bracie Andrzeju czwarty podkomorzy 
Wschowski. Był on na dziedzicznych dobrach Łobżenicy, Ja- 
rocinie, Siernik, i wielu innych dobrach Panem, i w Sier- 
nikach wystawił pałac wspaniały któreu dzisiaj te dobra zdobi. 
Miał za żonę Katarzynę Racsyiiską , kasztelana Sanlockiego 
Leona córkę. Z tego malżeiistwa dwie spłodził córki, które są 
następujące : a. Wiridyanna w pierwszem małżeństwie zaślubiona 
z Józefem hrabią Kwiłeckim, starostą, kasztelanem Wieluńskim, 
orderów Polskich i Orla czerwonego Pruskiego kawalerem, osta- 
tnim posłem extraordynaryjnym Rzeczypospolitej przy dworze Ber- 
lińskim. — b. Antonina, małżonka Stanisława Brezy z Goraja, 
orderów Orła białego i S. Stanisława kawalera , ministra sekre- 
tarza stanu Króla J. M. Fryderyka Augusta Saskiego i wielkiego 
księcia Warszawskiego., — 4. Wojciech starosta Wieluński, 
orderów Orła białego i Ś. Stanisława kawaler. 3Iiał za żonę N. 
Bniiiską , córkę Wojciecha Bnińskiego starosty Nakielskiego i 
kasztelana Kowalskiego. — 5. Jan, który pojął za żonę N. Ga- 
łecką, córkę Gałeckiego wojewody Poznańskiego i Maryi Ciołek 
Poniatowskiej małżonków. — 6. Córkę Katarzynę, żonę Edwarda 
Garczyńskiego kasztelana Rozpirskiego. 

Andrzej z małżeństwa swego z 31aryą ff^alewską zostawił na- 
stępujące potomstwo: 1. Kajetana, wojskiego, najprzód a potem 
kasztelana Poznańskiego, orderu Orła białego i S. Stanisława ka- 
walera , klóren ożenił się z Małgorzatą Pomian Łubieiiską mi- 
nistra byłego sekretarza stanu siostrą. — 2. Konstancyą, zaślu- 
bioną \mo voto z Janem Walewskim, chorążym Sieradzkim, S. 
Stanisława orderu kawalerem. 2(/o roto z Stanisławem Ponińskim 
wojewodzicem Poznańskim. — 3. Salomee Piotra Abdank Kru- 
szewskiego małżonką. — 4. Antoninę, której mężem był Piotr 
Karśuicki z wielkiej Karśnicy, kasztelan Wieluński. 

Andrzej trzeci podkomorzy Wschowski, kilkoro spłodził dzieci, 
krórych imiona następują: 1. Teresa, zaślubiła się z Baronem 
Fryderykiem von Domhardt , ordynacyi Worina w Pruskiem łiró- 
lewstwie Panem, radcą stanu itd. — 2. Jan Ignacy, orderu 
Cesarskiego S. Anny liawaler, młodo bardzo w r. 1789. wszedł 
do wojska jako chorąży gwardyi koronnej Pruskiej, pod osobliwą 
protekcyą Króla Wilhelma II. Lecz w r. 1794. niechcąc przeciw 
dawnej ojczyźnie w wojsku służyć, wziął demissyą i udał się na 
dalekie podróże , i dopiero po upłynionych wielu latach znowu do 

2- 



20 Radomicki. 



kraju powrócił. Gdy wielkie ksic^-ztwo Warszawskie ustanowione 
zostało a czpść dólir jego w nim się znajdowała, przez współ oby- 
wateli województwa za marszałka sejmu Wałeckiego ogłoszony 
został; potem także na sejm główny od województwa swego za 
posła wybrany. Po zakończonej missyi znów przestał polityką się 
trudnić i aź w roku 1810. przyjął urząd prefekta generalnego 
Prus zachodnich , lecz i ten wkrótce potem złożył. Ożenił się za 
dyspensyą papiczką z własną swoją bratową, Maryą Nieborską 
kasztelanką Płocką, zmarłą w Dreźnie r. 1834. Z tego małżeństwa 
zostają następujące dzieci: Stanisław urodzony 8. Maja 1812. r. 
i córki dwie, Józefa i Emilia. — 3. Józef, na Kretkowie i Borsen- 
ciczkach Pan, i brat młodszy Jana Ignacego. Młodo bardzo umarł 
zostawując z Maryi Nieborskiej syna jednego, Juliusza. 

Jan Radoliński synów dwóch i córkę jedne zostawił: Franci- 
szek starszy bezżennie umarł. Drugi zaś Ignacy, na Jaroci- 
nie , Sicrniknch i Dobry Pan , zostawił z małżeństwa z Anną 
hrabianką liwihcką siostrą stryjeczną, syna jednego Włady- 
sława urodzonego roku 1806. I córek dwie, Gabryelę, która w 
miesięcu Czerwcu 1837. roku umarła, i w Jarocińskich grobach 
złożona. Drugą zaś Petronellę wydaną za generała Borona de Habć. 

Z Kajetana kasztelana Poznańskiego pochodzi linia jedna pobo- 
czna tej familji pod imieniem Radolińskich-Lanckorońskich znana. 
Ta linia w dzisiejszem Królestwie Pojskieńi osiadła, posiada tam 
dziedzictwa znaczne, jako to dobra Ze/askowskie i wiele innych. 

Piotr Radoliiiski-Lanckoroński , orderu S. Stanisława kawaler, na 
Zc/askowie Pan, marszałek sejmu województwa Kaliskiego, i po- 
seł na sejm główny roku 1788. nareszcie podkomorzy nadworny 
koronny , miał za żonę Teklę Poraj hrabiankę Latickoroiiską, 
hrabi Poraj Lanckorońskiego wojewody Sendomierskiego i łow- 
czego wielkiego koronnego córkę, od czasu małżeństwa tego przy- 
jęła linia ta dla rozróżnienia zwyczaj noszenia dwóch nazwisk 
Radolińskich-Lanckorońskich. — Dwie siostry Piotra bezżennie 
umarły, trzecia zaś z Walewskim się zaślubiła. — Z małżeństwa 
swego z \\vd\)\Aa\i^ Lanckorońską Piotr Radoliński-Lanckoroński 
pięciu zostawił synów: Ludwika w Francyi osiadłego; Sta- 
nisława któren ożenił się z hrabianką Rusocką z Gallicyi; Ro- 
man; Włodzimierz, i Alexander. A córek cztery : 1. Iza- 
bella, Józefowi Kolonna Walewskiemu zaślubiona. — 2. Ma- 
rvanna, Karolowi Walewskiemu zaślubiona. — 3. Emeta z Ra- 
dolina-Lanckorońska, bez mężna. — 4. Józefa dwóchmężna ; \mo 
voto kasztelana Fundament z wielkiej Karśnicy Karśnickiego żona; 
%do roto poszła za mąż roku 1835. w Wenecyi za hrabię Poito, 
Włoskiego Pana , i Papieża Grzegorza XVI. Capełlari po siostrze 
siostrzeńca. — Z dokumentów familijnych. 

Kadoiuicki herbu Kotwicz , w Wielkiej - Polszczę. 
Dom 1)0(1 toni iinieiileia starożytny: bo Dobrogost Radomicki 
w roku 1382. podpisał konfederacyą Wielkopolską pod inter- 
reo-num , u JauuszowsA. w Statut, fol. 74. Kwitną! potem 
Hieronim wojewoda Inowrocławski, starosta W^schowski, z 
sejmu 1638. Constil. fol. 19. i 1641. Constit. fol. 18. ko- 
mlssarz naznaczony , do pogranicznycb dllFercncyi. Pan na 
uboo-ich miłosierny, kiedy na snslentacyą ich w Koninie trzy- 



Radoiiilcki. 21 



dziestu, w Żerkowie jiiclnastu, uczynił. Na zakonne domy nie- 
mniej szczodpobliwy, osobliwie na 00. Bernardynów, {jdy m 
Wschowie kościół ich i klasztor od szcściudziesie'}t lat, od he- 
retyków opanowany, zniszczony, Mindykowat, i znacznym na- 
kładem restaurowawszy, temiz zakonnikami osadził. Przy Zer- 
kowskim kościele, kurs Panny Maryi fundował: i bractwu S. 
Anny pewną coroczną pensyą naznaczył. Tak wielkiej był 
siły, ze wiatraki, porwawszy ze wszystkim impetem rozpc^-dzone 
skrzydło, całe utrzymywał, podkowy żelazne kruszył. AYszakze 
potem przez półszósta lala, róznemi chorobami od Boga nawie- 
dzony, og;niem i innemi przygodami dotkniony, z sił spadłszy, 
wspaniałem tylko sercem, wszystko mile przyjmował, az tez w 
roku 1652. poszedł po cierpliwości swojej zapłatę: córka jego 
starościna Pobiedziska, syn Marcin starosta AVschowski, w sa- 
mej porze , gdy juz był rękę na Tureckich karkacli zaprawił, 
świat i nadzieje o sobie prędką śmiercią pomieszał: diaigi Ka- 
zimierz Władysław kasztelanem był Kaliskim , z tym tytułem 
komissarzem naznaczony do granic z sejmu 1670. Constitut. 
fol. 26. na klórem krześle i życie swoje skończy! , łubom 
ci ja sam omylnie myślał, ze się na Poznańską kasztelanią 
przeniósł. Złączył się był dożywotnie pierwszym związkiem z 
Zofią Ossowską , drugim z Bukowiecką : córka jego Anna 
była za Damianem Garczyńskim chorążym Poznańskim. Sy- 
nów zaś pięciu : pierwszy Maciej z Ossowskiej urodzony, 
najprzód kasztelan, dalej wojewoda Kaliski, potem wojewoda 
Inowrocławski i generał Wielkopolski, nakoniec umarł woje- 
wodą Poznańskim w roku 1728. Ludowika z Otoka Zaleska 
herbu Dołęga , podkomorzanka Łęczycka , tylko mu córkę po- 
wiła, Katarzynę, wydaną za Sapiehę Jerzego Wilkowskiego ; 
drugi Jędrzej Ale.\ander z tejże urodzony, kasztelan Kaliski, a 
dalej i Poznański, potem wojewoda Kaliski., aź tez i Poznań- 
ski, marszałkował w trybunale koronnym 1709. ustąpił bratu 
Maciejowi krzesła Poznańskiego w roku 1716. zona jego Fran- 
ciszka Czarnkowska slarościanka Osiecka, z której synJan wo- 
jewoda Inowrocławski i generał Wielkopolski, marszałek try- 
bunału, koronnego, na której funkcyi umarł 1728. zostawi- 
wszy z Broniszowny kasztelanki Kaliskiej syna, ale ten dzie- 
ciną umarł; i córki, Annę Szoldrskę , starościnę Łęczycką i 
Rogozińską ; drugą Działyńskę starościnę Naklelską ; trzeci 
Stefan w Węgrzech i podczas Wiedeńskiej wojownik prze- 
ciwko Turkom; czwarty Jan; piąty Władysław z Bukowieckiej 
urodzony , kasztelan Poznański , wziął województwo Poznań- 
skie po Macieju bracie , z którego wszedł do grobu w roku 
1723. jest jego Oracya iv druku in Jol. 1688. Fortihido 
Martis a eonjuncttone armorum Palladis provem'i'ns. Z (la- 



22 



Radoml/iskI— Radoiiiski. 



jewskiej , córki Franciszka kasztelana Rogozińskiego , synowie 
)e<^o dwaj : Maciej i Jędrzej starosta Odolanowski , obadwaj 
pomarli, same tylko zostały córki. N. Radonilcka była za Ale- 
xandreni Zaleskim kasztelanem Nakielskim. 

Rafloiiiiiisk.i herbu Prus 2(lo, w Dobrzyńskiej ziemi. 
Mikołaj z Radomina, łowczy Dobrzyński w roku 1415. na li- 
ście Króla Jagiełłą danym Miastu Lubelskiemu. Bartłomiej 
pisarz Bobrownicki za czasów Paprockiego , według którego, 
jednejze s;j dzielnicy z Zglinnickiemi. N. Radomińska była za 
Kitnowsklm. 

Ra«loiiiski herbu Brodzie, w ziemi Warszawskiej. 
N. Radomska, była za Prokopem Łuszczewskim. 

Ua«loillsk.i herbu Pobog ^ w Krakowskiem wojewódz- 
twie. Z tycli był Jan Radomski za czasów Paprockiego. 

Ba(loinsli.i herbu Prus 3tio , ale z tą różnicą , ze na 
wierzcbu podko\\'y barkiem do góry postawionej , kładą pół- 
tora krzyża: Są zaś familiancl tego imienia w Brzeskiem Li- 
tewskiem , województwie. Paprocki i Okolski o nich nie pisał. 

Kadoiliyski ^ piszą się z Radomyśla, jakom widział 

na nagrobku w Krakowie w kościele S. Franciszka. N. Rado- 

myski, miał za sobą Maryannę Skubecką, drugi Jastkowską. 

Tomasz Radomyski w r. 1788. pisarz ziemski Łukowski. — N. 

Radomyski Jezuita był spowiednikiem Maryi Leszczyiiskiej Kró- 

lowy Francuzkiej. — Krasicki. 



RADONISKI 




HERB. 



Paproć, w Gniazdzie fol. 1193. O herb. fol. 680. 
Okol. tom. 2. fol. 575. Klejnoty fol. 102. tak icli lierb opi- 
sują. Tarcza na ukoś dwiema liniami przedzielona , od pra- 
>\ego boku z dołu, w górę na lewy bok tejże tarczy, linije 
obiedwie szeroko od siebie odległe, jednakową wszędzie miarą, 
lóża jedna nad temi liniami, druga pod niemi. Koloru larezy, 
linji, róży, ani bełmu, dopieroż począlkti tego lierbu, nikt nie 
opisał. Radoniscy według Paprockiego nim się zaszczycają, 



Radouski— Radoszewski. 23 

których Okolski Radcjniskicmi zowie. Z tych hył Mateusz Ra- 
doniski starosta Filipowski. 

Radoushi herbu Jasieńczyk, w ziemi Warszawskiej. 
Okolski ich pisze Radowski. 

Ratloiislii herbu Łada^ w ziemi Warszawskiej. Ję- 
drzej z Radonia Radoiiski, kasztelan Zarnowski 1674. Adam 
starosta Inowłodzki marszałek tryhunalu koronnego 1703. r. 
miał za sohą Maryanm,^ Tiiczyńską kasztelankę Gnieźnieński}. 
Są i w Grodzieńskim powiecie. jX. Jacka Koszutskiego mał- 
żonka. 

Antoni Radoński w roku 1778. podscdek Radomski. — Mieli al 
przełożony nad szkołą kadetów w Warszawie. — Anastazy 
wojski Opoczyński. — Adam podstaros'ci Opoczyński. — Jan 
podstoli Chęciński. — Bonawentura podwojewodzi Chęciński. 
— W r. 1788. Jakub chor.-jży Gnieźnieński. — Krasicki. 

Radoiiski herbu Radwan , w Mazowieckiem woje- 
wództwie. Paprocki i Okolski o nich nie pisał. 

Radostonski herbu Łabędź^ w Sendomierskiem m o- 
jewództwie. 

Radoszen'Sk.i herbu JSiezgoda, w Prusiecli. Marcin 
RadoszcMski, za czasów Paprockiego mąi chwalebny. A. miał 
za sobą Ewę Działyńską kasztelankę Brzeską Kujawską. Są i 
w księztwie Litewskiem Radoszcwscy, z których jeden osiadł 
w Nowogrodzkiem Mojewództwie. 

Do tych zape\yne należą Radoszewscy w Litwie osiedleni , z któ- 
rych Leo w roku 1778. sędzia grodzki Trocki i podczaszy. — 
Przypisy Krasickiego. 

Radoszewski herbu Oksza ^ w województwie Siera- 
dzkiem. Dawna i można w Czechach kiedyś kwitnęła familia 
Werszowców : bo jako Paprocki dowodzi z kroniki Czeskiej, 
jeszcze za Mnata ksiąźęcia Czeskieao , koło roku Pańsldeao 
800. Zył potem Gesko syn Tisty w roku 1103. który Swiato- 
petka lvsiązęcia Czeskiego, sprzysięgłego z Cesarzem Henrykiem 
na zgubę Polski, zabił: za co, pi-zyjechawszy do Bolesława 
Krzywoustego monarchy Polskiego, hojnie był udarowany, 
w^iął albowiem dobra Siemikow ice, Radoszewice, Lipnik, 
Broszęcin, Bogumiłowice, Strozą, Ziełęein, Dylów, Wrocice, 
i wiele innych, od którycli sukcessorowie jego różnych imion 
nal)yli , jako Imbram , który się pisał z Siemikowie , ten jako 
listy rozdzielne świadczą, w roku 1441. miał dwóch synów: 
Stognicwa i Bogusława : z których Slogniewowi działem do- 
stały się dobra Siemikowice z pi-zyleglościami , Bogusławowi 
Radoszewice , tego syn Mikulasz Boksza , w Węgi-zech żołd 
wojenny prowadząc, we dwudziestu potrzebach z pogany, tak 
się dobrze zasłużył Królowi Ludwikowi, ze od niego miał zna- 
czne (łpati*zenie na kilku zamkach , osobliwie ti-zymal od niego 



24 Radoszewiskt. 

Kamieniec i Terebesz , wszakże po śmierci tego Króla spuści- 
wszy le zamki , wrócił się do Polski , gdzie w lat wieku swego 
85. umarł w roku 1574. złączył sit; był dożywotnie z Konopni- 
cką starościanką Wieluńską : synów trzech zostało : Marcin, 
Jerzy i Jędrzej : to Papi'oc. Z łych Jerzy Boksza Radoszewski 
bvł podkomorzym Wieluńskim, poseł z województwa Siera- 
dzkic"o na zjazd Wiślicki, Constit. l5S7.J'oL 439. i na sejm 
koronacyi Króla Zygmunta III. Co7istilut. fol. 442. i 1613. 
fol. 24. z Mogilnicką herbu Korczak zostawił potomstwo. Ma- 
rek najprzód podkomorzy Wieluński , poseł na sejm 1616. i 
deputat do kwarty Rawskiej, Const.fol. 19. i 1627. i 1629. 
komissarz do granic, Constit. fol. 16. potem kasztelan Wie- 
luński, z tym tytułem podpisał elekcyą Władysława IV. 1633. 
Constit. fol. 8. miał za sobą Annę Biskupską podkomorzankę 
Łęczycką. Paweł Boksza Societatis Jesu pierwszy prowincyał 
prowineyi Litewskiej 1608. N. Jędrzeja Lipskiego zona. N. 
Lipskiego wojewodzica Rawskiego. Albrycht Radoszewski, 
któremu, Konslytucya sejmowa l621. na expedycyą generalną 
przeciwko Turkom , chorągiew nosić kazała ziemi Wieluń- 
skiej, na miejscu zgrzybiałego w lata chorążego Wieluńskiego. 
Constit. fol. 3. Bogushiw najprzód biskup Kijowski, opat 
Świętokrzyski 1632. kollegio naszemu Faustowskiemu w swo- 
jej dyecezyi przyczynił fundacyi, wieś dla niego przykupiwszy, 
Konotop nazwaną, z Kijowskiego przeniesiony na Łuckie, wje- 
chał na nie 1634. na którem siedząc do roku 1638. wszedł do 
grobu puchliną umorzony. Był biskup pobożny, karności w 
duchowieństwie przestrzegający, na Żydów przyostrzejszy. Ję- 
drzej z Siemichowic Radoszewski, kasztelan Wieluński w roku 
1661. z sejmu komlssarzem zapisany do granic od Szląska, 
Const.fol. 25. i do kwarty Rawskiej, Const.fol. 40. wspo- 
minają go jeszcze Konstytuce 1676. fol. 54. miał za sobą 
Jadwigę Grodziecką kasztelankę Międzyrzecką. Jan stolnik 
Wieluński 1667. komissarz do granic. Constit. fol. 21. Ma- 
rek cześnik Gostyński 1661. Constit. fol. 25. Stefan kanonik 
Gnieźnieński, Stanisław i Alexander 1674. N. miał za sobą 
Zofią, Władysława Zapolskiego stolnika Brzeskiego Kujaw- 
skiego córkę. Jędrzej, inszy od tamteg-o, chorąży Wieluński, 
zonie swojej Barbarze Popławskiej, nagrobek wjstawił u Fran- 
clszkanóyy w roku 1668. z herbem Leliwa, raczej Drzewica, 
Stanisław 1657. u4cta Castr, l^ielim. N. Jana Kwiatkow- 
skiego małżonka. N. miał za sobą Włodkownę. >Valenłyn ka- 
nonik Kijowski , i Sendoinierski : proboszcz kollegialy Kliniun- 
towskiej temi czasy. N. miał za sobą Jadwigę Morawską. Ję- 
drzej w zakonie naszym umarł w Rawie. 

Wojciech Radoszewski biskup Hireneński , sufTragan Sendomier- 



Radoszyńskl. 25 

ski , kawaler orderu S. Stanisława , bvł deputatem na trybunał 
koronny 1788. roku. — Stanisław lladoszewski , o którym 
wspominają akta grodzkie Wieluńskie 1657. r. , ten z Wiktoryą 
Olewi>isk(i spłodził svnów sześciu: Adam sterilem. Micliała 
stcrilcm. Marcina, Alexandra, Jana i Franciszka. — 
Jan Radoszewski z Zofią Walewską (która po śmierci legoź po- 
szła za Jana Miaskowskiego) z tą zostawił potomstwo dwie córki : 
Katarzynę, i Ewę Michała Ossowskiego małżonkę, i Stefana 
syna, od lej^o pro/es. — Stefan czyli Szc zepan 5oA.?3« Ra- 
doszewski podstoli Bidgoski, deputat na trybunał 1754. roku z 
województwa Inowrocławskiego. — Franciszek 5oX-*5a Rado- 
szewski starosta Szadkowski, syn szósty Stanisława z Wiktoryi 
Olewińskiej urodzony dwóchźenny \mo roto z Zofią Zapolska, 
Władysława Zapolskiego stolnika Brzeskiego Kujawskiego córką, 
z tą syn Stanisław stei-ilis , i dwie córki: Agnieszka Rado- 
szewska najpierwej za Janem Łukomskim , z którym syn Antoni 
Łukomski , i dwie córki, Katarzyna za Antonim Zakrzewskim. 
Druga Ludwika Łukomska za Kazimierzem Kaczorowskim, po- 
wtórnie za Stanisławem Urbanowskim. Taż Agnieszka Radoszew- 
ska miała drugiego męża Józefa Grudzielskiego, z tym córka za 
Szymonem Komorowskim. Druga córka Franciszka Radoszew- 
skiego Maryanna za Andrzejem Trepka , od których dwie córki : 
Franciszka za Wojciechem Pieszkowskim herbu Lubics , ten miał 
córkę Juliannę Stanisława Koszewskiego małżonkę , i syna Mi- 
chała Pieszkowskiego. Druga Teresa Trepczanka Franciszka Pru- 
skiego żona , z których dwie córki : Agnieszka Walentego Bo- 
gdańskiego, i Julianna Antoniego Chełstowskiego małżonki. — 
Wzwyż wsponiniony Franciszek Radoszewski starosta Szad- 
Icowski 2do roto miał za sobą Franciszkę Nieborotvską pozostałą 
wdowę po Stefanie Wierzbowskim staroście Szadkowskim, z któ- 
rym miała córkę Maryannę Wierzbowską Adama Ledochowskiego 
kasztelana Wołyńskiego żonę. Z rzeczoną Nieborowską Jana Nie- 
borowskiego kasztelana Sochaczewskiego i Anny Tarnowskiej mał- 
żonków córką, spłodził syna 3Iichała. — ; Michał Boksza Ra- 
doszewski kasztelan Brzeziński , orderu S. Stanisława kawaler, 
który od młodego wieku starał się dopełniać obowiązku dobrego 
obywatela, będąc najpierwej stolnikiem Gostyńskim, był deputa- 
tem na trybunał koronny 1754. i 1766. roku z województwa Sie- 
radzkiego, potem przez stopnie zasług został kasztelanem, ten z 
Maryanna Olszowską Antoniego Olszowskiego miecznika Dobrzyń- 
skiego i Maryanny Ostrowskiej małżonków córką , zostawił syna 
Rocha. — iloch Boksza Radoszewski syn Michała kaszte- 
lana, wszedł w śluby małżeńskie z Kunegundą Wierzchlejską 
Wawrzeńca Wierzchlejskiego i Jadwigi z Stawskich małżonków 
córką, z tą spłodził trzech synów: Adama, Józefa i Fran- 
ciszka Radoszewskich. — Heraldyka Wielądka. 



RADOSZYNSKI HERB. 

Powinna by(5 na tarczy taka figura , jaka się tu kładzie , a 
na hełniio trzy pióra strusie. Paprocki i Okolski o nich nie 
pisał, tylko Kojałowicz in MS. gdzie powiada , ze ten herb 



26 



Kadoszyuski — Radiiuski. 



RADOSZYN- 
SKI 




HERB 



z Wołynia od RadoszyńskicL do ksicztwa Litewskiego przenie- 
siony, jakoż w Metryce ff^ołyńskiej w roku 1528. czytałem 
Siemiona i Romana Radoszyńskich , ziemianów Wołyńskich, 
wspomina icli lakze Konstytucya 1581. Jerzy sędzia ziemski, 
a potem podkomorzy Kowieński, syn jego także Jerzy, podstoli 
Lidzki, którego dwócli synów zostało : Mikołaj podstoli Lidzki, 
i Jakób , który pod cliorągwi;} usarską lietmana Litewskiego w 
roku 1655. poległ pod Wierzcłiowinami : córka zaś poszła za 
Daniela Szczukę rotmistrza. 

Ratlonicki herhu Grzymała, w Chełmińskiem woje- 
wództwie. Jerzy Radowieki w powiecie Wołkowiskim 1674. 
N. Adama Konopackiego małżonka. N. miał za sobii Kruszyń- 
sk;j kasztelankę Gdańską. 

Stanisław Radowieki herbu Grzymała osiadłszy w Wolkowy- 
skiem spłodził Jerzego Stanisława podstarościego i łowczego 
Wołkowyskiego ten z Ordijiicowny miał synów trzech: Anto- 
niego, Benedykta, i Piotra, — Z iych Antoni łowczy 
Wołkowyski z Kopciotony herbu Roza sędzianki Bracławskiej 
spłodził Jerzego, Stefana i Eleonorę Zawiszyną. — Po lio-p- 
ciownie Antoni łowczy poj^ł Golejowską wdowę po Gedrojcu z 
której syn Ignacy młodo umarł, drugi Medard Felicyan. — 
Benedykt syn Jerzego Stanisława brat Antoniego łowczego 
^\'ołkowyskiego z N. miał synów Wacława i Erazma. — 
Wacław w zakonie Dominikańskim, Erazm miał za sobą J?/- 
dycką kasztelankę Mińską ale z nią żył bezdzietny, był podsto- 
lim Wołkowyskim. — Piotr trzeci syn Jerzego Stanisława miał 
za sobą Olędzką siostrę koniuszego Litewskiego z której pozo- 
stałe dzieci: Kazimierz ma potomstwo, — drugi Dominik 
pojął Wysocką i z niej także zoslawuje potomstwo, trzeci ich 
brat Stefan Aloizy łowczy Wołkowyski temi czasy złączył się 
dożywotnie z Puchalską. — Krasicki. 

Railuuski herbu Abdanh, w Grodzieńskiem powiecie. 
Paprocki i Okolski o nich nie pisał, tylko Kojał. in MS. 



Ratluran. 



27 



RADWAN 




HERB. 



Powinna by(5 chorąg^iew żółta , jak ich zwyczajnie w ko- 
ściołach za/.ywaji(, o trzech połach, u każdej z niej u dołu 
frandzle, na wierzchu jej krzyż, w hełmie trzy pióra strusie. 
Tak ^o opisuj.}. Paproć, o herb. fol. 273. Okol. tom. 2. 
fol. 560. Nadany za Króla Bolesława Smiałei>o w okazyi z 
Rusii^ ; rotmistrz albowiem Radwan nazwiskiem , wysłany z 
częścią wojska na podjazd , trafunkiem napadł na obóz nie- 
przyjacielski , w tak ciasnym razie, ze im ani uchronić się od 
potyczki z Rusią, ani z niemi potykać, ile w małej kwocie z 
daleko liczniejszym wojskiem, niebyło sposobu. Przecież wszy- 
scy na to się zgodzili, źehy raczej trupem paść na placu, ani- 
żeli potuclic ucieczką swoją nieprzyjacielowi uczynić. Wiel- 
kiem tedy sercem skoczyli do Rusi , i pewnie że rycersko ich 
gromili, ale ci widząc małą garsztkę Ich, śmiałości nabywszy, 
nietylko chorągiew im odebrali , ale I icłi rozproszyli. Rot- 
mistrz Radwan , chcąc swoicli znowu do poparcia potyczki 
przywieść, skoczył do blizkiego kościoła, gdzie wziąwszy cho- 
rągiewkę kościelną, i zebrawszy swoich, mężnie na nieprzyja- 
ciela natarł. Ruś rozumiejąc ze nowe jakie wojsko z nowym 
posiłkiem przypadło , uchodzić i pierzchać poczęła , przy Ra- 
dwanie wygrana stanęła, za co, tęz sarnę chorągiew kościelną, 
za herb otrzymał, krom innych danin. Wszakże Paprocki 
jeszcze za panowania Bolesława Chrobrego w roku 1021. Ra- 
dwana kanclerzem koronnym pisze , co miał wziąść z dawnych 
przywilejów koronnych, z czego wnoszę: że albo ten herb da- 
wniejszy od Bolesława Śmiałego czasów, a dopieroż od Bole- 
sława Krzywousta, któremu niektórzy autorowie przypisują, 
że go on nadał wsppmnionemu Radwanowi ; albo Radwanowie 
przed Bolesławem Śmiałym, inszym się herbem pieczętowali: 
jakoż iego Radwana, klórego Paprocki kładzie biskupem Po- 
znańskim w roku 1138. Długosz in filis Episcop. Posnan. 



28 



Radwan. 



nie do lierbu Radwan, ale do herbu Sreniawa pociąga, gdzie 
i ja o nim mówić będę. 

Przodkołvie domu tego. 

Pakosław kasztelan Krakowski w roku 1222. W tymże 
czasie Arnold był wojewodą 3Iazowieckim. Drugi Arnold wo- 
jewodą Brzeskim Kujawskim 1228. Pakosław wojewodą Sen- 
domiersklm w roku 1241. Przedpełko wojewodą Poznańskim 
w roku 1277. Arkentoldus wojewodą Kaliskim r. 12S0. Prze- 
cław kasztelanem Kaliskim 1280. Zdzisław kasztelanem Brze- 
skim Kujawskim w roku 1300. Przedpełko kasztelanem Po- 
znańskim 1320. Bartłomiej z Więcborga wojewodą Poznań- 
skim w roku 1387. O tych wszystkich mówiło się w pier- 
wszym tomie, o każdym na swem miejscu. Długosz pisząc o 
Jadźwing^ach , wspomina Radwana, który razem siedmiu wo- 
dzów Jadźwingów, i z panem ich,- pojmał, i do Konrada ksią- 
żęcia Mazowieckiego przyprowadził. Paprocki z listów kla- 
sztornych o drug-im Radwanie kanclerzu koronnym pisze , że 
kwitnął 1153. Zowią len herb inaczej fVierzbowa, z jakiej 
okazyi , niemog-łem się nigdzie doczytać. Marcin Czcik pro- 
boszcz Miechowski w r. 1371. herbu Radwan. Naktel.J'. 293, 

Herhotvni. 

Jeziorkowski^ 

Judycki, 

Karski, 

Iiissowski, 

Kohałowski, 

honotiowicz, 

Kowalewski, 



Babski, 

Bieniewski, 

Brandysz, 

Branecki, 

Chlewiński, 

C kluski, 

akowski, 

Czapla, 

Dąbrowski, 

Dębski, 

Dobrosielski, 

Dostojewski, 

Fiedziuszko, 

Frystacki, 

Gliński, 

Głuchowski, 

Górski, 

Hluszanin, 

Jakacki, 

Janotoicz, 

Jarzębiński, 

Jaskłoioski. 



K rolki, 

Krukowski, 

Krzyczewski, 

Leszczyński, 

Lubaioski, 

Łodziński, 

Łukawski, 

Mugnuszewski, 

Miemczewski, 

Mioduski, 

Nabut, 

Nadarzyński, 

Nicki, 

Okęcki, 

Okuszko, 



Oleśnicki, 
Osiński, 
Oświęcim, 
Ozięblowski, 
Pakoszewski, 
Paszkiewicz, 
Pawęcki, 
Pełka, 
Peperzyński, 
Pietruszewski, 
Piwko, 
Prokowski, 
Proniewicz Zała- 
muj, 
Przygodzki, 
Przypkotoski, 
Radwan, 
Radwański, 
Rakowski, 
Rpiński, 
Rusiecki, 
Rybieński, 



Radwan. 2» 



Siemionowicz, Stec/ct, ff^ierzbic/ti, 

Skarzetoski, Swiszewski, Ifilam^ 

Sławkowski, Szczyt, ff^^ołodkiewicz, 

Słuzewski, Tumalewski, ff^oi/kunowski, 

Sołokaj, Uchański, Zembocki, 

Stanisławski, ff^iadrowskij Zebrzydowski. 

Du/icsewski, Kuropatnicki , Małachowski , }Vielądek i inni nastę- 
pującym familiom także ten berb przypisują : 
Buchwics, Olessyiiski, Suchorsewski, 

Charmański, Pokossewski, Szarawski, 

Coli/ssaiiski, Prakowski, fVoło(lkowics, 

Lachowicz, Służewski, fft/tam. 

INie wszyscy jednak tu położeni, jednym kształtem herbu 
Radwan zazpvają, a najprzód Dostojewscy, nad chorągwią 
ki-zyża nie kładą , ale miasto niego pierścień , a w hełmie r<^'kc 
zbrojną z mieczem, zaniesioną w prawą, ręka az po ramię. 
Hluszaninowie w ksicztwic Litewskiem , w hełmie tylko tę od- 
mianę mają , ze pięć piór strusicli kładą , które kopia mająca 
na sobie pierścień , od prawego boku tarczy niby przeszyła. 

U Judyckieh średniej poły , ani krzyża niemasz u chorą- 
gwi, ale miasto nich strzałę przez środek chorągwi,^ do góry 
żeleźcem prosto >>yrychtowaną noszą, a w hełmie Ślepowron 
z pierścieniem w pysku stoi na strzale, i on i strzała żeleźcem 
w prawą tarczy obrócona. Kobałowscy miasto krzyża na cho- 
rągwi, kładą grot z proporcem, i tem się tylko różnią. Kru- 
kowscy , nad chorągwią i krzyżem , postawili Slepowrona % 
pierścieniem w pysku , w prawą tarczy patrzącego. Krzyczew- 
scy też strzałę , co Judyccy do góry żeleźcem położyli , to oni 
na dół, i tąż symmetryą, hełm jednak jest pospolity jak w her- 
bie Radwan, to jest trzy pióra strusie. Paszkiewiczowie, i So- 
łokajowie, chorągic^y zwyczajną zostawili, ale miasto krzyża 
na niej, pół strzały tylko od żeleźca, prosto do góry żeleźcem 
założyli. Siemionouiezowie, miasto średniej poły u chorągwi, 
gwiazdę, pięcgraniastą kładą. Tuż należą Kmitowie, którzy 
dwie chorągiewki kościelne, bez krzyżów jednak, jedne nad 
drugą , w^ herbie mają , a w hełmie pawi ogon , na którym 
g>yiazda. Świszewscy zaś na Wołyniu, według MS. lis. Rutki, 
też same dwie chorągiewki do góry wywrócone noszą. 

'Wi^.atwsifk herbu Radwan , w Krakowskiem wojewódz- 
twie, długo tym imieniem zaszczycali się, jako pisze Paprockie 
że za jego czasów był Jan Radwan , mąż w sprawach Rzeczy- 
pospolitej biegły : a Baranowski twierdzi , że tamże w Kra- 
kowskiem, są we wsi Radwanowicach , Radwańscy herbu Ra- 
dwan, którzy różne przydomki mają, jako Raranowie, Kno- 
ehowie, Gołębiowie, 3Iidoniowie. N. miał za sobą Kamocka. 



30 Radwankoivski— Radzewski. 



Radnańacy herbu Radwan. O nich wspomina tu Nicsiecki 
z Baranowskiego. Jest to dom zacny na Wołyniu. Roku 1778. 
Stanisław Radwański stolnik Wołyński. — Jan podstoli Łu- 
cki. — N. komornik ziemski Łucki. — Konstytucya sejmu roku 
1690. wspomina urodzonego Franciszka Radwańskiego, Fol. V. 
fol. 826. pod tytułem ; Apyrobatio i'elacyi Urods. Fr. Radwań- 
skiego. — Krasicki. 

RadYW^ailkonski. Stanisław Radwankowski, Ornetę, 
miasto biskupa Warmińskiego, Krzyżakom poddał 1520. Biel. 
fol. 549. 

Radyłowski. Jakób Radyłowski, władyka Przemysłki 
w roku 1549. Antoni władyka Przemysłki 1578. pierwszy z 
nieb, był na koncyllum Trydcntskiem, za unią gorłiwy pasterz. 

I{a«lzailow§>]i.i /terbu Abdank., w powiecie Wi<;li- 
ckim, w województwie Sendomierskiem. Stanisław Radzanow- 
ski w zakonie naszym umarł we Lwowie 1668. 

Radzaiionski herbu Prawdzie, w Płockiem woje- 
wództwie. Paweł z Radzanowa cborązy Płocki w roku 1277. 
Statut MasoiK fol. 67. Inny Paweł cbor;}zy Płocki, w roku 
1408. podpisał przywilej Ziemowita ksl(j/,(^'cia Mazowieckiego, 
dany Jastrz(;bczykom, u Paproć, o herb. fol. 127. Paweł 
wojewoda Bełzki w r. 1436. jako się dowodziło w pierwszym 
tomie. N. kasztełan SlerpskI, miał za sol);| córkę Jana Kostki 
kasztelana Zakroczymskiego , a siostrę S. Stanisława Kostki ; 
tenże czy inszy kasztelan, miał za sobą Annę Krasińską sę- 
dzlankę ziemską Ciechanowską. Marcin , najprzód chorąży, 
potem podkomorzy Płocki , według Paprockiego Łukasza, 
Łaski Cudowne f. 59. ostatni z domu tego wszedł do grobu, 
pochowany w Skąpym u 00. Bernardynów, zona jego była 
Anna Izbińska, ale s ter His : w roku 1630. do 3IatkI Boskiej 
Sierpskiej dał był wotywę srebrną. 

Radzeitski herbu Łodzią ., w Wielkiej - Polszcw:. 
Barbara, Adama Koszutskiego małżonka. Franciszek z Bnloa 
Radzewski, podkomorzy Poznański teml czasy, I ^łymowy 
wielkiej I ludzkości nieporównanej, I rozsądku głębokiego Pan : 
czego dał dowody, to na komissyacli różnych, na które go oj- 
czyzna narażała, osobliwie jednak, gdy rozerwaną domowcmi 
rozruchami ojczyznę w r. 1717. do pożądanego pokoju, jako 
jeden z konńssarzów, przyprowadził, to na różnych sejmach. 
Złączył się był dożywotnie z WIktoryą Bułakowską podcza- 
szanką Poznańską, a gdy mu ta bezpotomnie umarła, z Czarn- 
kowską starościanką Osiecką. Siostra jego była za 3Iichałem 
Dobrzycklm , oboje zrodzeni z ojca Jana , z matki Maryanny 
Pogorzelskiej, marszałkowa! len Franciszek Izbie poselskiej na 
clekcyl 1733. 



Radzcwskf— Radzlejoirskf. 31 

Radzeitsk.! herbu Swierczek^ w Poznańskiem woje- 
wództwie, czyli raczej RaflzictYSki^ z których Piotr w Ko- 
wieńskim powiecie 1632. 

RadziątkOYYSki. Zoila Radzi^tkowska Jana Kowal- 
skiego herbu Wierusz małżonka. 

RADZIĆ HERB. 

O nim si«; mówiło pod Kmicicami, tu tylko przydaję, co 
Starowolski twierdzi in P^itis Episcop. Cracov. ze Compo 
Włoch, hiskup Krakowski, tym si(^' herbem pieczętował, wzięty 
był na tę stolicę w roku 1023. umarł 1032. 

Radzicki herbu Nałęcz na Krainie. Z tych było 
dwóch w zakonie naszym , Jan i Stanisław , synowiec Jana, 
rządził kollegium Piotrkowskiem, pierwszy umarł w Kaliszu r. 
1700. Są i w Zakroczymskiej ziemi Radziccy, czy do tegfo 
lierbu nalezj} , zgadn.jc nie mogę. 3Iarcin pisarz ziemski Za- 
kroczymski , miał za sobą Zofią Grabionczankę stolnlkownę 
Czerską, z której córka Konstancya, była za Rudzińskim, cze- 
śniklem Łukowskim , i syn Stanisław podstoli Zakroczymski, 
ten z Anny Jasieńskiej, spłodził Antonleg^o , sędzieg^o Zakro- 
czymskiego , ma za sobą Zahicką Kuneg^undę , i z niej potom- 
stwo ; posłował na konwokacyą 1733. N. miał za sobą Dorotę 
Kucharską. N. Rutę Ogińską podkomorzankę Trocką. 

Józef Radzicki w r. 1778. podkomorzy Zakroczymski , żona jegw 
Krajewska, córka Chryzostoma kasztelana Płockiego. — Krasicki. 

Railziejonski herbu Bibersztein. Okolski Kazimir- 
skieg^o Blherszteina Radziejowskim zowie. 

RailziejOTi^ski herbu Junosza. Dom starodawny w 
Polszczę , I w ludzi wielkich rozrodzony. Najdawniejszego je- 
dnak z nich czytam , Jana z Radziejowa zakonu Kaznodziej- 
skiego, ś. teologji doktora, który prowincyl i zakonowi swemu 
dobrze zasłużony, na biskupstwo Teodozyeńskie , i suflraganią 
Gnieźnieńską, był ł^^jnlesiony w roku 1505. Frydrycha, in 
S. Hyaciii. N. miał za sobą Małgorzatę Kryską, wojewo- 
dzankę Płocką. N. 3IacIejowską wojewodzankę Lubelską. Ję- 
drzej kasztelan SochaczewskI , starosta Rawski 1511. na przy- 
wileju kollegiaty Łowickiej, a w drugim roku, juz wojewoda 
Płocki , jakom dowodził w^ pierwszym tomie. Mikołaj woje- 
woda Brzeski Kujawski w roku 1544. KMltnąt potem 3Iikołaj 
kasztelan Gostyński 1562. na przywileju miasta Krakowskiego, 
który miał za sobą Dzialyńską, wojewodzankę Pomorską. Sta- 
nisław, najprzód kasztelan 1618. r. potem wojewoda Rawski 
1627. nakoniec wojewoda Łęczycki 1633. Dwa razy śluby 
małżeńskie ponawiał. Pierwszy raz z Katarzyną, Marka Sobie- 



32 Radziejowski. 



skieg^o wojewody Lubelskict^o córk;} , a ciotką rodzoną Króla 
Jana III. drugi raz z Krystyną, Piotra Sapiehy starosty Uświat- 
skiego córką , z ^Veiherow;iy spłodzoną. Siostra tego woje- 
wody Łęczyckiego , była za Krzysztofem BąkoMskIm , podko- 
morzym Pomorskim , 3IS. de Famil. Pruss. córka Eulalia 
Eleonora, za Pawiem NIszczyckim kasztclcnem Sierpskira. 
Synów zaś jego z SoLieskiej było dwóch , starszy Mikołaj ka- 
sztelan Łenczycki, ten z Agnieszki Płichcianki, ^Yalcnteg^o ka- 
sztelana Rawskiego córki, zadneg"o nie zostawił potomka. Drugi 
Hieronim starosta Łomżyński , z tym tytułem marszałkowa! w 
izbie poselskiej w roku 1645. a w roku 1651. wziął pieczę<5 
mniejszą koronną , wszakże niesłuszną potwarzą przed Królem 
Janem Kazimierzem udany, do tego przyszedł, ze czci i lionoru 
odsądzony, za granice uchodzić musiał. Ztamtąd wysłał do 
Polski niewinności swojej manifest , którym to sobie wyrobił, 
ie w roku 1662. za interpozycyą 3Iaryi Łudowiki Kndowy 
Polskiej , Króla przeprosiwszy , i przez Konstytucyą sejmową 
dekret na siebie skwapliwie ferowany, skassowawszy , niógl 
prywatne w ojczyźnie życie prowadzić. AVięc że w roku 1666. 
nowa bojaźń , nowej od Porty Tureckiej , po zniesieniu pod 
Brahilowem wojska naszego od Tatarów, wojny zaszła. Król 
Kazimierz Hieronima do Konstantynopola extraordynaryjnym 
posłem, ^"ysłacf umyślił, honorem go województwa lullautskie- 
go uczciwszy ; z chęcią się na tę przysługę Panu ofiarował 
Hieronim, jakoż pracującego w tem poselstwie śmierć zastała. 
Przybrał był sobie w dożywotnią przyjaźń, najprzód Eufrozynę 
Eulalią hrabiankę Tarnowską , córkę Jana Gratusa kasztelana 
Zarnowskiego , która była owdowiała po Konstantym książęeiu 
Wiśniowieekim, staroście Kamionackim, po niej Ełżbietę Słu- 
szczankę woje^yodzankę Trocką , wdowę po Adamie Kazanow- 
skini , marszałku nadwornym koronnym , została po nim córka 
jedna , niewiem czy nie Cecylia , Jana Tarnowskiego herbu 
Rolicz, starosty Wojnickiego , małżonka, druga Anna, była 
za Wojciechem Prażmowskini , chorążym nadwornym koron- 
nym , starostą Łomżyńskim ; i synów dwócli z Tarnowskiej ; 
z tych młodszy Jan Szczęsny kasztelan ^Yieluński, starosta 
Bolestawski, zabity w pojedynku, Joanna Brzostowska woje- 
wodzanka Trocka , córkę mu tylko powiła Urszule Krystynę, 
która wydana za Mikołaja Siemianowskiego kasztelana \Vieluń- 
skiego ; podobno miał i drugą Annę Wodyńską , kasztelankę 
Podlaską , i z niej potomstwo , jako mówi paneg. Triarius. 

Michał Stefan, starszy syn Hieronima, najprzód Gnie- 
źnieński i Warszawski kanonik, proboszcz S. 3Iicbała na 
zamku Krakowskim, a w roku 1681. za promocyą Jana III. 
Króla Polskiego , we krwi sobie blizkiego , biskup AVarniiński 



Radziejowski— Radzikowski. 35 

i podkanclerzy koronny , rządził lą dyecezyą z pochwałą wszy- 
stkich : bo najprzód, siary zwyczaj administracyi sakramentów, 
z kościołem się Rzymskim uiezg-adzający , zniósłszy , agendę, 
według- opisania od Pawła V. Papieża , na całą dyecezyą wy- 
drukować kazawszy, wprowadził zwyczajne ceremonie w ko- 
ściele katołiclęini , w tym punkcie , Elbląg- i Królewiec wizyto- 
wał , święto S. Kazimierza Królowicza Polskiego , aby uroczy- 
ście obchodzono , postanowił , kaplicę w zamku Heilberskim, 
i kościół w Frauburgu , przyozdobił. Wyniosła go potem ta/, 
łaska królewska wyżej : bo między kardynałów , ctun titulo S- 
Praxedis^ policzony, w roku 1687. aź tez i na prymacyalną 
w Polszczę godność i arcyliiskupstwo Gnieźnieńskie , na któ- 
rem siedząc, po śmierci Jana III. interrex w Polszczę, gdy 
książęcia de Conte na tron Polski ogłosił, a druga partya Au- 
gusta Fiyderyka książęcia Saskiego , wprędce do Krakowa 
sprowadziła , nie on , ale Stanisław Dąbski , biskup na tenczas 
Kujawski , zwyczajne przy koronacyi ceremonie odprawił. \^^ 
roku polem 1707. w Gdańsku, śmiertelne to życie zakończył, 
ostatni z domu Radziejowskich Junoszów potomek , w War- 
szawie u 00. missyonarzów pochowany, których za żywota 
swego do Łowicza sprowadził i ufundował. Rył Pan tak w 
szczęściu jako i w nieszczęściu umysłu zawsze wspaniałego, 
w stylu gładki , czego dowodem jeszcze są listy jego u Zału- 
skiego na różnych miejscach , i niowj' na clekcyi miane. 

Radziejon^ski herbu Rawicz. O tych namienia Nie- 
szporkowicz w książce Tryumf, bo Paprocki i Okolski o nich 
nie wiedzieli. Ignacy Remigian Radziejowski podczaszyc Bra- 
cławski 1688. wydał wierszem Polskim, panegiryk na wjazd 
Lubomirskiego Jerzego starosty Sądeckiego. Jan Karol pułko- 
wnik królewski, sędzia kapturowy Lwowski 1733. i potomstwo 
jego z Siemińskiej, siostry kasztelana Lwowskiego. 

W r. 1778. N. Radziejowski chorąży Gnieznieiiski. — Krasicki. 

Ratlzikon^ski herbu Ogończtjk. Genealogia Ogoń- 
czyków tak o nich pisze : Jakób Radzikowski , syn 3Iikołaja z 
Kutna , wojewody Brzeskiego Kujawskiego, wziąwszy w dziale 
Radziki , nazwał się Radzikowskim, syn jego Mikołaj kasztelan 
Dobrzyński 1505. u Łaskiego iv Statucie, fol. 120. i na li- 
ście Alexandra Króla., danym miastu Lwoiuskiemu., tego zaś 
byli dwaj synowie , Jędrzej Radzikowski , wojewoda Płocki , i 
Jan starosta Bydgoski , którego córka Barbara , dziedziczka na 
Radzikach , \vj'dana za Pleckiego , ten także Piecki , miał tylko 
córkę jedynaczkę , dziedziczkę na Radzikach , klóra poszedłszy 
za Walentego Kuczyńskiego, Radziki w ten dom wniosła, poty 
ta Genealogia ; atoli , najprzód Mikołaj z Kutna , nie był wo- 
jewodą Rrzeskim Kujawskim, ale Łęczyckim, jako się mówiło 
Tom VIII. 3 



34 Radziiuluski. 

w pierwszym tomie : potem kładzie Jędrzeja wojewodę Pło- 
ekiego , iitóregom ja jednak , nie de Radziki , ale z Radziejo- 
wie napisanego, czytał na przywiłejacli. Potem, Mikołaj z 
Kutna kwitnął 1478. Jakób syn jego musiał zvć koło roku, 
1490. Mikołaj kasztelan Dobrzyński 1505. Jędrzej wojewoda 
Płoeki 1512. zaezem przez lat trzydzieści i cztery, cztery ge- 
neracve skończyły się , co się nie zda do nodol)ieństwa. Pa- 
procki powiada , ze Piotr z Radzikowa , pierwszym był auto- 
rem berbu Ogońezyk, i zostawił dwóch synów. Piotra Ogona 
i Jędrzeja Po\yatę , a z tego wnieść trzeba, jak dawny dom 
Radzikowskich i najpierwszy między Ogończykami w Polszczę. 
Są jeszcze i temi czasy Radzikowscy w Wielkicj-Polszcze. N. 
miał za sobą Rarbarę Koszutską, ^i. była za Ale.\andrem Psar- 
skim burgrai)ią Kaliskim. 

W r. 1778. Mateusz Radzikowski pisarz ziemski Łukiwski. — 
Mikołaj regent grodzki Łukowski. — Iirasicki. 

Radziiuiiiskl liei-bu Brodzie, jeszcze za książąt Ma- 
zowieckich, sła\\ na i w honory i w dzieła ^yielkie familia. Ma- 
ciej Radzimiński , na dworze ksiązęeia Ziemowita przez wiele 
lat zasłużony, marszałkiem był potem u niego w roku 1382. 
Drugi tegoż imienia, czy tez tenże sam, wojewoda 3Iazowiecki 
1400. Jan kasztelan ^Yarszawski i hetman księztwa Mazowie- 
ckiego. Paproć. Jan syn tegoż Jana, rotmistrz zacny i for- 
tunny, który z 3Iazowsza znaczne roty sprowadzał Królom 
Polskim , był na e.\pedycyi Wołoskiej pod Bukowiną za Jana 
Albrychta. Twardow. Pałac. Bartłomiej z miasłkowa cześnik 
Czerski, w roku 1525. podpisał z innemi dekret księztwa 3Ia- 
zowieckiego przeciwko heretykom , u Łubieńsk. in Vitis Epi- 
scop. Płoc. Adam starosta Czecho\yski za czasów Zygmunta I. 
na liście tegoż Króla , in JfJS. Petricov. Jan na dworze Króla 
Zygmunta Augusta lat 17. przepędziwszy, wziął Ayysługi swo- 
jej pamiątkę w księzlwie Litewskiem niektóre dobra, od któ- 
rego tamże Radzimińscy Frąckiewiczowie rozplenieni, o któ- 
rych mówiło się pod Frąckiewiczami. Stanisław Radzimiński, 
dworzanin Króla Augusta, w roku 1569. poseł na sejm Lu- 
belski, podpisał unią księztwa Litewskiego z Koroną, Constit. 
fol. 172. potem wcAlu^ Paprockiego kasztelan Zakroczymski, 
starosta Liwski i Kamieński 1583. tak wielkiej siły, że chłopu 
co duższemu, stanąwszy na jednej nodze, dopuszczał się o zie- 
mię uderzyć, czego żaden nie mógł nad nim dokazae, w czem 
próbował i cudzoziemców. Źrebca , którego kilka chłopów 
liną utrzj'ma<5 nie mogło, doskoczywszy, ułapił za uszy, i do- 
trzymał, póki masztalerz na niego uzdy nie włożył, szedł po- 
tem źrebiec pokornie , gdy go puszczono : bo mu była częśd 
głowy spuchła i uszy, od ściśnienia tęgiego. Podczas inter- 



Radziniiuski. 5S 



rcgnuni , gdy Lawski wojewoda Mazowiecki z tym się poże- 
gnał światem , ziemianie województwa teg^o , obrali go sobie 
bvli wojewodą , wszakże gdv na elekcvi trzymał stronę Cesar- 
ską przeciwko Stefanowi, tak zwawie , ze lubo szlachta Mazo- 
wiecka przyjęta juz bvła Batorego za Króla, ztemwszvstkiem 
on przY swojej partyi dostawając , na Koronacyą do Krakowa 
nie zjechał, Król Stefan tym postępkiem jego urażony, wziął 
mu województwo, a Krrskieiro Stanisława na nie wyniósł. Gdv 
się potem do Stefana nakłonił, ojczyzna oddała mu w dvspo- 
zvcvą, zebrane z Płockiego, 3IazowieckIego , Rawskiego I Po- 
dlaskiego województw, summy. Constit. fol. 307. Tenże sam 
Stefan dał mu kasztelanią Czerską, Constit. 1587. fol. 437. 
aż też Zyg^munt III. na krześle g'o województwa Podlasklesfo 
osadził 1590. Constit. fol. 564. i 15lH.yb/. 616. w legacyl 
wysłany do 3Ioskwy , tam życiem swojem tę usługę ojczyzny 
zapieczętow ał, lubo ciało do Polski przywiezione. 3Iiał za sobą 
Teodorę, Romana książęcia Sanguszka, wojewody Bracław- 
skiego i hetmana polnego Litewskiego, córkę, z której spłodził 
córkę Annę, Rafała Leszczyńskiego wojewody Belzklego mał- 
żonkę , zmarłej w roku 1635. wypisał nagrobek Starowol. tn 
Motium. z synów jejro Adryan, w zakonie nasz^^n Boc-u życie 
swoje poświęcił : w którym na kaznodziejskich ambonach . w 
Krakowie, w Lublinie, Poznaniu i Lwowie, gorliwie do ludzi 
kazał pracz wnele lat, rządził także kolłegia Lwowskie i Sendo- 
mierskle, gdzie go też śmierć zastała w roku 1615. miał na 
jego pogrzebie kazanie , Kasper Cichocki kanonik Sendomier- 
skl : A^-ydał Adryan do druku dysputacyą swoje, którą miał z 
Arryanaml, pod tytułem: Dysputacyą Lubelska z Statoryu- 
szem Jlinistrem ^owochrzczeńskim ., in kto w roku 1592. 
w Krakowie. Wojciech kasztelan Czerski 1601. r. Constit. 
fol. 756. a przedtem kasztelan Zakroczymski 1596. zda mi się 
że żona jego była Zofia Danllowiczowna, podskarbianka wielka 
koronna, która potem żyła z Pawiem Sapiehą, podkanclerzym 
Litewskim a dalej z Opalińskim Łukaszem , marszałkiem ko- 
ronnym. Syn jeijo Jan oboźny koronny. Liwski i Dybowski 
starosta , ten w Moskiewskiej e.\pedycyi i podczas Rokoszu , z 
pięknem się sercem stawił , śmierć go jednak młodo zabrała 
w roku 162r. wieku swe<ro 37. któremu brat jejo Adryan sta- 
rosta Liwski, nagrobek w ^Varszawle u S. Jana w\"stawił. 
Starowol. in Jlonurn. luboc i sam wkrótce za bratem w drosrc 
%yieczności poszedł 1630. tamże pochowany. Idem. Wspomi- 
nają Jana Konstytucye Koronne 1609. Jfol. 903. gdzie go 
Rzeczpospolita deputowała do rewizyi ksiąg Liwskich. Siostra 
obudwu tych braci 3Iaryanna, zakonnica trzeciej reguły Ś. 
Franciszka w ^Varszawie 1626. Jloraioski w Życiu B. Giel- 

3- 



36 Radzimiński. 



nowtusza lib. 3. c. 5. N. Radzimińska była za Józefem Klo- 
nowskim wojewodą Brześciańskim. 

W r. 1778. Ignacy Radzimiński podczaszy Lubelski. — Marcin 
deputat wielokrotnie na trybunał kor. — jego siostra była za Pra- 
żmowskim i po nim bezdzietnym znaczna subsłancya w dom Pra- 
źmowskich weszła. — W roku 1788. Arnold stolnik Czernie- 
chowski. — Krasicki, 

Radziilliuslli herbu Lis. Jedni z nich z Korony w 
Żmudzi osiedli , z tych l)ył Ji^drzej Alexander podkomorzy 
Zmudzki, z sejmu 1647. koniissarz do rozgraniczenia puszczy 
królewskiej , Constłtut. fol. 20. miał za sol)i| Annę Rudomi- 
nlaiikę kasztelankę Nowogrodzką. Marcin z Bielewiczowny, 
córki Piotra, miał synów trzecli , Jan młodo we Włoszech 
umarł, Oli)rycht podkomorzy Zmudzki, cywun Szawdowski, 
Alexander stolnik Zmudzki, synowie jego z Anny Alexandro- 
wlczowny , Wojciech i 3Ialcher. Kojałow. in MS. Drudzy 
kwitną w ziemi Ciechanowskiej. Z tych Antoni kasztelan Cie- 
chanowski , miał za sobą Teresę Rudzińską kasztelankę Czer- 
ską, z której synowie, Józef i Kazimierz, i córka Anna Szpl- 
lewska. 3Iarcin, Adam i Jan 1674. 

Radzimiński herbu Lubicz^ w ziemi Ciechanow- 
skiej. O Radzimińskich herbu Lis, twierdzi Paprockie ze juz 
ten dom ustał, luboć że w Litwie kwitnie, świadczy Kojałow^ 
nlewiem tedy, czy ci którychem tam położył w ziemi Cieclia- 
nowskiej , czy nie tu należą. Matka naszego ks. Tomasza Du- 
nina była Radzimińska tego herbu. Wiktoryn profess Mie- 
chowski, wydał in fol. Asciam^ paneginjk lVojciechoiiń 
Korycińsliiemu proboszczowi Miechowsiiiemu 1652. N. pod- 
stoli Nurski, miał za sobą Katarzynę Mycielską, podczaszankę 
Kaliską, drugi siostrę jej Maryannę, ale z nią sterilis. N. miał 
za sobą Annę Noskowską lierbu Łada, sędziankę ziemską Za- 
kroczymską. 

Maciej Radzimiński podstoli Nurski miał za sobą Katarzynę My- 
cielską podstolankę Kaliską, z tą spłodził Antoniego, który z 
Teresą Baranowską zostawił potomstwo , córek dwie : Annę za 
Dominikiem Radolińskim sterilem. Helenę za Antonim Murzynow- 
skim podstolim Rypińskim, i synów trzech: Franciszka: dru- 
giego Adama, ten z Jozefatą Kaczkowską zostawił syna Ta- 
deusza. Trzeci Józef Radzimiński wojewoda Gnieźnieński orde- 
rów Orla białego i S. Stanisława kawaler, w stanie rycerskim 
zawsze poświęcał usługi swoje dla ojczyzny i dobra publicznego, 
będąc siedm razy posłem na sejmach, deputatem na trybunał Piotr- 
kowski i Bydgowski , sędzią ziemskim Gnieźnieńskim lat dwa- 
dzieścia. Ten z Michaliną Złotnicką zaślubiony, spłodził synów 
dwóch: Piotra z Teklą Pikarską ożenionego, i Jak oba dru- 
giego. Córek trzy : Maryannę z Alexandrem Moszczyńskim sta- 
rostą Brzeskim Kujawskim : Łucyą z Mateuszem Rosenem : Fran- 
ciszkę z Władysławem Łubieńskim zaślubione. — ff^ie/ądek. 



Radziiniiiski— Radziiuski. 37 



w roku 1778. Stanisław Radzimiński stolnik Ciechanowski. — 
Teodor łowczy Ciechanowski. — Krasicki. 

lladzilllińsk.i na Wołyniu. N. Radzimiński miał za 
sobą Czelwerlyńsk,-} księżniczkę, córkę Gabryela. Mikołaj sta- 
rosta Zieleźnicki, miał za sobą Piasecką. Piotr miecznik Nowo- 
grodzki, deputat na trybunał koronny 1738. 

W r. 1788. F. Radzimiński cześnik Wołyński. — Krasicki. 

Radziinoivski herbu Dołęga^ w województwie Pło- 
ckiem, w ziemi Zawkrzeńskiej. 

Radziinski herbu Napitoon , w Wielkiej - Polszczę, 
tak w prawdzie herł) swój zowią, przecież daleko go inszą sym- 
metryą kształtują, niżeli go Długosz^ i nasi pisarze, i ja sam 
z nich położyłem , to jest powinny byc dwa wilki , jeden nad 
drugim , pod górą w prawą tarczy bieżące , takem go widział 
w Krakowie między herbami Jana Dąbskiego , dziekana Kra- 
kowskiego, przed wielkim ołtarzem na pawimencie w katedrze, 
czwarty jego herb. Potem w Poznaniu w kościele S. Kata- 
rzyny. Takiż opisuje Pelrasancta cap. 54. fol. 369. tylko że 
wilki liszkami zowie, i przydaje, że powinny byc żółte, złotem 
niby nabijane, z koroną na głowie, z obrączką na szyj , i tem 
się , według niego , szczycą Borkowie w Saxonji. Podobny te- 
muż położył Emmanuel Naxera Societ. Jesu, w dedykacyi 
tomu swego drugiego na księgi Jozuego , Ludwikowi 3Iendez 
de Haro książęciu , hrabi de Olirares , margrabi del Carpio, 
koniuszemu najwyższemu królewskiemu w roku 1G52. to jest 
dwa wilki w prawą tarczy bieżące, tylko że każdy z nich Kozła 
w pysku niesie , zkąd od Wilków a lupis Lopeziuszów nazwi- 
sko zwyczajne tej familji : z tej zaś okazyi ten herb nabyty byd 
mieni, że gdy Król Asturów, Kantabrów w Hiszpanji chciał 
sobie podbić, Lupus Zuria, o wolność narodu swego zastawu- 
jąc się , wojsko przeciwko niemu zebrał : już tedy uszykowane 
obadwa przeciwko sobie gminy wojsk stanęły , i tylko natrzeć 
na siebie miały , w tym dwaj wilcy wypadli , z porwanemi ko- 
złami w pysku, przez środek między oba szeregi przeszli, co 
obaczywszy Kantabrowie , za dobry to sobie znak wzięli, ude- 
rzyli na nieprzyjaciela i zwyciężyli, z tej okazyi, jakim kształ- 
tem ich widział , takim icli w herb swój przyjął zwycięzca he- 
tman. O Iladzimskich MS. in Dorno Profess. Cracov. tak 
pisze. Przodkowie ich, na Szląsku zdawna dziedziczyli, z któ- 
rych koło roku 1300. Fryderyk albo Friczko Borek, był ge- 
nerałem Wielkopolskim , i kościół S. Katarzyny w Poznaniu 
zakonnicom S. Dominika wystawił, ale to fundacya Przemy- 
sława książęcia Wielkopolskiego, jako świadczy erekcya, chyba 
tedy dopomógł do kościoła fabryki. Gdy zaś wkrótce Szląsk 
od Władysława Łokietka odpadł, a do Króla Czeskiego Jana 



38 KadKiiiiski. 



itrzywlązał się, takie lez Jan, pod prcte.vlein jakiegoś prawa, 
Wscliowską ziemię z wojskiem iiajeeliał, clieąe ją sobie pod- 
bić, Borek zebrawszy co mógł do boju ludzi zdolnych, Cze- 
chów złamał, Wscliowską ziemię i powiat Kościański, z rąk 
ich oswobodził, co mu Krół odwdzięczając, miasto Gostyń z 
czterdziestą wioskami, i Łoszakowice w ziemi Wschowskiej i 
z przyległościami , wiecznem mu prawem puścił i jego potom- 
kom. Tegoż to Fryczka syn albo wnuk byl, 3Iaciej Borkowicz, 
wojewoda Poznański , o którym mówiło się pod herbem Napl- 
won. Kwitnął potem Marcin Borek Gostyński , dziedzic na 
Gostyniu i Loszakowicacli, ten z Suehorzewskiej , dziedziczki 
na Pleszowie i Radzimiu, trzech synów spłodził: Macieja, Sta- 
nisława i Marcina. Z tych Stanisławowi dostały się działem 
dobra Łoszakowice z 15 innemi wioskami, ale córka, którą 
tylko jedynaczkę zostawił , poszedłszy za Opalińskiego , ojca 
Jędrzeja marszałka wielkiego koronnego, i generała Wielko- 
polskiego , te dobra w dom Opalińskich wniosła. Marcinowi 
dostał się działem Gostyń z czternastą wsi (od którego zda mi 
się idą Gostyńscy Borkowie) Maciej najstarszy, wziął działem 
część Pleszowa, Raszkowa, Potarzyce ze dwunastą wsiami, a 
między niemi Radzimie, gdzie gdy sobie rezydeneyą był obrał, 
od nich nazwany Radzimski , syn jego Piotr z Falczewskiej, 
siostry rodzonej Jerzego biskupa Łuckiego, zostawił syna W^oj- 
ciecha męża rycerskiego, tego z Doroty Mycielskiej, syn jeden 
Piotr, na Moskiewskich i Wołoskich e.\pedycyach wsławiony, 
fortuny jednak na przysługę ojczyzny dużo nadwerężył, w r. 
1558. od Jana Kuklinowskiego kupił był część w Zdunach ; 
zostawił trzech svnów : Jana , AYojcieclia i Tomasza. Drugi 
syn Stanisław , w zakonie naszym , len , gdy w powołaniu 
swojem chwiać się począł, wysłany z księdzem, jeszcze młodym 
będąc , na missyą do Szląska , nocy pewnej niemogąc usnąć, 
widzi przed sobą duchowną osobę, wszystkę obsypaną wrzoda- 
mi , z których, płomieniami ogień wybuchał, ta rzecze do 
niego: Przypatrz się prawi, na jakie męki na wieki skazany 
od Boga jestem, zem nierozumnie porzuciwszy prawowierną 
wiarę, heretyckiemi uwikłał się błędami, a nie spodziewaj się, 
zęby cię co innego czekało , tylko takież w piekle ognie , jeżeli 
zakonne jarzmo zrucisz z siebie : czem utwierdzony w swojej 
wokacyi , zył potem na przykład wszystkim. Do Transilwanji 
wysłany w roku 1586. w Klaudypolu , tam gdy się i nasi po- 
wietrzem zarazili, służył wszystkim z osobliwą miłością, sam 
rękami ciała ich grzebał : za którą uczynność , rektor tego kol- 
legium, Ferdinandus Capecius, który tąz plagą Boską zszedł 
tamże z tego świata, szczególniej pokazawszy się, Stanisławo- 
wi podziękował, oraz oznajmił, ze ci wszyscy, którzy w lam- 



Radzińsbi— Kadzi wit. 39 

tern kolleglum w ten czas byli pomarli, juz si(; do nieba do- 
stali, na dowód tego przydał, Król prawi Stefan trzy dni do- 
piero jak umarł, co się wkrótce tak, jak mu powiedział, po- 
kazało. Po śmierci Stefana, wiele ucierpiał od zajadłych here- 
tyków w Siedmiogrodzkiej ziemi : zkąd pieszo powróciwszy do 
ojczyzny, i professorską katedrę fdozoficzn.ą skończywszy, rzą- 
dził kollegia , Kamienieckie lat 10. Mszystkini tam miły, 
Lwowskie , Kaliskie i Lubelskie , na którem życie skończył w 
roku 1622. missyą obozową przyjął był na siebie, na której, 
zachęcając kawaleryą Polską do bitwy na Turków i Tatarów, 
po kilkakroc ledwo się w Tatarskie łyka nie dostał. O bracie 
jego pisze MS. Kaliskie ze miał trzech synów: Adama, Woj- 
ciecha i Stanisława. Jan Radzimski w Litwie był osiadł, gdzie 
w zasługach krwawjch, wziął niektóre dobra. Franciszek mie- 
cznik Poznański i Wojciech 1674. r. Piotr Radzimski 1677. 
ustąpił kollcgio Poznańskiemu ogrodu swego. 

W roku 1778. Józef Radzimski sędzia ziemski Gnieznieiiski. — 
Przypisy Krasickiego. 

Radziuski herbu Poraj ., w Krakowskiem wojewódz- 
twie. ^Yawrzeniec kanonik Sendomierski 1615. Cichoc. Bal- 
cer Radziński w Łęczyckiem województwie poborca 1609. r. 
Constłt. fol. 927. Jadwiga zakonnica u Wszystkich ŚS. we 
Lwowie. iMaryanna Radzyńska, Floryana Konarzewskiego, pi- 
sarza grodzkiego Kcyńskiego , małżonka. Paweł Antoni Ra- 
dziński gwardyan Sanocki 1696. N. Radzyński miał za sobą 
Mycielską, wdowę po 3Iielińskim. 

Radziszewski, w Podlaskiem i 3Iazowieckiem woje- 
wództwach. Jędrzej Radziszewski , zonie swojej Maryi , de 
Cardona Franciszka Segorbieńskiego ksiązęcia córce , zmarłej 
w roku 1614. nagrobek w Rzymie u S. Stanisława wystawił. 
Starował, in Monum. fol. 814. Maciej podstarości 3IIełnicki 
z sejmu 1628. poborca. N. kasztelan Liwski 1664. Piotr miał 
za sobą El/.bietę Skotnicką kasztelankę Halicką, z której córka 
Maryanna, była za Piotrem Bykowskim kasztelanem Podlaskim. 
Alexander kasztelan Podlaski 1667. Stanisław w ziemi Biel- 
skiej 1674. Przecława była córka Alexandra za Janem Sucho- 
dolskim , i synów dwóch , Jan stolnik Podlaski , z Katarzyną 
Hubicką zył bezpotomnie. Drugi Stefan , ten najprzód z Anną 
Gałąszczanką , (z której był syn Jan) potem z Teresą Krasno- 
dębską zył sterilis. Geneal. Jurid. 

Michał Radziszewski w roku 1788. chorąży Starodubowski. — 
Przypisy Krasickiego. 

RadziiYil: herbu Trąby , w wielkiem księztwie Litew- 
skiem , jedna, z między najprzedniejszych, familia książęca, 
której początki Stryjkoivski fol. 298. Kojał. in Fastis Radi- 



40 Radziwit. 



inhanis , Histor. Posselii Polon. Pruth. fol. 185. Genealo- 
gia tegoż Domu na mappie sztijchoioana , od Naiyniuuda, 
wielkiego ksiąźęcia Litewskieg^o , a potomka Palenionowego, 
który z iiiiieiiii przedniejszeiiii faniiliaiitaini Rzyniskieini, w Li- 
tewskich krajach, wyniósłszy si<^^ z Rzymu, osiadł, Ayywodzą : 
tego alhowiem Narymiirida syna, w dzieciństwie od ojca od- 
umarteg'o , gdy chciwość na rządy całeg^o ksiyztwa, whisnych 
stryjów jego, na śmierć i zg^uhc szukała, pohoznośc niamki tak 
utaiła, ze nikt o nim nie wiedział, krom jednego , pogańskicłi 
na ten czas zahol)onów najwyższego rządzcy. Ten osierociała, 
i od ambicyi najbliższych krewnych jego , zi-zucone z nadziej 
po ojcu do siebie dziedzictwem spadającego ksicztwa Litew- 
skiego dziecię Narymuntowicza , clicąc w lepszą fortuny wpra- 
wie porę, a wiedząc, g-dzie W^itenes wielki na ten czas książę 
Litewski, najczęściej się polowaniem bawił, czy to w gniaz- 
dzie orlim, jako jedni twierdzą, czy tez na drzewie, m ko- 
lebce zawiesił, i nie omylił się na swojej imprezie, Witcnes 
albowiem w knieją wyjecliawszy , i fortunnie na to niemowie 
napadłszy, Lizdejka imieniem nazwać kazał, od orlego gniazda, 
po pańsku go odchować, a potem gdy się wszystkiej tajemnicy 
o nim dowiedział, od umierać mającego najwyższego kapłana 
opiekuna jego , chcąc się niby z nim j»aństwem swojem dzielić, 
gdy dorósł, córkę mu swoje w małżeństwo oddał. Po śmierci 
\Vitenesa, Gedymin syn jeg'o na państwo wstąpił, ten łowami 
rozrywając melancholią książęcą, nad Wilią rzeką, dzikieg-o 
wołu swcmi rękami zabił, gdzie ze go noc zaszła, tamże zasy- 
piającemu śniło się, jakby widział żelaznego wilka, nieporó- 
wnanej wielkości , w którego wnętrznościach , sto innych wil- 
ków zanikniętycli wjło. Strwożony nieco tym snem Gedymin, 
gdy się różnych wieszczków i dworzan swoich ciekawiej o nim 
bada, Lizdejko tak mu go wjtłomaczył. Wilk ten prawi że- 
lazny, znaczy miasto i zamek, który na temże miejscu, gdzieś 
ten sen miał łvystawisz, stolicą będzie książąt Litewskich , i 
głową innych miast twego państwa. Sto wilków w nim zam- 
kniętych , znaczy gmin pospólstwa, który w temże mieście, od 
ciebie fundowanem , mieszkać będzie. Usłucliał rady jego Ge- 
dymin , miasto Wilno i zamek założył, Lizdejka pańsko rega- 
lizował, a pospolity głos, Radziwiłem go zwać począł, od rady 
erekcyi miasta Wilna: to Gvagntn^ Stri^fkow. MS. o Fami- 
liach Pruskich i inni. Działo się to koło roku 1305. 

Kojalowicz tak in Fastis Radivilianis , Jako i w Manu- 
skryptach swoich: ba i Genealogia tego Domu Książęcego, 
na mappie szti/chotrana, taką osnowę od Lizdcjkona, wypro- 
wadzają: Lizdejko prawi z Witcnesowny, spłodził Wirszyła, 
ten Syrpucyusza , temu Kojalowicz zapisał syna Grzegorza 



Radzlwit. 41 



Ostyka , który w piąclu synach swoich , nilat by«5 przodkiem 
wielu ramilji , jako się mówiło w siódmym tomie , pod Oseł- 
kami , a między temi pięciu , rachuje pierwszego Mikołaja 
Radziwiła, Priscum nazwanejjo , wojewodę Wileńskiego , ałe 
się pomylił , i ja za piórem jego idąc : bo to jest jawna , że ten 
Priscus 3Iikołaj , (jako niżej dowodzę z Statutu Łaskiego 
Jol. 130. nie był synem Ostyka, ale Radziwiła, nie był pier- 
wszym Radziwiłem, ale drugim. Ostyk nie był mu ojcem, ale 
stryjem ; a bratem rodzonym pierwszego Mikołaja w tym do- 
mu, i pierwszego Radziwiła: ojciec zaś tego rodzeństwa oboj- 
ga , był Wojszund , czego jest jawnym dowodem. Statut Ła- 
skiego Jol. 128. gdzie ^Vojszund, i z synem swoim Radziwi- 
łem, w roku 1401. podj)isał pokój wieczny Litwy z Koroną 
Polską : Wojszunda zaś ojciec Syrpucyusz. Do tego manka- 
mentu Kojałowiczowi , rozumiem ze bvłi nasi historycy, Dłu- 
gosz, libro 13. fol. 9G. 31iechoivita lib. k.fol. 313. Cromer 
Ub. 22. fol. 4'J9. okazyą: ho w roku 1452. piszą, ze Radzi- 
wił Ostvkowicz, był wysiany od stanów Litewskich z podarun- 
kami do Szachmela, Chana Tatarskiego ; dlatego niewiedząc 
Kojałowicz , że był jeden Radziwil syn Ostyka , a drugi tegoż 
czasu Radziwit , syn Wojszunda , a brat stryjeczne rodzony 
Radziwiła Ostvkowicza , tak zmieszał jednego z drugim , i 
owszem nawet ojca, pierwszego Radziwiła, z synem swoim 
drugim Radziwiłem, że co pierwszemu, albo ojcu należało, to 
on drugiemu, to jest synowi jego przywłaszczył: co i z samego 
lat komputu poznać: bo powiada, że ten Mikołaj Priscus, puł- 
kownikując w wojsku Jagiełłą w. książęcia Litewskiego , gdy 
ten pan kraj Sendomierski pustoszył, a Wisła szeroko za 
brzegi wylawszy , przejścia na drugą stronę wojsku Litew- 
skiemu broniła , pierwszy się w Wisłę z koniem rzuciwszy , a 
potem u niego uwiesiwszy, całe wojsko przykładem swoim po- 
budził, że się szczęśliwie na brzeg drugi przeprawiło. AVroku 
1384. Pod Zawicliostem także pisze , że do dobycia tego 
zamku, sposób podał Jagiellonowi, gdy ani dział, ani armat, 
Litwa nie miała; atoli się to utrzymać nie może, żeby te wszy- 
stkie okazye , 3Iikołajowi Radziwiłowi , Priscus nazwanemu, 
przypisowac się mogły : bo jeżeli , jako chce Kojałoioicz , w 
7'oku 1509. a już pułkownikował w roku 1384. toć by musiał 
mieć lat więczej niż sto pięćdziesiąt , czego mu jednak żaden 
nie przyznaje , znać tedy , że to był inszy wojownik o te czasy 
Radziwil, a inszy, i syn tego dalszemi czasami. Druga, tenże 
Jiojalowicz parte 2da historyi swoj'ej\ i Stryjkowski lib. 15. 
cap. 8. o Witoldzie pisząc , wspomina Mikołaja Radziwiła, 
marszałka Litewskiego , że Jeremferdcja bana Tatarskiego, 
wyprawiony z wojskiem, zbiwszy nad Wołgą, adwersarza jego 



42 Radziwił. 



na państwo osadził, w roku 1419. Taiu/e len powiada, /e po 
Runiboudzie w roku 1440. brał laskę Litewski^ Mikołaj Ra- 
dzi wił, toc znać ze był inszy marszałek w roku 1440. od tecyo, 
klóry w roku 1419. marszalkował. Z tego tedy, co się do 
tycbczas mówiło, przyznać trzeba, ze 3Iikołaja Priscusa Radzi- 
wiła, ojcem był Radziwit syn Wojszunda, marszałek Litewski, 
który pierwszy z tego domu w Krakowie z Krółem Jagiełlem 
oclirzczony, jako mówi Starowol. in Bellat, Sarmat, f. 163. 
na cbrzcie świętym Mzijjł imię Mikołaja, które z osobliwszej ku 
świętemu Mirrby infułatowi chęci , chciał zęby wszyscy, któ- 
rzyby się pierworodni w tym domu rodziłl, na sobie nosili, co 
się i podziśdzień świ."jtol)liwie zachowuje. Ten to Radziwil 
sławny za Jagiełłą i Witolda ksiij^ząt Litewskicli , przeciwko 
Tatarom , Krzyżakom i 3Ioskwie pułkownik , przeciwko In- 
flantczykom hetman , wielki w pokoju i okazvi Pan według 
Starowol. Tego syn Mikołaj Priscus, a drugi Piotr Radziwi- 
łowicz podkomorzy Litewski, starosta Ejkszyski w roku 1499. 
jako się podpisał u Łask. %v Statucie fol. 130. 

Mikołaj wtóry Radziwiłowicz , Priscus nazwany , woje- 
woda Wileński i kanclerz Litewski , tak się podpisał w roku 
1499. u Łaskiego iv Statucie fol. 130. a ztąd poznać, ze był 
synem Radziwlla, nie Ostyka, bo się nie pisze 3Iikołaj Osty- 
kowicz , ale Radziwiłowicz , tak jako jego syn , tamże , i w 
tymże roku, tak się podpisał. 3Iikolaj Mikolajewicz Radziwi- 
łowicz, podczaszy (na ten czas) Litewski i starf)sta Rielski, 
gdzie w imieniu 3Iikołajewicza , wyraził ojca swego 3Iikołaja, 
zaś w Radziwiłowiczu, dziada z tej najwięcej racyi , powinna 
upadać osnowa ks. Kojałowicza, tak in Fastis Radiińlianis, 
jako tei in MS. g-dzie on tego 3Iikołaja , zowie synem Osty- 
ka. O tym tedy 3Iikołaju Radziwiłowiczu, pisze Stryjkou'- 
skt i Kojaiowiez , że po zejściu Rumbouda w roku 1440. 
wziął laskę wielką Litewską , gdzie z innemi Panami Li- 
tewskiemi zmówiwszy się , lubo to było przeciwko ustano- 
wionym z Polską traktatom , Kazimierza syna Jagiellonowego, 
na wielkie księztwo Litewskie obrał i wyniósł. Stryjków. 
Jol. 592. a w następującym roku , od tegoż Kazimierza i sta- 
nów Litewskich , do Władysława Króla Polskiego do Wę- 
gier wysłany w legacyi ; o approbacyą tejże elckcyi upraszał, 
wszakże daremnie. Siry/kow. fol. 594. Długosz., Kromer.^ 
Bielski., łiojał. \Y dwie lecie potem, gdy Tatarowie Perckop- 
scy po śmierci bana swego , upraszali Kazimierza książęcia 
Litewskiego, aby im w Litwie na wygnaniu będącego Acige- 
reja na państwo icli przywrócił , Kazimierz 3Iikolajo« i buławę 
oddawszy, z wojskiem go wysłał, aby Acigereja na haństwie 
osadził, co on do skutku szczęśliwie przyprowadził. Stryjków. 



Radziwil. 45 



fol. 598. Kojałow. Teuźe Kazimierz po kl(^>sce naszych pod 
Warną, 1 zabiciu od Turków Władysława Króla Polskiego i 
Węgiei-skiego , brała swego rodzonego , na elekcyą nowego 
Pana w Polszczę, wysiał go \>' legacyi do Piotrkowa, w roku 
1445. gdzie mu siła powagą swoją u Polskich stanów do ko- 
rony dopomógł. Stii/jkuicski fol. 608. Kojal. part. 2. Hi- 
stor. Lito. Wszakże po sejmie Parczowskim , w i-oku 1451. z 
jakiegoś poróżnienia z Polskiemi Panami , tak on , jako i prze- 
dniejsi z Litewskich urz(*dników , herby Polskie, które przy 
unji Lit^\'J• z Koroną na sejmie Hrodelskim , na siebie i na 
sukcessorów swoich przyjęli byli, znowu w insze pozamieniali, 
to Stri/j7,otv. fol. 615. I Bielski fol. 39G. Z tego fundamentu 
niektórzy docliodzą, ze herb Sulima od Wojszunda dziada, i 
Radziwila ojca swego, na sejmie Hrodelskim przyjęty, spuści- 
wszy ten 3Iikołaj , do lierbu Trąby, od Ościków braci swoich 
stryjecznych, niegdy jjrzN^właszczony, rzucił się. Tak ojczyźnie 
swojej zasłużonemu , według Aojalow. in Fastis , najprzód 
województwo Smoleńskie , a dalej Wileńskie , i z pieczęcią 
wielką Litewską dano , na klóreni krześle zył jeszcze 1505. r. 
jako namienia Stryjlioiuslii fol. 690. gdy Ilinicza niewinnie 
ukrzywdzonego sprawy bronił przeciwko kniaziowi Glińskie- 
mu , przed Ale.\andrem Królem , zkąd niektórzy życia jego lat 
zamierzają dziewięćdziesiąt i dziewięć, i to jest pospolite ró- 
żnych autorów zdanie. Genealogia jednak szti/choivana tego 
Domu, więcej mu lat rachuje: ho powiada, ze się urodził, w 
roku 1391. umarł 1508. zył lat sto siedmnaście : Aojalowicz 
in JUS. twierdzi, ze jeszcze zył w roku 1509. i podpisał się na 
liście królewskim. To pewna , ze widząc go Alexander Król 
Polski, w sędziwej, ale i zy^yej starości, pytał się go cieka- 
wiej, jakimby sposobem, w tak późne lala, wiek swój przecią- 
gnął? na co 3Iikołaj odpowiedział: Od młodości mojej prawi, 
nigdym się nikczemnym zbytkiem nie bawił, zdaleka zawsze 
od gorących trunków hpyałcm , a same tylko wodę z źródła 
pijałem : Przetocki, kazań, na S. Mikołaj , i inni, gdy przy- 
daje , ze na placu dworu swego w Wilnie , kościół na część 
S. Jerzego wjslawil, i przy nim 00. Karmelitów osadziwszy, 
klasztor Im ufundował. Na fabrykę także kościoła 00. Ber- 
nardynów, aby w tcmze Wilnie co prędzej stanął, największy 
sumpt, między innemi Panami Litewskiemi, łożył, kędy po 
śmierci pogrzehiony, do której od własnego syna Albrychta 
biskupa, na szczęśliwe z tego świata zejście był przygotowany. 
Z Anny Mondwidowny, blizklej we krwi Króla Jagiełłą , córki 
dwie spłodził, jedna z nich Zofia, wyposażona za Hadersch- 
bana, Prymasa Węgierskiego, druga Anna, za Ziemowita ksią- 
żęcia 3Iazowieckiego, jako chce Bielski fol. 517. gdzie o niej 



44 Radziwit. 



powiada, ie po śmierci męża swego, trakt Wizki wykupowala, 
na synów swoich, od Glinków w roku 1511. ze zszedłszy z 
tego świata, w Warszawie u 00. Bernardynów pochowana 
w r. 1521. yb/. 550. atoli Kojuiow. i Starowol. in Monum. 
TL jej nag^robku , który zmarłej matce wystawił syn Stanisław, 
książę Mazowiecki , świadczą , ze była Konrada ksiązccia 
Mazowieckieg^o małżonką , i synów czterech : Mikołaja , Al- 
brychta, Jerzego i Jana, którzy wszyscy jeszcze za żywota ojca 
sweg^o , w senacie Litewskim, wraz z nim zasiadałi. Stryjków. 
Kojat. Z tych 

Mikołaj III. syn pierworodny Mikołaja II. podczaszy Li- 
tewski, namiestnik Bielski, jakom wyżej dowodził z Statutu 
Łaskiego., potem wojewoda Trocki, aż też Wileński i kan- 
clerz wielki Litewski, książę na Goniądzu i Medele, pan na 
Chorewni ; z temi tytułami podpisał list Zyg^munta I. w roku 
1511. w Książce Praioa i przywileje Narodu Ruskiego^ 
fol. 23. i 1514. fol. 25. Ten w roku 1452. w leg-acyi wy- 
słany do bana Tatarskieg^o , upominając się połomanego od 
nich przymierza, przez najeżdżanie Podolskicli krajów, w tej 
drodze będąc, wszystko swoje straciwszy, ledwo życie salwo- 
wał , przyprowadził z sobą Szaehmata bana Tatarskiego, 
który od Taurykanów zwyciężony , w księztwie Litewskiem 
osiadł, to o nim rozpisali nasi historycy, ale to hardziej ojcu 
jego służy, inaczej, bardzoby długo musiał życ; ten Mikołaj 
Królowi Alcxandrowi , w wielu wprawdzie interesach był do- 
świadczonej dzielności , osobliwie jednak w ponowieniu pa- 
któw i unji między koroną Polską i księztwem Litewskiem w 
roku 1499. g^dy albowiem Jana Albrychta Polskiego, i \^'^ła- 
dysława W^ęgierskiego i Czeskiego Królów , braci , Turecka 
wojna przyciskała, żeby w ojczyźnie pokoju wnętrznego do- 
mowe rozruchy nie kłóciły , obojga tych naradów zupełna 
harmonia zdała się hyc potrzebna. W^ tymże roku z książę- 
ciem Ostrogskim Konstantynem, w szczupłej Litwy garści pod 
Wiedrussą, na daleko liczniejsze wojsko Moskiewskie , wiel- 
kieni sercem nacierał; wyszedł jednak z tej klęski szczęśliwie. 
Stryjkozoski Uh. 27. cap. 7. Bielski fol. 489. Gvagnin. 
Wkrótce polem po zejściu Jana Albrychta Króla, na sejm 
Piotrkowski, z W^ojciechem Taborem , biskupem Wileńskim, 
i Janem Zabrzezińskim marszałkiem Litewskim, w legaeyi jeź- 
dził, którą sprawił, że Polscy Panowie nakłonili się na elek- 
cyą Alexandra Króla. Bielski fol. 285. Cromer lib. 30. I 
lubo w wielkich faworach u Królów Polskich zawsze profito- 
wał, przecież praw i swobód ojczystych nięnadwerężenia, gor- 
liwie bronił i przestrzegał. Doznał tego Krzysztof Ilinicz , gdy 
mu nad prawo starostwo Lidzkie odebrano. Skoro się zaś re- 



Radziwił. 45 



bellia Glińskiego otworzyła , Mikołaj , na ten czas podczaszy 
Litewski , wziął województwo Trockie po Zabrzeziilsklm od 
Glińskiego zabitym w roku 1505. Stryjkotv. fol. 690. Nic tu 
stan<,'ła łaska królewska, dobra mu nawet Goniądz i Rajgród, 
po Glińskim do Moskwy zeszłym, w dziedzictwo oddała w r. 
1509. Tem zachęcony wielkiego pan umysłu, gdy w r. 1511. 
Helena Moskiewskich monarchów córka , pozostała Alexandra 
Króla wdowa, z naprawy niektórych, kryjomie z Wilna, wlel- 
kieml ojuczona skarbami, do 3Ioskwy ubiegać zamyślała, prze- 
zornego na wszystkie przypadki, niemogła się uchronić Miko- 
łaja : bo ją ten z drogi nazad do Wilna odprowadził. W roku 
1512. kiedy w Poznaniu na walnym Królów Chrześcijańskich 
sejmie, w pięknym ludzi dworskich kompucic stanął. Mo- 
skiewskim i Tatarskim krojem przystrojonych , przy powadze 
Zygmunta Króla , (niektórzy ich tysiąc narachowali) i na dru- 
gim znowu w Auszpurgu sejmie, kędy zważywszy w nim Pań- 
skie przymioty, między książęta Rzymskie, pierwszego z tego 
domu policzył, z tytułem ksiąźęcia na Goniądzu i Medell, Ma- 
xymilian Cesarz, herb jego w ten kształt przeformowawszy; 
to jest , ze powinien być orzeł czarny z skrzydłami i nogami i 
ogonem, rozciągnionemi, z pyskiem otwartym, trochę w lewą 
stronę obróconym, i z językiem wywartym, na głowie jego 
mitra książęca, na piersiach tarcza, na której trzy trąby my- 
śliwe, niby w tryangul ułożone, widzieć. Wzbraniał ci się tej 
godności 3Iikołaj, dosyć lustry z domowych i ojczystjch splen- 
dorów mając , ale mu ją 3Iaxymilian Cesarz do Litwy przez 
Wawrzeńca 3Iiedzielewskiego , proboszcza W^ileńskiego , choć 
nie affektującemu , w roku 1518. do Litwy zasłał, z pięknem 
tego domu zaleceniem : bo tam familią Radziwilowską Nobi- 
Iłssimam, i same książęta, Frałres , et Consanguineos suos 
(podobno z książąt Mazowieckich , ile wuj ich był rodzony) 
nazywa. Jeszcze jednak i tu się opierał przywoźnemu tytułowi 
Mikołaj , gdyby mu go była Rzeczpospolita na sejmie w Brze- 
ściu , publiczną uchwalą nie przyznała. Ten ztemwszystkiem 
tytuł książęcy, nie długo w tej linji Radziwiłowskiej dziedzi- 
czył, w krotce albowiem na synach jego trzech bezpotomnie 
zeszłych, zginął. To Kojałowicz: patrz co o tem pisze Adam 
Grodziecki w Książce^ której tytuł: Przestroga o tytułach^ 
num. 33. Zył lat więcej niz siedmdziesiąt którego jednak roku 
życie skończył, nigdziem się nie mógł doczytać, leży w Wil- 
nie w katedrze u S. Stanisława. 

3Iikołaj ksiąze na Goniądzu i Medelach, biskup Zmudzki, 
ten Knyszyn, dziedziczne swoje dobra, pańską fantazyą Zy- 
gmuntowi L Królowi Polskiemu darował. Pod który czas, i 
jak długo na tej katedrze prezydował, nigdziem się nie mógł 



46 Radziwft. 



domacad , to tylko namienia Facies liet^um Sarmat. Ks. Na- 
ramow. S. J. ze miał mieć jakieś zatarcfi z kapitułą swoją, i z 
bratem swoim starostą Zmudzkim. Brat jego rodzony Stani- 
sław , w młodym wieku z tego świata zebrany. Siostry także 
icb rodzone, Ełzbieta, Jerzemu Ołełkowiczowi , ksiązęciu Słu- 
ekiemu , Bielski fol. 453. druga Zabrzeziiiskiemu , marszał- 
kowi Litewskiemu , trzeeia książęeciu Dubrowickiemu , zaślu- 
bione : te jednak wszystkie dzieci , i jeszcze Jan starosta Zmu- 
dzki , o którym niżej , z którejby matki były spłodzone , nie- 
wiem bo Geneal. Radziw. powiada, ze ojciec icb 31ikołaj III. 
miał za sobą Zofią ksi«^'znc Nasiłowską, jam zaś czytał in MS. 
PetricoiK na liście Zygmunta I. że ten Mikołaj III. osierociała 
zostawił zonc^' swoje, Zofią Paeownę, wojewodzankę Połocką 
i marszałkownę Litewską, która koło roku 1525. będąc tenu- 
tarką Kobrynia, kościół tamże fundowała. Był ten Mikołaj III. 
w róznycli naukacłi i w wielu językacb dobrze biegły , ale go 
najwięcej żarliwość o wiarę katolicką, i cnoty pańskie zale- 
cają , o którycb ztąd sobie każdy snadno wnieść może , że ile 
razy mszy świętej, dla nacisku różnycb zabaw, słuchad nie 
mógł , albo ubóstwu do stołu służyć , tyle razy cały dzień, 
umartwiwszy się od wszystkich potraw , na samym tylko chle- 
bie i wodzie przestawał, i w tem przedsięwzięciu, trwał aż do 
zgonu życia swego. 

Jan książę na Goniądzu i Medele, starosta generalny Zmu- 
dzki , a przedtem cześnik Litewski , syn trzeci Mikołaja III. 
wojewody AYileńskiego i kanclerza , brat Stanisława i Miko- 
łaja biskupa Zmudzkiego , przybrawszy sobie w dożywotnią 
przyjaźń Annę Kościeniownę , trzy tylko z niej córki spłodził, 
które z różnemi połączył domami , to jest : Annę z Stanisła- 
wem Kiszką, wojewodą Połockim, hetmanem Litewskim, Pc- 
tronią z Stanisławem Dowojną, wojewodą Płockim, Katarzynę 
czy Elżbietę z 3Iikolajem Sieniawskim, wojewodą Ruskim i 
hetmanem wielkim , koronnym. Zszedł z tego świata w roku 
1542. w Kejdanacli pochowany. Stj'}/Jkow. lib. 24. cap. 5. 
fol. 759. i na nim tytuł książąt na Goniądzu i Medele ustał. 
Pamiętna będzie jego dla ojczyzny przysługa i odwaga : bo 
gdy Wojciech margrabia Brandeburski, mistrz Krzyżacki, pe- 
łen nadziei odjęcia Litwie księztwa Zmudzkiego , część wojska 
swego tak konnego jako i pieszego, do Żmudzi ^ł-jsJa}^ któraby 
drogę większemu wojsku, z którem sam ciągnął, do dalszego 
zwycięztwa torowała, ten Jan w roku 1516. zebrawszy na 
prędce rycerstwo tego księztwa na pustoszących koło Bagnety 
Krzyżaków, mężnie natarł, i fortunnie ich poraził, inszych do 
ucieczki przymusił, a co największa, Wojciecha mistrza tak 
dziarskością swoją przei'aził, że od imprezy wojennej cale ręce 



Radzi wit. 47 



opuścił. Kojnt. in Fustis Radwil. Tu przeslrzcjjani , Staro- 
wał, in Bellat. Sarmat, wleloin z tego domu dogia swojej 
popisał, ale i w iniieniacli I w lalacli, i w wyliczaniu dzieł ich, 
wiele się pomylił, tak, ze eo jednemu należało, lo on drugie- 
mu przywłaszczył. 

Albi-yclif, najprzód biskup Łucki, a potem Wileński, syn 
drugi Mikołaja II. wojewody Wileńskiego i kanclerza Litew- 
skiego , po śmierci Tabora , objął rządy dyeeezyi Wileńskiej, 
w roku 1505. gdzie nieporównaną na ubóstwo szczodrobliwo- 
ścią, zasłużył sobie, źc go jałnnr/.nikicm zwano. Powróciwszy 
z Rzymu, kędy od Juliusza II. Papieża, mile był przyjęty, na 
wielu miejscach , osobliwie w ojczystych dobrach , cokolwiek 
jeszcze bałwochwalstwa pogańskiego znajdować się mogło, 
wszystko to wykorzenił , bałwany ręką swoją pokruszył przy- 
wileje wielkie kościołowi swemu u koronatów Polskich wyje- 
dnał , które wraz z inneml dawniejszemi , w jedne księg^ę ze- 
brane, ze stolica apostolska potwierdziła, uprosił. Tenże swój 
kościół w bogaty apparal przystroił, w porządek ułożył, śwlą- 
tobliwemi i mądremi kapłanami zagęścił , którym do wszy- 
stkiego dobrego , pizykładem swoim był powodem. Klasztor 
00. Bernardynom tamże w Wilnie wystawił i ufundował. 
Nie było żadnego dnia, któregoby się gromadno na paląc jego 
ubodzy nie cisnęli, a według- niektórych, liczba ich do trzech- 
set dochodziła. Skarga libro de SS. Eucharist. tym on sam 
potrawy nosząc, do stołu służył, i nig^dy pierwej do stołu 
swego nie siadł, choćby najzacniejszego miał Gościa w domu 
swoim, pókiby był gościa Chrystusa, jako zwykł był mawiad, 
w osobie owego kalectwa nie uczęstował należycie: ztąd wielka 
o nim opinia świątobliwości u wszystkich , a nawet i u ojca 
własnego, który mu do mszy sługiwać, nie wstydził się. Umarł 
jak żył pobożnie w Werkach w roku 1519. Staroiool. tn Mo- 
num. z nagrobku jego w JP^ilnie u S. Stanisława, 

Jerzy kasztelan Wileński, hetman wielki Litewski, trzeci 
syn Mikołaja II. brat Albrychta biskupa, i innych ; pisał się na 
Birzach i Dubinkach, które Dubinki , według Długosza histo- 
ryi w roliu 1415. Witold wielki książę Litewski zakładał 
i fundował. Wspaniałego to był gieniuszu ten Jerzy, i dla 
tego, posłując na koronaeyą Zygmunta I. Króla Polskiego, w 
roku 1507. w takiej się ludzi swoich komitywie na nię stawił, 
że jej równej nie było, ale się nad wszystko, bardziej Marsowy 
duch, i nieulęknione serce, wydawały, trzydzieści bitew jego 
racłiują z różnemi nieprzyjaeielami, zawsze jednak z powodu- 
jącem się szczęściem. W roku 1511. z Jerzym Olelkowiczem, 
książęeiem Stuckim, Tatarów od Kijowa z plonem obfitym po- 
wracających, we dwudziestu milach dogoniwszy, i pogromił, i 



48 Radziwił. 



wyziil z zdobyczy. Nie mniejszem sercem na nicli, w roku iia- 
st^pujjjcym, z ksliłzęciem Ostrowskim, pod Wiśniowcem na- 
cierał, jT^dzie w sześć tysięcy wojska naszego, 3Icndyycreja 
hana, dwudziestą tysięcy Tatarów uzbrojonego, porażono, 
tak fortunnie, ze ledwo sam han ze trzema synami swemi, 
życie mógt ucieczką salwować, gdy z naszych tylko sto trupem 
legio, a co tern dziwniejsza, ze ta potyczka cały dzień wrzała. 
We dwie lecie , na Celadyna Moskiewskiego hetmana , szablę 
swoje obrócił, którego, między Orszą i Dąbrówna , z tymże 
ksiązęciem Ostrogsklm tak starł na głowę, ze z ośmdziesiąt ty- 
sięcy Moskwy , czterdzieści tysięcy trupa rachowano , sam Ce- 
ladyn I z dziesięciu wojewodami , w ręce się naszych dostał. 
W roku 1519. na ten czas wojewoda Kijowski i starosta Gro- 
dzieński , skoro Wojciecli Brandeburski margrabia , a mistrz 
Krzyżacki, granice Polskie z wojskiem najechał, Jerzy z Litwy 
do Prus wtargnąwszy, na różnych miejscacli tak go szczęśli- 
wie raził, I tak długo, źe go przymusił do tego, iz o pokój 
prosie u Króla Zygmunta musiał , który mu do czterech lat 
przeclągniono. Gdy się od jednej ściany ojczyzna uspokoiła, 
znowu od drugiej, na nię burza powstała. Tatarzy, samą tylko 
drapieźą życie prowadząc, na Podole i Podgórze, we trzydzie- 
ści i cztery tysiące, w roku 1522. wyciekli, Konstantyn 
książę Ostrogski , z tymże Jerzym wsławionym wojownikiem, 
już na ten czas wojewodą Trockim , pasy im przecięli , już 
w czterdzieści mil za Kijowem , dwadzieścia i cztery tysiące 
od szabli ich legło, a między niemi, Imbraim Basza Perekopski 
Turecki, a niewolnika ośmdziesiąt tysięcy odbito: słowem, tak 
się wszędzie z fortunnem męztwcm swojem popisał Radziwił, 
że po śmierci Ostrogskiego książęcia w roku 1533. najzdol- 
niejszym go do buławy wielkiej Litewskiej , wszyscy sądzili. 
Król Zygmunt, to ich zdanie, swoim przywilejem utwierdził, 
przydawszy do tego i kasztelanią Wileńską, po tymże Konstan- 
tynie wakującą. I nie omyliła się na nim ojczyzna, w wielu na 
Moskwę expedycyach : ho w roku 1535. Homla mocą pod 
niemi dobył, Starodubu w Siewierskiem księztwie, którego Ow- 
czyna wódz 3Ioskiewski, w sześćdziesiąt tysięcy swoich bronił, 
dostał, i ogniem w perzynę obrócił; tyle zaś tam niewolnika 
Moskiewskiego naszym się dostało , że daleko liczbą swiyą, 
komput wojska Litewskiego przechodził: patrzał na to z da- 
leka Bazyli Car Moskiewski , ale sił swoich z tym Polskim 
Herkulesem próbować nie śmiał; aż też między takieml tryum- 
fami śmierć go zastała , nie tak laty , jako hardziej zasługami 
dojrzałego, w roku 1541. do której całcmei się wprawdzie ży- 
ciem zawsze gotował, ale osobliwie, kiedy się co rok od Kwie- 
tnej niedzieli aż do Wielkiejnocy , w klasztorze jakich zakon- 



Radziwil. 49 

ników zamykał, lak na roztrząsaniu suniionia swego, jako i 
świętej bogoniyślności. Zaślubił byl sol)ie Barbarę Wolską z 
Podhajce, ile się domyślam, była to córka 3Iikołaja kasztelana 
Sendomierskiego, ta mu powiła dwie córki: z których jedna 
Anna dostała się w małżeństwo ksiązęeiu Hołszańskiemu, 
druga Barbara, tej gdy młodo odumarł Stanisław Gaslołd wo- 
jewoda Trocki, krasnością urody jej i wdziękiem przymiotów 
uwiedziony Zygmunt August I. dożywotnie ją sobie związał, 
która w Krakowie pompatycznie w roku 1550. na tronie Pol- 
skim ukoronowana zasiadła, nie długo jednak cieszyć się jej 
tą godnością pozwolono, bo z tronu do grobu weszła w roku 
1551. pochowana w Wileńskiej katedrze. 

Mikołaj ksiąze naBirźach i Dubinkach, syn dopiero wspo- 
mnionego Jerzego , kasztelana Wileńskiego i łietmana , naj- 
przód jiodczaszy Litewski od roku 1544. tak się podpisał n 
Herhiirta w Stat. fol. 303. i u Januszotu. fol. 837. polem 
wojewoda Trocki, według Stryjków, lib. 24. caj). Q. f 763. 
i Kajał. par. 2. od r. 1551. do którego krzesła przydał mu 
Król August Kiejdanów z przyległościami wiccznem prawem ; 
jeszcze liyt tymże wojewodą w r. 1564. co poznać z dykcyo- 
narza Jana Mączyńskicgo, synowi jego 3Iikołajowi w tvm roku 
przypisanego , gdzie go wojewodzieem Trockim zow ie , nako- 
niec wojewoda ^Yilcński , i kanclerz Litewski , które obadwa 
honory zlały się na niego, po śmierci Mikołaja Czarnego, jjrata 
stryjecznego ; a nadto lietman wielki Litewski , po Grzegorzu 
Chodkiewiczu, starosta Oszmiański, gubernator Inłlantski ksią- 
zęciem S. R. Imperii od Karola V. wyniesiony. Najwięcej 
tego Mikołaja expedycye wojenne w sławiły, Król August wiel- 
kie wojsko , na Gwilbelma Fiirsztenberga mistrza krzyżaków 
Intlantskich uzbroił, które pod Pozwołem obozem stanęło w 
roku 1557. tjin czasem z pewną częścią ludzi 31ikołaj w In- 
flanty wkroczył, gdzie Gwilhelm , to pożarem tej prowincyi 
przerażony, to męztwem walecznego wojownika Mikołaja na- 
straszony, przez posłów Ferdynanda Cesarza pokój sobie upro- 
sił; tymże postracłiem ulęknionc Tatarskie kosze na ^Vołyń 
wyciekające, nie raz przed jego szablą pierzchały: i 3Ioskwa w 
roku 1561. z Inłlant już do Lit^^y inkorporowanycli , nawel 
gdy powtóre. Witebskie województwo naszła, i koło Dam- 
browny wszystko ogniem niszczyła , skoro się o zbliżeniu jego 
dowiedziała, do granic się swoich umknęła, którym wet za 
wet oddając Mikołaj, Smoleński kraj w perzynę obrócił. We 
trzy lata polem, to jest w roku 1564. z Grzegorzem Chodkie- 
wiczem , nic mając do boju tylko cztery tysiące SMoich, Piotra 
Szujskiego trzydziestu tj'sięcy Moskwy uzbrojonego nad Ułą 
rzeką na głowę poraził, zamek im Taurus, choćel dobrze opa- 
ToM VIII. 4 



60 Radziwil. 



trzony, szUirincm odebrał. f^arsai<ici//s in paneg. Stephani. 
Za Kr»)la Stefana j>od wojn(; 3Ioskie\vską, juz z wielkij bu- 
ławą betmaniąc , pod Polockiem i wielkicnii Lukami , wszy- 
stkie!) tryumfów tet>'0 Króhi ])yl nierozdzielnym towarzyszem, 
jjod Sokołem lak pasy wszystkie zaległ Szeremetowi z woj- 
skiem Rossyjskiem cii}gnącemu , że niemógl dae odsieczy obic- 
zeńconi. ^V roku 1580. Uświaię przez akkord odebrał, Jezie- 
rzyjski zamek, tylko się na imię tego wielkiego lietmana cłieial 
poddać. Bielski 772. i 77(5. Tak na usługacb tej ojczyzny, i 
zdrowie i życie styrał w roku 1588. w Geneweńskieb nowin- 
kacb uplatany, a jako nagrobek jego u Starowol. iii Monum- 
powiada o nim: Privali boni negligentior ^ publici studiosis- 
simus. Zona jego według Kojnł. Księzka, według Geneal. 
Katarzyna Tomicka, podobno Stanisla^ła wojewody Kaliskiego 
córka , z tej synowie : 3Iikolaj i Krzysztof. Z tycb 

3Iikołaj ksi;}ze na Bir/acli i Dul)inkach, wojewoda Nowo- 
grodzki , starosta 3Iozyrski i 3Iei'eeki , a drzedtem najprzód 
łowczy, dalej podkomorzy Lite\^skl. Stryjków, iv roku 1581. 
przypisał mu Księgę f^. kroniki stoojej Litewskiej ., z czego 
poznać, ze jeszcze za żywota ojca swego już i z bratem swoim 
Krzysztofem w senacie zasiadał ; jak ojczyznę kocliał , dowo- 
dem jest jego e.\pedycya na Moskwę pod wielkiemi Łukami, 
gdzie się z nieporÓMiianą odwaga, osobiście na nieprzyjaciele 
narażał. Saclunus Histor. Societ. part. 5. /ih. 2. nuiu. 35. 
twierdzi, ze po śmierci Stefana Batorego Króla, gdy niektó- 
rzy zawaśnieni na niego , na sejmie electionis domogali się 
tego, aby akta lego pana skassowala Rzeczpospolita, a os(d)li- 
wle yyzględem fundacyi koHcgji naszego Połockiego , od tego/, 
koronata uczynionej , najwięcej się tak niez^-^czajnym zama- 
cbom oparł, ten Mikołaj, co tym dzi\iniejsza w nim powinno 
być, że z ojca swego był od wiary katolickiej daleki. Sprzy- 
siągł się był dożywotnie, najpi-zód z jVle.\andrą księżniczką 
Wiśniowiecką, zda mi się wojewodzanką Wołyńską, wdową 
pozostałą po Jerzym ksiązęciu Czartoryskim , atoli z nią ste- 
rilis , a potem z Zofią Cblcbowiezowną, miała to być córka 
wojewody Podlaskiego: Paproć, o herb. fol. 661. z tej się 
zostało dwie córki: z tycb jedna Katarzyna, lino roto Naru- 
szewiczowi, 2do voto Piotrowi Gorajskiemu staroście Uszpol- 
sklemu , dożywotnią świadczyła przyjaźń ; druga Zofia , ta 
wprzód Jerzemu Cblebowiczowi staroście Zmudzkiemu, po nim 
Krzysztofowi 3Iondwidowi Dorobostajskiemu , marszałkowi 
wielkiemu Litewskiemu, zaślnl)Iona, i syn Jerzy. Jest w druku 
u Hubnersa tabttl. Geneal. 1.327. Radziwiłów, ale w niej 
kilkanaście oczywistycb mankameut(iw znalazłem. 

Jerzy ksiąy.e na Blrzad) i I>uł>lnkaełi , kasztelan Trocki. 



Raflzi%¥ił. Si 



syn Mikołaja wojewody Nowogrodzklejfo , sio iissarvi , lvle/. 
piechoty , ti'zyinal swoim suiupteiu przeciwko Szwedom pod 
Kokeiiliauzciii. Histor. decenui belli Livon. 3Iai'szałko«al w 
trybunale Litewskim, w roku 1599. przeszedł na wieczność w 
roku 1613. według- Starowol. in Monum. 3Iiał za solłą Zofią 
Zborowską kasztelanki; Gnieźnieńską , iietinanowny nadworną 
koronną, która po je<jo śmierci ponowiła śluby z Abrahamem 
Sieniutą. ^^cta Terrestr. Caliss. iv roku 1610. wspominają 
Jerzego kasztelana Trockiego źon»; , Zofią Czarnkowską, córkę 
Adama Sendziwoja , wojewody Łęczyckiego i generała Wiel- 
kopołskieg'0 : umarł Jerzy sterilis. 

Krzysztof ksiąze na Birźach i Dubinkacli, \vojewoda ^Vi- 
ieński, hetman wielki Litewski, starosta Solecki, Urzędowski, 
BoryszoM ski, Kokenhauzki, syn drugi 3Iikołaja wojewody ^Vi- 
leńskiegfo i hetmana, brat rodzony 3Iikołaja ]\owogTodzkiego. 
Bvł najprzód podczaszym Litewskim , i hetmanem polnym Li- 
tewskim, osiadł w krotce ha kasztelanji Trockiej, co poznać z 
Księgi III. Kroniki Stryjkowskiego , przydała mu łaska kró- 
lewska pieczęć mniejszą , do tych wszystkich przeszłych fawo- 
rów , ojciec zaś własny, spuścił na niego pieczęć wielką, z 
której się jednak Krzysztof po śmierci jego wyzuł , osiadłszy 
na krześle województwa Wileńskiego i z buławą wielką Li- 
tewską. Cztery razy wkraczał w małżeńską ligę , pierwszy raz 
z Anną Sobkowną starościanką ^Varszavvską , z tej dzieci, 3Ii- 
kołaj i Barbara, młodo pomarły: drugi raz z Katarzyną księ- 
żniczką Ostrogską, Konstantyna wojewody Kijowskieg-o córką, 
z tej syn Janusz , o którym niżej : trzeci raz z Katarzyną Tę- 
czyńską , Stanisława wojewody Krakowskiego córką , pozo- 
stałą yydową po Jerzym ksiązęciu Słuckim, z lej syn Krzysztof, 
i córka Ełżl)ieta , z Leonem Sapielią wojewodą Wileńskim i 
hetmanem wielkim Litewskim skołligowana, na kościół S. Ka- 
zimierza w Wilnie dobroczynna: Annuae Socielat. 1608. 
umarła 1610. Czwarty raz z Elżbietą księżniczką Ostrogską, 
siostrą rodzoną Katarzyny, drugiej zony tegoż Krzysztofa, ale 
z nią bezpotomny , l)yła to wdowa po Janie Kiszka staroście 
Zmudzkim. Paproć. Ogród. fol. 207. Syt honorów , i pełen 
zasług- w ojczyźnie, dni swoje skończył w roku 1603. Bu- 
cholcer Chronol. kędy go zowie Heros inclyUis., i pewnie bez 
pochlebstwa to napisał : bo z młodych lat swoich zaprawi- 
wszy rękę na 3Ioskiewskicli karkaeli pod Sokołem i Uświatą, 
zasłużył sobie na to , ze go ojcu jeg-o za kolleg;c przydano z 
mniejszą buławą: od którego z wojskiem wysłany do Inflant, 
na wielu mie;jscach wojsko Moskiewskie starł szczęśliwie , oso- 
bliwie jednak pod Wendą , gdzie trzemasly jazdy , cztery ty- 
siące ich poraził , Kierepecz zamek szturmem wziął pod niemi, 

4* 



52 Radziwił. 



i (lenioliował , wojewodów i dziaJ.i zabrane w tej kanipanji, 
ojcu sweinu do Wilna przyprowadził. Stefanowi Królowi 
droi^ę torując do Moskwj-, Kozian, Sitno, Krasne i insze 
mniejsze forteczki, wszysikic prezydia w nich ^^'J-ci,'iwszY, 
ogniem spalił. Pod Turowlą jakim sercem i męztwcm na nich 
naeierat, pisze Biel. w i-okii 1579. Jo/. 763. toz uczynił pod 
wielkiemi Łukami trzema tysięcy łudzi uzł)rojony. Cłiorąg-iew 
jeg^o Avraz z drugą Kazanowskiego , napadłszy na wycieczkę 
Moskiewski} , mężnie ją wsparła. Biel. fol. 779. W gł."}lj po- 
tem Państw 3foskiewskicIi Krzysztof wtargnąwszy, w szerz i 
w zdluz tamte kraje ogniem pustoszył, aź do Wołgi rzeki ; pa- 
frzał na to rezvdującv tamże Car 3Ioskiewski , ale clioc doma- 
gającemu się lego Krzysztofowi , p<da nigdzie dac nieclicial, 
więc Radziwił, Rzów, Toropec i Slarzycę opaliwszy, z obfitym 
plonem do ojczyzny odwrócił, kniazia zaś Moskiewskiego, tak 
odwagą swoją dobrze nastraszonego zostawił , ze zaraz po po- 
wrocie Krzysztofa , księdza naszego Possewina witsiał do Ste- 
fana Króla, pokoju szukając. Biel. Jol. 783. Na Szwedów 
potem potęgę swoje obrócił, którycli najprzód przez swego re- 
gimentarza Jana Siecińskicgo , pod Orłem tak dobrze przetrze- 
pał , ze pierzchać musieli; atoli znowu większe zel)rawszy 
\yojsko w roku 1601. Karol syn Fiarola Króla Szwedzkiego z 
niedobrego łoza s])lodzony, do Inflant wtargnął, zaszedł mu 
drogę lubo w nierównych silach Krzysztof: stoczyw'szy z niemi 
bitwę, cztery tysiące Szwedów trupem na placu położył, z 
obozu i dział wyzuł, Kokenlianz miasto do poddania się przy- 
musił, Wendę, wyrzuciwszy ztamtąd nieprzyjaciela, odjął. 
Cbwer Jhl. 711. Kojal. Z tego swego kawalerskiego serca, 
majestatom Polskim zawsze ł)ył miły, to jest Stefanowi Kró- 
lowi, któreg'o w roknl576. na granicach Polskich witał. Biel- 
ski Jhl. 726. Constit. Jol. 293. i Zygmuntowi III. któremu, 
gdy się z ojcem swoim Janem Karolem w Rewlu dla różnych 
konferencyi zjechał, w pięknej łudzi swoich komitywie assy- 
stował : A że był , w nagłej potrzebie tej ojczyzny , pewnej 
summy pożyczył, dla tego w niej puszczono mu było staro- 
stwo Zyzmorskie , co potem approl)owała Rzeczpospolita przez 
Konstytucyą 1616. /b/. 44. 

Janusz książę na Rirżach i Dubinkach , koniuszy, a dalej 
podczaszy Litewski , starosta Roryszowski , Zyzmorski , Ry- 
strzycki i Szywcjski, syn starszy Krzysztofa wojewody ^Yłleii' 
skiesTO i hetmana w. Litewskiego z Katarzyny księżniczki 
Ostrogskiej , z którym WTaz Szwedów w roku 1601. i innych 
czasów, w dwieście usaryi , których z swojej szkaliiły wysta- 
wił , wojował , a w Kokenhauzie mężnie oblężenie wytrzymał, 
rozdrażniony jednak, to Myszkowskiego marszałka koronnego 



Kartziwił. S5 



proc«dereiu , 2c w tumulcie j)ev\iiyni w Krakowie, pod królew- 
skim bokiem \vszcz<^'tvm, niektórych jego ludzi sekwestrowano, 
to że starostwo Dudziitskie sobie jeszcze za żywota ojcowskie- 
go od Króla obiecane , Ckodkiewiczowi Karolowi hetmanowi 
dano, do rokoszanów się przeciwko Zygmuntowi Królowi przy- 
wiązał , u których i marszałkowa! na zjeździe Lu])elskim , i 
partyą ich , lak swoim jako tez i swoicli niektórych wojskiem 
zmocnił, wszakże j)o rozgromieniu ich pod Guzowem , laskij 
królewską sobie snadno ])rzejednal , w kilka lat potem kaszte- 
lanią Wileńską uczczony, na któi-ej siedział do roku 1620. 
jadąc albowiem na sejm koronny, w Pi-usicch g"o śmierć za- 
stała: wkroczył b^■l w stan nial/.cński, z Zofią Olelkowiczowną 
księżną Słucką, bllzką swoją krewną, która mu lubo sleri/is, 
dobra Sluckie i Kopylskie zapisała, po niej z Elżbietą Zofią 
księżniczką Brandcbui-ską (1613.), córką Jana Jerzego kurfir- 
szta, z tej svn co idzie. Temu Januszowi, i bratu jego Krzy- 
sztofowi na Indurskieh dobrach fiziedzietwo przyznała, Konsty- 
tucya 1616. /«/. 4.3. 

Bogusław książę na Birżach i Dubinkach , chorąży, a po- 
tem koniuszy Lite\yski, z tym tylulem podpisał pacta coiwenta 
Jana Kazimierza Króla, w roku 1648. Pięknie się był popisał 
ojczyźnie z swem męztM em : Ijo najj)rzód pod Beresteczkicm, 
do zwycjęzlwa nad Kozakami, już na ten czas generał gward\ i 
ki'ółewskiej , siła dopomógł , z niemniejszą stawał odwagą j>()d 
Mołiilowem , i ^y insz^"ch kampaniach , Ayszędzie nieprzyjacio- 
łom wiclkiem sercem odpór dając; atoli \>'idząe dużo nachylone 
szczęście Jana Kazimierza Króla, przykładem wielu inszycli 
Panów Polskich, jako i Litewskich, i on się też do Szwedzkiej 
strony nakłonił w roku 1655. fulden. lib. 5. Histor. przy 
której żwawiej się trzymając, Słuck, Mir, Nieśwież i Tykocin 
Szwedami osadził, Brześcia Litewskieg'o doby\yał, z temiż 
Szwedami pod ^Varszawą za Jana Kazimierza Króla, pod Prost- 
kami z Pruskiem wojskiem, na Wincentego Gosiewskiego, i 
Michała Kazimierza Radziwiła , nacierał ; widząc jednak , że 
znowu Bóg" nad wszystkie nadzieje stronę Jana Kazimierza 
Króla dźwigać począł, i on g'o przeprosił; a że się z starostwa 
Barskiego , dla dobra lej ojczyzny , dobrowolnie mtzuI : dla 
tego Rzeczj)ospolita, przez Konslytucyą 1661. z pierwszych 
wakansów deklarowała mu to aequivalenter nadgrodzic, a tym 
czasem w pewnej suinmic insze mu dobra puściła. Constitut. 
fol. 5. AV nastcj)ującyni roku posłował na sejm, gdzie o nim 
Konslytucyą świadczy yb/. 10. że liczny komput ludzi swoich 
stawił pod Wilno do boku królewskiego. Aż też oslalni z tej 
linji książąt na Birżach i Dubinkach, zszedł z tego świata. 
Maryą Annę albo>yieni córkę jedynaczkę Janusza książęcia Ra- 



54 Radziwił. 



dziwiła, wojewody Wileńskiego i hetmana w. Litewskiego, 
brata swego rodzonostryjecznego , zaślubiwszy sobie, z niej 
lylko córkt; Liidowikę Karolinę spłodził, która \mu r>oto zvła 
z Ludwikiem ksiązęeiem Brandebiirsklm , z tym steriUs, 2do 
roto z Karolem ksiąźęelem jNeiburskim , z którym także lylko 
córka została, Anna księżniczka Neiburska , dziedziczka na 
Słuckn, Kopyhi , Birźacli i Dubinkacb. 

Krzysztof ksiijze na Birźacb i Dubinkacb, syn drugi Krzy- 
sztofa wojewody Wileńskiego i hetmana z Tęczyńskiej. Pod 
Janem Karolem Chodkiewiczem, hetmanem wielkim Litew- 
skim, do któreg^o obozu w znacznym się kompucie ludzi swoich 
rycerskich stawił, zaprawił się w marsowe dzieła, osobliwie 
w roku 1009. pod Parnawą przeciwko Szwedom wojując, dla 
tego ten pamiętny wojownik, widząc w nim nieulękniony umysł, 
i prędk;} w naglycli okkurencyacb radę, i u obozo>ł-ych ludzi 
alfekt, najwięcej u Zygmunta IIL Króla pracował koło tego, 
zęby mu go było za kołłegę z mniejszą buławą przydano , co 
się tez stało. Pod Cliocimską e.\pedycyą obojga narodów het- 
man Cłiodkiewicz, Turków z Carem ich Osmanem, gdy tryum- 
falnie razi, Gustaw Król Szwedzki, widząc og"ołocone z wojska 
Królestwo, i Turecką wojna zatrudnione, przeciwko paktom 
wpadł do Inllant z wojskiem, i nad mniemanie wszystkich, 
Ryga mu się prędzej poddała, a wkrótce całą tę prowincyą po- 
siadł; wprawdziec Firzysztof, zebrawszy co móg't naprędce ludzi 
zdolnych do boju , podjazdami na różnych miejscach wojska 
Szwedzkie napadał, i fortunnie gromił, niemog-ąc jednak wię- 
kszej daleko potencyi wydołać, z garsztką swoicłi musiał się 
przytrzymać, pókiby mu większy sukkurs na pomoc nic przy- 
szedł. (^Starował. Orat. in fnnere Sigism. III. powiada , ze 
ten Krzysztof pod ]\ilawą lak dobrze icli przetrzepał, ze i z INi- 
lawy ustąpić musieli , i do Szwecyi ucłiodząc , ledwo drogę do 
morza znaleźć mogli.) Ze jednak po zerwanym sejmie, żadne nic 
były opatrzone, Gustaw więcej sol)ie ])ozwolif, niespodzianym 
w Litewskie granice wkroczeniem , Birzę zamek dziedziczny 
lego Krzysztofa obiegi, w roku 1625. i po kilku szturmach 
przypuszczonych , przycisnął go do tego, że się poddać musiał, 
gdzie sześćdziesiąt miedzianych dział I znaczną zdobycz zna- 
lazłszy, do Bygi Sz\ycd uprowadził. Bruchcl Uh. 5. Pinscc. 
koc anno. Krzysztof jednak szczupłą garsztką ludzi swoich tak 
nieprzyjacielowi dokuczył , wiełą podjazdami niszcząc wojsko 
jego, ze dalej w głąi) Lit>\y nie |)0sląpil. Do tego nieszczęścia 
pomogła nie mało zawisna niektórych nienawiść przed Królem 
Zygmuntem, która na tego przezacncgo męża nie mogąc zdro- 
wem okiem pairzyc dzieła, ale go przed majestatem Polskim 
udawała. Biachel. Uh. 2. Ptasec. przyszło do tego, że lubo 



Railzi\%ił. SS 



tak zaslużouego tej ojczyźnie, z Lulawjj wiclk;j Lltewsk,-} . wa- 
kującą po śinlerci Chodkiewicza , nad zwyczaj , że pospolicie 
hetmani polni , na wielką postępować zwykli, minięto: Kray- 
sztof jednak, chocci tak w respekcie królewskim upośledzionv, 
przecież po klęsce naszvch pod Walmiizą od Szwedów , że 
sobą zasłonił Litwę od dalszych inkursyi niepi^zrjacielskich, 
solennie mu za to na sejmie dziękowano , koszta wszystkie i 
szkodv podjęte, nadgrodzic deklarowano. Constit. 162(5. y. 10. 
Wszakże przezorny len Pan , unikając niesnasek jakich , któ- 
rebv wyniknąć moo"ły, nie interesował sic do żadnych i"zadów 
wojskowych, aż do śmierci Zyg-munta Króla, po której mar-, 
szalkowa! na konwokacyl do elekcyi ^^ ladyslawa Kr()la w r. 
1632. ho nietylko hyl w ręku silny, ale i w radzie wielki, dla 
tego o nim na]>isal Potocki in Centur. f^iror. fol. 108. Sic 
artna tnictufif. ut Bellonae armiilam Palladem jiingeret. 
J/oderatorem Comitiorum si audisses , Juliuni reducem orhi 
Palono arhitrureris: Sinolensco ohsidione Sebiniana ^ id est 
ultra cent II ni milliam inrorinn, liberando ^ seji'decim fere 
suorum millibiis illtim ad/iibnit fladislaus ly. tanlorum 
triumpliornm additaineniiim. f^iruni impeiałoris artibus in- 
signeni ud seniiim iisąne aeqiiabili passii comitata est for- 
tuna, qui ut Bellatoris^ itn et Pacntoris Lituuni nomen me- 
ruit. Władysław IV. jak lylko na tronie Polskim osiadł. Krzy- 
sztolowl zr;izu kasztelanią ^^ ileilską , potem i województwo 
Wileńskie z buławą wielką ofiarował, z któremi tytułami, ko- 
missarzem uczyniony . w roku 1634. pokój z 3Ioskwą zawarł 
i podpisał. Tak od jednej strony uspokoiwszy Moskwę, do 
Szwedów i Inllaut się z wojskiem obrócił, gdzie fortunnie na 
wielu miejscach zagaił początki tej e\pedycyi , atoli zaszłe z 
Szwedami pakta , piękną do zwycięztw dalszych zalamoyyaly 
mu drogę, a wkrótce, to jest w r. 1640. i w inszą wieczności 
drogę poszedł, Genew eńskiej sekty obrońca yyielki i protektor. 
Z Anny z Ciechanowa Kiszczanki , w ojewodzankl Mścisław- 
skiej , córkę, zręezył z Jerzym Chłehowiczeni wojewodą Wi- 
leńskim , syn zaś z niej , ten co idzie. 

Janusz książę na BIrżacli iDubinkaeh, podkomorzy Li- 
tewski , dalej starosta ZmudzkI i hetman polny, a na koniec 
wojewoda Wileński i hetman Litewski wielki, marszałek trj- 
huuału Litewskiego w roku 1648. Pod Smoleńskiem z ojcem 
swoim na 3Ioskwę w ojiijąc , początki marsowe zakładał : sam 
już buław ę w ręku mając ; jak nieulęknioncg^o był serca , po- 
kazał na karkach Kozackich, w roku albowiem 1649. Turów a, 
Mozyru , Bohrójska , Rzeczycy dobywszy , w szystkich rebelli- 
zantów, których tam znalazł, wyciął; pod Łojów em, napadł- 
szy na Krzyczcwskiego czterdziestą tysięcy uzbrojoneo^o , na 



^0 Rafl%ivril. 



g^łowę porazif , jego samego dobrze rannego pojmał : Pińsk 
przez regimentarza swego Grzegorza Mirskiego odebrał , za 
które jego dla ojczyzny zabiegi , pui)lieznie na sejmie W ar- 
szawskim Rzeczj)ospolita podziękowawszy , niektóre mii dobra 
przez Konstytucy;} wiecznem prawem puściła. Czem zacb»v 
eony, w roku 1650. pod Soszą , Niebab<; pułkownika Koza- 
ckieg'o , z piętnastą tysięcy J)untowników, i z życia wyzuł, i 
z obozu; za powodująccm szczęściem dalej id;|c, przyciągnął 
pod Kijów, obawiając się jednak rozbukane clilopstwo , za- 
wczasu z miasta pierzcbnęli : obywatelów tylko tego miasta, 
gdy się na sławę imienia jego poddali , do przysięgi wierności 
przymusił. Złączywszy się potem z Polskiem wojskiem , gdy 
pod Białocerkwią do bit^yj' przyszło , Janusz prawe skrzydło 
nieprzyjacielskie swoją natarczywością złamał , i z pola do 
obozu wpędził , az tez i do traktatów przymusił : tą swoją 
tryumfalną nad niemi ręką, tyle w nieb sprawił, ze lubo potem 
po Polszczę grassowali , Litewskiej jednak prowincyi granic 
nie tykali. W roku jednak 1654. novya się burza od Moskwy 
na to Królestwo zwiała , którycb jednak Janusz dobrze pod 
Szkłowem przywitał , kiedy icb trzydzieści tysięcy z pola spę- 
dził krwawą bitwą. Dalsze jego procedery w tych tam konjun- 
kturach, opisuje Apologia^ którą, broniąc sławy jego, do 
druku podano ; także Theatrum temporis Germanicum , Hen- 
rici ylnshebni de Ziegder , impressum Lipsiae f. 822. umarł 
w Tykocinie 1655. intensissimis artuum doloribus pres- 
sus ^ mówi Potocki kasztelan Kamieniecki, Centiir. f^irorum 
fol. 107. któreg"o rodzoną siostrę, a córkę Stefana wojewody 
Bracławskiego i pisarza polnego koronnego , na imię Kata- 
rzynę , miał ten Janusz za sobą, ta gdy mu świątobliwie zeszła 
yy roku 1643. ile prawowierna katoliczka, pojął po niej Ilinę 
Mobllankę hospodarownę AYołoską : z Potockiej był syn Krzy- 
sztof, ale młodo wszedł do grobti : córka zaś Marya Anna, 
zręczona z Boguslayyem Radziwiłem , koniuszym Litewskim, 
jako się wyżej mówiło. 

Jan kasztelan Trocki, betman Litewski, czwarty syn Mi- 
kołaja yytórego , wojewody AVileńskIego i kanclerza , pisał się 
z Muśnik według- Starował, in Monum. był marszałkiem Li- 
tewskim i starostą Słonimskim , z temi tytułami czytam go na 
liście Zygmunta L Króla: w książce, której tytuł: Prawa i 
przywileje narodu Ruskiego ., fol. 26. w roku 1514. Osobli- 
wsze się w nim wydawało nal)ozeiistwo : bo n.ijprzód pacierze 
kapłańskie codzień zwykł był mawiać, w wielki post ledwo co 
jadł, chlebem się tylko, i to go wprzód popiołem posypayyszy, 
w stępną środę poświęconym , zasilał. \V^iary świętej katoli- 
ckiej gorllw ym był obrońcą : dla czego też , gdy nawiedzał 



Kaclzit¥il. ^7 



|)rogI śś. apostołów Piotra i Pawła w Rzymie , od Juliusza 
Papieża, tern imieniem wtóreg^o , wielkiemi nadany odpustami, 
i mile przyjęty, jako i od innyeli Włoskich ksiijząt ; fundował 
parochie, Nieświezką i Drubowską. Ojczyzna tez, jego zasłu- 
gami zaszczycona : 1)0 najprzód posłował po dwakroc do Mo- 
skwy, raz w roku 1506. drugi raz w roku 1508. Kojałow. 
Tatarów na Podole wpadających , nieraz z inszemi gromił ; z 
ojcem I z bracią, tryumfalnych nad Moskwą expedycyi i tru- 
dów bvł nierozdzielnym towarzyszem. Do om ej nad Tatarami 
pod Kłockiem tak znacznej wyg^ranej, siła dopomógł, ale naj- 
więcej się jego męztwo, żadną przygodą niepoalterowane, i 
zywośc pańskiej duszy, prędki dowcipu obrót, niespracowana 
na dobro pospolite czułość, w cxpugnacyi Starodubu , poka- 
zały. Tak Moskwie i Tatarom nie jednym bojem sił dobrze 
przytarłszy, pełen zasług- świat pożegnał w roku 1542. Trzy 
razy śluby małżeńskie ponawiał , pierwszy raz z księżniczką 
Łukomską, z tej zostaw ił dwie córki, Annę Stanisławów i Kiez- 
gajło , hrabi na Krozacli : Zofią, lliniczowi, hrabi na 3Iirze, 
skolligowanc; z tej potem racyi, gdy Kiezgailów i Iliniczów 
niestało potomstwa , obadwa te hrabstw a zlały się na potom- 
ków tego Jana Radziwiła. Drugi raz z Gastoldowną, z której 
dzieci młodo pomarły. Trzeci raz z Kiszczanką, z tej miał 
trzech synów, 3Iikołaja Czarnego, tak od włosów nazwanego, 
Jerzego, w dzieciństwie zmarłego, i Jana. 

Jan książę na Ołyce i Nieświeżu , krajczy Litewski (syn 
Jana kasztelana Trockiego z Kiszczanki) na sejmie Brzeskim 
od Zv£:munta I. w roku 1544. kreowany, z tvmże tytułem 
podpisał p?'Zj/wtle/ zieiiii Bielskiej U Januszów, w Stat. f. 837. 
Slrt^jkow. lib. 24. cap. 5. f. 760. umarł 1551. wieku swego 
35. czego dowodem nagrobek jego w katedrze Wileńskiej, 
który wypisał Sturowol. in Jlonutn. gdzie o nim tak mówi : 
Ob eg7'egias virtutes , Imperatori Carolo f^. et Regibus 
Poloniae., Sigismundo I. et Sigisimtndo Augusto, et Prin- 
cipibus Italiae, praecipue Ferdinando Gonzagae Principi 
Malphetae amabilis: bo już miał zaręczoną sobie córkę jego, 
ale śmierć tę ligę rozerwała ; pierwsza zaś żona jego według 
Genealogji, miała być Fredrów na , w cdlug Iiojałow. w dowa 
po Iliniczu, z której potomstwa nie miał; Król August był na 
jego pogrzebie. 

Mikołaj Czarny książę na Ołyce i Nieświeżu , w ojew oda 
Wileński , marszałek w ielki i kanclerz Litewski, starosta Bi'ze- 
ski, Kowieński, Mozyrski, Lidzki , Boryszowski i Szawelski, 
syn starszy Jana kasztelana Trockiego z Kiszczanki , ten go 
jeszcze młodego . dla większego poleru , do cudzych krajów 



m ltatlxU%il. 



«"V'i)rawił, [)0(l klóry czas, całą jn-awic zM'iedz!\vszv Eiiroiic. 
gdy do ojczyzny powrócił, wszyslliicli opinio o soJtic zwycię- 
żył , a skoro się z pięknem! natury laientunii , na dworze Zv- 
g-niunta I. Króla Poiskicj^^o j)okazał , serce sol)ie pańskie, tak 
niemi uj;jl , /.*• mu laskę wielką Litewską w roku 154^. konfe- 
rował. Stri/jAuu'. Auj^ust I. Król, do faworów ojcowskicli. 
jeszcze i swoje przydał : l»o względem Baihary Kadziwilo^ n\ 
zony swojej , a stryjeczno rodzonej siostry tego Mikołaja, 
chcąc wyżej wynieść jej familią, wysiał go posłem swoim na 
sejm rzeszy JNiemieckiij , do Karola V. Cesarza, kędv ten mo- 
narcha, szacując w nim Pańskie przMnioty, tytuł A'. Roiiiani 
Imperii Principis , po zeszłej hezpotomnie linji Radziw itow- 
sklej ksią/.ąt na Goniądzu i 3Icdcle , zlał na niego, i na jego 
hrata rodzonego Jana krajezego, i na stryjecznego icłi jMiko- 
łaja, na Birzaeh i I)uł)inkaeli dziedzica, i na wszystko potom- 
stwo od nich j)ocłiodzące: do herbu nawet ich, to jest do orła 
w koronie, trzy hełmy przydał, tym kształtem, ze we środku 
powinno hyc pół (tria takiego, jako i na tarczy, po prawej 
stronie tarczy, pół gryfa z skrzydłami i nogami dwiema dt» 
góry wspiętcmi , ku orłowi głową oltróeoncgo, po le>>'ej zaś 
stronie, pół Iwa z dwiema łapami wyniesionemi w górę, także 
do orła głową skierowanego i całym sobą. Przywilej dany od 
Karola w roku 1549. w tymże roku potwierdził August I. i 
Rzeczpospolita na sejmie Brzeskim przyjęła. 

Khidę tu słowa przywileju Karolowego. Qho vero ejtis- 
modi tllnstratio mag/s resplendeat aintis nrmts et insigni- 
bus oesfris, aqiiilam iiig>'ani, ciijits pedes sini coerulei cnlo- 
ris, /'n glauco cumpo^ et in peclore ucjnilae scutuin ad an- 
gulos reclos , in (jtiafuor piu-les prnportiondlcs diristim^ 
quarum stiperior dextra^ et inferior sinislra^ caelestini^ re- 
liqHae vero duae oppositae rubri coloris sint, superior <jui- 
dem deutra, tres liibas nigri coloris ^ cum zonis aurei.-i^ Ires 
vero caeterne hiijus scz/ti partes alin nrma et insignia Fa- 
miliae f^estrne^ nempo inferior dextru duos pisccs albi seti 
(irgentei coloris , sinisira lunani aurei sen crocei coloris, 
cornibus sursum rergetitibus, et supra liintim , ejusdem co- 
loris aurei slellam , sex radiis coruseantetn ; superior au- 
tem laera pars clijpei soleain ferreuni equi^ coloris urgentei 
compleclatur. Ad haec, galeas tres in summo, ex his inter- 
medium fjuidem , fjuue simililer Pairuo vestro u Caesare 
.}Iaximiliuno concessa erat^ aurutam^ cum corona^ et dimi- 
dia aquila superposita, cxtensas alas, et caput aurea co- 
rona regali coronntum habente , de.rteram itidem cum co- 
rona, etfuluo Leone diniidiato, quo etiam untiquitus Majo 
res restri usi sunt. Sinistram vero galeum , etiam cum 



Radziwit. 



59 




corona, et anterio?'e parte Gri/p/ti fuhi coluris , uddendu, 
concedenda , et largienda du.rimtis. W teni opisaiuu , czlery 
się herby tego Mikołaja Czarnego wyrazajij. Pierwszy Trąby, 
ojczysly ; drugi Leliwa, babki z ojca 3Ioiiwido\viiy ; trzeci 
Podkowa macierzyński, Kiszczanki; czwarty Ryby, babki z 
matki, ile dochodzę Naruszewiczowny. We dwie lecie potem, 
do laski Litewskiej, przydano mu j)ieczcc wielką, a wkrótce, 
po zejściu Gastolda, woiewó<lztwo Wileńskie; z temi tytułami 
wyprawiony do Ferdynanda Króla Rzymskiego aby imieniem 
Zygmunta yiugusta Króla, zrękowiiiy uczynił z Katarzyną 
córką tegoż Ferdynanda , pozostałą Mdową po ksiązęciu Man- 
tuańskim, którą legacyą M-ielkim kosztem, nie mniejszym splen- 
dorem zakończył, i Ki-ólową do Krakowa S|)rowadził , jtod 
który czas Ernestowi synowi 3Ia.\ymiliana Króla Czeskiego, 
był ojcem clirzesnym. Inflanty potem obszerne mu pole otwo- 
rzyły do wiekopomnej stawj' , których obronę przeciw 3Io- 
skiewskim insultom od Króla mając sobie powierzoną , z lekka 
do tego nakłonił , ze pewnemi kondycyami , jego przemysłem 
utozonemi, ta prowincya i z Kurlaudyą, inkoiporowane do 
ksicztwa Litewskiego zostały , a zęby fem gruntowniejsza ta 
liga na potem trwała, w Rydze, imieniem Króla swego, vice- 



tio Kadziwil. 



rej 31ikołaj, pi-zysięgę odbierał wierności w roku 1560. tak od 
Gotarila Kellera, i w nim ealej kawaleryi jego, jaku i od ar- 
cybiskupa Rygskiego , i w nim ealej kaj)ituly; krzyż złolv. 
który zwykł był na szvi nosie niisti*z Krzyżacki , i pieczęć , na 
klói-ej była wyryta najś. Panna na oślęciu do Eg\ptu uebo- 
dząca , w AYiliiie, w oezacb senatu całego. Królowi oddał. 
.Kojał. in Fastis Radiv. Zawdzięczajjjc mu taką przysługę 
Król August, puścił mu rządy lułlaiitskiego księzlwa. Na tak 
wielkie fawory królewskie, nie mogła zdrowem okiem patrzyć 
nienawiść, przetoż pokątuie szeptać poczęła, jakl>y po śmierci 
Augusta I. Króla, ile bezpotomnego, kslęzt«a Litewskiego 
allektował, aż się też i do uszu królem skieb przecisnęła ta no- 
wina, którą lem więcej rozżarzyła susj)icya, gdy w roku 156 i. 
na sejmie, unia Litwy z Koioną nie doszła, na który 3Iikolaj 
posłem był z innemi Pannami Litcwskiemi, Constit. fol. 52. 
ale to wszystko śmierć uspokoiła, która pi-zypadla na rok 1567 
w Łukiszkaeb. Bucholcer 1565. Byt pan wielkicli cnót, buj- 
ny, przezorny, miłosierny, ludzi mądrycb i r\cersklcli kocba- 
jący, ojczyźnie wielmi zasłużony, a jako Aloysius Lipomanus.^ 
nuneyusz nieg'dy w Polszczę papiezki, w liście swoim do niego 
danym 1556. kędy zaszezyeiwsz> sie ie^o ku sobie alTektem. 
tak o nim pisze, (jiiod olim de Saladino Saracenoi'um Prtn- 
cipe dicebatur : JM/ul illi ad virtutem defuisse j nisi qtiod 
Christumiis non esscf , koc de te quoque merito dicendnm 
esse^ nihil tibi ad virtulis cumulurn deesse^ praeter Catholi- 
cam religionein , on albowiem pierwszy Geneweńskic nowinki 
do księztwa Litewskiego wprowadził, i żwawie utrzymywał, co 
poznać z listu jego do tegoż Lipomana danego w roku 1556. 
który w Królewcu wydrukowany od apostaty Wergeryusza. 
Biblią na Polski język od swoieli miuistrchł' przełożoną , w 
Brześciu Litewskim w roku 1563. swoim nakładem jtodal do 
druku. AV Ołyce zamek z fundamentu wyniósł. Ciało jego z 
Wilna do Dui)Inków przeniósł, Krzysztof IL Radziwil , za 
kouseuscm wnuków jego. Elżbietę Szydłowieeką , kasztelankę 
Krakowską, zaślubiwszy sobie, cztery córki z temi połączył 
domami, Krystynę z Janem Zamojskim, kanclerzem i lietma- 
neni, umarła 1580. Micku swego 18. Bielski fol. 770. Zofią 
z Acbacym Cenią >yojewodą Pomorskim, ta zbudowała w Gnie- 
wie Kruczji-anek. Annę 3Iaii'dalene z Mikołaiem Buczackim 
podkomorzym Podolskim, starostą Barskim. Elżbietę z 31iko- 
lajem Mieleckim wojewodą Podolskim i lietmauem w. koron- 
nym , przedziwnej pamięci była ta Pani : zkąd całego prawie 
pisma ś. nauczA-Ayszy się , wielu doktorom katolickim , przy 
obrocie swoim, ciężka w dyskursie o >yierze była, przy ojcow- 
skich błędach mocno się zastawiając . atoli potem , i Arryań- 



Radziirił. (>1 



skich i inszych si<' chwylafa; az tez przez ks. Benedykta Her- 
hesta Soc. Jesii, do kościoła katolickiego skierowana, i owdo- 
wiawszy, statecznie w tej wierze i świątobliwie wiek swój 
skończyła. I svnów czterccli : 3IikoIaja Sierotkę, Jerzeg^o kar- 
dynała, All»rvclita i Stanisława. 

Stanisław ksiąze na Olyce, syn 3Iikotaja (czarnego naj- 
młodszy, naj|)rz()(I marszałek nadworny Litewski 1587. Sarmc. 
dedykat. dalej wielki , laskę potem dolirowolnie spuściwszy, 
osiadł na krześle starostwa Zmudzkiego, z tego do grobu wnie- 
siono' w roku 1599. w Ołyckim kościele, hiboc go śmierć w 
drodze do Rzymu na jubileusz m ielki , w Palestynie zastała, 
któremu syn jego Albrycbt nagrobek postawił, Staroiool. in 
Monum. Młodszym będi|c , gdy się z cudzych krajów wrócił, 
żarliwości swojej o wiarę katolicką i pobożności, znaki dal 
oczywiste: bo najprzód z Olyki ministrów Kalwińskich, tam 
od ojca swego sprowadzonych , rugował , i księżą katolickiemi 
osadził; tamże nowy kościół z fundamentów wyniósł Pańską 
strukturą , i obostrzył ; jeżeliby kiedyżkolwick sukcessorowie 
jego , mieli się wj'dzielic od społeczności z kościołem Rzym- 
skim , aby na ten czas Jus Patronutus \c^o kościoła, do bi- 
skupów Łuckich należało. Insze także synagogi heretyckie po- 
znosił. Rusi zaś schizmą zarażonej dał na wolą , albo przystą- 
pienie do unji, albo z dóbr wyzucie, i z miasta ooypędzenie : 
czem się wielu ich do jedności nakłoniło. Łukiszki folwark do 
akademji Wileńskiej wieczną darowizną przyłączył. Co rok 
pod czas wielkiego postu zwykł się był zamykać w Eremito- 
rium, przy klasztorze Nalihockim, który on fundował na cześć 
Boską, tam wszystek ten świętj- czas, na rozmyślaniu o męce 
Pańskiej, i inszych dobrych uczynkach, pędził aż do Miełkiej- 
nocy. Po wysłuchaniu mszy ś. prosto się udaooał do szpitala, 
tam ręką swoją tihogicb karmił, odziewał, chorych przez do- 
mowego medyka ratował , toż dopiero do pałacu swego po- 
wracał na obiad. Ojczyźnie też pokazał , jak mu była miła, 
kiedy pułk cały jazdy, z swojej szkatuły, Stcfano\łT Królowi 
sprowadził. Z bracią swoją rodzonemi, taką uformował ordy- 
nacyą, aby na dobrach, osobliwie Ołyce, iNieświeżu, Kłecku, 
Mirze , Grodku i innych , córki nigdy w tym domu nie dzie- 
dziczyły, ale tylko synowie, i to starszy z nich , a gdyby tych 
niestało, tedy bliżsi z tejże linji , osobliwie starszy, żeby na 
tych dobrach brał sukcessyą, którą ordynacyą, najprzód Stefan 
Król potwierdził swoim przpyilejem , a potem Zygmunt III. 
z konsenseni Rzeczypospolitej w roku 1589. Constit. f. 529. 
Sprzysiągł się był dożpyotnie z 3Iaryną z Markowie, 3Iichała 
Myszki kasztelana Wołyńskiego córką , zeszła w roku 1 600. 
z tej Elżbieta była za Jędrzejem Sapiehą wojewodzicem Miń- 



62 Radziwił. 



skini, slaroslą Hoinelskiiii i Bielskim, Histor. Sapte/ia : Druga 
Krvslyna, ta poświęciwszy życic swoje Bogu w klasztorze >ie- 
świezkini S. Benedykta, ksicnią tam prezydowala , łionstył. 
1638. yb/. 53. wspomina, ze pewne swoje ojczyste dobra za- 
mieniła za insze w ]\owog'rodzkiem lezficc , które , za konscn- 
sem Rzeczypospolitej do swego konwentu przyłączyła, to jesl 
\Vilzvna , Łiiczna , i Słol)oda : zrcia swego terminu dopędzila 
w Gdańsku w roku 1057. sńigiilare decus monialiiitn, wedlui;- 
Szczygieł, in ^^(juila fol. 155. Synów także dw óeli , 31iko{aj 
Krzysztof, powróciwszy z cudzycli krajów , wieku swego 25. 
w roku 1614. z światem się rozstał , do >ajśw. 3Ialki szcze- 
gólniej naljozny. Dredelius in dedic. Gymnasii, Annuae So- 
ciet. 1584. Cic/ioc. AUo(ju. lib. 21. c. 21. 

Albryclit Stanisław, ksiąze na Olyce, kanclerz Litewski, 
stiirosta Łucki, Piński, Gniewski, Kowieński, Tucholski, i 
Wicloński, syn drugi Stanisława starosta- Zmudzkiego ; zona 
jego pierwsza, Reina de Eisenrych , rodem z Bawaryi , kędy 
jej dom sławą, zacnością, urzędami, i wysokiem spowinowace- 
niem kwitnął, wdowa po Michale Dzialyńskim wojewodzie 
Brzeskim Kujawskim, tej Alhrycht postradał w roku 1637. 
Druga , Krystyna Luboniirska , Stanisława wojewody Krakow- 
skiego ou-ka , atoli z ol)ienia żyjąc bezdzietny, poszedł j)o za- 
płatę świątobliwego swego życia, w roku 1656. w Gdańsku, 
w Ołyce pogrzebiony. Przez czterdzieści lat prawie, w których 
urząd tak podkanclerski, jako i kanclerski piastował, tak nie- 
nadweręzenia sumienia swego, jako i całości praw, I swobód 
ojczystych , szczególniej przestrzegał. ^Yładyslawowi IV. w 
roku 1624. do cudzych krajów wyjeżdżającemu, Zygmunt III. 
Król I ojciec, przydał go za marszałka, percgrynaeyą tę, nie- 
wypowiedzianą roztropnością , powinna powagą, kosztem tez 
nawet I swoim miarkował, z wielkim tak Władysława liono- 
rem , jako i swoim , u wszystkich Panów Chrześcijańskicli , ale 
najbardziej u Urbana VIII. Papieża: wolno czasem strofował 
w młodym Królewiczu skore i bujające postępki, przecież z taką 
modcracyą , ze mu ta funkcya jego nie była na potem prze- 
szkodą do tego respektu, w sercu ^Vładyslawa , juz na tronie 
Polskim osadzonego, w jakim profitował u Zygmunta ojca, i 
owszem clicial go ten Pan na wyższe krzesła posunąć, gdyby 
był Alhrycht nie wyłamał się z nich, jedynie tym prete\tem, 
żeby byt na pieczętarskim urzędzie, miał obszerniejsze pole do 
przysłużenia się i religji i dobru pospolitemu, ^fa wszystkie 
kampanie za czasów trzecli Królów, Zygmunta, Władysła\ya 
i Jana Kazimierza, liczne chorąg^^■ie zw^kl był do obozu posy- 
łać, które jak z jego szkatuły powstały, tak też, żeby i żyły 
bez uciemiężenia ludzkiego, prowidował. W Kownie w zaniku 



Radziwił. ^<> 



wifźą wyinm-owal , i w niej laniiis na konsci'\vacv;} ksi."}f«- ziein- 
skidi i j^i'odzki('li , co aj)j)rol)0\vala Rzeczpospolita na sejmie 
1638. fol. 53. toz samo podjął się uczynid i w inszych mia- 
stach, klói'vcli hy! slarosl.|, osobliwie « Pińsku, Tnclioli, i 
Gniewie, Cunslit. 1047. /«/. 25. a jako o nim napisał Pofoc. 
Centur. f^^iror. fol. 308. Mujorum institutis propiignandis 
iinpendit infam, adversus intia Iteiptibl. sita mule labentis, 
sletit fjiutsi solus , cadentemqiie (jitantum retraki potuil^ re- 
tiiiuit, dum vixit. Oratio illi minus coinpta, sed ipsum qui 
in animo erat., loquebatur candorem ; lingua illi cum pe- 
clorc mira consentiebat harmonia, Korrupcyom wszystkim 
przystępu do sieliie zawsze "loi-liwie bronił, zt.-jd g^dy jeden z 
Panów Litewskicli , dziesięć tysięcy czerwonych złotych ofia- 
rował mu, zęby tylko do wakansu pewnego nic byt mu na 
przeszkodzie, i pieniędzmi wzgardził, i do Makansu drogę za- 
tamował, ze przeciwko prawu, nie mógł się na nim mieścit-. 
Lnl)o przy urzędzie pieczęlarskim tak zatrudnionym , żadnego 
jednak dnia nie opuścił, klóregoby, krom pacierzy kapłańskich, 
nie miał odmówić Officium parimm B. Mariae f^irginis : 
Godzinek o niepokalanem poczęciu lejźc Matki Boskiej , i Ró- 
żańca; codzień nadto godzinę jedne, a czasem dwie albo trzy, 
nabożnym dawał rozmyślaniom. Pilne zawsze miał oko na 
swoje dworską czeladkę, i zęby jakiej obrazy Boskiej nie było, 
troskliwie przestrzegał , i za nich się często do Boga modlił. 
Juz kanclerzem będąc, na początku każdego miesiąca, do kon- 
gregacyi przy akadcmji Wileńskiej zstępował, i tam studen- 
ckiej młodzi patronów świętych rozdawał. Mszy świętej co- 
dzień słuchał , a do spowiedzi i komunji prawie co tydzień 
przystępował, także w święta uroczyste 3Iatki Boskiej i swoich 
świętych patronów. Pospolicie zaś, klęcząc na obadwa kolana, 
modlił się, z czego gdy się jedno z nich skancerowało, nie prę- 
dzej jednak leczyć się na nie pozwolił, aż póki oczywiste gan- 
greny niebezpieczeństwo, nie yyymusiło na nim ratunku, prze- 
cież i w ten czas , gdy na jedno chorował , na drugiem klęczed 
nic przestał. Tak, lubo przeyy lokiem klęczeniem, postami i in- 
szemi sposobami , ukrócał ciało swoje ; nie mając jeszcze na 
tern dosyć, wymyślił był taką machinę, w której się pewnych 
czasów zamykać kazał, tak misternie zrobiona była, że się w 
niej, ani ręką, ani nogą ruszyć nie mógł, i jego samego wi- 
dzieć nie było, tylko grzbiet jego do biczowania obnażony, 
tam poufalszemu słudze swemu siec się kazał, sam sobie na- 
znaczywszy wiele plag wbić miał w Pańskie ciało , a żeby był, 
ani prośbą jego albo stękaniem, ani miłosierdziem zmiękczony, 
nie folgował, ale szczerze dokładał, za każdą rażą po takiej 
katoM ni , Pańsko go udarował. Na ubogich był prawie roz^ 



B4 Radziwil. 



i-ziitny, w Wilnie i w Pińsku pod czas <yłodu, u stołów po uli- 
cach dla nacisku wystawionych, przez naszych ojców niezniiern.'! 
zgraj(,' ludzi zywit i sustentowal ; toz i w Pińsku w tejże przv- 
o-odzie wyświadczył. Wysiał hył swoje własn.-j chorągiew do 
ohozu , przeciwko nieprzyjaciołom ojczyzny, ta ni<^'źnie nacie- 
rając , wszystka w pień wjcicta. Niewiedział jeszcze o niczem 
ksiąze Alhrycht , w tern gdy si^' modli nie daleko kominka, 
stawa przy nim jeden z pobitych towarzystwa, i nieśmiejąc mu 
przeszkadzać do modlitwy, drewka tylko na ogień przykładał. 
Obejrzy się ksiąze, i j)oznawszy go, pyta coby tu robił, od- 
powiada , żeśmy wszyscy w potrzebie na placu legli , to nasze 
szczęście, ze wszyscy do nieba nalezemy, atoli jeszcze się mu- 
siemy wypłacać sprawiedliwości Boskiej , ty byłeś chciał , mo- 
żesz nam dac pomoc: będziesz zaś miał ten znak pewny, ze 
potrzebujemy jeszcze twego ratunku , gdy zapuściwszy sie(' 
w poblizszy swemu pałacowi staw, tak lgnąc będzie, ze jej 
ciężko dobyć będzie , i zniknął. Wylał się zatem na dobre 
uczynki Alhrycht za ich dusze , osobliwie msze i jałmużny , i 
gdy w staw zapuście kazał niewód , a więznął , znowu i po 
drug^iraz czynił za nich dobrze , dopiero za trzecią rażą gdy 
siec wolno przeszła , zrozumiał , że i oni na wolność synów 
Boskich wyszli. Naram. Fac. rer. Sarmat, fol. 321. Poka- 
zała mu się także pierwsza żona jeg"o , i z płaczem go prosiła, 
żeby ją z mąk czyscowych ratował, niemógł się pojąc Alhrycht, 
że białogłowa tak pobożna , i po tak wielu mszach i jałmu- 
żnach , jeszcze się nie wypłaciła Panu Bogu , ale mu to podzi- 
wienic wybiła, gdy powiedziała, że te wszystkie suffragia komu 
inszemu Bóg przyłączył, dla tego kochający żonę i po śmierci 
książę , jak na nowe o jej duszę starach się począł. Idem Ibi- 
dem fol. 318. Przy kollegiacie Ołyckiej fundował i z żoną 
swoją pierwszą nabożeństwo do najśw. sakramentu we wszy- 
stkie czwartki całego roku, z publiczną processyą, po której 
ubóstwo długim szykiem szło do zamku : tam zasadzonym u 
kilku stołów, bo ich czasem sto, czasem dwieście liczono, do 
stołu służyli, ])otrawy nosili, napój podawali, i chojną jałmu- 
żną opatrzonych \vypuszczali ; żadnego zakonnika, ani ubogiego 
nieodprawili z próżną ręką od siebie , i owszem kościołów i 
kapłanów inaczej nie zwali , tylko miłemi dziatkami swemi, 
szpitale nawiedzali, i jako mogli chorych ratowali. JNadto z tąż 
żoną swoją , fundował kolłegium nasze Pińskie , które appro- 
howala JKonsfi/(łici/a 163.5. /b/. 27. Alumnów Krakowskich u 
00. Dominikanów, kollegiatę Ołycką, Ay niej ołtarze wszystkie 
marmu^o^ye, obrazy od pędzla i sztuki szacowne, monstran- 
cyą, kielicli, krzyż, patynę, lichtarze, szczerozłote, probo- 
szczem infnłackim i kanonikami ia osadził : Ciało S. Angen- 



Radziwił. dó 



lyna żołnierza i męczennika, w Rzymie sobie od Papieża dane, 
z solenn."j j)onij)ą do niej wprowadził, Avroliul627. lirom tego, 
iiościoły w Rumszyszliaoli i w AYeloniu , plel)anie Kazimirow- 
slta i iNalil)ocka z jego szkatuły powstały, innycli zaś wiele 
domów Boskicli , albo reformowane, albo (łostateeznie kościei- 
nemi apparalami ubogacone. Do Najśw. 3Iatki niepokałanie 
poczętej szczególniej nabożny, obowiązał się ślubem, proszą- 
cym się dla niej o co, niczego nie odmówić, ztąd i wielkie 
krzpvdy swoje, dla niej z clięcią darował, i znaczne summy 
wysypał. Napisał i podał do druku kilka swolcb ksi.-jzek, jak(» 
to De Laudibits Deipurae f^irginis^ De cructatibus spina- 
rtim Christi , Dijskurs nuboiny 163.J. Elog-ta 12. f^irtutum 
sine labę Conceptae Deiparae 1C55. umierając zostawił nie- 
dokończone opus ^ Rerum suo seculo in Europa gestaru/n'). 
Testamentem swoim 1656. w metryce mniejszej koronnej ro- 
borowanym, zapisał był 25. tysięcy na dobracli swoich Collng, 
pode Gdańskiem , na sustentacyą tych , którzyby z heretyków 
do kościoła katolickiego nawrócili się, kollegio także Gdań- 
skiemu naszemu ośm tj'sięcy, na starostwie Gniewskiem zale- 
głej summie naznaczył, ale to oboje skutku nie wzięło. Hist. 
Colleg. Gedan. S. J. 

Wojciech książę na Kłecku , marszałek wielki Litewski, 
a przedtem nadworny. Kowieński, Rumborski, Braclawski sta- 
rosta, syn trzeci Mikołaja Czarnego, wojewody Wileńskiego, 
kanclerza i marszałka. ^V roku 1582. do 3Ioskv\y w legacyi 
wysłany, tyle na dobro Rzeczypospolitej pracował, że pożą- 
dany pokój swoim zabiegiem zawarł, Biel. fol. 785. ale też 
i w boju mężny, kiedy Stefanowi Królowi pod Połock i Wiel- 
kołuki, w pięknym gronie łudzi wojskowych, tak jazdy, jako 
i piechoty, stawiwszy się, wielkiem sercem nieprzyjaciela raził. 
Po zejściu Króla Batorego , wprawdzie«5 on z bratem swoim 
Jerzym kardynałem utrzymywał stronę 3IaxymilianaAustrYaka, 
jako pisze Piaseckie atoli potem niechcąc miłej rozrywać oj- 
czyzny, do Zygmunta się III. Króla wkrótce nakłonił, które- 
mu, w legacyi wysłany, Annę księżniczkę Rakuską i zaślu])ił 
w małżeńską ligę, i do Polski sprowadził w Pańskiej komity- 
wie: to mu poselstwo, wielki afTekt u majestatu Polskiego, nie- 



*) Jest także jego Dyaryusz łacińskim językiem pisany, zaczyna się 
od śmierci Zygmunta III. Króla r. 1632. — To pismo szacowne 
dla wielu tam wyrażonych okoliczności których on byj świadkiem 
poprawił nieco i w lepszą formę ułożył Ogrodzki sekretarz wiel. 
koronny. Kopią tego Dyaryuszu posiadał Ignac. Krasicki biskup 
Warmiński. — Hr. Edward Raczyński wydał drukiem po polsku 
pod tytułem : Pamiętniki Albrechta Stanisława księcia Radziwiłła 
kanclerza w. Litewskiego. % Tomy w Poznaniu 1839. — P. łF. 
Tom VIłI. 5 



66 Railziwil. 



mniejszą u wszystkich zjotliiało slym^-. Pan z Bogiem złączony : 
l)o |jowi'(»ci\\ szy z Niemiec do ojczyzny, za kooperacyą księdza 
Piolia Skarj^i Soc. J. i z l>i'acią swoją wyrzekłszy się kalwiń- 
skicii błędów , kościoły wszystkie w doł)riiełi swoicli katolikom 
przywrócił, drugie odnowił, inne z "runlu postawił, osobłiwie 
w Kłecku, i księży przy nim w docłiody opatrzył, tamże szpital 
wyniósł, i sowicie uposażył ; w \\'ilei'iskim zaś naszym S. Jana 
kościełe , ołtarz wielki i organy , jego nakładem stanęły , sam 
się nawet dla przymuo/.enia większej chwały Boskiej na ró- 
żnych instrumentacli na chórze grpyac nie wstydził, ile w mu- 
zyce dobrze wycw iczony, mszy świętej nigdy nie opuścił, ciało 
swoje róznemi trapił mortyfikacyami , przeniósł się na nieu- 
mierające z Bogiem życic, w roku 1593. w Krakowie, ale w 
Wilnie w kościełe naszym pogrzebiony od zony swojej ; była 
to Anna, Golarda Ketlera niegdy mistrza Krzyżaków Inllant- 
skich , a potem ksiązęcia Kurhmdzkiego, córka, tej on jtowo- 
dem był do lego, że się z lierelyckiej trzody wydzieliła, z nią 
w Rzymie progi śś. apostołó^y Piotra i Pawła nawiedził: córka 
V. niej Barbara , paraliżem w młodych leciech ruszona , nocy 
jednej nagle, nic bez oczywistego cudu, zupełnie zdrową zo- 
stała, więc za to dobrodziejsl>yo dziękując Bogu, juz była w 
klasztorze Panieńskim poświęcić życie sw ojc chwale jego po- 
stanowiła, jakoż przez siedm lat w klasztorze Ś. Klary będąc, 
lubo świecka, żyła jednak jak zakonnica w pokorze, cichości, 
umartwieniu, miłosierdziu ku ubogim, ustawicznie się «5wi- 
cząc; z woli jednak Króla Zygmunta III. jako opiekuna, za 
Mikołaja Kiszkę, kasztelana Trockiego, wydana, przy dziecię- 
ciu umarła, w wielkiej świątobliwości życia, yyieku swego 23: 
i syn Jan Wojciech , ten wkroczpyszy w^ małżeńskie związki 
z Lawinią księżniczką Korecką, rodzoną siostrą Samuela, pa- 
miętnego wojownika, spłodził z niej córkę Annę, Janowi Lu- 
bartowiczowi Sanguszkowi, książęciu na Kowlu i Smolanach 
zaślubioną, i synów dwóch, Jana i Michała: z łych Jan AVła- 
dysław starosta Wiślicki, życic s\yoje bezżennie w cudzych 
krajach całe przepędził, wielkiej nauki człowiek, ale i niemniej- 
szego serca, kiedy będąc lui dworze Króla Francuzkiego, słu- 
sznym zdjęty feryyorem , o honor narodu Polskiego, posła Hi- 
szpańskiego w pojedynku zabił : to pisze JJS. o Familiach 
Pruskich. 

Michał Karol, książę na Kłecku i (uodku , krajczy Li- 
tewski, z tym tytułem podpisał Confoed. Ordin. 1648. syn to 
drugi Jana z księżniczki Koreckiej, ten pod wojnę Kozacką, 
kilka chorągwi zebrawszy, nieprzyjaciół w Polesie wpadają- 
cych, szczęśliwie i nieraz pogromił, 3Ioskw ie także i Szwedom 
dal się w znaki; z Izabelli Kalarzvn> Sapieżanki , Jędrzeja 



RadKiwił. 07 



kasztelana Wileńskiego córki, którą brał w roku 1649. już na 
ten czas chorąży Litewski, zostawił tlwóch synów, ale pier- 
wszy 3Iicliał młodo umarł. 

Stanisław książę na Kłecku i Grodku marszałek Litewski, 
a przedtem stolnik Litewski 1678. Conslit, fol. 7 . drugi svn 
3IicLała chorążego Litewskiego, wyzuł się z śmiertelności w 
roku 1690. w którym pojął hył 3Iuryą Katarzynę de Bethune 
margrahiankę, ale z nią niemiał potomstwa. Kłecko to, nic- 
gdy książęce dobra były; ))0 w roku 1422. 3Iichałowi synowi 
Zygmunta w. książęcia Litewskiego, Kazimierz książę Litew. 
dał był Kłecko, które potem dobra, w dom się Radziwiłowski 
dostały. Strijjkoio. fol. 597. Kojatow. par. 2. 

Jerzy kardynał ])od tytułem S. Siuti\ i biskup Krakowski, 
syn di"ugi 3Iikołaja Czarnego , wojewody Wileńskiego z Szy- 
dłowskiej , którego skoro tylko matka powiła , rój pszczół do 
jego się kolebki zleciał; we dwunastu jednak łeciccłi, od obojga 
rodziców osierocony, do Lipskich szkół na nauki Ijył dany: 
zkąd powracając i z bracią swoją, Stanisławem i Wojciechem 
w roku 1572. lubo jeszcze na len czas , ojcowskim koło wiary 
duchem tchnęli, nawiedzał nasze kolłegium Poznańskie, wkrótce 
jednak wraz z rodzonemi swemi , za księdza naszego Skargi 
staraniem, zbył się błędu heretyckiego, i katolicką wiarę przy- 
jąwszy, stał się jej wielkim obrońcą i pomnożyciełem. ^Vale- 
ryan Protaszewicz infułat "Wileński w łata i zasługi podeszły, 
widząc w nim i naukę i skromność i piękne obyczaje, a osobli- 
wie zrozumia^vszy w nim chęć do stanu duchownego, żeby był 
fatalnym berezyi progressom, drogę zatamował, jego soljie za 
koadjutora przybrał, na co i Stefan Król zupełnie przystał, i 
Grzegorz XIII. pocliwałił z approbacyą , ale go do Rzymu 
tenże ojciec świętj- wezwał, gdzie gdy z młodszym bratem 
swoim Stanisławem stanął, po książęcu od Papieża kilka lal 
traktowany, które, to na naukach pod Acłilllesa Gałiarda Soc. 
Jesu instytucyą, to przy papiezkim dworze, z przedziwną u 
wszystkicii cliwałą przepędził, a osobliwie, gdy się powrócił 
z Hiszpanji, dokąd się był wezbrał, na nawiedzenie grobu S. 
Jakóba w Kompostelli, pieszo, w stroju pielgrzymskim, i osobę 
swoje utaiwszy, nie mógł się nacieszyć Grzegorz z tak świętej 
w książęciu rezolucyi. Tym czasem AValeryan biskup umiera, 
wraca się z Rzymu do swego biskupstwa Jerzy, i w roku 24. 
życia swego, pasterski na się urząd bierze. Tu najpierw ej bc- 
rezyom wojnę wypowiedział, lisięgi wszystkie luterskie , jako 
i kalwińskie, i innych sektarzów, w popiół palie kazał, biblio- 
teki z błędliwych autorów oczyszczać, i żeby ich nikt ani wy- 
dawał , ani przedawał , surowym dekretem zakazał. Chciałci 
się wprawdzie od tej pasterskiej funkcyi ucliylic Jerzy, i w za- 

5'" 



(J8 Radziwit. 



konie Soe. Jcsii yyeie swoje 1*. Uogu poświęcić, w której nia- 
teryi pisa! podwakroc do RzYinii , pozwolenia proszijc , aloli 
gdy niu nawet pod posłuszeństwem tego zabroniła slolica apo- 
stolska , w roku 1583. od Bolognclla nuneyusza w Polszczę 
papiezkieg-o , poświęconym na biskupstwo został , wprzód się 
przez kollekcye do tego stanu ś\\'iąlol)liwic przygotowawszy. 
W tenzc sam czas, w gnberniiim nin oddal Inllaiity na Irzy 
lata Stefan Król Polski, gdzie on, gdy się niektóre miasta 
chciały Duńskiemu Królowi poddać, zaniki im niektóre pood- 
bierał, osobliwie Karkus, Ei-nies , llelnie!, Ilu jen, przez Pc- 
kosławskicgo reg^imenlarza , kilk;} utarczkami rebcllizujących 
dobrze przytarlszy : całej nawet ziemi Inflantskiej pi'zysięgc 
wierności, Ki-ólowi Polski(;mu , czynit' kazał. Biel. fol, 71)5. 
Sprawiedliwości w s.-ydacb tamecznych świątobliwie przestrze- 
gał , a przytem łag-odną ale skulecznjj porswazvą , wielu do 
teg^o przywiódł, ze się Lutra i Kalwina wyrzekli. Co słysząc 
o nim Grzegorz XIII. w konsyslorzu swoim deklarował go 
Eminentissimiim , a Król Stefan w Wilnie w kościele kate- 
dralnym S. Stanisl.awa, nic się takiego niespodziewająeemu 
Jerzemu , oraz i Wojciechowi Bołognettowi , nuncyuszowi na 
ten czas u sieliic papiezkieniu, l>ii'ct kardynalski na g-łowę wło- 
:?.ył ; Zygmunt zaś III. w ośm lat, to jest w roku 1590. na 
Krakowską go katedrę przeniósł; Klemens VIII. Papież, le- 
o-atem iro swoim ehoc nienrzYlomnejro nominował , zc])v l)vł 
między Rudolfem Cesarzem i Zygmuntem III. Królem Pol- 
skim pokój ugruntował, co on swoim zabiegiem do skutku 
przypi'o\\adził , i córkę Cesarską Annę , zmówiwszy Zygmun- 
towi w małżeńską ligę , do Krakowa ją z wielką pompą wpro- 
wadził : przedtem zaś w roku 1589. jeździł do tegoż Rudolfa 
względem utwierdzenia Będzińskiej tranzakcyi. Temuż Zy- 
gmunto\\i, córkę Maryą Annę, i ^VładvsłaAva syna , potem 
Króla Polskiego , ochrzcił. Na dwóch elckcyach papiczkich 
w Rzymie zasiadał, to jest Innocentego IX. i Klemensa VIII. 
kędy wielu kardynałów na niego infułę papiezką galiło. Gdy 
się znowu na jubileusz wielki do Ilz%inu wezbrał, i tam przy 
ceremoniach otwierania Porlae sanctae Klemensowi assysto- 
wał , niespodzianą cłiorobą zwąllony , w roku 1600. wieku 
swego 44. przeniósł się z ziemi do nieba. Dniem przedtem na- 
wiedzał go Papież i odj)ustem zupełnym na tę drogę uzl)roił; 
a o śmierci jego dowiedziawszy się , zapłakał: zkąd ktoś dwa 
wiersze napisał. Nemo lcvem credal mortcm , sub qua Captil 
Orbis sndavif subilo , debiiit esse gravis. Pochowany z woli 
swojej ostatniej w kościele naszym Rzymskim , pod tytułem 
imienia Jezus, z nagrobkiem, który wypisał Storowol. in Mo- 
ntniicn. ciało zaś jego dla większej pompy, przez pałac swój 



Radziwił. 69 



nieść kazał Papież. O jego nauce i poboznozci czytaj list 29. 
S. Karola Borromeiisza kardynała , między inuenii m ydruko- 
uanenii w Antw crpji jego listami w roku 1G23. kardynał takie 
Sarnunus in descript. Jubilaci ^ ji-go cnotĄ- \vysławia. Jakoż 
l)yło w nim eo cliwaiic, a najprzód Pańską na Boga szczodro- 
bli\yość, z której Seminarium Clericorum w ^Yilnie , a dru- 
ffie w Krakowie ufuudowal. ^^ ieś Jezowo kolleifio naszemu 
Lubelskiemu darował 1594. ^yileńskiej naszej akademji wiele 
uczynił doljroczynności. Pierwszy kamień na kościół nasz w 
Krakowie S. Piotra położył. Wiele zaś inszych klasztorów 
obojga płci, i'oezną jego raz naznaczoną pensyą żyło. Rozrau- 
tnoś(5 na ubogich , którą uboższe Panienki wyposażał , szpitale 
nawiedzając, hojną jałmużną nędze; kalectwa dźwigał. Ró- 
żnym młodzi sumpt swój na nauki prowidował . aż też , gdy 
mu biskupich prowentów nie w^-starczalo na ratunek potrze- 
bujących , Bóg mu sam skarb poddał , kiedy w biskupich do- 
brach , miedziane i srebrne w Kieleacłi otworzyły się za jejro 
czasów minerały. Z miedzi tyle dał na pokrycie zamku kró- 
lewskiego w Krakowie, świeżo pogorzałego, ile było potrzeba. 
Tak się zaś w nim świętej nie\yinności żywy konterfekt wyda- 
wał, że i u samycłi nawet dyssydentów był w wiełkiem podzi- 
wieniu. Ile zaś mu tylko zdrowie służyło , eodzień ołtarzowe 
tajemnice sprawował , nic niedbając na języki ludzkie , które 
go o to censurowały : czy to zaś chrzcił , czy kościoły albo 
księży święcił , czy bierzmował , czynił to z niewypowiedzianą 
i ochotą i ukontentowaniem , l)ez respektu na słabe zdrowie 
swoje ; sam co rok przez siebie samego dyecćzyą wizytował, 
niektóre klasztory w lepszą zakonności klubę zaprawowa! : du- 
chowieństwo , i przykładem swoim , i przymiloną perswazyą 
na tór pobożności kierował : liyl albowiem dzi.wnie miłych oby- 
czajów, przyjemności takiej, że wszystkich do siebie ciągnęła: 
pamięci osobliwszcj , tak , że eudzoziemskicmi językami mó- 
wiąc (umiał icli zaś kilka) jakl)y się w każdym z nich urodził, 
doskonale mógł się rozmówić. Pisali o nim : Andr. f^iciovel. 
in f^il. Ponlif. et Cardin. fol. 17G3. Starowol. in yit. Epi- 
scop. CracoiK Petramella?n'us. Foxius Orał. de laud. ipsius. 
Daniel Niger Orat. funeb. Iiojaf. in Fast. Radiril. Rescius 
in f^ita Hosii. 

3Iikołaj Krzysztof Sierotka, książę na Ołyee i Nieświeżu, 
syn pierworodny 3Iikołaja Czarnego, wojewody Wileńskiego, 
brat rodzony Jerzego kardynała, i drugich. Urodził się w r. 
1549. z rodziców jeszcze na ten czas katolickich, i od katoli- 
ckiego kapłana ochrzczony. Sierotką ztąd nazwany ; za czasów 
Zygmunta Augusta, gdy się na dworae królewskim weseln) 
akt odprawiał, wszyscy ciekawością aktu tego uwiedzieni, roz- 



70 Hafiziwił. 



biej^li się, zostawiwszy w ])okojacli królewskich dzieciy samo 
Mikołaja, po długiej ocliocie wchodzi Zygmunt do swego po- 
koju , we łzy lozkwilone znajduje ksiąźijtko , i z komizeracyi 
nad nim zawoła, Sierotka ! jakl»y opuszczony: zkąd potem toz 
mu nazwisko przywłaszczono. Skoro się ojciec jego od kato- 
lickiej wiary wyłączył, i syna tez tego w błędach kalwińskich 
uwikłał tak mocno, ze podrósłszy w lata. Rzymskie ceremonie 
w żarty, w ohydę posty, zakonnych ludzi w szyderstwa , obró- 
cił : było to , ze w zakonne sukienki dworskich swoich przy- 
stroiwszy, którzy po całych nocach grassowali , święte kla- 
sztory, osol)liwie u niewiadomych , ohydził. Raz proszącemu 
o jałmużnę zakonnikowi , konia nieujcźdzanego i skorego z tą 
kondycyą darował , zęby na nim do swego konwentu zajechał, 
spodziewając się, ze go gdzie zrzucie z siebie miał nieuno- 
szonv Rumak , ale Róg- inaczej sporządził : bo pod owym za- 
konnikiem tak szedł spokojnie, jak gdyby juz dohrze przytarty 
szkapa. Atoli już na ten czas marszałek nadworny Litewski, 
błędami heretyekiemi wzgardził. Do czego dwie mu rzeczy 
osobliwą pobudką były. Pierwsza, list ojca jego, w którym 
się żalił na swoich ministrów, że go fałszpvą nauką tak daleko 
w wierze zawiedli , iż niewiedział w co wierzył ; i powtóre, 
gdy się go ten Sierotka radził w wątpliwościach sekty swojej, 
tak mu odpisał : masz rozum , ten cię najlepiej nauczy , co 
masz czynie, bo ja fobie na to odj»owiedzieć nie umiem. 
Druga, cud jawny, o którym pisze Jamis JSicius Erithraeus 
fol. 187. Kojał. tn Miscellaneis. Zycie tego Mikołaja po 
łacinie. Przetocki Kolenda , gdy albowiem z Warszawy do 
W^ilna dąży, stanąwszy w gospodzie w dzień piątkowy przed 
Kwietnia niedzielą, czyli jak inni chcą, w sam dzień Wielko- 
piątkowy, z mięsem sobie jeść gotować kazał, więc przy stole 
z katolickich obrządków szydzą , i tajemnic się ołtarzowych 
naśmiewają, kłoś z kompanji owej stołowej z tem się odezwał. 
Tak to prawda co katolicy uczą , jak to , ze ten kapłon upie- 
czony, tu na półmisku postawiony, żyje. Rzecz dziwna, ka- 
płon z półmiska się porwał, i skrzydłami strząsnąwszy, zapiał. 
Wszyscy na to widowisko przelęknieni , w zadumieniu stanęli, 
osobliwiej jednak Radziwił, który rozważając z sobą, że go 
Róg cudowncmi nawet s|)osohami do siebie i wiary pra\ydzi- 
wej ciągnie, niechcąc dalej opierać się ciągnącej się łasce Ro- 
skicj , w roku dziewiętnastym życia swego , w roku Pańskim 
1568. z kościołem się katolickim pojednał, i tak gorHw;j-m się 
stał jego olirońcą, że gdy mu sługa jego coś wybluźnił na 
najśw. sakrament, okrzyknął go i zgromił, i lubo mu był do 
dworskich dyspozycyi bardzo potrzebny, przecież zaraz go od- 
prawił, mówiąc: Niechcę takiego sługi, któiy Pana me-go blu- 



Itatlziwil. 71 



źni : Braci nawet swoim, /eby ojcowskicli wyrzekli się hlędów 
koło wiaiy, i przykładem hył i j)ol)iidk;{. Z temlź /.mó\vi«'szv 
się, znaezuą sunimci pif^eisj tysięcy czerwonycli złotych, wszy- 
stkie lieretyekie książki, z Liljliotek tak prywatnycli jako i pu- 
blicznyełi , a osol)liwie biblii; , pod imieniem <»jea swojego do 
druku podaną, wykupił, i wśród rynku Wileńskiego, w po- 
tężny stos ułożoną, spalił, zonę nawet swoje i \yielu inszych 
do owczarni katolickiej pozyskał. W tyełi kolo wiary zabie- 
g-ach, i ojczyźnie chciał się przymilic, a najprzód pod Ulą 
przeciwko Moskwie zwjcięzko stawał, w roku 1573. z innem! 
posłem jeździł do Francyi, zaj)raszająe Henryka AYalezyusza 
na tron Polski. Bielski fol. 698. Z Stefanem polem Królem 
Gdańszczanów rehellji ukrócał, a na Moskiewską e.ypedyeyą 
w licznym ludzi rycerskich kompueie , na nieprzyjaciela nacie- 
rał, aż też w szturmie do Połoeka, w głowę z pnlhaka ra- 
niony, jako sam o sobie pisze w swojej peregrynacyi , tak cię- 
żko , że wszystkie na kuraeyą jej medyków zabiegi , nie mogły 
złemu zabieżec, dopiero po uczynionym ślubie pielgi-zyniowa- 
nia do ziemi świętej , cale się rana zupełnie zagoiła : przecież 
gdy znowu do oblężenia Pskowa w oliozie pod niewczesny 
czas, serca drugim dodaje, bólem gloyyy nieznośnym sci- 
śuiony, już na ten czas marszałek wielki Litewski, w roku 
1582. w przedsięwziętą wybrał się drogę, z ks. Lenardem Pa- 
cifikiem Soe. Jesu , gdzie u<zciwszy z należytą weneracyą te 
miejsca , klóre Chrystus Pan poświęcił , żyjąc tu z nami na 
ziemi, zdrów nazad do ojczyzny powrócił, lubo tej podróży 
swojej w komityvyie miał ludzi dwanaście, ab^ tysiąc niebez- 
pieczeństw i życia i fortuny ; o czem czytaj jego Peregrynacyą 
po Polsku którą do druku podał in fol. a Tomasz Treterus 
na Łaciński Ją jc^yk przelozi/wszi/ , powtóre tvi/drukouial 
w Brunsberdze injol. 1601. Tam kawalerem Bożogrobskim 
uczyniony, widząc w jakim niedostatku zostawali Chrześcija- 
nie, czynsz roczny w ^Yeneckiem Państwie zakupił, zkąd co 
rok dla zakonników S. Franciszka , 0?'din. Minor, sto czer- 
wonych złotyidi corocznie na ich potrzełiy wypłacać miano , a 
zaś dwadzieścia i pięć czerwonych złotych, na lampę, którab\ 
u grobu Pańskiego na zawsze gorzała. Nadto , do grobu Pań- 
skiego dał kielich szczerozłoty, takąż i patynę i lampę: do Bcl- 
leem zaś kielich srebrny z patyną, pozłociste. Stanąwszy w 
Polszczę, wszystek się yyylał na przymnożenie chwały Boskiej. 
Dnikarnią akadcmji ^^ileńskicj darował, i dochodów jej przy- 
czynił. Nieśwież miasto swoje dziedziczne zmocniwszy i ufor- 
tyfikowawszy, zamkiem z fundamentu wywiedzionym ozdobi- 
wszy, nowemi od Stefana i Zygmunla III. przywilejami ugrun- 
towawszy, Constit. 1503. fol. 663. tamże najprzód kollegium 



72 Radziwił. 



Soc. Jesu o«l roku 1586. do roku 1588. zupełnie ufundował, 
<o a|i|)rol)owała Konstytucya 1589. f. 529. kościół przy nim 
pod tytułem Bożego ciała wspaniały , na który sam , i z zoną 
swoją, i z bratem Stanisławem, fundamenta kopał, w którym 
złożył partykułę drzewa krzyża świętego w złoto I perły oj)ra- 
wną, i apparatem go drogim ubogacił. Tamże w roku 1593. 
klasztor i kościół pod tytułem S. Katarzyny 00. Bernardy- 
nom wj-nióst. Tamże klasztor Panieński , którego żadnego w 
całem ksicztwie Litewskim nie^ było , pierwszy założył i upo- 
sażył, Panny zakonne reguły S. Benedykta z Cłiełmna w roku 
1591. sciągnąvyszy do Nieświeża, przy kościełe pod tytułem 
S. Eufemji, pańsko wystawionym, osaiłził, w 3Iirze na cześd 
S. Mikołaja biskupa, i w Świerznie kościoły farne wymurował 
i nałeżycie nadał. Tamże za miastem na wzgórku , kapłieę 
na cześć Ś. Rafała z muru wyprowadził, a potem kościół da- 
łeko obszerniejszy pod tytułem SS. Aniołów stróżów i S. MI- 
ebala arcłianloła, przy którym, w roku 1688. Domus terttae 
Probatiotiis dła naszych ojców założona. jNadto do Bazyłlki 
naszej S. Kazimierza w AVIinIe, dol)roczynnoścIą swoją siła 
dopomógł : w Krozacli zaś na kołłeglum nasze gruntów i pla- 
ców pozwolił. Komendę dła kawalerów 31ałtańsklcb w Stwoto- 
wicach I Pociejkacłi fundow al , zostawiwszy Jus Patronaltis 
przy ordynatach Nieświezkich. Gdy tak na Boga łiojnie for- 
tunę swoje szafuje, ten mu jeszcze tu na świecie nadgradzał 
na siebie wywnęlrzającą się szczodrol)liwośe ; spuściwszy albo- 
wiem wielką laskę Litewską, wziął krzesło kasztelanjl Tro- 
ckiej, z tej postąpił na województwo Trockie, uaostatek lubo 
się i nadwerężonem zdrowiem, I sytością tak wielu honorów, 
wyłamywał , ba i wyzue się chciał z krzesła , województwo 
Wileńskie żeby przyjął, prawie był przymuszony, i tak pod 
bokiem cztereełi Kritlów Polskich senatorem będąc , ojczyźnie 
mądrze i wiernie służył: osobliwie Zygmuntowi IIL przy któ- 
rym pod domową wojnę nienadwerężenie dostawał. Wiele 
bardzo zawaśnionych między sobą serc, do zgody i zobopolnej 
miłości nakłonił, wiele przytrudniejszych Interesów swoim 
obrotem uspokoił. Jego staraniem stanęła Tahula Geogra- 
phicu , na której opisanie jest księztwa LltcAysklego i Zmu- 
dzkieg'0 tn Atlantę Novo p. \. fol. 20. kędy, co pisali mniej 
prawdziwie, nieświadomi tycli krajów cudzoziemcy, krótko się 
refutujc, był albowiem w geogTafjI i medycynie znacznej umie- 
jętności, w księgach się kochający, w językacłi cudzoziemskich 
dobrze biegły, w gospodarstwie przemyślny, ztąd drogi publi- 
czne we wszystkich dobrach swoich wielkim nakładem napra- 
wił, i drzewami osadził, rzemieślników różnych z cudzych kra- 
jów pnsprowadzał, ratusze w miastach, szpitale, powystawiał; 



Radziwit. 75 



na sieroty panienki posagi naznaczył : uboższych studentów i 
przyodziewat, i na nauki im nakładał, niewolników wykupo- 
wał. Co rok w wielki Czwartek dwunastu ubogim nogi umy- 
wał, całował, a potem icli uczęstowawszy, sowitą jałmużną 
ojjalij-wał : nigdy nie siadał do stołu inaczej, tylko zęby mu na 
pt)czątku zaraz podano popiołu , którym on pierwsze kawałki, 
którvcii miał pozywać, zwykł był posypowac. Bractwo miło- 
sierdzia w Nieświeżu fundoM ał. Pewny sługa jego, w ręku ma- 
jąc dobra jego Pańskie , do stu tysięcy blizko Mikołaja ukrzy- 
wdził ; tym bezsumiennvm zbiorem do wielkiej fortuny I u 
wszystkich akceptacyi przyszedł, gdy go jednak sumienie coraz 
o niesłuszne nabycie fortuny strofowało , spowiada się przed 
kapłanem, między inszemi I tego grzechu 5 przydaje jednak, ze 
niemogę inaczej uzurpowanej bezprawnie summy wrócić, tylko 
z uszczerbkiem i sławy i honoru i stanu mc"-© , do którego 
przyszedłem z tejże samej summy: niemam Inszego sposobu z 
tej toni wybrnąć , tylko jedynie jeżeli respekt książęcy fawory- 
zować mi będzie. Spowiednik chcąc proszony ratować czło- 
wieka, Idzie do ksiązęcia, osoby nIewA"mieniając , co się stało 
powiada : Mikołaj rellektowawszy się : z chęcią prawi daruję 
mu, a jak zwyczaj miał żartować, mówi: Nie wiedziałem żem 
był lak wielkim Panem, że choćby mię kto ukrzj-wdzit, w tak 
wielu tysięcy, przecież mogłem utrzymać z reszty, honor i 
mój, i domu mego. Naostatek pełen lat I zasług, po peregry- 
nacyl życia tego 67. odpoczął w Panu, w roku 1616. kazał 
się w Nieświeżu w naszym kościele , ostatnią yyolą swoją , po- 
chować, w stroju pielgrzymskim, którego niegdy w podróży 
do ziemi świętej zażywał : a pod statuą swoją , przy nogach 
ukrzyżowanego Chrystusa, przypisać owe pisma słowa, Ad- 
renu ego sum et peregrinus apud te, sicut omnes Putris met. 
Ciało jego do tycli czas nieskażone pokazują , krom jednak 
głt)wy. Skolligował się był z Elżbietą Eufemią, Jędrzeja ksią- 
zęcia AViśniowIeckiego wojewody AYolyńskiego córką , z tej 
córkę Elżbietę, najprzód zaślubił Tęczyńskiemu, po nim Krzy- 
sztofowi Kiszcze wojewodzie Witebskiemu , i synów pląclu 
zrodził, Jana, Wojciecha, Zygmunta, Krzysztofa i Alcxandra. 
Jan Jerzy, książę na Nieświeżu, kasztelan Trocki, z tym 
tytułem w roku 1613. komissarzem zapisany do ukojenia zwią- 
zkowych IV Konstytucyach fol. 5. (że o dwóch imionach, 
zląd błąd urósł, że go jedni autorowie tylko Janem, drudzy 
tylko Jeizym pisali) marszałek trybunału Litewskiego w roku 
1616. syn Mikołaja Sierotki, wojewody Wileńskiego najstar- 
szy, przeniósł się na inszy świat w roku 1626. w łym szczę- 
śliwy , że pi"7.y zgonie życia swego , rozwiozłe ukrócił nałogi : 
przybrał liył sobie w małżeńską ligę Eleonorę księżniczkę 



74 Kadziwił. 



Ostrogską, według- Geneal. Radzitu. Medkig- liojul. in MS. 
Jazłowicckij ; oboje to prawda: ho ta Eleonora, Janusza ksią- 
z<^'cia Ostrogskiego , kasztelana Krakowskiego córka, najorzód 
żyła z Hieronimem Jazłowieckim , wojewodą Podolskim, a po 
jego zejściu, z tym Janem; był to Pan szczodry, i elileba ni- 
komu nie załujijcy. Krzysztof Mikołaj, drugi syn Mikołaja Sie- 
rotki , ucząc się w szkołacli Bonońskieb , w roku życia swego 
16. w Pańskim 1607. z świata zebrany, ale w Nieświeżu od 
ojca pogrzebiony. Tym dwiema liraci , i trzeciemu Wojcie- 
cbowi, g;dy się uczyli w Auszpurgu, Matth. Raderus przy- 
pisał l^iridarium Sanctoi-um, kędy w prefacyi ojca ich i 
matkę sławi. 

Wojciech Władysław, książę na Nieświeżu, trzeci syn 
Mikołaja Sierotki, wojewody Wileńskiego, najprzód kasztelan 
Trocki , a potem Wileński , starosta Sereszowski : rycerskich 
dzieł początki zakładał pod Janem Karolem Chodkiewiczem, 
pamiętnym wojownikiem, pułki liczne na nieprzyjaciół ojczy- 
zny , kosztownym nakładem do obozu sprowadzając ; w Szwe- 
dzkich tedy pod Parnawą i Dynamnndą, i Moskiewskich kam- 
paniach , piękną męztwa swego i wojennej umiejętności sławę, 
o sobie wznieciwszy, zasłużył na to, że już miał ofiarowaną 
sobie od W^ładysława IV. Króla Polskiego buławę polną Li- 
tewską, z tej się jednak wymówił funkcyi , widząc stargane 
obozowemi niewczasami zdrowie, ale się wszystek udał na 
przygotowanie się do dobriy' śmierci przez pobożne uczynki, 
w których życie zamknął w roku 1636. w Nieświeżu pogrze- 
biony.^ ic^o sumptem stanął ołtarz wielki w kościele Nieświe- 
zkim SS. Aniołów stróżów. Alandus in Histor. Mirac. Eccle- 
siae SS. Angel. Skontraktował był dożywotnie, najprzód z 
Anną Sapieżanką , Leona wojewody Wileńskiego i hetmana 
w. Litew. córką, a gdy mu ta umarła w roku 1627. z Anną 
Zienowiczowną z Bratoszyna, kasztelanką Połocką, dzieci je- 
dnak jego wszystkie bardzo młodo w grób weszły. Jest iv druku 
na jego pogrzebie panegiryk od ks. Rywockicgo Soc Jesu 
napisany w roku 1636. 

Zygmunt Karol, książę na Nieświeżu, czwarty syn Miko- 
łaja Sierotki wojewody Wileńskiego, najprzód krajczy, potem 
podczaszy Litewski , umarł wojewodą Nowogrodzkim w roku 
1642. w lat 50. w Assyżu w kościele S. Franciszka pocho- 
wany, kędy mu nagrobek wystawił brat stryjeczny , Albrycht 
Stanisław kanclerz Litewski. Starował, in Monum. Był oraz 
starostą Słonimskim, Upitskim i Szawelskim, kawalerem Mal- 
tańskim , komendorem Poznańskim , Stwolowickim i Pociej- 
skini, komissarzem generalnym mistrza Maltańskiego, kiedy 
imieniem jego , Wojciecha Srzedzińskiego przypuszczał do 



Railziwił. 7o 



profcssyi zwyczajnej tejże kawaleryi. Birkowski kazanie : Ka- 
waler Maltański. Wshiwit się był wielce męzlwem swojcm, 
najprzód albowiem wojował z Turkami na morzu, potem za 
Ferdynandem Cesarzem przeciwko rebellizantom w Niemczecb, 
hetmanir-je tam Polskiemu wojsku , na sukkurs temu monarsze 
zesłanemu : w Polszczę zaś, już przeciwko Moskwie , osobliwie 
pod Smoleńskiem, i pod Skowronkową górą, juz pod Choci- 
mem przeciwko Turkom , i Osmanowi Carowi Tureckiemu, 
już w Prusiech j)rzeciwko Szwedom , wszędzie z pięknem od- 
ważnego serca zaleceniem. W Stwołowicach domek Loretań- 
ski na cześć 3Iatki Boskiej wystawił, umyślnie na to architekta 
z ^Vłoch sprowadziwszy, który ubogacił od pereł i srebra 
sprzętem kościelnym, a na kapłanów, przy tymże domku re- 
zydujących, wieś Berezowiec, za pięćdziesiąt tysięcy kupioną, 
dał darował : tamże cztery cerkwie wystawił. Pi^zetoc. Tubae 
Radiinl. Jul. Bell. hiśłor. lib. 3. ful. 145. między inszemi 
książętami katolickiemi , kiórzy w roku 1619. nową kawaicryą 
Sanctae militiae nazwaną, na obronę wiary katolickiej zakła- 
dali , jako pierwsi jej aulorowie, liczy też książęcia Radziwiła: 
takbym rozumiał, że o tym Zygmuncie mowa, osobliwie, gdy, 
jako się już wyżej mówiło , za Ferdynanda Cesarza stroną, 
piersi swoich nadstawiał. 

Alexandcr Ludwik, książę na Nieświeżu, syn piąty i naj- 
młodszy Mikołaja Sierotki , wojewody Wileńskiego : najprzód 
wojewoda Brzeski Litewski , polem według Kojałow. in MS. 
Witebski, spuściwszy to krzesło, wziął laskę nadworną Litew- 
ską w roku 1636. dalej większą, z tej znowu przesiadł się na 
krzesło województwa Połockiego , czego dochodzę z Mowy 
JVłudijsława Reja wojewody Lubelskiego , który imieniem 
królewskiem oddając w roku 1662. w małżeństwo, córkę jego 
Cecylią , marszałkowi na ten czas nadwornemu koronnemu, 
Mikołajowi Sieniawskiemu , a ])otem wojewodzie W^ołyńskie- 
mu i hetmanowi polnemu koronnemu, zowią ją wojewodzanką 
Połocką ; tej zmarłej w roku 1682. dobroczynność na matkę 
Bolesną, w Jarosławiu cudami wsławioną, wspomina historya 
tego miejsca , dokąd bardzo bogaty apj»arat oddała. Trzy razy 
zaś ponawiał śluby małżeńskie ten Ale.\ander, pierwszy raz z 
Teklą Wołowiczowną st^irościanką Zmudzką, z Gosławskiej 
urodzoną , drugi raz z Tyszkiewiczowną , była to Katarzyna 
Eugenia, córka Janusza wojewody Wileńskiego, wdowa po 
Januszu książęciuWiśniowieckim, koniuszym koronnym, trzeci 
raz z Lukrecyą księżną de Strozen , która po jego śmierci po- 
szła za Kopcia kasztelana Trockiego, z tej Alexandra, córka 
'była Cecylia wzwyż wspomniona : druga zaś Anna Eufemia, 
zaślubiona Stanisławowi Donhollowi staroście Wieluńskiemu, 



76 Radziwit. 



i Radomskiemu, która w Kruszynie kurs o Najśw. Matce fun- 
dowała, a w Cz«^'stocliovvie , za dusze męża swego, pewne le- 
gaeye poczyniła, przeszła na wieczność w roku 1663. Trzecia 
Joanna, primo voto Jakói)owi Weilierowi wojewodzie Pomor- 
skiemu , 2do voto , Bogusł.awowi Leszczyńskiemu podkancle- 
rzemu koronnemu, i generałowi Wielkopolskiemu, zaręczona: 
synowie zaś dwaj , krom młodo zmarłych , Michał i Dominik. 
Był ten Ałexander oraz starostćj Upitskim , Jurhorskim, admi- 
nistratorem Szawelskim , komissarzem do traktatów o pokój z 
Szwedami, Constit. 1623. Jol. 3. a w roku 1632. imieniem 
Władysława Królewicza, na sejmie electioius , u stanów Rze- 
czypospolitej prosił o królewską koronę , i w pewne kondycye 
umówił, Porządek Elekcyi fol. 10. dn^ swoje skończył w r. 
1654. w Bononji, zkąd sprowadzone śmiertelne zwłoki, syn 
Michał, pompatyczną pogrzebową apparencyą, wniósł do grobu 
w Nieświezkim kościele. 

Dominik Mikołaj , ksiąze na Ołyce i Nieświeżu , syn Ale- 
xandra wojewody Połockiego z księżny de Strozen , najprzód 
podkanclerzy 1685. a potem kanclerz wielki Litewski, starosta 
Radomski, Piński, Gniewski, Tucholski, z tenii tytułami pod- 
pisał konfederacyą generalną Warszawską w roku 1696. Mar- 
szałkował w trybunale Litewskim w roku 1685. przeszedł na 
życie nieśmiertelne 1697. Pierwszym związkiem ślubował An- 
nie Polubińskicj , marszałkownie Litewskiej ; ta zeszła w roku 
1690. drugim, Krystynie Annie Lubomirskiej , marszałkownie 
wielkiej koronnej i hetmanownie polnej , owdowiałej po Fran- 
ciszku Sapieha koniuszym Litewskim : zostawił po sobie kilka 
córek, jedna z nich Lukrecya, dożywotnie złączona z Grudziń- 
skim starostą Golubskini, 2</o z Donhoffem podczaszym Litew- 
skim ; druga Zofia, konsekrowała życie swoje na wieczną służbę 
boską , przez śluby zakonne , w klasztorze Panien a f^isila- 
tione B. M. J^irginis ,• trzecia Adelaida Cecylia , zaślul)iona 
Wojciechowi Dąnibskicmu , marszałkowi nadwornemu koron- 
nemu ; czwarta Maryanna , w niedorosłym wieku świat poże- 
gnała, i z bratem swoim Fełixeni , synowie zaś trzej: Jan, Mi- 
kołaj , i Michał. 

Jan, ksiąze na Olyce i Nieświeżu, syn Dominika kanclerza, 
wojewoda Nowogrodzki, a przedtem krajczy Litewski, starosta 
Lidzki, podpisał konfederacyą generalną Warszawską wraz z 
inszemi w roku 1696. posłując na konwokacyą ; w roku także 
następującym, komissarzem zapisany, do nakłonienia wojska 
Litewskiego na stronę Augusta IL Króla Polskiego, Consttl. 
Jol. 15. złączył się był dożywotnie z Dorotą Przebendowską, 
podskarbianką wielką koronną , i generałowną Wielkopolski' 
syn z niej spłodzony , Marcin Dominik krajczy Litewski, 



Radziwił. 77 



najprzód zył z Bełchacką kasztelanów.'} Biecką ,• po niej z 
Trenibicką. 

Syo Marcina krajczego Litewskiego z Bc/chac/e/ej , (Józef) byl 
pisarzem Litewskim , zaślubił sobie Miączyńskp kasztelankę Pod- 
laską , później wziął krzesło województwa 3Iiriskiego na którem 
umarł r. 1783. — Siostra jego wydana za Józefa 3Iassalskiego 
podskarbiego Litewskiego. — Krasicki. (O potomstwie 3Iarcina 
z Ti'einbicliiej stoi niżej.) 

Michał, ksiąze na Ołyce i Nieświeżu, krajczy Litewski, 
syn drugi Dominika kanclerza, zona jego ksi(;żniczkaMaryanna 
Siesicka , wojewodzanka 3Iścisławska , z której svn Leo ksijjźc 
Kadziwił, i córka Izabella, za Tadeuszem Ogińskim pisarzem 
Litewskim. 

Mikołaj Faustyn , ksic-jze na Ołyce i Nieświeżu , trzeci syn 
Dominika kanclerza, najprzód miecznik Litewski, a potem wo- 
je«oda Nowotfrodzki , które krzesło wzi.-jł w roku 1728. po 
bracie swoim Janie zmarłym, skollig^ował si«^' z Barbarą Fran- 
ciszką Zawiszanką , wojewodzanka 3Iińską , z której synowie 
czterej : pierwszy I dairyk koniuszy Litewski , starosta Miński, 
pojął Zofią Rejownę, podstolankę Chełmską, pozostałą wdowę 
po Janie Peplowskim kasztelanie AYołyńskim , Pan i w ksią- 
żkach i w mądrych się ludziach kochający ; posłował sześć 
razy na sejmy walne : drugi Wojciech starosta Rzeczyeki : 
trzeci Krzysztof: czwarty Stanisław: córka zaś tego Mikołaja 
wojewody Nowogrodzkiego Teresa , wydana za Józefa Sci- 
piona, marszałka nadwornego Litewskiego, i starostę Lidzkie- 
sfo. Druffa u Panien Wizytek w Wilnie. 

u dal ryk najstarszy syn Mikołaja wojew. Nowogrodzkiego koniu- 
szy Litewski z Rejoiuną był bezdzietny , później pojął Kamie- 
niecką i z tej miał syna. — Umarł r. 1769. — Stanisław, 
brat Udalryka, podkomorzy Litewski, z Poc/ę/o?<'«^ wojewodzanki 
Trockiej zostawił potomstwo. — Krzysztof, drugi brat Udal- 
ryka, wojewoda Nowogrodzki (?) z Sapiezanką wojewodzanka 
Mścisławską żył bezpotomnie; umarł r. 1757. — Wojciech, 
trzeci brat Udalryka , starosta Rzeczyeki z Chalecką miał po- 
tomstwo. — Córka jego N. wydana za Pocieja, strażnika Litew- 
skiego, po którego śmierci ponowiła śluby z Granowskim starostą 
Tarnogrodzkim. — Krasicki. 

Michał Kazimierz, ksiąze na Ołyce i Nieświeżu, syn star- 
szy Ałe.\andra wojewody Potockiego, już krajczy Litewski, juz 
podczaszy, już kasztelan ^Yileński, juz wojewoda, juz nako- 
niec podkanclerzy Litewski, i hetman polny Litewski, starosta 
Przemyslki , Lidzki , Upitski, Rabsztyński , Człuchowski , Ni- 
ziński, Ostrzewski, Krzyczewski, Gulbiński, Kamieniecki, Ho- 
melski, Propojski, marszałek izby poselskiej w roku 1661. 
Constit. fol. 78. kędy jego przemyślnym zabiegiem, obrady 
publiczne do pożądanego skutku przyprowadzone. Marszałek 



78 Radziwił. 



w trybunale Litewskim po dwakro<5, osobliwie w roku 1664. 
Fundator 00. Reformatów w Biały w roku 1671. pod tytu- 
łem 3Iaryi Anielskiej, i z zoną swojjj Katarzyną Sobieską, ka- 
sztelanką Krakowską, siostrą rodzoną Jana III. Króla Polskie- 
go, także opactwa Clarimontis Benedyktynów Kassyńskieb. 
Komissarz do traktatów o pokój z Moskwą 1662. Constilut. 
fol. 1. i do rozerwania związku wojska Litewskiego 1667. r. 
Constit. fol. 3. gdzie związane na zgubę ojezyzny ręce rozer- 
wał szczęśliwie. Ablegat wielki tak do Cesarza Leopolda, kędy 
z taką paradą do Wiednia wjeżdżał, ze patrzących na nic 
Niemców oczy raziła, widziałem ja ją na blasze sztycbowaną, 
jako i do Innocentego, tem imieniem XI. Papieża, z oddaniem 
posłuszeństwa stolicy apostolskiej od Jana III. Króla Polskiego 
w roku 1681. wprawdziee zakurzone w Niemczech powietrze, 
które mu wielu z dworu jego o śmierć przyprawiło , drogę ta- 
mowało , przecież go ani to niebezpieczeństwo , ani tysiąc in- 
nych trudności, z przedsięwziętej do Rzymu imprezy nie zbiło ; 
po odprawionych kwarantanach przewloktycb , w Karynlyi i 
w Wenecyi , legacyą swoje w Rzymie, z przedziwnym wszy- 
stkich plauzem , pompatycznie zakończył , z niemniejszą imie- 
nia swego stymą : Beatyfikaeyą B. Janowi Kantemu , mszą 
także o nim , i pacierze kapłańskie A\yjednał ; atoli powracając 
z swojej funkcyi do ojczyzny, w Bononji fatalnej ojcu jego, 
i stryjowi , i on ostatni dzień życia sweg"o znalazł, spłodziwszy, 
krom inszych w dzieciństwie zmarłych, trzech synów: Miko- 
łaja Franciszka , starostę Kamienieckiego , ten jeszcze za ży- 
wota ojca swego zniknął w roku 1671. Jerzego i Karola Sta- 
uishiwa. Do polem w naukach , którego ten Michał nabył już 
w Polskich szkołach, już w cudzoziemskich, przydał z usta- 
wicznego historyków różnycli czytania, wielką biegłość w ma- 
tematyce , geografji , alcbemji niepospolitą umiejętność, W 
dziełach zaś wojennych pierwiastki zakładał pod Januszem Ra- 
dziwiłeni hetmanem Litewskim , z którym Krzyczewskiego, 
i z nim Moskwę poraził : pod MohiloMcm potem z swemi lu- 
dźmi przeciwko temuż nieprzyjacielowi odważnie stawał : w 
Nieświeżu mocne prezydium i armatę wojenną zamknąwszy, 
Chowańskiego , Żmijowa i Szczerby , 3IoskiewskIch wodzów 
impety, szczęśliwie utrzymał, lubo nie bez zniszczenia pobliż- 
szych dóbr swoich: o czem świadkiem jest Konstytucija 1661. 
fol. 4. i druga 1662. fol. 11. pod Brześciem potem z Honi- 
sowem , pod Basią I Czcreją z Dołhorukim mężnie się ścinał. 
Szwedów pod Wai'szawą , Brześciem , Prostkami , Nowodwo- 
rem , Pułtuskiem , zwycięzką szablą dobrze przytępił. Pod Fi- 
lipowem gdy w bataljl naciera, konia pod nim zabito: pod 
Narwą całemu wojsku Litewskiemu reglmentował. Pod Cho- 



Radziwit. 79 



ciinem swoją natarczywością siła do zwycicztwa dopomógł, w 
tej oltazyi szahlą w głowę cięty, swego adwersarza Baszę Tu- 
i-ecliiego z pistoletu zabił. Jana Kazimierza Króla w Biały ma- 
jąc u siel)ie, i z całym senatem Polsliim, gościem, pańslio su- 
stentował. Bosliiego honoru nie mniej w swoicli wszystkich 
|)rzestrzegał : dozór pilny zleciwszy niektórym, jeżeliby kto 
mszy świętej nieslucliał w dzień święty, żeby go^ surowic ka- 
rano. W dobrach swoich j)ilno zakazał, żeby Żydom żaden 
Chrześcijanin nie służył. ^V Gdańsku, gdy na kościół nasz, 
pierwszy kamień zakładano, w roku 1676. on go z Janem 
Ignacym Bąkowskim wojewodą Pomorskim , niósł na funda- 
menta , z podziwieniem i zbudowaniem patrzących na to aka- 
tolików. 



Jerzy książę na Ołyce i Nieświeżu, podczaszy Litewski, 
syn Michała Kazimierza podkanclerzego i hetmana polnego Li- 
tewskiego , ten gdy już województwo Trockie czekało go, i 
cisnęło się w dom jego, uprzedził niespodzianą śmiercią ubie- 
gające się do siebie honory, w roku 1689. z księżniczką An- 
liaidzką, dożywotnie j)oprzysiąglszy kontrakty, potomstwa nie 
zostawił: była to Marya Eleonora, córka Jana Jerzego książę- 
cia de Anhalt-Dessau. 

Karol Stanisław, książę na Ołyce i Nieświeżu, syn młod- 
szy Michała Kazimierza podkanclerzego i hetmana polnego Li- 
tewskiego z Sobieskiej, stolnik, koniuszy Litewski, a potem 
podkanclerzy , nakoniec kanclerz Litewski, Przemysłki, Bra- 
cławski, Człuehowski, Kamieniecki, Krzeczowski, Ostrzewski, 
Niziński starosta. Pan samą prawie szczerością tchnący, spra- 
wiedliwość kocliający, wielkiej ludzkości; marszałkował w try- 
bunale Litewskim w roku 1701. i w trybunale skarbowym w 
roku 1703. Constit. f. 29. Fundował w Nieświeżu 00. Be- 
nedyktynów, pod tytułem S. Krzyża, a w Biały 00. Bazylia- 
nów, co approbowała Konstytucija 1690. fol. 14. Znaczne 
jego w Rzeczypospolitej merita , zapisała druga konstytucya 
sejmu Lubelskiego, w roku 1703. fol. 32. Termin życia jego 
przypadł na rok 1711. z Anny księżny Sanguszkowny, sio- 
stry rodzonej marszałka wielkiego Litewskiego , zrodził cztery 
córki: Katarzynę, z Janem Branickim chorążym koronnym, 
hetmanem polnym koronnym: Konstancyą, z Janem Sapiehą 
kanclerzem wielkim Litewskim: Teklę, najprzód z Jakóbem 
Flemingiem, generałem feitmarszałkiem Saskim, i koniuszym 
Litewskim , %do voto z Michałem książęciem Wiśniowie- 
ckim , wojewodą Wileńskim i hetmanem wielkim Litewskim : 
Karolinę, Imo z Karolem Sapiehą, generałem artylleryi Li- 
tewskiej , 2do , z Alexandrcm Jabłonowskim starostą Buskim, 



»0 Radziwil. 



złączone, i synów trzecli : Mikołaju, 3Iicliała, i Hieronima. 
Z tycli : 

31icliał Kazimierz, lisiąze na Ołyce i Nieświeżu, łconiuszy 
Litewski, i marszałek łrył)unałii Lilewskiejj^o w roku 1728. 
(lałej marszałek nadworny Litewski 1734. komissarz do Kur- 
landyi joer Consfit. 1726. naznaczony, potem kasztelan Tro- 
cki , które krzesło wziął po Janie Sapiełia , jak mu pieczęć 
wiełką Litewską dano , i hetman połny Litewski , temi czasy 
gdy to piszę, po Józefie Oj^ińskim , zmarłym 1737. wojewoda 
Trocki, starosta Człucłiowski i Kamieniecki. Pojął księżniczkę 
Wiśniowieeką, Franciszkę Urszulę, kasztelankę Krakowską, 
i z niej ma potomstwo, córki dwie, Teofilę i Katarzynę, tyleż 
synów, Janusza i Karola , ^ ordynatów Nieświezkiego , i Oły- 
ckiego , kawalerów orderu S. Huberta, kreowanycli 1739. od 
Karola Fili[>a elektora palalini Rlieni. 3IikoIaj , bral 3Iicłiala 
starszy, podczaszy Litewski, we dwudzieslu i dwóch leeiech 
od śmierci zabrany. Hieronim , najmłodszy ich bral , podcza- 
szy Litewski teml czasy, starosta Przemyski, Egues S. Hu- 
hej-ti. 

W końcu tu wspomniany Hieronim ks. Rtidziwil najmłodszy brat 
Mikołaja i Michała, chor.-jźy wielki Litewski, Przemyski, 
Krzeczowski starosta , umarł bezdzietny roku 1760. Trzy razy 
ponawiał małżeńskie śłuby : pierwszy raz z Teresą Sapifzanką 
podskarbianką nadworną Litewską , — drugi raz z Magdaleną 
Czapską wojewodzanką Pomorską , — trzeci raz z Miqcsi/iisk<! 
wojewodzanką Czerniechowską: ta po jego śmierci ponowiła śluby 
małżeńskie z księciem Woronieckim. — 

Linia od ks. Michała wojewody ff^ileńsldego , hetmana 
polnego Litewskiego. 

Michał Kazimierz książę na Ołyce i Nieświeżu, koniuszy Li 
tewski i marszałek tryb. Litew. później wojewoda Wileński i 
hetman polny Litewski , byt jednym z najgorliwszych przyjaciół 
partyi Saskiej w Polszczę i najzaciętszych przeciwników Stani- 
sława Leszczyńskiego. August III. Król pamiętny jego ku sobie 
przychylności udarował go znacznemi włościami. Umarł w Wilnie 
r. 1763. ■ — Dwa razy ponawiał związki małżeńskie Vo z księ- 
żniczką Franciszką Urszulą Wiśniotciecką kasztelanką Krakowską 
(jak wyżej), z tej potomstwo: 

I. jerzy umarł bezżenny. 

II. Karol wojewoda Wileński: po śmierci ojca ogromną posiadł 
fortunę, tak, że roczne jego dochody do 1,300,000 talarów wy- 
nosiły. Posiadał kilka obronnych zamków i do 6000 własnego 
żołnierza. W^ychowany w kraju w nieograniczonej wolności, przy 
szlachetnych i wzniosłych uczuciach, pałał dziką walecznością. 
W r. 1762. August III. ażeby tem silniej zabezpieczyć sic prze- 
ciw partyi książąt Czartoryskich, mianował ks. Karola hetma- 
nem wielkim Litewskim. Później zachowując ciągle przychylność 
swoją dla domu Saskiego był najzaciętszym przeciwnikiem Króla 



Radziwił. 81 



Stanisława Augusta Poniatowskiego — niemógt jednakże elckcyi 
jego przeszkodzić; lecz i po wstąpieniu na tron Stanisława Au- 
gusta r. 17(54. nicprzestał być jego niebezpiecznym nieprzyjacie- 
lem i utworzył przeciw niemu kontederacyą w Radomiu. Wywo- 
łany z kraju i dóbr swych pozbawiony, puścił si^; z 200 konnych, 
którzy mu pozostali , przez Dniestr i uszedł na ziemię turecką. 
Przez sejm r. 17(54. złożony z województwa i krzesło to oddane 
ks. Michałowi Ogińskiemu. — lis. Karol pozbawiony swych 
dóbr i dostojeństw żył później wSaxonji w Dreźnie: niedługo jednak 
w tej nieczynności zostawał , i wkrótce stanął na czele nowej kon- 
federacyi (Barska) pod obcą prolekcyą zawiązanej. W tryumfie 
na czele 2000 szlachty wszedł do Wiluii i został przez sejm roku 
1768. napowrót do wszystkich godności i dóbr przywrócony. — 
Gdy i Król przystąpił do tejże konfederacyi i nczynil ją konfede- 
racyą generalną, wszedł Karol ks. Radź.; z Rossyanami do 
Warszawy. Wkrótce jednak poznał, że jak Król, tak i on sam 
byli tylko sprężynami silniejszej władzy i że wszystkie jego czyn- 
ności bacznie były strzeżone. Gdy przeto widział się być wstanie 
omylenia baczności na siebie, uszedł do Litwy, gdzie niedługo 
potem napadnięty został w zamku swym Niekwicrz i stronnicy 
jego rozproszeni. Potem wypadku zatrzymał tylko 000 sobie wier- 
nych , których postanowił użyć na dobro ojczyzny ; lecz gdy i 
temu zamiarowi okoliczności owoczesne stały na przeszkodzie, 
powierzył tych walecznych tworzącemu na korzyść partyi Sa- 
skiej konlederacyą , a sam z resztą swych skarbów schronił 
się d6 Austryi. Tam znalazłszy księżnę TarakanolT, uchwycił 
sposobność szkodzenia Kossyi ; lecz poczyntijący brak dostate- 
cznych do tego funduszów, zmusił go do zaniechania tego zamiaru. 
Zniechęcony ciągłemi niepomyślnościami powrócił do Litwy, gdzie 
był powszechnie /ł/'ó/eOT Litwy zwanym, i tamże daleki od życia 
publicznego zakończył życie r. 1790. ■ — Pomimo ciągłych .niepo- 
wodzeń zostawił znaczny majątek. — Dwa razy ponawiał śluby 
małżeńskie \mo z Maryą ks. Lubomirską starościanką Bolemow- 
ską. tdo z Rzewuską córką Wacława hetmana wiel. koronnego, 
lecz z obydwoma niezostawił potomstwa. — • 

III. Córka ks. Teofila wydana za Ignacego Morawskiego generała 
leitnanta wojsk Litewskich , kawalera orderu Orla białego. — . 

IV. Córka ks. Katarzyna za Stanisławem Rzewuskim chorążym 
Litewskim. 

Powtórnie ożenił się ks. Michał hetman polny Litewski z Mi/cielską 
kasztelanką Poznańską wdową po Leonie (?) Radzi wile kraj- 
czycu Litewskim i z tą miał potomstwo : 

V. Córka ks. Waronika za Franciszkiem Stanisławem Czapskim 
wojewodą Chełmińskim. 

VI. Córka N. za Grabowskim. 

VII. Córka N. za Morykonim. 

VIII. Córka N. za Stanisławem Brzostowskim wojewodą Inflantskim. 

IX. Syn Hieronim ks. Radziwił podkomorzy w. Litewski kawaler 
orderów Orła białego i Sgo Huberta Bawarskiego. Ten wstąpił 
w związek małżeński z Zofią księżniczka de Tour et Taxis — 
i z tą jedyny syn jego 

Dominik ks. Radziwił urodzony roku 1786. Po śmierci stryja 
swego ks. Karola wojewody Wileńskiego , ordynat Nieświezki i 
Ołycki, szambelan dworu Rossyjskiego , później pułkownik naj- 
ToM VIII. " 6 



82 Railziwlł. 



przód 8. pułku ułanów wojsi; polsliicti łcsięztwa Warszawskiego, 
a potem pulkowni,k gwardyi Cesarza Francuzów Napoleona, ka- 
waler orderów, Sgo Huberta , Lcgji honorowej i krzyża wojsko- 
wego polskiego, oraz Sgo Jana Jerozolimskiego. Ks. Dominik 
poświęciwszy całe swoje mienie na usługi krajowe, walczył za- 
szczytnie w wojnach roku 1H12. w Rossyi i 1813. w Niemczech 
i w skutku otrzymanej rany w bitwie pod Hanau, umarł w mia- 
steczku Lauterech , G mil za Moguncyą, dnia 11. Listopada 1813. 
roku. — Ksi.-jże Dominik ożeniony był Imo ?'0^ z Izabeli,-) br. 
Mniszchoiuną; z tą rozwiódłszy się, pojął 2(lo roto Teofilę Mo- 
rawską, rozwiedzioną Starzeiiską. Jedyne potomstwo z tego mał- 
żeństwa była córka księżniczka Stefania Kadziwiłowna urodzona 
roku 1810. Freilein dworu Cesarzowej Rossyjskiej i zamężna z 
księciem Ludwikiem de Wittgenstein adjutantem Cesarza Rossjjj- 
skiego. — Umarła roku 1832. u wód zagranicznych w Ems. Na 
księciu Dominiku Radziwile zgasła najstarsza linia domu Itadzi- 
wiłłów a Ordynacye Nieświezka i Olycka przeszły w posiadłość 
drugiej linji , (jak niżej) do ks. Antoniego Radziwiła ożenio- 
nego z księżniczką Pruską FryderTjką Dorotą Ludwiką Filipiną. 

Linia od ks. Michała Radziunła luojewody Jf^ileńskiego 
z hr. Przezdziecką. 

Michał syn Marcina krajczego Litewskiego z Trcmhickifj uro- 
dzony r. 1744. wojewoda Wileński złączył się z hr. Prezdziecką 
podkanclerzanką Litewską. Przetrwawszy burzliwe czasy , usunął 
się nakoniec od życia publicznego i żył powiększej części w do- 
brach swoich. Umarł r. 1831. Potomstwo jego jest następujące : 

L Ludwik Mikołaj urodzony roku 1773. jeszcze za życia ojca 
otrzymał od tegoż Ordynacyą Kiecką i mieszkał w Radziviłmonl- 
cie w Litwie, umarł r. 1830. zostawiwszy z małżeństwa swe- 
go z Wodziiiską syna jedynego Leona: ten urodzony roku 
1808. Cess. rossyj. rotmistrz i adjutant przyboczny, zaślubił so- 
bie d. 12. Lutego 1833. księżniczkę Zofią Urussów, — i córkę 
Helenę zaślubioną ks. Fryderykowi Wilhelmowi Radziwi- 
łowi (jak niżej). 

II, Antoni Henryk drugi syn Michała wojewody Wileńskiego 
z Przezdzicckiej, urodź. r. 1775. w młodzieńczym jeszcze wieku 
przybył na dwór królewski w Berlinie , i rzadkiemi przymiota- 
mi zyskawszy sobie przychylność księżniczki Fryderyki Doroty 
Liidiriki Filipiny., córki księcia Ferdynanda, najmłodszego brata 
Króla Pruskiego Fryderyka Wielkiego poślubił ją d. 17. 3Iarca 
1796. roku. Przemieszkiwał powiększej części w Berlinie, gdzie, 
jako szczególny miłośnik i protektor kunsztów, wkrótce dom swój 
uczynił zgromadzeniem uczonych i w talentach celujących mężów. 
Sam będąc szczególnym miłośnikiem muzyki, oprócz wielu innych 
tworów , skomponował muzykę do Fausta Gothego , które to 
dzieło staM'ia go w rzędzie najpierwszych mistrzów. W roku 
1815. mianowany Namiestnikiem w. ks. Poznańskiego , od tego 
czasu przemieszkiwał częściowo w Berlinie i Poznaniu. Jeszcze 
za życie ojca swego był księciem na Nieświerzu i Ołyce , hrabią 
na Mirze. Umarł w r. 1833. — zostawiwszy potomstwo. Synów 
1. Fryderyk Wilhelm książę na Nieświerzu, Ołyce i Mir, 
urodzony d. 19. 3Iarca 1797. lir. pruski pułkownik i dowódzca 



Raes* 83 



11. putku piechoty: dwa razy wstępował w związki małżeńskie 
lo z stryjeczną siostrą swoją ks. Heleną Radziwiloicną urodzoną 
dnia 10. Lipca 1805. poślubioną dnia 23. Stycznia 1825. a 
zmarłą 26. Grudnia 1827. roku. 2^o d. 4. Czerwca 1832. z Ma- 
tyldą Krystyną księżniczką Clarij i AUhutgcn , ma potomstwo 
syna Fryderyka Wilhelma Antoniego i córkę Wilhelminę 
Ludwikę Elżbietę. 

2. Bogusław (Fryderyk Wilhelm Ludwik) drugi syn księcia 
Antoniego urodzony dnia 3. Stycznia 1809. r. zaślubiony dnia 
17. Października 1832. roku z Leontyną Gabryela córką księ- 
cia Karola Józefa Clarij i ylldriiigen, siostrą bratowej swojej: 
z tej ma synów dwóch: Alexandra Ferdynanda, i Karola 
Władysława. — 

3. Augusta Wilhcl. Ludw. Wanda, córka ks. Antoniego, urodź. 
29. Stycznia 1813. r. zaślubiona d. 12. Grudnia 1832. r. z księ- 
ciem Adamem Czartoryskim. 

III. Michał, trzeci syn Michała wojewody Wileńskiego urodzony 
d. 24. Września 1778. r. odebrawszy stosowne wysokiemu rodowi 
wychowanie, w czasie powstania w r. 1807. wstąpił w szeregi 
współrodaków i otrzymał pułk piechoty. Później w Gdańsku po- 
stąpił na stopień generała brygady, i odznaczał się w obronie 
tego miasta , pod dowództwem generała Rapp. W roku 1815. po 
ustanowieniu Królestwa Polskiego , został generałem dywizyi i 
senatorem Królestwa, i w tych czynnościach zostawał aż do roku 
1830. Po zaszłych w tym czasie w'ypadkach i zmianie w Króle- 
leslwie Polskiem, powołany został w r. 1831. na naczelnego do- 
wódzcę armji owoczesnej , na którym stopniu stosownie do mo- 
żności i okoliczności postępując , wkrótce potem usunął się od 
czynności publicznych. W roku 1815. zaślubił hr. Stecką uro- 
dzoną r. 1790. i ma potomstwo : córkę ks. Michalinę urodzoną 
d. 10. Kwietnia 1816. wydaną w roku 1839. za N. Ryszczew- 
skiego : i synów dwóch — ■ Karola urodź. 1. Stycznia 1821. r. 
— i Zygmunta urodź. d. 2. 31arca 1822. r. 

IV. Andrzej Walenty czwarty i najmłodszy syn Slichała wo- 
jewody Wileńskiego z Przezdzieckioj urodzony dnia 4. Lutego 
1780. roku członek rady administracyjnej Królestwa Polskiego i 
komandor Maltański , zmarły w Dreźnie r. 1838. — 



RAES HERB. 

W herhie tym , powinna bjc tarcza wzdłuż przedzielona 
od wierzchu az do spodu , po prawej stronie jej powinien bj c 
w czarnym polu krzyż długi stryfiasty, po lewej stronie, ośni 
pasów, cztery z nich szkarłatne, cztery srebrne, wszystkie na 
ukoś od prawe<;;o boku z g'óry, na lewą na dół id.-jce, w liełmie 
są dwa skrzydła orle, jedno podłe drug;ieg'o, nic rozczepie- 
rzone , ale obadwa ku prawej stronie obrócone , jedno z nich 
szare , drugie złote. Z tym herbem do Polski przyszedł , za 
czasów Władysława IV. Króla Polskiego koło roku 1642. 
Henryk Raes z Luxeniburskiego ksicztwa , kędy zdawna ta fa- 

6* 



84 



Raes. 



R AE S 




HERB. 



ijiilia się j^niezdzila , sci;jjj;ii!oiiy w te (u kraje nasze od Rof^u- 
sława ksiązccia Raflziwiia , i z nim by} we \\ szvstkieli rewolu- 
cyach za Jana Kazimierza , Szwedzkieli , Moskiewskich , Wę- 
gierskich , Kozackich , Tatarskicli , az tez podczaszym Witeh- 
skim zostawszy, pojął w małżeństwo 3Iaryannc Brzostowską 
herbu Pólkozie , jiodslohinkę Rawską, z Katarzyny Mirskiej 
straznikowny Litewskiej urodzona, ta mu powiła trzech synów: 
Kazimierza podczaszego Wilel)skiego , deputata na trybunał 
Litewski w roku 1722. tego z Felieyanny Ejsmuntowny pod- 
czaszanki Orszańskiej lierl)u Korab, (z kiórą wraz wiele łask 
świadczyli kolłegio naszemu Słuckiemu , i missvi Kejdansklej) 
ci synowie; Józef, towarzysz cliorąg-wi usarskiej Króla Aug^usta 
w Litewskiem wojsku; Antoni, horodniczy Trocki, i Tadeusz. 
Jana sędzieg-o grodzkiego Rzeczyckiego , deputata na trybunał 
Litewski 1726. ten z Barbarą Ejsmuniowną, siostrą tamtej, 
zostawił córkę, która wydana za Stanisława ^A'^ołowicza refe- 
rendarza Litewskiego. Stanisława starostę Cełskiego, deputata 
na trybunał Litewski 1724. lego zona Bykowska herbu Łopot, 
sterilis , l)ył i porucznikiem Petyliorskim w wojsku Litew- 
skiem. Córki tegoż Henryka, Katarzyna za Stanisławem Kor- 
sakiem herbu Lis, cześnikiem i sędzią grodzkim Nowogro- 
dzkim; Teofila, \mo twto, za Janem Wojną podczaszym No- 
wogrodzkim lierbu Klamry, 2do za Kazimierzem Niesiołowskim 
kasztelanem Smoleńskim , starostą Cyryńskim. 3!aryanna za 
Janem Zernickim łierbu Rogala, 2do za Raka. Teresa za Sta- 
nisławem Klokockim łowczym Dobrzyńskim lierbu Nałęcz. 
Konstancya za Kosakowskim strażnikiem Braclawskim. Reina 
za Kostrowiekim. Dominika zakonnica S. Benedykta. 

Kazimierz Raes w r. 1778. sędzia ziemski Trocki. — Fran- 
ciszek podwojcwodzi Troi^ki. — ti'rasłcA-i. 



Rsifałow^tki — Rajecki. 8i5 

Rafałowscy książęta. Tych początki Genealogia 
Ogińskich na mappie sztychowana^ wywodzi od Teodora 
ksii|zccia Slewierskicgo, a w nim od jedynowladzcÓM Ruskich, 
którego dwaj synowie, Jędrzej i Jan, dwóch faniilji ksią- 
żąt autorami zostali , to jest Holowczyńskich i liafalowskich ; 
patrz com pisat w czwartym lonilc pod Hołowczyńskiemi herbu 
Łabędź. 

Ralioza herbu Sreniawa z krzyżem, czyli, jako go 
drudzy zazvwają, z źeleźcem od strzały, położonym na wierz- 
chu Srenia^\~\. Z tvch był Micliał Ralioza metropolita Ki- 
jowski , który posłuszeństwo stolicy apostolskiej i Klemen- 
sowi VHI. Papieżowi, oddał w roku 1595. Dawnicjszemi zaś 
czasy , według- Ko/ałow. in MS. kwitnął , Rahoza kanclerz 
wielki Litewski, drugi podskarbi nadworny Litewski, Bogdan 
na imię. Bazvli chorąży nadworny Litewski, brat jego sędzią 
byl ziemskim Mińskim, którego syn Dymitr mąz rycerski. Ste- 
fan sędzia ziemski Rzeczycki 1627. komissarz z sejmu do soli. 
Gabryel podpisał w 3Iińskiem elekcyą Władysława IV. Samuel 
w zakonie naszym umarł w Wilnie w roku 1655. drugi ^y Lu- 
blinie życie zamknął w r. 1737. Józef Rahoza. N. Rahozianka 
była za Bogdanem Judiekim. 

W r. 1778. Kazimierz Ralioza horodniczy Bracławski. — Prsy- 
pisy Krasickiego. 

Rajecki herbu Łabędź. Ci w powiecie Radomskim 
na Rajcu kiedyś kwitnęll, ale Jan Rajecki, po długiej wojennej 
służbie w Litew skiem wojsku , za Zygmunta L osiadł w woje- 
wództwie Trockiem, synowie jego: Kasper chorąży Trocki i 
Balcer wojski Trocki , córka jego Elżbieta , była za Maciejem 
Oziębłowskim starostą Szymańskim ; synów zaś było pięciu : 
Jan, Teofil, Ale.\ander, Gedeon i Wojeiecli. Z tycli, Jan rot- 
mistrz królewski. Teofil rotmistrz pod rajtaryą królewską, w 
obozie pod Chocimem za Zygmunta IIL życie swoje położył, 
w W ilnie u S. Jana pochowany, zostawił syna podsędka Tro- 
ckiego. Alexander marszałkiem był Wiłkomierskim , z sejmu 
1607. komissarzem do pogranicznych dylferencyi od Kuilan- 
dyi , i 1611. Constil. J". 41. i do dystrybuty pieniężnej 1613. 
marszałkowa! w trybunale Litewskim 1601. r. Gedeon, pod 
wszystkie e.ypedycye za Karola Chodkiewicza hetmana, mężnie 
się sta\vlal : gdy w r. 1625. Gustaw^ Król Szwedzki wtargnął 
do LitwT, szlachta AYiłkoniierska za wodza go sobie obrała, 
z którą on pod Czadoscaml podjazd Szwedzki w sto kont wy- 
ciął: w roku 1633. ^Vładysław(»wi Królowi z chorągwią swym 
kosztem wystawioną, pod Smoleńsk przybył, od którego, naj- 
przód kasztelanią Parnawską , polem Mińską, nakoniec woje- 
wództwem Mińskiem, i starostwem Rum!)orskieni , uczczony. 



m Rajecki. 



Svnów zostawił czterech, Władysława starostę Rumborsliiego. 
Teofila marszałka Liilzl^iego , posłował na sejm 1661. ztamti(<l 
ilcpiitowany na trybunał fiskalny Litewski, Constit. fol. 4. i 
1662. zkj](l komissarzcm slanąl do zapłaty wojsku, Constiiut. 
fol. 6. i 1670. deputat do pisania inslrukcyi na poselstwo do 
Moskwy, Constit. fol. 16. PomatowsAi Mot^ze frijdu^e , ie 
miał za sobą ksi(^'/.n(; Drucką , syn zaś jego Michał starosta 
Ilumborski trzy razy śluby małżeńskie ponawiał , najprzód z 
Komorowską , zŁą bezdzietny , potem z Siesicką , z tej syn 
Adam, starosta Rumborski, żyje temi czasv z 3IarYanną Bro- 
niszowną sędzianką ziemską Wiłkomierską, dziedzic na do- 
brach Komaje, Juzynty i Połajki. Trzecia zona 3Iichała Ze- 
browska, która po zejściu jego, weszła w kontrakty małżeńskie 
z Ruzewiczem. Katarzyna marszałkowna Lidzka, najprzód żyła 
z Samuelem Komorowskim; podkomorzym Wileńskim, potem 
z Janem Oziębłowskim starostą Jakońskim. Zygmunta, ten 
według- tegoż Poniatowskiego., P^j^l' Mleczkownę starośeiankę 
Zmudzką, i Gedeona ten spłodził Jana Teodora, najprzód cze- 
śnikaBractawskieg-o, potem starost*; Jakuńskiego 1669. na elek- 
cyi Króla Michała tak się podpisał, córek tegoż wojewody było 
trzy, z tych jedna Swiętosława, żyła najprzód z Leszczyńskim 
Wacławem, podkomorzym Brześciańskim, dalej z Sakowiczem 
wojewodą Smoleńskim , potem z Mikołajem Potockim genera- 
łem Podolskim, nakoniec z Prażmow skini, cliorążym nadwor- 
nym koronnym. Druga \mo volo z Haleekim marszałkiem Li- 
dzkim, 2</o z Tryzną podskarbim Litewskim. Trzecia z Stefa- 
nem Radzimińskim Frąckiewiczem , starostą Słonimskim , z 
której syn Frąckiewicz , starosta Zedicanensis , i córka Firle- 
jowa: to Poniatowski. H^ojniłoivicz kazanie Relihaia. Któraś 
z tych dwóch ostatnich była za Krzysztofem Potockim , pod- 
czaszym Litewskim. W^ojciech, piąty syn Balcera wojskieg-o 
Trockiego, najprzód pisarz ziemski Trocki, potem sędzia, z 
Sokolińskiej córki Konstantyna , zostawił córkę Rachelę Bar- 
barę , małżonkę Pawła Brzostowskiego wojewody Trockiego, 
ta z mężem swoim aukcyą fundacyi uczyniła kollegio naszemu 
Mińskiemu, co approbowała Iionstytticya 1683. fol. 9. i sy- 
nów" dwóch : Konstanteg-o dworzanina królewskiego, ten będąc 
deputatem w trybunale Litewskim , młodo umai'ł , i Piotra 
podkomorzego Smoleńskiego, rotmistrza królewskiego, męża 
wielkiej odwagi, zszedł z tego świata w roku 1659. Jan Ale- 
xander Dunin Rajecki , sędzia grodzki Trocki. Jerzy podstoli 
Orszański , poseł na sejm 1667. ztamtąd komissarz do zapłaty 
wojsku, Constit. fol. 3. syn jego Teofil 1674. Benedykta za- 
konnica Ś. Benedykta w Wilnie 1676. N. była za Janem Czy- 
żem podstolim 'Wileńskim. N. za Janem Janiewskim. Krzy- 



Rajecbi. 87 

sztof pisara Litewski 1697. Jan Teodor podstoli Oszmiański 
1674. zostawił syna Michała, starostę Berklańskiego , który 
sterilis wszedł do grobu , kalwińskie błędy odrzuciwszy , miał 
za sobą Annę Chreptowiczownę podkoniorzank«,' nowogro- 
dzką. Fedor I>unin Rajecki horodniczy Nowogrodzki , miał 
synów dwóch , Jędrzeja komornika Nowogrodzkiego sterilem, 
i Michała, tego liyło synów czterecli , Teodor liezzenny, Hie- 
ronim, Jerzy, Dominik podstoli Derbski , i Mikołaj. Z tych 
Hieronim zrodził Krzysztofa, który w niewolą wziętj- do Mo- 
^wy, tiimze życie skończył. Ale.\andra, ten po dwakroc w kra- 
t!2ał w kontrakty małżeńskie, raz z Piotrowiczowną, z tej był 
Stefan, a drugi Floryan podstoli 3Iiński , obadwa bezpotomni, 
Floryana zaś zona 3Iaryanna Brusiowna, po jego zejściu po- 
szła za Komorowskiego podstolego Pińskiego. Drugi raz z Ju- 
styną Kasianowiczowną , z tej synowie dwaj , pierwszy Zy- 
gmunt podczaszy Smoleński, temu Krystyna Kozakiewiczowna 
podslarościanka 3IIńska, powiła dwóch synów, 3Iiehala, któ- 
rego z Rodomanowny syn Bogusław, i Dominika strażnika 
\\'^iIkomierskIego , dziedzica na dobrach Rudniki nazwanych, 
jeszcze młodziana, i córek cztery, Eleonorę Ginluwtową cze- 
śnikową Bracławską, Teofilę Snadzką cześnikową Orszańską, 
Rachelę Bereśniewiezową i Zofią Pannę. Drugi Samuel pod- 
stoli ^Vołyński , ten \mo voto z Katarzyną Owierkowiczowną, 
spłodził syna Bogusława rotmistrza , którego synów czterech, 
z Katarzyny Obuchowiczowny skarbnikowny 3Iozyrskiej zro- 
dzonych, Stanisław, Kazimierz, Dyonizy i ^Viktor dziedziczą 
na dobrach Koszelew w województwie Nowogrodzkiem. 2do 
voto z Heleną Imienińską miecznikowną Brześciańską , Fran- 
ciszka i Gedeona , z tych Franciszek, sprzysiągł się dożywotnie 
z Anną Łaniewską Wolkowną miecznikowną Glińską, dobra 
jego Girdowka i Poluze. Ztio voto z Ludowiką Holów niańką 
oboźnianką Nowogrodzką, Władysława, Józefa, Tadeusza i 
Adama, dziedzicó:^^ia dobrach Rajca. Mikołaj trzeci syn Hie- 
ronima , bral Krzysztofa i Ale.\andra , synowie jego Jan i 
Eliasz, ten młodo wszedł do grobu, Jan zaś z Niedzwiczowną 
miał syna także Jana, którego zabito. Jerzy Dominik podstoli 
Derbski, trzeci svn 3Iichała , bral Hieronima i Teodora, i 3Ii- 
kołaja bezpotomnego, posłował z Trockiego vyoje\yództwa na 
sejm 1668. r. i komissarz do zapłaty wojsku, zaślubił sobie 
Emelliannę Korfownę , z tej spłodził syna Jana dziedzica na 
dobrach Kościuszki nazwanych w województwie Trockiem, 
którego zona po śmierci męża ponowiła śluby z Jakóbem Dre- 
lingiem skarbnikiem Inflantskim , a potem z Janem Grońskim 
łowczym Wiłkomierskim. Adam chorąży Pai-nawski 1648. r. 
podpisał elekcyą Króla Michała 1669. r. z Nowogrodzkiego, 



B8 Rakowicz— Rakowski. ' 

synów niial dwóch, Jerzego steriiem i 3IikoJaja, tego córka 
Wasilewska, i syn Michał, któremu Franciszka Brzozowska, 
pow ihi syna 3Iikohija */e/77ewł , i Jerzego dziedzica na Skrzy- 
szowie i córki Katarzynę i 3laryann<^-. Samuel Dunin Rajecki, 
osiadł w Wolyńskieni województwie, syn jego Jakóh, tego 
zaś potomstwo, Paweł, Kazimierz i Józef. Krzysztof Włady- 
sław najprzód pisarz Litewski, potem kasztełan Brześciański, 
zona jego Joanna Sapiezanka Ayojewodzanka Brześciańska , ałe 
z ni;} stei-ilis, la potem poszła za Tyszkowskiego. Jerzy mar- 
szałek Wiłkomicrski, starosta Kokonawski 1661). 

Teofil Kajetki mężnie się potykając zgiii.)! pod Zbarażem roku 
1649. — tiochoir. Ann. I. fol. 123. — J lizef Rajecki w roku 
1778. budowniczy Nowogrodzki. — W roku 1788. Dyonizy 
skarbnik Nowogrodzki. — Krasicki. 

Itakoiitiez herbu Leliwa, w księztwie Litewskiem, 
Paprocki i OkolskI o nicłi nie pisał. 

Ritkon sKi /lerbii Iiościeszn , w Przemyslkiej ziemi, 
Mazowszu i Prusiccii. Stanisław Rakowski z ziemi >Viskiej, 
osiadł w Prusiech na Pustnikacłi, spłodził dwóch synów, Ada- 
ma i Bartłomieja. Jerzy hrat Stanisława, osiadł na Pudłakn 
w ^Varmji , nazwany od dóbr Pudliński, ten także miał synów 
dwóch, Jana i Kaspra: od Jana hył Bartłomiej, mąz rycerski, 
który w Połockiem województwie gnieździe się począł, od 
tego był Hieronim , Rafał i Sylwestei-. Od Kaspra Jan , naj- 
przód żołniersko się bawił, potem sobie stan dncliowny obrał, 
i Jakóh, od którego syn Piotr zacny kapłan. Od tychże poszli 
Stanisławscy. Jakób , miał za sobą Marcyannę Olszyńską. 

Rakonski herbu Lubicz^ w ziemi Ciechanowskiej. 
Jakóh i ^Yojciech Rakowscy , podpisali clekeyą "SYładysła- 
wa IV. Zofia Stanisława Broniewskiego małżonka podczaszego 
Owruckiego. 

Rakonski herbu Radwan., w ziemi Warszawskiej 1 
w Płockiem województwie. ]N. Rakowski , opat Płocki koło 
roku 1680. Jan proboszcz i dziekan Pilznieńskl , liclitarze 
srebrne dat do ołtarza S. Kostki w Krakowie, i bibliotekę swoję 
kollegio Ki-akowskiemu 1675. 

Rakowski ^er^// Trzi/wdar, w ziemi Wizklej , i w 
księztwie Litewskiem, piszą się z Rakowa. Idą od Jamhrzy- 
ków, ale nazwisko od dóbr wzięli. Stanisław na Bogini i Cza- 
chach Rakowski, mąz rycerski, którego syn Jan dworzanin 
1 trukczaszy Zygmunta Augusta Króla , poseł z 3]azowieckiego 
na sejm Lubelski , podpisał unią Litwy z Koroną 1569. roku, 
Constit. fol. 172. hył potem starostą SVizkim, spłodził dwóch 
synów, 3iacieja i Jana: z tych Maciej zostawił tak/.e dwóch 
synów , Kaspra za którym była Komoi-owska , i Mikołaja chn- 



Rato — Ramauski. 89 

rą/.ego Wizkieg-o 1636. Nieszpork. Odrób, stołu fol. 118. 
o jł"i^^o córce namienia. Jan, drugi svn Jana, brat Macieja, 
pojąf Dorotę Oborską słarościankę Kiernowsk;}. ta mu powiła 
trzeeb syuów . Mikołaja \^' zakonie Soc. Jesu , Wojtioeba ka- 
sztebina ^Vizkieg■o , starostę Płockieg^o i Ueiańskiego , zszedł 
z tego świata w roku 1617. w \Vilnie pochowany: w ^Yilnie 
i w AVi>ni kościoły wystawił, na domy Boskie i ubogich szezo- 
drobliwy. Elegus P^ilnen. Coli. Z Zotji Pacowny, Pawła ka- 
sztcłana ^ViIeńskie"-o córki, która ^^ ołowiczowna urodziła, 
miał SYiia Jana , męża w różiucli językach i obvczajacli bie- 
g-łego , i legaeyą do Anglji wsławionego, bvł najpraód pod- 
skarbim nadwornym Litewskim, potem wojewodą Brześciań- 
skim , umarł Witebskim, wieku swego 45. Pańskiego 1639. 
w katedrze ^Yiłeńskiej po śmierci złozonv. Starowot. in Mo- 
nwnen. Z Anną 3Iarcellą księżniczką Korecką, która pierwej 
/,vła z Mikołajem Chłcbowiczem kasztelanem AVileiiskim , nie 
miał żadnego potomstwa. Xa sześciu kapłanów w AYilnie na 
zamku fundacyą uczynił, był oraz starostą Mścibowskim i Ja- 
łowskim. Jan , trzeci brat Wojciecha kasztełana Wizkiego, 
podkomorzy AYizki , pod interregnum w roku 1587. suiToga- 
tem ^Vizkim obranv. Constit. 1588. fol. 479. Svnów jcijo 
trzecli zostało, Stanisław proboszcz Pułtuski , kustosz Kiecki, 
kanonik Płocki , nagrobek Wojciechowi kasztelanowi Wizkie- 
mu w Wilnie postawił. Jan dziekan Łomżyński , kanonik Ka- 
mieniecki , Dominik w zakonie Kaznodziejskim. Krom tych ci 
kwitnęli : Jakób podstarości Kolski , poborca w ziemi Wizkiej 
1593. Constit. fol. 661. Jędrzej sędzia grodzki "Warszawski, 
syn jego 3Iaxyniilian : którego żona Anna Kiełpińska. Jan Karol 
1674. Tomasz i Wawrzeniec : Franciszek cześuik i rotmistrz 
ziemi Wizkiej 1704. yJcta, Confoed. Sandom. Mikołaj z Le- 
śniowic Rakowski 1452. Acta Terrestr. Leopol. 

W r. 1589. w ratyfikacyi Iranzakcyi Bendziiiskicli mianowany jest 
poseł z wnjew(')dztwa 3Iazowieekiego Olbractit Rakowski }o- 
żniczy królewski. — W r. 1778. Jakób podwojewodzi Wizki. 

— Franciszek komornik ziemski Wizki. — Daniel reg^ent. 

— Michał burgrabia. — Wojciecli regent grodzki Koliński. 

— Marciu pisarz grodzki Winnicki. — Paweł łowczy Zwi- 
nogrodzki. — W roku 1788. Ambroży starosta Stężycki. — 
Przypisy Krasickiego. 

Kało herbu Pobog , w księztwie Litewskieni , patrz 
Kalou. 

Raiuaiiski herbu Slepowron. O Ramańskich świad- 
czą księgi grodzkie Ostrzeszowskie 1624. 



90 



Ramel — Raniiilt. 



R A ME L 




HERB 



Powinien bj c mur czerwony o trzech blankach , nad nim 
gwiazda srebrna w złotem polu , na hchnie i koronie cztery 
pióra pawie, czy inne szachowane czarne i blale. Tym się her- 
bem szczycą Ramclowie w Pomorskiem. Z tycli był Henryk 
Ramel, Króła Duńskiego kanclerz. Otto Ramel u Jana Fry- 
deryka książęcla Pomorskiego kanclerz przez lat 18. ohadwa 
w roku 1610. bieg ten życia śmiertelnego zakończyli. Jerzy 
protonotarius Pomorskiego ksiąźęcia 1482. roku. W księztwic 
Brunświckiem Ramel mąz szlachetny, konia pod górą u gałęzi 
na drzewie uwiązał , który gdy kopytem podkowanym raz i 
drugi w ziemię uderzył, zylkę ołowną wykoj)ał, po któi-ej do- 
kopano się potem ołownej góry, z której ołowiu siła bardzo 
dobpyają : na pamiątkę zaś tego , górę tę Ramelem zowią. 
3IS. de Famil. Priiss. N. była za Weiherem , matka Ernesta 
pułkownika. 

Ramsza^ w Przemystklej ziemi: ze kwitnęli w r. 1562. 
świadczy Rej w swoim Zwierzyiicu , atoli bliższych czasów 
Ramsza Paweł z Witebskiem województwem, podpisał elekcyą 
Jana Kazimierza Króla. 



R A M U Ł T HERB. 

Ma być w polu czerwonem pięć róź białych, takim kształ- 
tem ułożonych, jak cynek kości wjrazają, na hełmie pawi 
ogon. Tak go opisał Paproć, w Gniazdzie fol. 1121. o herb. 
fol. 569. Okol. tom. 2. fol. 578. Klejnot ij fol. 78. Przynie- 
siony ten herb z Francyi od Baldwina biskupa Kruświckiego, 
który według Paprockiego , tylko rok i to nie cały, na tej ka- 
tedrze prczydował 1128. r. według katalogu IJ^olborskiegOy 
siedział lat dwanaście, zszedł z tego świata w roku 1122. 
Według Długosza histoi-yi, wstąpił na tę infułę w r. 1111. 



Ramułt. 



91 



RAMUŁT 




HERB. 



ustąpit z niej w roku 1128. Pasterz przykładny i wicią cnót 
ozdobiony. Od hrata tedy jego rodzonego, rozpleniona w Pol- 
szczę familia Raniultów, jeszcze i podziśdzień kwitnie, w W o- 
łyńskiem i Podolskieni województwach. Jan z Zabtojcia Ra- 
niult, o którym Pap7'ockł fisze, że wiele ])ism swoich do druku 
podał , mnie sl<? jednak łe tylko widzieć dostało : De Sacra 
Poenitentia et ejus partibiis, Dialogus^ in 12. anno 1571. 
Cracov. Compendiaria institueiidorum nobiliuin liberorum 
ratio , dictis et exempłis tllustrium Virorum expolita , in 
8. Cracoi). 1576. Wojciecha chwali tenże autor \y swojej 
kslijzce, której tytuł Panosza. Klemens w zakonie S. Fran- 
ciszka de Ohserimntia , kaznodzieja przez lat 40. świątobliwy, 
wiele rzeczy przyszłych z ambony opowiadał , i ziściły si(; ; 
przeniósł się po zapłatę prac swoich koło roku 1564. chwali 
go Orichovius dial. de Execut. collog. 3. z wielkiej życia 
pobożności i gorliwości apostolskiej. Mikołaja wspomina Pa- 
proć, o herb. w roku 1501. yb/. 701. i drugiego plebana w 
Cudzcu. Jędrzej z Solca 1589. r. o którym księgi grodzkie 
Opoczyńskie : tenże, czy inny Jędrzej, miał za sobą Barbarę, 
z Orska Orzecką, z którą miał córkę Jadwigę za Abrahamem 
Ligęzą. Gabryela i Mikołaja , ludzi rycerskich , wspomina 
Okolski. Alexander Mikołaj , ofllcyał i kanonik Łucki , pro- 
boszcz Jarosławski, pleban Ostrogski, umierając, ostatnią wolą 
koUegio naszemu 1654. odkażał bibliotekę swoje, i sprzęt do- 
mowy: brat jego Jan, dziedzic na Dmitrowicach , zona jego 
Anna z Trojczyc Trojecka , stolnikowna Przemysłka. Stani- 
sław 1682. r. Jadwiga, żona Maryana Głoskowskiego herbu 
Korab. Kromer o sobie świadczy, że matka jego była tego 
herbu. Tymże się klejnotem Ramułt , szczycą Czermińscy, 
Łośmińscy i lViśniowscy ., lubo nieco odmiennie. 



92 



Rapacki — Rarowski. 



Ramult rotmistrz hussarski w Moskwie , Poźarskiego wodza Mo- 
skiewskiego z pułkiem zwyciężył, w drugiej potrzebie gdy po- 
wtórnego zwycicztwa dociera, zabity. — Kobieizycld , hislor. 
J^huUsl. Uh. I 11. fol. 112. — Niemceiuics, Dzieje Patiów. 
Zygm. III. Tom HI. 

Rapacki herbu ff^arnia. O łych Paprocki, ani Okol- 
ski nie pisał: \v Przemyslkiej ziemi. N. Rapacka ksicni Byd- 
g^oska zakonu S. Francsizka, koło roku 1090. N. Rapacki, 
który zostawił synów trzecli, z tych Piotr w duchownym sta- 
nie temi czasy żyje , a Franciszek w zakonie naszym pokorne 
sohle ohrawszy życie, dotąd służy Bogu. Prócz lycli , są i insi 
Rapaccy, ale się lierl)em Lułjiez zaszczycają. 

W r. 1788. Ignacy Rapacki komornik ziemski Kaliski. — P>''.'/- 
pisij Krasickiego. 



R A P P E 




II i: R B. 



W Prusicch dom starożytny. Z tych Rugeliiardus Rappe, 
podpisał pokój Pruski, u Łaskiego u< Statucie fol. 149. w r. 
1464. Krzysztof kancłerz księztwa Pruskiego 1609. r. dekret 
komissyi królewskiej podpisał. Otto Ernest, pułkownik kró- 
lewski, komendant Białocerkiewski, któremu Konstyt. 1078. 
fol. 18. i 1683. fol. 11. każe płacie jego krwawe zasługi, 
gdzie tez m«'ztwo jego sławi. Herh ich tym kształtem powi- 
nien hyc , jako tu widzisz. Tenże czy inszy Rappe komendant 
Niemirowski i Sorocki 1695. Są i Ryppowie w Prusicch ksią- 
zccych, z których Jędrzej Rypp 1612. 

Rarog. Walenty Rarog , wielką odwagą j)rzy dobywa- 
niu Smoleńska, wsławiony, na sejmie 1638. r. nobilitowany. 
O czem Konstyt. Okol. tom. 2. fol. 360. 

RAROWSKI inaczej ROR HERB. 

Powinno hyc sześ<5 ceffieł złotych, we trzy rzędy nlo/o- 
nyili , w pierwszym i najniższym powinny hyc trzy, w drugim 



Rarow8ki« 



a* 




ilwic , w Irzecim jedna, w polu czerwonem, na liełmie nad 
k.oi'(»n;j jal)lko zlotc, nad nim krzyż ztoty , które dwa delfiny 
opasuj.j, głowami na dót, oj^-onami do g^óry, z których jeden 
biały, drugi czerwony, to Okolski tom. 2. fol. 621. Takii 
lierb znajdziesz u naszego Petrasancla fol. 221. Okazysj na- 
l)ycia tego herbu t«^^ byc mieni Okolski. Waleczny mąź Rhor 
nazwany, gdy Budzynia miasta lezfjcego, w Kroacyi, od Tur- 
ków opanowanego, zMojskiem, nad którem hetmanił, doby- 
wał, pierwszy na mur wskoczywszy, walie go począł, a potem 
nicztwem zołnierstwa swego wsparty , zwyci«;zko go podbił, 
berło nieprzyjacielskie skruszywszy , miasto na Cesarza odzy- 
skał : za co prawi , tez same cegły , które sam był zrzucił , ja- 
kim sposobem na ziemi leżały , takim ich w herbie jego uło- 
żono : ostatek, w zacnych dzieł swoich nadgrodę , już potem 
wzięli. Sześciu potem braci tegoż herbu Rhor, na Szłąsku 
koło roku Pańskiego 1100. kwitnęło, mi<;dzy niemi, Prosper 
hrabia , kawaler Jerozolimilański i Maltański , który zszedłszy 
z tego świata 1107. pochowany w Wiedniu. Drugi Fryderyk, 
od Kalixta II. Papieża kardynałem uczyniony. Poty Okolski; 
ale ten autor, nie tylko że Budzyń z W^ęgier do Kroacyi prze- 
niósł, ale też Turków, którzy dopiero w wieku pi(,'tnastym, to 
jest, po roku 1400. Europf^i najeżdżać poczęli , jeszcze przed 
rokiem 1100. już icli chce mied w Budzyniu długo zamieszka- 
łych. Dla tego , wątpliwą swoję powieść? uczynił. Mikołaj 
Rhor, miał trzech synów na Szłąsku, Jędrzeja na Gałowicach, 
Dawida na Kamieniu, i Jana na Ratajach, dziedziców. Z tych 
ostatni, sprzedawszy ojcowską w tamtych krajach substancyą, 
do Polski się przeniósł, gdzie od Bartłomieja Laskowskiego, 
w Wieluńskiej ziemi, kupiwszy w roku 1570. dobra Laski i 
Groźna nazwane, o czem Acta Vieliinen. indygcnat przez ry- 



!>4 Raszanowicz— Raszowskl. 

cerskie dzieła swoje otrzymał, kiedy pod Gdańskiem za Stefaiui 
Ki"óla, i indziej, rycersko się połykał, len pospolitym głosem, 
miasto Rłior, Rarowskim nazwany, pojąwszy Działowsk.j , z 
niej spłodził synów pi(^H'iu: Karoła, Krzysztofa, Jana, Serafina 
i Bartłomieja. Z tyeli Karoł , z Masłowską w Wieluńskiej 
ziemi zostawił potomstwo. Jan i Serafin, pod Smoleńskiem, 
krwią swoję miłość ku ojczyźnie zapieczętowali. Bartłomiej 
tamże, i w inszycli z Chodkiewiczem lietmanem kampaniacli, 
odważnie się potykał, wjsłuzywszy sobie przez to trzy wsi w 
Inllanciecli, tamże się gnieździe począł. Krzysztof po oLozo- 
wycli experymentach , złączył się dożywotnie z Anną Bielską, 
Joachima sekretarza królewskiego córką, z tej miał dwie córki : 
Katarzynę za Floryanem Inwałdzkim , Zuzannę za Stanisła- 
wem Dembińskim ; synów zaś czterech : Krzysztofa męża ry- 
cerskiego , miał za sobą Krystynę Przyłęcką. Mikołaja, dzie- 
dzica na Górkach, wojownika przeciwko Szwedom i Kozakom, 
Maryna Niewiarowska małżonka jego , w Krakowie na Kazi- 
mierzu u Bożego Ciała, umarłego pogrzebią. Joachima, dzie- 
dzica na Malkowicach, przez dwanaście łat wojenno traktował, 
i Jana. N. Rarowski, miał za sobą Krystynę Piotraszewską. 

RaszanowiCK* Stanisław Raszanowicz w Żmudzi pod- 
pisał elekcyą Jana Kazimierza Króla. 

Raszkon^ski herbu Sas na Rusi , piszą się z Raszy- 
nia. Prokop Raszko, poseł 1576. na zjazd Jędrzejowski, Con- 
stitut. fol. 246. w roku 1578. już sędzia Halicki i poborca, 
Constit. fol. 353. w roku 1590. podkomorzy Halicki, poseł 
na sejm, ztamtąd deputowany do lustraeyi dóbr królewskich 
na Rusi, Constit. fol. 575. N. miał za sobą Siecińską herbu 
Rogala. 

Raszo>(VSki herbu Grzymała, w Zakroczymskim po- 
wiecie, dom starodawny, i w Krakowskiem. Zawisza z Ra- 
szowa wojski Lubelski 1412. na liście klasztoru Miechów, u 
Nakiel. fol. 384. Paweł Raszowski dziedzic na Sładowie, 
dwie miał żony. Pierwszą Janowską, podsędka Krakowskiego 
siostrę, drugą Strusownę, Erazma córkę, z obiema potom- 
stwo zostawił. Jana także dwie były małżonki , od pierwszej 
była córka Jadwiga za Zygmuntem Myszkowskim, ^cta Castr. 
Crac. 1650. druga żona była Zofia Zbyłitowska, córka pod- 
sędka Krakowskiego, z którą zostawił Piotra, Wacława, Ste- 
fana, Barbarę i Zofią: ten Jan przed śmiercią 1626. został 
katolikiem, leży w Pińczowie. Tomasz w Troidenowie, mila 
od Krakowa, trzy razy śluby małżeńskie ponawiał, pierwszy 
raz z Małgorzatą Czerską, drugi raz z Achlerowną, trzeci raz 
z Mękarską, zostawił potomstwo. Alexander brat tych, z Anną 
Żukowską miał dzieci. Jan synowiec tych, z Bcllnianką na 



Raszten— Ratowskl. 9» 

Podgórzu zostawił potomstwo : póły Baranowski. Jan Raszew- 
ski huruTahla Ostrzeszowski 1568. Acta Castren. Ostrzeszov. 
Zolla l)yła za Janem 3Irozovvickim, Krystyna za Adamem Oża- 
rowskim. Stanisław pisarz gTodzki Sendomierski 1G79. S;} 
też i Rąszoeki z R;]szoeic w Krakowskiem. Mikołaj Raszewski 
cliorązy Treml)owoIski 1735. r. N. miał za sobij Maryannę 
Niewiarowską. 

W r. 177H. Józef Kaszowski miecznik Lubelski. — Krasie/,/. 

Raszteil^ w ksi(;ztwi<^ Zmtidzkiem, Jan Raszteu pod- 
pisał elekeyą Jana III. Ki-óla. 

Kaszyc herbu ff^ieie., na Szłijsku, to jest powinna ł)ye 
Wieża okrągła, z której blanków, dwie inne wieżyczki z blan- 
kami na wierzcłiu powstają, w każdej z nicłi okno jedno, na 
liełmic takaż wieża. Paproć. tv Stambuch Szląskt^ gdzie w 
dedykaeyi powiada , że ten łierb nabyły za Rołesława Króla 
(rozumiem Krzywousta) kiedy przodek domu tego, do Nowego 
zamku nad Odrą rzeką leżącego, a od nieprzyjaciela .ścisło w 
koło obb^żouego, niełylko że sic^i sam przedarł przez obóz nie- 
przyjacielski , ale leż łakicm g-o sercem nieustraszony bronił, 
że nieprzyjaciel zwątpiwszy, żeby go mógł kiedy dostać, ustą- 
[)ie w zad musiał. Za ty tedy przysług*^' , od Pana swego tym 
klejnotem uczczony. Z tego domu kwitn(;li w r. 1255. Otto 
i Rudolf Raszycowie , którym Władysław książę pozwolił 
prawa Magdeburskiego, na dobraeli Rudniku, Wośnicy, Me- 
daracb , i Stryjbrniku. W roku 1307. Piotr Raszyc, Leszka 
książccia kousyliarz, i jeg-o syn, w foIłu 1343. konsyłiarz Mi- 
kołaja książęcia Raciborskiego i Opawskiego. W roku 1(507. 
Jerzy z Raszyc sędzia ziemski ksi(;ztw Opolskiego i Racibor- 
skiego, i jpgo bracia, którym Paprocki swó/ StambucA S/ę- 
*Ai' przypisał. Przydaje tamże , że Kozłowscy, Osyńscy, Bo- 
ryńscy , Weprewski , tegoż są domu i berbu , i wszyscy od 
przodków Raszyców poszli , ale od dóbr, na którycb osiedli, 
inszycli każdy z nieb nazwisk nabył. Był w r. 1607. Kasper 
Kozłowski , dziedzic na Adamowicacb , sędzia ziemski księztwa 
Opolskiego i Raciborskiego; nietylko zaś w Szląsku, niektórzy 
z nich dziedziczyli , ale i w Morawie i w Polszczę. To Pa- 
procki. 

Katotfsk.i* Ratowska była za Stanisławem Gozdzkim, 
Tomasz pisarz ziemski Braeławski 1674. N. Ratomski z Or- 
szy, deputat na trybunał Litewski 1740. N. Ratowska, żyje 
z Wieniawskim chorążym Przemysłkim , tej brat rodzony 
Reformat. 

W r. 1778. Józef Katowski miecznik Trembowelski. ^ Jan re- 
gent ziemski Piński. — Krasicki. — Małachowski w Zbiorze 
nazwisk Szlachetnich do berbu Junosza familią tę podciąga. — 



96 



Ratuld — Rautenlier^. 



R A T u L D 




HERB. 



Powinno hyd pół pierścienia złotego , do g^óry końc.imi 
obróconeo^o , w środku jego krzyż, w polu czerwonem, na 
hełmie trzy pióra strusie , tak go opisują Paproć, o herb. 
fol. 587. Okol. tom. 2. fol. 579. różni się w tern od herbu 
Szeliga , że w Szelidze powinno l)yc pół księżyca niepełnego, 
a w nim kizyz, a na hełmie pawi ogon. Z jakiejby okazvi ten 
herb był nabjly, żaden nie pisze, tylko na to się zgadzają, ie 
kiedyś hrabiów Jlatuldów można kwitnęła familia, którzy w r. 
1296. JUS pałronatus opatowi Czyrzyckiemu ustąpili do ko- 
ścioła S. Jana we wsi Góra. Pisali się kiedyś z Skrzydlna, 
potem za Kazimierza III. kontrowersyą mieli, w roku 1477. 
o wieś Szaflary , która im jednak , za pokazaniem prawa do 
niej , wrócona była. Atoli zszedł już ten dom dawno : bo Ma- 
rek Ratułd nie zostawił tylko córię jedynaczkę, która poszedł- 
szy za Jana Pieniążka , sędziego Krakoyyskiego , starostę Są- 
deckiego i Nowotargsklego , vyszystkę fortunę w dom Pienią- 
żków przeniosła. Piszą też nasi pisarze Ratultów herbu Dzia- 
łosza, ale tamtychże samych położyli, o których tu mówią. 
Paprocki o herbach, Ratuldów już pod herbem Szeliga, już 
pod Ratuldem położył , ale to musi hyc omyłka z podobień- 
stwa obudwu tych licrbów. 

Rat;}'lisk.i« Ratyńska Maryanna, była za Bartłomiejem 
Włodkiem. 

W r. 1778. Felicyan Katyński łowczy Miński. — W r. 1788. 
Ignacy koniuszy. — Krasicki. 



RAUTENBERG HERB. 

Powinien hyc baran w lewą obrócony, w pół od nóg i 
brzucha ostrzyżony , na hełmie zaś i koronie , pół barana ; tak 
go opisał MS. o Familiach Pruskich, bo Paprocki I Okolski 



Raiva — Rawicz. 97 

o nich milcz,"}. Używają '^o Ilauteubergowie w Prusiech. Nic- 
wiein czy tii należy Ludwik Rauler, naJYł-yźszy konsyliarz w 
Prusiech , i rej^cns ksicztwa Pruskiego , pierwszy podpisał de- 
krcta komissyi królewskiej 1609. 

Kaiva* Rawa Jerzy, rotmistrz Rajlarski , dla nicztwa 
nobilitowany na sejmie 1662. Constit, fol. 40. 



RAWICZ .fiT^mitmmm^ lIKKłi 




Powinna hyd Panna rozczesana , w koronie na j^łowie, 
ręce obie do góry rozszerzone i trochę podniesione mająca, 
w sukni , tjlko po ramiona gołe ręce, siedząca na niedźwie- 
dziu czarnym , w lewą tarczy bieżącym , prawa noga przednia, 
jak do biegu podniesiona u niego , w polu źóltem ; w hełmie 
nad koroną, między dwiema jeleniemi rogami , pół niedźwie- 
dzia większe, obróconego w lewą tarczy, jakby siedzącego, 
nogę przednią spuścił , w prawej różą trzyma. Tak go opisał 
Paprocki o herb. fol. 428, Okol. tom. 2. fol. 581. Początki 
tego herbu , w Angiji zakładają ; gdy bowiem Król Angielski 
schodząc z tego świata, syna jednego i córkę zostawił, której 
w posagu , wszystkie ruchomości , a między niemi, skarby kró- 
lewskie odkaża! : brat jej, który się był został przy Królestwie, 
po śmierci ojcowskiej, widząc, żeby był tak wielkich skarbów 
postradał, gdyby była siostra jego za granice za mąż wydana, 
ile, że możni i potężni o nic konkurrowali Panowie, za porada 
swych Panów, dal ją na pożarcie drapieżnemu niedźwiedziowi, 
wszakże ten, za sprawą Boską, nietylko jej najmniej nie szko- 
dził, ale też ułasiwszy się, stopy jej lizał, tak dalece, że go 
pasem swem okiełznawszy, na nim z tarasu wyjechała. O czem 
gdy znać dano bratu jej , przeprosiwszy ją , wydał w małżeń- 
stwo książęciu Lotaryńskiemu , z którym gdy spłodziła kilku 
synów, o to się postarała, iż im ten herb nadano. Ci rozbie- 
ToM VIII. 7 



98 Rawicz. 



zawszy się , czy tez ich potomkowie , po różnych ivrajacli , do 
Czech też niektórzy zaszli , a ztamtiid do Polski : to Paproć, i 
Okol. i inni. 

Wiele domów jest w Europie, które niedźwiedzia w her- 
bie zażywają. A najprzód Familia Caesarinoriim., y^yka świad- 
czy Ulysses Aldrovandus tom. 1. lib. 2. Ornith. czego po- 
piera Historija o Papieżach Rzymskich i o Kardynałach, no- 
sili Orla z rozci.-jgnionemi skrzydłami , na kolumnie stojącego, 
do której uwiązany byt niedźwiedź. Z tej familji było czterech 
kardynałów, Julianów dwóch, i dwóch Ale.\andrów, z któ- 
rych jeden Julian , ^Yladyslawa Króla Polskiego i Węgier- 
skiego , na wojnę przeciwko Turkom namówił , z którym ra- 
zem pod Warną zginął 1444. Z tych także Prosper Caesarinus 
Columna, z Włoch wyniósłszy sl«;, i z innemi Panami Rzym- 
skiemi, w ksicztwie Litewskiem osiadł. Ursynów także familią, 
do tegoż lierbu , to jest do niedźwiedzia , niektórzy ciągną , ale 
się mylą, bo zdawna się różą pieczętowali 5 o czcm mówiło się 
pod herbem Poraj. Bisciola t. 1. Horarum subseciv. 1. 20. 
c. 23. opisuje statuę człowieka zbrojnego wszystkiego, ta w 
jednej ręce pi'awej trzymała różą , w drugiej lewej szalę , na 
piersiach jej był niedźwiedź wspięty ; jedni z Jerzym Spalatin 
twierdzą , że to była statua Hermana , sławneg-o wodza Nie- 
mieckiego , drudzy, że Armiuina wielkiego wojownika, o któ- 
rym Vellejus lib. 2. Histor. Juvenis genere nobilis^ manu 
fortis^ sensu celer., ultra barbarum promptus ingenio Armi- 
nius , Sigimeri Principis gentis ejus Jilius , ardorem animi 
vultu oculisfjue praesejerens, assiduus militiae Romanae co- 
mes , et jam Ciritatis Jiomanae Jus , equestremque consecu- 
tus gradum. Hic Ule Arminius , qui invictissimas Romano- 
rum legiones tres., totidemque ulas, et sex cohortes , occi- 
sione delevit, ipsumque exercitus Principem Quinctilium 
f^arrum , ut sibi munus afferret^ compulit. W Bawaryi, fa- 
milia Hacloderyuszów, z tabliczką złotą na szyi niedźwiedzia 
w herbie nosi. Bern miasto w Szwajcarach , na czterech no- 
gach niedźwiedziem się szczyci. Sangalienses i Abbatiscellen- 
ses, niedźwiedziem Mspięlym do góry. Gesnerus. 

Długosz tv historyi sioojej lib. 4. w roku 1100. pisze, 
że Wawrzeniec Lorek, Bożej nazwany, z familji Rawitów, 
od Bretysława książęcia Czeskieg"o urażony, że całą jego fa- 
milią z państw swoich rugował, zabił go, na którego miejsce, 
gdy Borzywoj brat jego rządy Czeskie objął, Bożejowi i Mu- 
łynie bratu jego rodzonemu , darowawszy zabójstwo , do łaski 
przywrócił, i dobra te oddał Bożej, Sancz, 3Iutync, i Lewto- 
morzyce 1101. r. atoli Swialopełk książę Czeski , w roku 
1108. 3Iutyoc, i z dwiema synami jego, Bożejem i Borsza- 



Rauicz. 



91) 



kiem , także Unisława i Domislawa. \vszvslko to Rawiczanic 
byli, pozabijar kazał, czem przerażeni (li'U(lzv leg'!)/, domu la- 
milianei , do Polski się wynieśli: przyjął icli mile Bolesław 
Krzywousty Krcjl Polski , i w dobra icli w Rawskiem woje- 
wództwie opatrzył, gdzie wiele zamków i miast pofuiidowali. 
i familią swoję w tym tam kraju rozplenili. ^V następuj.;}evni 
potem roku, Jan Czysta, z namowy Krz\'wousta , zabił Swia- 
topełka ksiceia Czeskiego: to Długosz loc. ctf. Croiiier /ib.3. 
et 5. i inni za niemi bistorycy nasi. Atoli Paprocki w Ogro- 
dzie fol. 183. Balbinus Epitom. Rer. Bohem. łib. 2. c. 9. 
poświadcza i Bielskie iv to nie Ursovitae byli, jako vlice D/u- 
gosz , ale W^ersoritae , nie Rawiczanie , ale AVerszowcv ; a 
drudzy, juz ieb L rsoritas , juz AVersovitas piszą, w erem siy 
mylą , bo inszy jest berb Wiersza , inszy Rawicz. Lepiejby 
tedy mówić, ze i herb ten i familianci jego, jeszcze za monar- 
cbów pogańskich ^y tej ojczyźnie kwitnęli. Z tych Prandot:t 
był ^voje^yodą Rawskim 1230. drugi tegoż imienia 1260. trzeci 
1394. czwarty 1440. jako się mówi \v pierwszym tomie. To- 
mlslaw_ także woje^yodą Sendomierskim w" roku 132.5. Pran- 
dota z Żelazny wojełyodą Płockim, w roku 1452. Sylwester 
albo Lassota, proboszcz Szkalmirski, tegoż herbu, pisał się 
z Zdziechowa , ten po zejściu Jana Rzeszowskiego herbu Pól- 
kozic, arcybiskupa Lwowskiego, już był zgodnie od kapituły 
Lwowskiej, na jego katedrę obrany; atoli >S'ładysław Jagiełło 
Król Polski, w roku 1436. na instancyą Hcliasza książęcia 
3Iultańskiego , Sylwestra z tej infuły strącił, a na miejsce jego 
wysadził Jana z Sprowy Odrowąża. O czem Długosz w swo- 
jej łiistoryi libro 12. tom. l.Jol. 691. 



Baranowski., 

Biedrzyckie 

Bielskie 

Binbink, 

Boguski, 

Bo7'i/szewski\ 

Celgowski, 

Chobrzyński, 

Czerskie 

Czysta, 

Dąbrowski, 

Dębiński, 

Dembiński, 

Der gon, 

Drzewiecki, 



Herboioni. 

Galimski, 
Gano Lipski. 



rawroti 



iski. 



Gniewosz, 

Gołyński, 

Górski, 

Gowarczewski, 

Gou<orek, 

Grodzki, 

Grot, 

Grotowski, 

Gut, 

Jarocki, 

Jasieński, 

Jasi/kowski, 



Jastkowski, 
Jeziorkowski, 
Kamieński, 
Karwowski, 
Kiemlicz, 
Kłoczeivski, 
Kosecki, 
Kosiński, 
Kostro, 
Kraśnicki, 
Kurosz, 
Lasota, 
Leniek, 
Linowski, 
Lipicki, 
7' 



100 



Raykoivski — Rayski. 



Mułgieivski^ 


Przyjemski, 


Szydłowski, 


Męczyński, 


Pszczyński, 


Tadejowski, 


Melgiewski^ 


Rąblewski, 


Trzciński, 


3Iichowski, 


Raciborski, 


JVarsz, 


3Iikulowskł, 


Radziejoivski, 


Jf^ęgrzyn o wski. 


Nie ih ia Ikotuski^ 


Reszczeński, 


Tfilkowski, 


Niemczewicz, 


Rogaliński, 


fflsimirski. 


JSiesielkotvski, 


Rokicki, 


Jt^ojciński, 


Noskowski, 


Rudziński, 


lVojczyński, 


Nowomiejski, 


Rusiecki, 


ll^olski. 


Noźotoski, 


Samborzecki, 


ft^olniiński, 


Okolski, 


Siedlecki, 


Jfołucki, 


Olędzki, 


Skawiński, 


ffoźnicki. 


Olszewski, 


Skin der. 


Zaborowski, 


Oski, 


Skotoieski, 


Zaczkoiuski, 


Ostrowski, 


Słupecki, 


Załuski, 


Otrembtis, 


Snopkowski, 


Zawada, 


Owsiany, 


Sołomerecki, 


Żelazo, 


Ozarotoski, 


Stecki, 


Ziemacki, 


Oign, 


Suliszewski, 


Zołędkowski, 


Podczaski, 


Sum, 


Zwań. 


Pfitsiński, 


Szczerba, 





Duitcsewski , Ktiropatnicki , Małachowski i łVielądek następujące 

familie równie do herbu Rawicz podciągają : 

Bilbink, Męciiiski, Strachocki, 

Depalt, Mitrowski, Szaciitskl, 

Fribes, Modlissewski, Warszawski, 

Kieniewicz, Niesułkowski, Wyszomirski, 

Kochan, Prandota, Ziemak. 



Lasotowics 



Przystalowics, 



]layko^vski ^ w województwie Inowrocławskiem. 

Rayiłlir herbu Abdank , w Łukowskiej ziemi było 
dwóch braci rodzonych Raymirów za czasów Paprockiego. 

Rayski herbu Kietlicz na Szląsku. N. Rayski sędzia 
Oświęcimski, którego córka Anna, była za Wikohijem Bran- 
dyszem , sędzią Zatorskim i Oświęcimskim. Achacy podsta- 
rości Oświęcimski, z sejmu 1653. deputat na trybunał skar- 
bowy Lwowski. Constit. fol. 2. Tenże czy inszy podscdek 
Zatorski, z sejmu 1061. r. komissarz do granic od Szląska. 
Constit. fol. 26. 

Rayski herbu Korab, w Kałiskiem województwie, je- 
dnaz ich dzielnica z Radłickiemi. Z tych Jan Rayski, dziedzic 
na Raysku, umarł w roku 1578. Katarzyna była za Zawadzkim 
Tomaszem Swiatopełkiem. 

Rayski herbu Jelita, z Połski niektórzy się z nich \\^- 
niósłszy, w Litwie osiedli. Melchior Rayski z sejmu 1590. 



Razek — Ifęczajski. 101 



komissarz do jaranie, mi('dzv Podlaskiem i Brze!?ciaiiskieni wo- 
jewództwy. Constit. fol. 683. Stanisław sekretarz królewski 
w Brześciaiiskiem , Jan w Wlleiiskiem 1648. N. podkomorzy 
Wiłkoniierski. Polcncyanna , Jana Kaininskie^o kasztelana 
Mścislawskiego małżonka 1644. N. Mikołaja Dorohostajskiego 
wojewody Połoekiego , Henryk cześnik Potocki 1674. r. zona 
Latyczyńska. Ale.\ander stolnik Slarodubowski. Anna, Miko- 
łaja Krzyczewskiego małżonka. 

Kazek, herbu Ahdank^ czy nie Raczek. Paprocki. 
Paweł Raczek na wesełn Zamojskiego z kopiij gonił. 

Rtlllłtowski herbu Drogosław , z Ł(;czyckiego wo- 
jewództwa niektórzy z nich osiedli w Nowogrodzkiem. Jan 
Rdnłtowski z Radzikowa na Cndnikaeli I Rdnłtowie , skaritnik 
3Iozyrski , potem podkomorzy Der|»ski : synowie jego z Prola- 
szewiezowny , 3Iicłiał podczaszy Czernlecłiowski , I Krzysztof": 
poty Kojatowicz in MS. bo Paprocki i Okolski o nich nie 
pisał , ale ponieważ si<^' z Radzikowa piszij , tocby się raczej 
miało mówię, że do Ogończyków należą, jako 1 Radzikowscy, 
które herby są sobie podobne. N. podczaszy Miński , córka 
jego Eleonora, była za Bazylim Filipowiczem stolnikiem Rze- 
czyckim. Jan Michał 1674.' Paweł 1648. Piotr w Mińskiem 
1674. Jan na Rdnłtowie Rdnłtowski, sędzia ziemski Nowo- 
grodzki , j)oj;}ł Helenę Wańkowiezownę stolnikownę Mińską, 
z którą spłodził dwóch synów , Antoniego teraźniejszego sę- 
dziego grodzkiego Nowogrodzkiego, i drugiego Leona, córek 
cztery , Eleonorę , Ale.\androwi Sowiczowi Korsakowi , pod- 
stolemu i pisarzowi grodzkiemu Nowogrodzkiemu, Judytę, Be- 
nedyktowi Bohuszewiczowi, skarl)nIkowi 3Iińskiemu, Bar])arc, 
Janowi Haraburdzle łow czemu Nowogrodzkiemu , zaślubione. 
Zofia jeszcze Panną. Eleonora z Rdnłtowie cliorążanka Zator- 
ska, była za Wojciecliem z Dziergowa 31iklaszewskim. Jan, 
najprzód kasztelan Witebski , które krzesło wziął po Jerzym 
Tyszkiewiczu, Mzląt potem w roku 1739. po śmierci Nlezabi- 
towskiego , kasztelanią Nowogrodzką. 

W, roku 1778. Chryzostom Rdułtowski chorąży Nowogrodzki. 
Zona jego Rzewuska cliorążanka Litewska — z tej córka za Rze- 
wuskim wujem rodzonym. — Krasicki. 

R(1zaivski z Rdzawy , Marcin RdzawskI , córka jego 
Anna, była za Tomaszem Trembeckim. Acta Castr. Cracov. 
1602. Jan Soc. Jesu zabity od Kozaków. 

Ręliieliński herbu Lubicz., patrz Reniliieliiiski. 

RccłaTVSki. N. Ręeławskl , miał za sobą Klemano- 
wnę, MS. de Famil. Pruss. 

Ręczi^ski herbu Rogala^ w Mazowieckiem woje- 
wództwie. N. Ręczajski , z Jadwigi Dzierzgowsklej wojewo- 



102 Rędzina— Reg:iilski. 



(Izaiiki Mazowiftklej , syn jego Wojciech kasztelan Warszaw- 
ski, starosta Derj»ski i Kowalski: Kazanie Pamiątka: z sejmu 
(Icjuitat do kwarty Iławskiej. Constit. 1589. _/b/. 561. Bielski 
o nim nisze /b/. 78^i. ze JMoskw*;, chcącą ubiec Pleszków, |»o- 
razil, 150 ich na |»]acu położył, sześćdziesiąt pojmał. Jionsti/- 
łucya 1593. yb/. 050. sukcessorom jego każe z skarbu oddać 
summę, którą l)ył dał na potrzeby tej ojczyzny. Hieronim 
aieliidyakon Ki'aku\> ski , proł)oszcz Piotrowiuski , kancłei'z u 
Maciejowskiego kardynała, kustosz Kielecki, illusfri pruden- 
lia^ facunidaqiie ^ juris peritia singula7't , innocentia morum 
praestaiili. Sekretarzem liyl łegacyi od Zygmunta III. do 
8*awła V. Papieża, 00. Karmelitów Bosych w Krakowie, rze- 
czy swoich rucluimych , ostatnią wolą , dziedzicami uczynił, 
którym na kościół S. Miełiała, pier\yszy kamień położył w r. 
1611. kędy tez po śmierci złożony. Wojciech 1683. Jednaz 
icli dzielnica z Laskiemi. 

Kędzilia. herbu Łada, w ziemi \^'arszawskiej. 
RegOYYSki herbu Abdank, w Sendomiersklem woje- 
wództwie , w powiecie Radomskim. Felix Rego\yski opal Sic- 
ciechowski , gdzie i nagrobek jego widzieć , a pod nim drugi, 
brata jego Jana, m«,>za sławnego i rządnego. 3Iikohij trzeci 
brat ich, miał za sobą Annę Siedlecką, z której zostawił po- 
lomstwo. Stanisław, czwarty ich brat, w ziemi Clielmskiej 
osiadł. Seweryn podwojewodzy Chełmski, z sejmu 1627. po- 
borca. Samuel podczaszy Chełmski 1661. 

Re;s;illslŁi^ w ziemi Warszawskiej. Jan Pusz na Regu- 
łach, i Maciej Kazimierz i Stefan, Regulscy 1674. N. miał za 
sobą Jurecką Annc. Jadwiga była za Adamem Rychłowskini. 

Ręka w herbie. Ręka z koronką, patrz Betman. Ręka 
z pochodnią gorającą, patrz Połota. Ręka świni pysk rozdzle- 
i-ająca, patrz herb Świnka. Ręka z obłoku mieczem zaniesiona, 
patrz Pogonią \lo. Ręka z korony z mieczem na dół, patrz 
Brandys tom. 2. fol. 265. Ręka z kitą, patrz Krzycki. Ręka 
przez łokieć strzałą przeszyta, patrz Sapieha. Krom tych, 
Okolski tom. 2. fol. 603. Klejnoty fol. 106. ba i mnie się 
w Uubnie dostało widzieć między herbami ksiązęeemi, 2do 
loco , rękę , po ramię zbrojną , prawą , w polu ezerwonem, 
która na prawy bok tarczy trzymała trzy strzały , dwie pobo- 
cznie na krzyż złożone, żeleźcem na dół obrócone, trzecia we 
środku ich prosto ułożona, ostrzem do góry, wszystkie złote, 
pióra u nich srebrne. Ten herb nadany od książąt Litewskich, 
gdy albow lem Tatarzy haraczu się od Litwy domagali , ci 
chcąc się z lej niewoli wyble, posła do nich wysłali z wypo- 
wiedzeniem wojny, ten gdy odważnie, na znak wojny, Irzy 
slrzały im oddał, w nadgrodę swej przyslugn, wziął w łierhle 



Reklewski— Keiubiewski. 103 



też same strzały: to Okol. domysł z Stryjkoio. lib. G.J". 26^J. 
gdzie o Erdziwile pisze. Ktoby sii' jednak tym herbem za- 
szczycał , żaden nie namienia. W kościele lakże 3Iiedzvrzc- 
ckim 00. Franciszkanów pod Ostrogiem , jest takaż ręka, 
która na le\vv Jjok tarczy, i tylko d\yie strzały trzyma, na 
krzyż złożone, ostrzem na dół. Tenże Okol. tom. 2. f. 005. 
kładzie lierb t;iki, gdzie ręka na prawy bok tarczy trzyma krzvż, 
na hełmie zaś jest kogut, i przydaje, że ten herb przyniesiony 
z Francyi przez marszałka w Priisiecli , który pod wojnę Krzy- 
żacki} poległ na placu : Biel. fol. 299. ale i tu łamilianta ża- 
dnego nie przypisał Okolski , dla c/.<'go i ja rycin tych herbów 
nie ktadę. 

Reklewski herbu Gozdawa.^ w Poznańskiem woje- 
wództwie i indziej. Jan z Reglewic cliorąży Czerski 1436. u 
Łaskiego w Statucie fol. 140. .lakób w Scndomicrskiem, 
którego syn Jan 1598. podstarośei Opoczyński. Acta Castr. 
Opocznen. AVojciech eześnik Sendomierski 1660. Wacława 
córka 3Iaryanna , była za 3Iicliałcm 3Iietelskim. N. miał za 
sobą Cielecką, z której córka za Tchorzewskim , Zygmunt w 
ziemi Liwskiej 1674. N. Antoniego Jarzyny małżonka. 
W r. 1778. X. Reklewski skarbnik Pilznieiiski. — Iu'asickł. 
RekiiC herbu Leliwa. Monwidowicz , syn Jana Mon- 
wida wojewody Trockiego, spłodził syna Rekucia, od którego 
początek wziął dom kniaziów Rekiiciów, dziedziców na Kro- 
zach: są i w 3Iińskiem \yojewódzlwie , z których Salomon Re- 
kuc Władysława IV. Paweł Jana Kazimierza podpisali elekcye, 
to Kojal. in JJS. ho Paprocki i Okolski o nich niewiedzieli. 

Remllieliliski /terbu Lubicz, w Mazowieckiem wo- 
jewództwie. Felix Rembieliński , kanonik Gnieźnieński i Ło- 
wi cisi , mąż ludzki i pobożny, imiarł 1527. któremu synowiec 
jego Jan, kanonik Gnieźnieński i Łęczycki, nagrobek w Gnie- 
źnie wystawi!. Starował, in JJonum. i znowu w roku 1578. 
kwitnęli , Jan Rembieliński J. 1. D. i Felix, kanonicy Gnie- 
źnieńscy. Acta Synod. Petric. jN. Rembieliński miał za sohą 
Nadarzyńską, z której córka >^'eronika , dostała się w małżeń- 
stwo Uchańskiemu , staroście Chełmskiemu. Jakób pojął Go- 
Jyńską , którego córka z niej Emereneyanna , wydana za Ję- 
drzeja Lipskiego herbu Łada. S. Rembieliński, żona jego By- 
kowska 1693. 

W r. 1778. Franciszek Rembieliński yiceregent Krasnostawski. 
— W r. 1788. Kajetan żupnik Ciechanowski. — Krasicki. 

Keiullienski herbu Jastrzębiec, w Sieradzkiem i 
Bełzkiem województwach , piszą się z Rembiszowa. Przydo- 
mek mają Kruszyna. INiewiem czy nie tu należy Ki-uszyna z 
Galowa , jeden z panów Podolskich , kłóizy Podole vr roku 



104 



Reiuliiewski — Keiiibowski. 



1430. od Lifw-j' oderwawszy, do Polski przyłączyli , o czem 
Kromer lib. 20. Biel. i StryjkoivskL N. JRembicwska, była 
za Brzozowskim chorążym Gostyńskim. Jadwiga za ^\ alcw- 
skim, matka podkomorzego Sieradzkiego. J<»drzej poboi-ca w 
Siei-adzkiem 1647. Constit. fol. 46. Zofia, Albraehta Zeb;- 
ckiego Doliwezyka małżonka. 

ReillbieiYSki herbu Rogala.) w województwie Pło- 
ckiem. Marcin Rambiewski , Poznański i Płocki kanonik w r. 
1524. na przywileju Collegiaty Łowickiej. 



Rembowski herbu Ślepo 



łvron , w ziemi 



Cieci 



leclianow- 



skiej. N. kasztelan Ciechanowski. Gabryel rotmistrz i żołnierz 
sławny. N. miał za sobą Konstancyą Ciemniewską. Jakób Rem- 
bowski stolnik Zakroczymski. Według genealogji Krasińskich, 
poszli od Sławka Krasińskiego, sędziego Roźańskieg^o , z któ- 
rego piąciu synów był Stesław, temu ze si»^' działem dostał 
Rembów, od niego on i potomkowie jego nazwani Rembowscy. 



REMBOWSKI 




HERB. 



Powinien l)yć w polu czerwonem oszczep albo rohatyna, 
z gałką i jedwabną streH}, ostrzem do góry prosto postawiony, 
i dwie strzały na krzyż złożone przez oszczep , takim kształtem 
jak w herbie Jelita, w hełmie nad koroną orle skrzydła czarne, 
tak go opisał 3IS, o Familiach Pruskich., i jam widział w ko- 
ściele Peplińskim : l)o Paprocki i Okolski o nich niewiedzieli. 
Przodek domu tego, urodziwszy się w województwie Lubel- 
skiem , do Prus przyszedł , pojąwszy Tuczyńską de ^Vedel, 
spłodził trzech synów. Jeden z nich w wielkim Turzu mie- 
szkał, miał córkę jedne, 3Iichałowi Konarskiemu wojewodzie 
Pomorskiemu, staroście Grudziądzkiemu i Ilamelsztyńskicmu, 
zaślubioną, synów zaś trzech: Leonarda opata Pej)łińskiego ; 
Jerzego, któremu 3Ialzcwko działem się dostało , tego tylko 



Reiner— Renard. 105 

Irzy córki zostały , jedna zmówiona była z Sebaslyanem Jasiń- 
skim w Osli-owitym, drug-a z Marcinem Dulskini, trzecia z 
Łukockim ; i Wojciecłia, tego te córki były, Kossowa, Nie- 
wieścińska, Lokowa, Anna Bocbliiiska, a jtotem poszła za Sta- 
nisława Bartliiiskiego, synów zaś Irzedi. Lenard opat Pcpliń- 
ski, blizko lat 40 komissarz zakonu Cystercyenskieg-o, ojczyźnie 
dobrze zasłużony, umarł 1649. ^idryan dworzanin i sekretarz 
królewski , od Zygmunta III. poseł do Selima wlórego Cara 
Tureckiego, którą legacyą, z pocbwałą wszystkicb , godnie od- 
prawił, i pewnieby był wjsoko urósł, tak dla swoicb zasług, 
jak tez dla miłyeb i przyjemnych obyczajów, gdyby była śmierć 
Wijtku życia nie przerwała, która przypadła na rok 1646. po- 
grzebiony w Peplinie z marmurowym nagrobkiem, od Leo- 
nory de Langnaun małżonki jego wjstawionym , która zszedł- 
szy z tego świata 1649. tamże pochowana, ta najprzód była 
za Gissą; Adryanowi powiła trzecli synów, z tych Krzysztof, 
miał za sobą Dorpowską z Krowiczyna herbu Junosza, z której 
miało być dwóch synów, na Suminie i Sycyminie dziedziców. 
Były i siostry cztery Krzysztofa i Adryana, ale znać nie ro- 
dzone, jedna za Jerzym Gzarlińskim, druga za ^Vojciechem 
Białochowskim , trzecia za Janem ^Yolfem, czwarta za Mro- 
czyiiskim. Drugi syn z Tuczyiiskicj osiadł w małym Turzu. 
Trzeci Krzysztof, z matki Łukockiej urodzony, złączył siy był 
dożj-wotnie z Bystramowną, urodzoną z Rabianki , z której 
córka jedynaczka, poszła za Jędrzeja Branta, i wniosła w dom 
Brantów Rokocin. N. przeorysza w Zukowie zakonu S. Nor- 
berta, życie pobożne zakończyła w roku 1698. Ignacy miał 
za sobą Barbari; Pruszakown*; , z tej synowie , Józef i Ja- 
kób , i córka 31aryanna , Stanisława Jasińskiego sędzica Pu- 
ckiego żona. 

Reilier^ w ksicztwie Litewskiem. Jan Renier miał za 
sobą Annę Koniecką. Stefan w Wilkowiskiem 1674. N. ge- 
nerał artylleryi Litewskiej, o którym Abn*/^#«cya 1690. y. 11. 
Mateusz chorąży Trocki 1703. N. Rejmer miał za sobą Zu- 
zannę Kołontajownę. 

Reiniesz ^ w księztwie Litewskiem , w powiecie Li- 
dzkim, kwitnęla niegdy można familia Remieszów, dziedziców 
na Lipniszkach.^ 

Ren^ w Żmudzi Jerzy Ren 1621. 

RENARD HERB. 

Powinna być liszka żółta, w prawą tarczy Iłieżąca, z ogo- 
nem do góry zadartym, w polu modrem, na hełmie nad koroną 
skrzydło orle białe. Ten herb nadany Janowi Renardowi, pod- 



1U6 



Renard— Rescius. 



RENARD 




HERB. 



stolemu Nurskiemu , staroście Tyszowieckiemu , pułkownikowi 
<;wardyi królewskiej, a potem feldmarszałkowi wojsk Saskich, 
iuifj'dzy rycerstwo Polskie policzonemu, przez konstytucyjj sej- 
mu Grodzieńskiego, w roku 1726. od Augusta II. Króla Pol- 
skiego, od którego wzięli także przywilej na Baronatum, kędy 
o nich powiada, ze z Fraucyi ta familia do Polski przyszła, 
ie miał brata ten Jan Benedykta , rotmistrza w w ojsku Pol- 
skiem , ze dwóch synów jeg-o zostało, Jakób Antoni, i Jan 
Piotr, że siostra Jana, była za Klaudyuszem Heniykiem Morel, 
z której córka Maryanna Orzelska , księżna Holsztyńska. 

]lepliiisli.i herbu Pogonią Polska , w powiecie Woł- 
kowiskim. 

ResciliSt Stanisław Rescius, na dworze się kardynała 
Uozyusza wychowawszy , znać było w całym życiu jego , jakie 
lam wziął do wszystkich cnót i nauk ćwiczenie : znać i z tego, 
co o nim napisał Bai'onius kardynał in j\o(łs ad 7. Muji^ gdzie 
o nim tak mówi : Slanislaum Rescium S. R. E. Piotonota- 
rii/m , optimi illius utque doctisshni Stanislai Cai^dinalis 
ałummim ^ ob moriim egregiam integrilatem et insignem eru- 
ditio7ie/ii , plurimi facio. Lipsius także Epist, Select. Cen- 
ttir. siugul. ad Italos et Hispanos, et ad Rescium Epist. 12. 
jego nauce osobliwsze elogium zapisał ; jakoż znacznie się wy- 
daje w różnych od niego na świat księgach wydanych. Imo. Z/e 
Atheissimis et Phalarissimis Evungelicorum, libri diin, JSea- 
połi in ito 1596. ubi in primo libro ostendit , gitomodo 
Evangelici Scripturam , Jidei symbolum etc. corruperint 
perrerterint etc. altero libro agit de crudelitatibtis illorum 
in templa , monasteria , bona Ecclesiastica etc. Addidit Pa~ 
raenesim ad E(juites Polonos , (]uod liberlati Polonae non 
indecens sit, parere Ecclesiasticis legibus. 2do. Paraphra- 



Resciiis. i^' 



SIS in septem Psalmos Poenitentiales ^ Cracov. 1591. tn 12. 
Accessit ejusdem Panegyricus de l^ictoria de Turcis^ ad 
NaupactiUH obtenta. 3tio. De rebus hi Electione ,, pt'ofe- 
ctione, Coronatione Henrici Regis Polomae, in Galliu et 
in Polonia gestis^ Romae 1574. 4to. Rozmowa o śmierci 
człowieka z duchem, exlatina, cuaauctorscripsit, lingitatjue 
Polonice reddita a JI. ^1. S. et 1675. impressa in Ato Crac. 
Sto. f^ita Stanisłai Hosii Cardin. et Episcopi P'armiensis, 
Romae 1587. 2do Olirae 1680. in 8i'o , ubi appositu est Re- 
latio de transita et dormitione ejusdem , ab eodem Rescio 
conscripta, et Parisiis impressa 1582. in8vo, separafim. 
6lo. Spongia pro Societate Jesu, 1590. in Ąto Crac. qnam 
comtnemorat cum laude Sachinus Hist. Soc. par 5. lib. 10. 
num. 85. Listy jego niektóre znajdziesz in Toma 2do Oper. 
Hosii Cardinalis, adjinem. Swlyty też Karol Boromeusz kar- 
dynał, w Hscie s>yoini do niefro , który \yidziec między inszcnii 
tego świętego listami, w Antwerpji, w roku 1623. ^ydruko- 
wanemi, sla\yi jego ciimiam animi simplicitatem , et ad Jesu 
C/iristi tiomen ampli/icandum, studium. Henryk Król Polski 
szczególniej go sobie poważał, i między sekretarzów go swoich 
policz\'\yszy , do Francyi go z sobą zapraszał , bo i sam juz 
byt z Polski wyjechał, po śmierci brata swego Króla Francu- 
zkiego. Sy.Ytus V. Papież, Ctriuscue signaturae referendary,-} 
go uczcił. Zyg-munt III. Król Polski, krom dziekanji ^Var- 
szawskiej , kanonji ^Yarmińskiej , opactwo mu Jędrzejom skie 
konferoAyał, i między synów koronnych go policzywszy, w ró- 
żnych go legacyach i interesach, jako doświadczonej roztro- 
pności i dzielności męża, zażywał: osobliwie do Syxta Papieża 
względem kanonizacyi S. Jacka, w roku 1589. Sererin. in 
S. Hyacin. lib. 4. Do ]\eapolu także, względem pcnsyi Bar- 
skiej , kędy się z światem pożegnał w roku 1600. 3. Kwietnia, 
trochę przedtem bibliotekę swoje Domui Professae CracO' 
viensi Soc. Jesu, w osohliwsze księgi obfitując.-j, darowawszy. 
Histor. Domus. Zwał się przedtem Beska , potem Kescius, 
według Starował, in Scriptor. Polon, centum f. 32. Patria 
Posnaniensis, gdzie też ten autor powiada, że jeszcze od Ste- 
fana Batorego był do Polski sciągniony , i opactwem Jędrze- 
jowskiem uczczony ; w legacyi jeździł od niego do Grzego- 
rza XIII. i Syxta V. Papieżów, i znowu od Zygmunta III. do 
Rzeczypospolitej ^Ycneckiej , do Ferdynanda ksi.-jżęcla Hetru- 
ryi, do Klemensa VIII. Pajńcża, któremu imieniem tegoż 
Króla posłuszeństwo oddawał. Krom wzwjż wyrażonych ksiąg 
jego, jeszcze te liczy, Tractatum de Majestate Sedis Apo- 
stolicue. Sermones de Sacerdotio, Pia progymnasmata. Li- 
br um pro augmento fidei Orthodoxae., Librurn pro de fen- 



108 Reszczeuiski— Rewkoiv8ki. 

sione Patrum Societ. Jesit, krom tamtej, Spoiigia nazwanej. 
Orationein in causa Canonisalionis S. Hyacinthi. Librum 
Epislolarum Fatniliarium . 

Reszczeusk.! herbu Rawicz, w województwie Kra- 
kowskiem. 

Są także w Lubelskiem, powiecie Łukowskim, z tych Marcin 
kościeszek Reszczyński, z Barbarą z Mikołajewskich małżonką 
synów miał czterech: 1. Kajetana Onufrego dwóch imion. 
2. Ignacego Michała. 3. Jana z Dukli. 4. Seweryna An- 
toniego, o czem zaświadcza tranzakcya we Lwowie, d. 4. Sty- 
cznia 1783. w aktach złożona. — H^ielądek. 

Retlilislli^ w Dobrzyńskiej ziemi. Wojciecli Relfiński, 
najprzód podsłaro^cl Bohrownicki, potem podstoll Dobrzyński, 
w roku 1611. poborca w tejże ziemi. (Jnwer. Pobór. 'S. miał 
za sobą Konstancją Rutkowską , pisarzownę ziemską Do- 
brzyńską. 

Retko^slli* Dorota Retkowska , najprzód Melcbiora 
Karczewskiego , potem Mikołaja Peperzyńskiego albo Zebrzy- 
f dowskiego małżonka. 
1 '' Reiit herbu Gozdawa, w Połocklcm województwie. 

O tych ani Paprocki, ani Okolski nie pisał. Romanus Reul w 
Połockiem poborca 1589. Constitut. fol. 5bS. Fiedor 1601. 
Coiistit, Jol. 777. Alexander w Smoleńskiem , Jan w zakonie 
naszym , apostolskiej missyi w Persyi podjąwszy się , na niej 
życie stargał, tamże w roku 1713. Synowiec jego, w szkołach 
Poznańskich Syntaxim się ucząc , śmiertelnie zacliorował ; 
w tej chorobie d.ano mu konfekcik jakiś na ostudzenie mali- 
gny, którego lubo on dla słabości sił nie mógł połknąć, prze- 
cież spytany, powiedział, że go połknął: w tym skonał; za to 
kłamstwo trzy lata czyscową karę ponosił, dopiero po skoń- 
czonych tych latach , gdy w tejże samej Syntaxim , w której 
się uczył, studentom książki, kałamarze, czapki, jawnie z ła- 
wek na ziemię, bez ^laruszenia jednak, zrzucał; za ręce i su- 
knie ciągnął, zaklęty i pytany, ktoby był, wypowiedział wszy- 
stko, i czego nikt niewiedział, winę, o którą go w Czyscu 
chłostano , wyznał , o modlitwę za sobą prosił , za którą , w 
kilka dni potem , idąc już do nieba , podziękował. Histor. 
Colleg. Jan mleczny Połocki. 
Antoni Reut w r. 1778. budowniczy Połocki. — Józef sędzia 

ziemski Witebski. — Mateusz w r. 1788. podstoli Połocki. 

— Bazyli Reut podpisał ratiBkacyą tranzakcyi Bendziuskiej r. 

1589. — Krasicki. 

Rewkowski herbu Swierczek, w powiecie Grodzień- 
skim , tak nazwani od dóbr nazwiskiem Rewno , zfąd się piszą 
Rewko Gawroński. Są i w Litwie Rewkowscy lego herbu: 
Kojał. tn MS. bo Paprocią' i Okolski o nich nie wiedział. 

\ 



Rey. 109 

Key herbu Oksza w Krakowskiem , na Rusi i w Wiel- 
kiej-Polszcze. Jan Rey proboszcz S. Michahi na zamku Kra- 
kowskim, na liście \Vladyshawa Króla danym miastu Lwow- 
skiemu 1444. a Długosz Uh. W. fol. 294. wspomina Jana 
Reja w roku 1410. ze w Grunwaldskiej potrzebie z Krzyżaka- 
mi, odważnie z innemi stawał. Niewiem czy nie tenże sam Jan 
był potem sędzią ziemskim Sendomierskim w roku 1434. Slo- 
gniew Rey starosta na Rawie, co dziś Barem zowią, o którym 
Mieciloy. lib. 4. pisze, ze był od Tatarów pojmany w roku 
1452. Piotr Rey dziedzic na Nagłowicach, ale ze bezzenny 
umarł, dobra te poszły do ri-jk brata jego rodzonego Stani- 
sława człowieka rycerskiego , ten najprzód źył z Buczacką 
herbu Alidank, potem z Barbarą z Fulsztyna Herburtowną, 
siostrą rodzona Herbui'la Odnowskicgo kasztelana Bieckiejio i 
starosty Sądeckiego, wdową po Zórawińskim, którego pojmali 
byli Turcy na Bukowinie, za Ale.\andra Króla, gdzie w wię- 
zieniu w kilka lat unjarł : z tą Stanisław w roku 1516. spło- 
dziwszy Mikołaja, wiek swój skończył, poeliowany w Zóra- 
wnie : trzymał w Krakowskiem Topolą, Stanowice, Bobin. 
Mikołaj we dwudziestu lat oddany do Tęczyiiskiego Jędrzeja, 
na ten czas wojewody Sendomierskiego , tak się polerować za- 
czął, że lubo nic, albo mało co łacińskiego języka umiał, prze- 
cież z wrodzonego dowcipu , do tej perfekcyi przyszedł , ze 
książki pisał: Powiadał sam o sobie, ze był tak fortunny czv 
niefortunny, ze nigdy póki tylko zył , taka na niego przygoda 
i potrzeba nie przypadła, zęby w niej będąc, miał kiedy szabli 
swojej dobyć, chyba w rozwadzaniu. Pojął był Kosnownę z 
Sędziszowa , siostrzenicę arcybiskupa Gnieźnieńskiego Bory- 
szewskiego herbu Róża, który mu w Chełmskiej ziemi kupił 
Sienice , i Kobylskie dobra. On tez niedaleko od Chełma za- 
łożył miasteczko i nazwał Rejowiec. Król Zygmunt I. i Kró- 
lowa Bona, łaskawi będąc na niego, dali mu jurgielt w Szkal- 
mierzu. Od arcybiskupa Gamrata , dzierżawą trzymał Kurze- 
lów i Biskupice. Urzędu żadnego ziemskiego przyjąd nie- 
chciał, mówiąc: ze wolność i sumienie, w zabawionym żywo- 
cie, nigdy bezpieczne hyc nie możej wszakże posłem na sejmy 
bpyał, i żadnej koronnej sprawj- ani zjazdu nie omieszkał. Od 
Zygmunta Augusta Króla, wziął dziedziczną wieś Mikołaja 
Odnowskiego, blizkiego brata, Dzievyiąciele nazwaną, tylko że 
miała na Króla przypaść /wy-e donatario. Paweł także Bystram 
brat jego hlizki, bezpotomny jednak, dał mu dwie wsi w Lu- 
belskiem województwie, Popkowice i Skorczyce. Okszą mia- 
sto w Krakowskiej ziemi nad Nidą rzeką założył, i wiele do 
niej wsi przykupił. Pisał wiele ksiąg, z których kilka jest 
przeciwko wierze katolickiej , lubotS wiele ich już zaginęło. 



liO Rey. 

Imo. Postilla polskim językiern. 2do. Katechizm dyalogiem. 
3lio. Psałterz Dnivid6w przełożył loierszem. 4l(>. Żywot i 
sprawy Józefa Patryarc/iy. oto. Spectrum albo Sowi/ czy- 
ściec. 6to. Sprawa człowieka Chrześcijaiiskiego pod figurą 
kupca. 7ino. Apocalipsim S. Jana iinjłozyl Polskim języ- 
kiem. 8vo. O potopie Noego. 9iio. ff'izerunek dla dwor- 
skicfi ludzi. lOmo. Zwierzyniec Stanów Szlacheckich ., któ- 
rzy na ten czas iyli-, wierszem opisał, limo. Zatargnienie 
fortuny z cnotą dla białychgłóiv. 12mo. Księgi Żywota czło- 
wieka poczciwego^ rozdzielone na trzy toieki Jego: tytuł 
Książki, Zwierzciadło., albo kształt zycia^ in fol. 13mo. Na- 
rzekanie na nierząd Polski. 14to. Apophtegmata rozmaite. 
15to. Przemowa do poczciwego Polaka stanu Rycerskiego. 
16to. Zbroja Rycerza Chrześcijańskiego. 17mo. Zegnanie 
z światem. ^Sa żadnej jednak j)(idpisae niccheiat imienia swe- 
f^o , ze jako sam mówił , od niedouczonego pochodziły. Trze- 
cieski w życiu jego. Kwitnął 1567. zostawił synów trzech 
według" Paproć, przecież trzeciego nie wyraził ten autor. Z 
tycli J(;drzej sędzia kapturowy Krakowski 1587. Const. f. 421. 
z Katarzyny Dembińskiej kasztelanki Krakowskiej , spłodził 
d\yie córki , Ann«> 3Iiękickc'} w Przemysłkiej ziemi , i Ewę , za 
Adamem Lanckorońskim , obiedwie bezpotomne. Syna zaś 
Marcina, który dwa razy śłuhy małżeńskie ponawiał, pierwszy 
raz z Ujejski} z Wielkiejpołski, drugi raz z Anną Maryą Słu- 
pecką, kasztelanką Lubelską, z Leszczyńskiej urodzoną, z obie- 
ma potomst\yo zostawił: \o Baranowski. Był ten Marcin sędzią 
kapturowym Krako\yskim 1632. r. Acta interregni. 3Iikołaj 
drugi syn Mikołaja poety, złączył się był dozpyotnic z Dorotą 
Chlebowiczowną, \yoje\yodzanką Wileńską, z której syn Krzy- 
sztof. Jędrzej Rey, kanonik Krako\yski , dochodami swemi 
chojnic się z ubogiemi dzielił, a potem spuści\yszy kanonią, do 
zakonu S. Franciszka, w Krako\yie na Stradomiu , wstąpił, 
gdzie świątobłiwem życiem , cierpliwością , pokorą , przykła- 
dem , był \yszystkim , tak, ze tez wielu patrzącycli na siebie, 
do pogardy świata zachęcił, zasnął w Panu 1643. 23. Sty- 
cznia. Krzysztof stolnik Lubelski , miał za sobą Katarzynę 
Drohojewską (córki Krzysztofa, Anna, Stanisława Piekar- 
skiego, Katarzyna, Piotra Bog^usza, małżonki) z tą spłodził 
czterech synów; Marka, który Imo voto pojął Gołuchowską, 
z tej miał syna, ale bezpotomneg^o, 2</o i'oto z Ożarowską, z 
tej nie zostawił tylko czteiy córki , Elżbietę Borkowską , ka- 
sztelanową Lubaczewską, Suchodolską, Zbigowską, i Górecką. 
Adama , tego żona ^Viclowiejska. Stanisława sekretarza kró- 
lewskicgo, z sejmu 1611. naznaczonego do lustraeyi dóbr kró- 
lewskich w Mazowszu , Constit. fol. 36. potem stolnika Lu- 



Reyczyuski. iH 



belskieo;o, ten sterilis. .lodrzeja starostę Llbuskieg^o, posło- 
wał z Poznaiisliiego województwa na sejm 1627. Const. f. 8. 
i 1628. fol. 2. i 1629. i na lionwokaeyą 1632. pokój z Mo- 
skwą po(łpisał I 1638. /b/. 3. miał za soł)ą Latalsk;} , z której 
svnów jeg-o dwócli: Władysław wojewoda Lubcłski, marszałek 
Krółowy Połskiej , wspominają g^o konstytucye na róznvcli 
miejscaeli , az do roku 1676. złączył się był doźj-wotnie z Go- 
rajską, z którą żył bezpotomnie. Siostry jego dwie byłv, jedna 
Ioto Doto za Leszczyńskim, 2do za Buczackim, dru^a Kar- 

• ' 'O 

wieka. 3Iikołaj , brat rodzony Władysława wojewody , pojął 
Bojanowską. która mu powiła dwie córki, Zofią, 3Iacieja 
Twardowskiego łierbu Ogońezyk , małżonkę , drugą Potwo- 
rowską : i synów dwócli, Karola podstołego Chełmskiego, sę- 
dziego grodzkiego Krasnostawskiego, tego, z Maryanny Bre- 
zickiej, syn Stanisław, młodo w roku 1716. wszedł do grobu 
w Krasnymstawie, córka zaś Zofia, zaślubiona Janowi Peplew- 
skiemu kasztelanowi Wołyńskiemu a wprzód podkomorzemu 
Podolskiemu *) , i Jana starost*^ Libuskiego, teg^o z Bramowny 
było córek dwie , Ludowika Romerowa sędzina Nowomiejska, 
i 3Iaryanna Rylska , komornikowa , synowie także dwaj , Sta- 
nisław młodo zniknął , i Jan , miał za sol)ą Stadnicką kaszte- 
lanką Belzką, z tej syn Tadeusz. Adam Rey , komissarz do 
granie od Węgier, Constilut. fol. 5. Jędrzej starosta 3Iało- 
goscki, spłodził syna Władysława , i córkę Eleonorę, Józefa 
Potockiego kasztelana Kijowskiego małżonkę, siostra jej Lu- 
dowika, z Samuelem Kozierowskim stolnikiem Dobrzyńskim, 
weszła w kontrakty małżeńskie , ale sterilis. AYładysław, ten 
złączył się doż>-wotnie z Czerną, z której córki, Maryanna za- 
konnica, Teresa za Leonem Kamińskim, i Zofia Panna, synów 
dwóch, z tjch jeden Karmelita Bosy, drugi Józef. N. Rey 
miał za sobą Katarzynę Kobielską sędzlankę grodzką Piotr- 
kowską. N. miał za sobą Teofilę Morsztynownę starościankę 
Bolnicką. 

Reyczyiiskl herbu Li/bicz^ piszą się z Prosikowa, 
znać ze od Prostków idą. Paprocki o Raczeńsklch w Drohi- 
ckim pisze, ze są Lubiczowie; mnie się zda, że ten autor mia- 
sto Reyczyńskich, położył Raczeńskich. Maryanna Reyezyńska 
zakonnica S. Benedykta w Staniątkach , umarła 1707. siostra 
jej Teresa, była za Małachowskim herbu Gryf w Wielkiej- 
Polszcze. 



") Po śmierci Peplewskiego pierwszego męża swego, Zofia, pono- 
wiła śluby małżeńskie z Udalrykiera ks. Radziwiłem koniuszym 
Litewskim. Od jej rodzonego brata J ózef Rej kanonik. Przemyski 
umarł w młodym wieku , brat jego 31ichał starosta Aowomieiski. 
Siostra obydwócli wydana za Rocłia hr. Krasickiego. — Krasicki. 



112 Reyila— Rezwie. 

Rey«la* Anna Reydowna , Felixa Kaspra Arcieeliow- 
skic""o , i)0(ls(^Hlka Liwskiego małżonka 167S. 

Keyiiitm m Prusiech. N. Rcynian Abscl starosta Kwi- 
dziński , miał za sol).] Brantownę, z której córka jedna Milew- 
ska, driif^a za Walentym W.-jglikowskim. 

Keyiliuilt herbu Boźawo/a , w Ruskiem wojewódz- 
twie. Franciszek Reymunt 1686. Paprocki \ Okolski o n\c\\ 
nie pisał. 

RE Y TEN HERB. 

Noszą w herbie męża zbrojnego na koniu , z dwiema roz- 
dartemi na końcach kopijami i oszczepem: w hełmie także mąr 
zbrojny, w ręku trzyma dwie kopije rozdarte i oszczep. Z tych 
Jan , syn Jerzego z Saczkowny , dziedzica na Zakrzewie i Ko- 
złowie , pierwszy w Litwie osiadł, tam w wojsku długim żoł- 
dem na sławę zapracowawszy, umarł nagle w Warszawie, po- 
grzebiony w Stwołowicach w Lorecie łundacyi Radziwilow- 
skiej : miał za soliij Borzymowską, której siostry rodzone, jedna 
żyła z Białozorem , druga z Połul)ii'iskim , trzecia z Syruciem, 
ta zaś Borzymowska owdowiawszy , poszła 2do voto za Ale- 
xandrowicza sędziego ziemskiego Grodzieńskiego , z którym 
miała dwóch synów, Stefana marszałka Grodzieńskiego, a po- 
tem kasztelana Nowogrodzkiego , i Kazimierza pisarza Gro- 
dzieńskiego , z Reytenem także dwóch synów , Marcyana i 
Franciszka , tego tylko córki zostały , z którycli jedna Sybilla, 
przeoryszą w Wilnie w zakonie S. Benedykta. Marcyan zaś 
wojski Lidzki , rotmistrz w wojsku Litewskiem , z Choromań- 
sklej zrodził pięć córek: Kuhlicką stolnikowę Inflantską, Kierz- 
nowską podczaszynę Starodubowską , Massalską sędzinę W oł- 
kowiską, Jurewiczową podstolinę Słonimską i Pogorzelską, i 
syna Micłiała , skarbnika Mozyrskiego , chorążego Usarskiego, 
męża rycerskiego pod W iedniem i indziej , miewał komendy 
nad wojskiem, umarł w Słucku w roku 1706. pochowany w 
Nieświeżu u 00. Bernardynów, żona jego Rosudowska, po- 
została wdowa po W^ojniłowiczu, tylko mu jednego syna po- 
wiła Dominika, strażnika Nowogrodzkiego, cliorążcgo Usar- 
skiego pod hetmańską cliorągwią : ten żył z Teresą Wołodkie- 
wlczowuą stolnikowną Mińską. 

31 i chał Reytan w r. 1778. pisarz ziemski Nowogrodzki. — Prs^- 
pisy Krasickiego. 
Rezgol na Żmudzi, Jan i Stanisław Rezgolowie 1621. 

REZWIC HERB, 

na Szląsku. Paprocki 7V swoi/n Statnbuchu , takim kształtem 
herb ten położył; są trąby myśliwe siedm, średnia między nie- 



Ridger— Roch. il3 



mi prosto, drurfie sześć po bokach jej zakrzj-wione , ułożone 
Mszyslkie na kształt Konchy, wszystkie się scliodz.*} u g;ói'v 
cieiiszenii końcami , nad niemi ksi(;zyc nie pełny , obiema ro- 
bami do "óry obrócony, na każdym rojru ic"o "wiazda. Jerzy 

o Ot «^ .o»loo . 

Rezwic z Kędzierzyna na Petro\yicach , sędzia ziemski Opolski 
i Raciborski, z ojca Jana, tak/.e sędzieg^o Opolskie<^-o , uro- 
dzony, brat jej^o \Vaclaw, sędzia ziemski Opa\yski, mąz wiel- 
kiego do\ycipn , w roku 1608. Anna Rezwicowna , małżonka 
Szetichy. Ryli przodkowie tego domu hetmanami zieniskicmi 
Opolskiemi, patrz KeZ¥t'iCK pod Leliwn. 



R I D G E R AlMfMMM- ^r )k HERB 




Powinna być tarcza tego herbu wzdluz przedzielona ; po 
lewej stronie, ma być ręka zbrojna, prosto w górę trzymaj;jca 
taką formę, po prawej stronie tarczy, trzy pasy na ukos od 
lewej strony z góry, na dół w prawą, nad hełmem i koroną 
ręka zbrojna , takaż jako i na tarczy , między dwiema skrzy- 
dłami , z których jedno prawe , czerwone do potowy od góry, 
niżej białe, lewe zaś białe od góry w pól, niżej czerwone; tak 
go opisuje 3IS. o Familiach Pruskich^ bo Paprocki { Okolski 
o nich nic pisał. Tym się szczycą Ridgerowie , w Prusiech 
dom starodawny, z których 3IIko}aj Rhediger, wielu dóbr dzie- 
dzic, i Felix Ridger, konsyliarz u Rudolfa i Macieja Cesarzów 
Rzymskich. 

ROCH HERB i K0LU3I>A. 

Paprocki o herbach fol. 464. tak o tym herbie pisze : 
Kolumna herb tu przyniesiony z U^łoch, jako o tern Kata- 
log dostatecznie świadczy, używali w polu czerwonem ka- 
miennego słupa , na którego wierzchu korona złota. Pote?n 
tu odmieniony takim kształtem: miasto korony ^ baszta niie- 
ToM VIII. 8 



114 



Roch. 





nią to być nie kolumnę , ale Roch , htórego na grze u Sza- 
chóiu używają^ i powiadają być wla.śnie w Polszczę nadany. 
Poty Pap?'ocAi przed lal j)óltortista pisz;|c : dla tego podle sie- 
bie dwa razem te licrby polozyl, koliiniiię i Roch : a mnie tern 
swojem zdaniem dał okazyą, zem familiaiitów tego lierbu , do 
herbu Roeli, w przeszłych tomach pociągnął: cózkolwieli je- 
dnak bądź , ze za czasów Paprockiego herbu Roch zażywali, 
teraz jednak do kolumny prawie się wszyscy referują , dla- 
czego i Okolski lom, \. fol, 117. pod literą C, albo Columna, 
wszystkich bcrbownych rcjestiujc, a tamo 2do pod literą R, 
albo Roch, tylko Picrzcliałów i 31roczków położył, i Leśniow- 
skicb , ale o tych mówił i pod Kolumną. Co się tedy tycze 
herbu Roch, powinien ])ye w polu białem Roch czarny, ja- 
kieg^o więc w szacłiy grając zażywają, a na hełmie pię<5 piór 
strusicłi, tak go opisuje Długosz w hisforyi swojej pod ro- 
kiem 1333. Paprocki w Gniazdzie fol. 1089. i 1176. O herb. 
fol. 497. Okol. tom. 2. fol. 614. klejnoty fol. 72. Początki 
tego lierl)u Okolski z tej okazyi naznacza : ksiąze ])rawi Mazo- 
wiecki , w obozie wojennemi interesami zatrudniony , Pierz- 
chałę rycerza w szachy z sobą dla rozerwania mełancholji, wy- 
ciągnął: gdzie gdy mu Pierzchała Szaclimat dał Roełiem, ksiąze 
mu tegoż samego Rocha w herbie nadał , i w dobra opatrzył : 
przecież zapomniał się ten autor w swych pismach : bo lubo te 
dwa łif rby za ró/.ne od siebie przyznał , zteniwszystkiem i pod 
herbem Rocli , Oborskicli , Walewskich i Łąckich , chwali, 
choć juz ich pod herbem Kolumną osadził. Klemensa także bi- 
skupa Płockiego, juz tu, już pod kolumną kładzie. Co się zaś 
lYcze herbu Kolumna, powinna być w czerwonem polu kolu- 
mna prosto do góry stojąca, na wierzchu jej korona, w liełmie 
nad koroną takaż kolumna; lak go ciz co wyżej autorowie opi- 



Roch. ll.i 

sują. Ton licil) przyniesiony do Polski od Hałlona, arcybi- 
skupa Giiic/.niiilskics^o , z famiiji Kolunuiów w roku 970. O 
której fauiilji lu niektórych zdania przytoczę ni/.ej. Co się 
tycze herbu Roch 2rfo, ten tak opisuje 6>/io/*/.7 ^. 1. f. 617, 
powinny hyc Irzy gradusy kamienne, od dola większe, trzeci 
na górze najniniejszy, na którym stoi lilia sama bez korzenia, 
rózczki i listków, ua hełmie pięe piór strusich, pole tarczy 
czerwone, lilia biała. Jedni to zowi;j Skal;) loman,-}, drudzy 
Kolumną, a gradusy postumentami jej, inni Rochem, ale od 
tamtego różnym, pocz.jtki zas' tego herbu Ayywodzi (en aulor 
z Włoch. Pod Kolumn.i tedy położył łych lamiliantów, Brxi- 
leiiskich, C/iraplewsAic/t, Cieciszewskich, Czoinowsktc/i, Ko- 
zuchows/ach, Leśniows/dch^ Łąckich, JJi/szczi/ńskic/i, Nudol- 
skic/i, Oborskich, Pęczyckich, Pru.szkoioskich, Walewskich. 
Pod herbem Roch 1/mo, Pierzchałów, Ptiwlowskich, i zuom ii 
Leśniowskich ; pod bei-beiu Roch 2do, Giowińskich, ff^iszu- 
watych, Chorązyczewskich, i znowu Walewskich, Oborskich. 
Cieciszewskich. Ja wszystkich razem na końcu rejestrował- 
będę , ile że nic mam zupełnej wiadomości , kto , i z jaką dy- 
stynkcją, tym się herbem I cmi czasy zaszczyca, lierb takzc 
Roch 2</o niżej obaczysz. 

Columnarum Domum in Italia praeclarissimani mulli 
aulhores ab origine deduxerunt. Sunt alif/ui, qui Ulani fa- 
bulosis ab Herciile involvunt inifiis. ^llii ad Carolum Ma- 
gnum Imperatorem referunt. Tessier ad Guelfum Ducem 
Bavariae, et ab hoc, Petrum Columnani Comilum Colernen- 
sium Saforem, ex (juibus Burgravios Norimbergenses, et 
ab his Serenissimos Electores Brandeburgicos , dedticit. 
Sed Joannes Crescentius, in Corona Nobilitatis Itulicae, ad 
Trajanum Imperatorem referl , qui aitclor fiiit Columnae, 
admirando operę, Romae crectue , a (jua et stemma et no- 
men ejus posteri derivarunt, et oppidum cum arce, et si- 
mili columna coiididerunt , indeque suum familiam hucus- 
que notanl. Spenerus enumerat ex hac familia viros insi- 
gnes, nempe Xistum, Marcellum, Adrianum III., 3Iurti- 
num f^., Jllerandrum III., Stephanum f^I., Pontijices Ma- 
ximos, Cardinales plurimos, f^iccreges ^Jragoniae et Neu- 
politanos , ibidemque Comestuhiles haereditarios. Ilorum 
primus in familia est semper Eques aurei felleris, pri- 
musque Princeps Pontificii sola. Consanguinitates cum 
Supremis Europac familiis gerunt, uuus illorum contraxit 
matrimonium cum Alberti Austriuci Imperatoris filia, quae 
demum Andreae Regi Hungariae , el f^enetiarum Principi 
nupsit. Columnarum haereditaria bona in regno Neapoli- 
tano. Inter eorum tilulos numerantur Ducatus Paliani, 

8' 



IIG Roch. 

frincipa/tis Ptilcstrinae^ Dttcatus et Principałus Caslillio- 
nis et So/iniiu\ Principatns Buterae in Sicilia^ Diicnliis 
łiassanelli^ Principatns Corboniuni et Ga//icani, quae linea 
prius fiiit Ducinn de Zagarolo. De itlis qiioque f^olaterrn- 
nns sic scrihit. De Coltimensiiim origitie , ut par est in hoc 
loco recensere, nihil piane explorałum : authoretn tamen ha- 
heo , qtn fert eos ex oppido Columna descendissc. Ipsi in 
Stetnmate nihil antiquius proferunt, quain ab hinc annis ferc 
(juingentis ^ Odonem que7idam mititem magnum, qui omnia 
simul eorum castra uniis possidebat. Deinde Familiae tri- 
/)le.r facta dednclio. Prima, quae de Ginabano dicittir. Se- 
ennda de Gallicano. Terlia prope de Cohimna, in quibns 
l^iri Principes prope ducenti nsqiie in hodierntim emicnere. 
lieligiosias inter eos nihil Joannę Ediiardi Jilio nominatur. 
Ps. Cardinalis S. Praaedis, ac Legutiis in eapeditione 
Hierosolimitana fuit anno 1220. Martijrium fere passus, 
nam inter diios posies , a barbaris hostibus inclus/ts , jam 
secundus erat, nisi illos divina proridcntia , ejtis constantia 
Jideque permofos poenittiisset. Rerertens 7'ero , columuam. 
Ci/i Christus alligatus ad plagas fuerat secum attulit, qiiae 
nunc apud aedeni S. Praxedis risitur. Ab his etiam viris 
Xenodochium prope Basilicam Servatoris excitatum. Nihil 
rero undacius Sciarra qui Bonifacio Octavo restitit, sive 
Petro Columna , qui sub Paschali Carios oppidum occupa- 
rit; sire Joannę Columna, milite Ladislai liegis. JSihil in- 
super contumacius Stephano Columna, qui Romne iiwifo 
Ponti/ice L. Bararum coronarit , unde Columnae Genti co- 
rona est addita. Nihil denique melius Martino, cujus fama 
bonitatis , modum tot Ecclesiae turbinibus imposuit. IIuJus 
e.r Agapito patre tres fratres fuere. Jordunus ma.rimus 
natu, Dux f^enisiae, deinde Princeps Salernitanus. Sciarra, 
aut sine liber is decessit. Et Laurentius Comes Albae, ac 
mascnus Res'ni Camerarius. I/uic item ultimo tres liberi 
fuere, Anlontus Princeps Salernitanus, et Marchio Croto- 
nis ac Urbis Praefectus. Prosper, S. Georgii ad f^elabrum 
Diaconus Cardinalis , et Eduardus Dux Amalfitanus , ex 
quo Joannes et Fabricius genti. Ex Antonio rero , Joannes 
Cardinalis , ac Prosper, qui gratia nunc apud Julimn Pon- 
tijicem florent , quantum sub Alexandro prius exagitati 
fuere. Ipsi autem Prosper et Fabricius impigri Duces in 
rebus Neapolitanis egregiam niiper Hispanis operam nava- 
runt. Póły f^olaterranus. Sarry z doiuu Kuliiiniiów znajdziesz 
elogium in Paulo Jorio lib. 1. fol. 33. Tainzc lib. 2. J". 63. 
Juliana Cesaryiiu kardynała, i innych. 

^Niemniej i łv Polskieni Królestwie dom Koliimnów kwi- 



Roch. 117 

liijjł. A najprzód Hatto, albo według- drngicli Haniu, ./«- 
ntcius. Hauno , arcybiskup drugi Gnieźnieński , Rzymianin, 
który pierwszy z herbem Kuiumna w Polszczę zawitał , od 
Jana Xni. Papieża w roku 970. zesłany , układnością prze- 
dziwną obyczajów swoicli , świeżo pozyskanych przez Clu-zesI 
Bogu ziemianów, w wierze świętej utwierdzał, drngicli od 
l)ałwochwalstwa odciągnionych , kościołowi j)ozyskal, tylko że 
już podeszłe lata, nie długo mu w winnicy Pańskiej pracować 
pozwoliły , we dwie lecie , to jest w roku 972. żye i robit- na 
chwałę Boskij przestał. Catalog. Liscor. Damal. in Archiep. 
Gnesn. Długosz , Crassinius , Janicius, 

Tymoteusz biskup Poznański , który z \Vłocli rodem bia- 
dać, po zejściu pierwszego biskupa Poznańskiego Jordaua, w 
roku 1001. rządy tego kościoła objąwszy, przez lat ośmnaście, 
w dyecezyi swojej , siła dusz do Boga swoim zabiegiem pocią- 
gnął, ai też kresu śmierteinttści dopędził w roku 1020. Dłu- 
gosz^ Paprocki. Ten ostatni, z Jana Brygiera kroniki, 
wspomina Kośeisława hrabię, który w roku 1238. od Koni-ada 
książęcia Mazowieckiego wysłany z wojskiem przeciwko Li- 
twie i Jadźwingom , Czerwieński powiat ogniem i mieczem 
pustoszącym, nie czekając drugich chorągwi, z którcmi się na 
pewnem miejscu zejść miał, dowiedziawszy się o równym 
wojsku Pogan, mężnie uderzył na nich. Ci, nicmogąc natar- 
czywości jego siłą swoją złamać, do zdrady się uciekli, co raz 
ustępując to dalej , gdy Rościsław tym bardziej na nich na- 
ciera , przywiedli go na lud swój daleko liczniejszy, co |io- 
strzegłszy mąż waleczny, a zmiarkowawszy sily swoje, nazad 
z swojemi odwrócił; wtem nad nadzieję swoje, potyka się i. 
swojemi chorągwiami, których niechciał czekać; z temi się 
dopiero złączywszy, tak się o Litwę silnie otarł, że Poganów 
owych na głowę poraził. Od tego czasu żartem miedzy kawa- 
leryą zwany był Pierzchała, że pierzchnął z pot\czki , i przy- 
daje ten autor, że ten Rościsław był Praejeclus Plocensis, 
de ea familia^ (jiiue defert Columnam, seu Ruchiim scacn- 
lein pro insigni ^ et c.rinde familiae suue nomen indidii ; 
tinde alii vocantur Pierzchały , alii Rocitowie ^ a primo pu- 
rente Roc/i nominato. Z tego, co się z tego autora mówiło, 
poznać, że herb Roch dayynlejszemi czasy zwano Kolumną. 
Druga , a ponieważ ten herb ma i drugie nazyyisko Piei*zchała : 
bo go tak zowie Statut Łaskiego ^ gdy powiada, że na sejmie 
Hrodelskim, jeden z Panów Litewskich przezwiskiem Uau.\a, 
wziął na siebie i na sukcessorów swoich herb Pierzchała, że 
tego imienia nabył , nie od kogo innego , ale od Rościsława 
tego Pierzchały. Biel. fol. 164. 

Klemens biskup Płocki , o tym Długosz w Historyi swo- 



118 Koch. 

jej pod trokiem 1333. tiik in(n\ i : Clemeiis Praeposili/s Plo- 
rcnsis^ Floinano de Kościelec in Episcopatu Płoccnsi suc- 
cedit , fuit nobiłis de donto cl familia Pierzchała , (jtiae 
jUaisclialcti/n scacalem deferl pro insigui ^ ulias Hoclium. 
Ilocca zaś, w Włoskim języku, liaszlę albo wieź;j znaczy. 
Ten Klemens, od Janislawa arcybiskupa Gnieźnieńskiego po- 
święcony, skoro sobie Kazimierza Króla, mniej |)rz\cliylnea'o 
swojej elekcji , przejednał ; na której stolicy lat dwadzieścia i 
Irzy zapracowawszy, odpoczął yy roku 1358. Łubieński in 
1'^ilis Episcop. Płocen. Do tegoż licrłiu niektórzy pociągają 
Wernera biskupa Płockiego, ale Mcdlug zdania daleko więcej 
pisarzów, był berbu Róża, gdzie i ja o nim mfiwiiem. O Sta- 
nisławie także z Pawiowa Pieizciiała, biskupie Płockim, pisa- 
łem go pod Pawlowskiemi Rochami, ten był z ojca Mroczka 
z Gnatowic urodzony : z!ąd Okolski Mi-oezków pod herbem 
Roch położył : ale to Imię jego , nie nazwisko famllji. Ale- 
xandra Kolumnę biskupa Margarilańsklego , wspomina Ery- 
dri/chow. in Hijncint. fol. 119. Cromer in sita Polonia^ po- 
wiada, ze ojciec jego był herbu Pierzchała, luboe potem i jemu 
i bratu jego nowy herb nadany, o czem siib litera C. 

Prokuir Wioch Kolumna , biskup Krakowski drugi , we- 
dług Starował, in f^itis Episcop. Cracov. fol. 4. ten od 
Jana XVI. Papieża poś\vięcony, i do Polski od niego wysłany, 
chcąc zadosyć pasterskiej swojej iunkcyi uczynię, Ayiele z sobą 
ksiąg, jako i ludzi mądrych z Rzymu sproyyadzil, któremi 
dyecezyą swoje zagęściwszy, siła balwocliwaleów, takiemi ope- 
raryuszami , do wiary katolickiej nawrócił, nawet młódź Pol- 
ską , przy dworze swoim chowając , i świątobliwą im dając 
edukacyą , gdy potem dorósłszy, ducłiowny stan sobie obrali, 
miał z nich zdolnych do pracy koto o\yieczek swoich pomocni- 
ków; tak przez lat dziesięć koto trzody swojej chodząc, przy- 
kladnem życiem, ludzkością i)rzedziwną, wszystklcli do siebie 
nęcąc, szczerością samą mówiąc, gorliwie o honor się Boski 
zastayylając , |)rzeniósł się po zapłatę sw^-ch zasług, w r. 996. 
w katedrze Krakowskiej pogrzebiony , niąz zawsze w życiu 
wesoły, I żadną przeciwnością nie pomieszany, książki swoje 
katedrze tamecznej przy śmierci odkażał. 

Tegoż wieku , jako pisze J\ojułowicz w Historyi Liteia- 
skiej, Palemon , albo Libo, z Prosperem Cczarynem, obadwa 
Kolumnowie , to jest kolo roku Pańskiego 990. z Wtoch od 
Jnsubryi, czyli Liguryi , albo lictruryi, przybyli do pustyń 
Litewskich morzem, w komitywie pięćset ludzi, kędy Palemon 
założył miasto od swego imienia Liba, od którego potem zna- 
czna kraina przezwisko swoje yyzięta, to jest LIbonia, a teraz 
LIwonIa. Wystawił i drugie , na pamiątkę rodu swego, i na- 



jKoeli. 



119 



zwał Roinam novam, a z czasem Romnowne nazwane. Trzecie 
niiaslo zalozyf Erraj^olc, to jest Errantium Colonium. Tamże 
potomstwo zostawił, które nieustało pr^ulzej , az na Men(log'u, 
pierwszym i ostatnim Królu Litewskim. Genealogią jego po- 
łóż*^, gdzie się l)<;dzie mówiło o ksi.iżętaeh Litewskich; tu tym 
czasem dosyć niech będzie , to przytoczyć na zaszczyt Koln 
mnów domu. 

Herhoivni. 

Larysz^ 

Leśmows/ii, 

Łącki, 

Łukoiiiski kniui^ 

31yszczyński\ 

yudolski\ 

Oborskie 

Pawłowski, 

Pęczycki, 

Pierzchała^ 

Przecie/. \Vvsoccv w księztwie Lilcwskicm, wediiig /ł'.v. 
Kojałowicza ^ Kolumnę w herbie noszi| , ale między dwiema 
płomieńczykami , a w hełmie trzy pióra strusie. Prowanów tu 
kładą nasi pisarze, ale i ci inszym kształtem hi'rl) noszą; mó- 
wiłem o nich pod literą P. 



Bielicki, 

Bruleński, 

C/iorązyczewski, 

Chraptewski, 

Cieciszew.ski, 

f^zosnowski, 

Dauksza, 

Głowiński, 

Iileinbowski, 

Kozucliotvsld, 



Pogroszewski, 

Pruszkowski, 

Tokarski, 

Turoiaski, 

Lmiastoivski^ 

ff^ałewski, 

ff^iszowaty, 

ffysocki, 

Zubokłicki. 



ROCH 3tio 




HERR. 



O herbie Roch 3tio pisze Okol. tom. %. f. 620. |)owinny 
być trzy gradusy, ale od dołu mniejsze, a u góry większe, 
czyli raczej, trzy wręby, ile ze jeden od drugiego oddzielony: 
aa najwjzszyni z nich lilia, takaż druga na hełmie, ale bez 
wrębów *) : początków tego herbu nikt nie opisał; mnie się zda, 
ze od Kazimierza IIL Króla Polskiego nadany w zasługacii 

') Podług późniejszych autorów , pole powinno być czerwone , lilia 
i wręby srebrne. — P. W. 



120 liocSicicki— liodziewicz. 

Kopciuszkowi, którego i >v dobra opatrzył Siechnowice, a Król 
Alc.\an(ler przydał do tego Leniewice i Stupiee, w wojewódz- 
twie Brześeiańsklein. 

Herbów ni. 

Hurko, — A'a/'s:a, — tiościuszko^ — Rosudowski. 
Ze siy Rosudowsey i Hiirkowie tvniźe lierbem pieczętują, 
miałem informacy;}, atoli Hurków lierb , h'n/ałowicz Haka- 
mi zowie. 



ROCHCICKI yZ^^^^^^^^^^t ^ HERB 




Sroka w prawą tarczy obrócona całą sobą, na gałązce su- 
chej , lezącej na ziemi , stojąca , w polu czerwonem , Ijyc po- 
winna; tak ten herb opisuje, Biei. Jol. 735. Oko/, łom. 3. 
Jol. 1(56. hełmu jednak tego herbu nie opisał; przydaje lamze, 
że rycerzowi Sroka nazwanemu , w krwawych zasługach na- 
dany, zkąd też herb ten Sroeznik zo\yie tenże autor: tym się 
herbem pieczętują Rochciccy , z których^ jeden według świa- 
dectwa Biel. fol. 735. Jan Rochcieki Ślęzak, posłował od 
3IjL\ymiliana Cesarza do stanów Litewskich, starając się o 
koronę Polską. Jci'zy Rochcieki, miał córkę Zofią, którą wj- 
dał za Zbigniewa Bobrownickiego : taż czy insza była za Ję- 
drzejem Dzierżanowskim. 

Kociinirski herbu łiorczak, w województwie Ru- 
skiem. N. Rocimirski, którego żona Przerębska kasztelanka 
Sieradzka. 

Kodecki Aerbu Jastrzębiec , w ziemi Chełmsldej i 
Przemysłkiej. Jan ale Robecki napisany, marszałek Mozyrski 
w 3Iiriskiem 1674. 

N. Rodecki w r. 1790. ohor.TŹy Lwowski z Stnirsk/pj trzech miał 
synów: Wincenty zostawił potomstwo — Jacek i Franci- 
szek bezżenui — i córki dwie, Jadwiga niezamężna i Maryanna 
za Janem Bobrowiczem. — 

^RoA^iewiC^ herbu Łuk napięły, w powiecie Oszmiaii- 
skim. Seweryn Rodziewicz, służył w wojsku pod usarską cho- 
rągw ią. Franciszek pleban Lepelski , Iiojałowicz in JIS. Są 



Rosrala. 



121 



i Rodkiewiczowie w Mińskiem, 3Iikohij 1648. Stanisław Ro- 
(iewicz w Żmudzi 1621. 3Iarfiu Franciszek 1(;97. 

W r. 1778. Tomasz Rodziewicz rotmistrz Bracluwski. - — Jan 
rotmistrz także Braclawski. — Józef podkomorzy Trocki. — 
Jerzy sędzia ^odzki Kowieński. — Teodor horoduiczy Piń- 
ski. — hj-asicki. 



|{0(;.VLA 




II i: KB. 



Tarcza herbu teg^o na dwie części wzdhiż przedzielona, 
j)o prawej stronie jej, powinien l)vc róg' jeleni czerwony, w 
polu białem , po lewej w polu czerwoncm róg- bawoli szary : 
tak g-o opisuje. Paproć, w Gniazdzie fol. lOO^i. O herb. 
fol. 515. Okol. tom. 2. fol. 600. luboe ten autor, róg jeleni 
w polu czerwonem , róg bawoli w białym składa : jakoś i Pa- 
procki ., Ul obserwacy.-j przydaje , ze niejednakowy kolor u 
wszystkich familiantów w tym herbie; na hełmie tez same 
rogi, tylko że przemienione; bo bawoli powinien byc po pra- 
wej stronie, jeleni po lewej: file jnoti/ fol. 79. Biel. fol. 438. 
przecież powiada, ze róg nic bawoli, ale żubrzy byc powi- 
nien. Ztemwszystkiem Zygmunt August Król Polski , w liście 
swoim danym famiłji Zawadzkich, zowie go bawolim. Na to 
si«; wszyscy zgadzają, ze z Niemiec ten herb do Polski wnie- 
siony, czy to j)i'zez Rogalów, czy przez Biberszteinów, którym 
znać, ze za jakieś kawalerskie dzieło, potem drugi róg przy- 
dano, i Rogala nazwano; miało się to dziać w roku 1109. 
za Bolesława Krzywousta ksiązccia Polskiego , gdy albowiem 
ten Pan powracał z Pruskiej i Pomorskiej expedycyi , stanął 
pod Raskami, gdzie gdy dla rozrywki książęcej, różnego zwie- 
rza prezentowano , a między niemi bawoła , ten rozjuszony, 
wszystkim impetem leciał na Biberszteina odważnego rycerza, 
nic się tern nieustraszył mężny Bibersztein , i owszem pochwy- 
ciwszy bawoła za róg, tak mocno skręcił, aź róg mu jeden 



122 



Rogala. 



złamał : co widząc Krzywousty , do dawnego z przodków 
swoich jelenieg-o rogu, bawoli mu w lierbie przydał. Paproć. 
Okol. A że u Niemców Ibersztein znaczy kamień Żarnowy, dla 
tego na pamiątk<^^ tego , któryś z sukcessorów jego , czy tez 
tenże sam w Mazowszu osiadłszy, założył Żarnów, Zawady, 
Grudowsk, Rublesz, Nowesioła, z których włości potem po- 
tomstwo się jego pisało. W^ tymże Mazowszu zdawna w wiel- 
kie dygnitarstwa kwitnęli , jako wspomina z listów staroda- 
wnych Paprockie Pomścibora dziedzica z Mnachnacin , ka- 
sztelana i stiirostę Ciechanowskiego i Prasnyskiego w r. 1240. 
Daszka albo Damiana Rogalc, wojewodę Mazowieckiego w r. 
1250. Piotra starostę Bobrow-nickiego w roku 1340. z przy- 
wileju klasztora Strzeleckiego. Scibor z Samchocina, mar- 
szałkiem był u książąt Mazowieckich. N. Rogala kasztelanem 
Gostyńskim w roku 1377. Statututn Masov. fol. 67. Jan ka- 
sztelanem Inowrocławskim 1402. r. Cromer Uh. 16. Marcin 
tamże kasztelanem 1415. jakom dowodził w pierwszym tomie. 
Jan scholastykiem Szkalmirskim 1460. Starowol, in J^itis 
Episc. Cracoinen. pod Sienieńskim. Jan wojewodą 3Iazo- 
wieckim w roku 1453. Statut. Masov. fol. 94. i 97. i 122. 
pisał się z Wągrzynowa, córka jego Dorota, była za Jakóbem 
Boglewskim, Biel. fol. 438. MS. de viris ilhistribus po- 
wiada, że Dyonizy i Lascaris , hrabiowie z Iberszteinu, byli 
przodkami tego herbu. 

He rboion i. 



Beck, 
Bolko, 
Chądzyńskie 
Charmański^ 



Ch 



rżano 



wski^ 



Chynowskij 

Cielemecki, 

Duczymiński^ 

Iwanowski, 

Jarzecki, 

Jezierski, 

Jutrowski, 

Kałuski, 

Kamiewski, 

Kiełpiński, 

Kobrzyński, 

Kocieński, 

Koczorowski, 

Kolczyński, 



Ko liczko wski, 

Kosiński, 

Krasicki, 

Krasowski, 

Lewicki, 

Lewoniewicz, 

Lipski, 

Loka, 

Łapanowski, 

Loski, 

Machnacki, 

Mandywel, 

Marszeivski, 

Mirostawski, 

Modrzewski, 

Niwicki, 

Odrzywolski, 

Orczyński, 

Orzechowski, 



ski, 1/ 



Pan/szewski, 
^^ilchowski, ^^~ 
^^ Poruszewsl 
Poroalski, 
Przeciszewski, 
Punikiewski, 
Ręczajski, 
Rembiewski, 
Rogala, 
Rogaliński, 
Rogalski, 
Rokicki, 
Rozwadowski, 
Rudgierz, 
Sieciński, 
Skromowski, 
Skulski, 
Sobeściaiiski, 
Swaracki, 



Koi^ala— Rogalluski. 1^3 

Targowski^ (Jwiliński, Żarnoioski^ 

Tchorzewskie ff^ągrocki. Zawadzki, 

Trembiński^ fł^asilewski^ Ze/iibocki, 

Troszyński, H^ęgrzynowski, Zernicki. 

Trzylatkowski, Jl^essel^ 

Turski, Zaborowski, 

Diiiiczewski , Kuropatnicki , i Małachowski jeszcze następującym 

familiom herb teu przypisują : 

Piłko, — Radziejowski, — Skomowski, — hVydrażewski. 

Nie wszyscy jednak, tu położeni, jednakowo tego herbu 
zażywają : a najprzód Iwanowscy w jjowiecie Orszańskim, 
miasto łiawolego rogu kład;} łosi, pole tarczy jednostajne i nie- 
przedzielone, a w liełmie trzy pióra strusie. 3Ianteuł'eltowie, 
na liełniic gryfa noszą , w prawy l)ok ol)róeonego , z łapami 
przedniemi do góry i skrzydłami, inni dwa skrzydła, rozcią- 
gnione w górę, składają na łiełmie. Na nagrobku marmuro- 
wym w Warszawie Jana Horłeniessa , widziałem dwa jelenie 
rogi na tarczy, prawy róg- był w złotym polu, lewy w czar- 
nym. Tu przydajf;, na zamku m' Sttirembergu , na tablicy ka- 
miennej |)od jeleniemi rogami, w roku 1420. tak podpisano. 
Dux Albertus , jaculatus est cervum , qui hoc cornu gęsta' 
bał, unogue ictu sepfem vulnera injlixit; eodem tempore 
Ceroiis, f^enator , ecjinis , et canis crant sani oculo sinistro, 
dejtro omnes caeci, koc tesfantor vin\ Jheminae , et pueri 
tJi arce Stareinbergensi. ^V Węgrzech dom możny, który się 
pisał z Studzianncj \Aody, tegoż herbu według Paprockiego 
zażywał , ale na hełmie między rogami nosili Gawrona : jedna 
z teffo domu hvła za Działyńskim. 

Rogala herbu Rogala, w ziemi Wizkiej. Bartłomiej 
Rogala dziedzic na Sokołowie i Gotkowie , 3Iaeiej i Wojciech 
bracia rodzeni, z tych Bartłomiej zszedł bezpotomny, Maciej 
z Anny Drozdowskiej spłodził syna Jędrzeja. Wojciech zaś 
Pikulski nazwany, na Rusi osiadłszy, z Anny Podsędkowskiej, 
zostawił Pawła Pikulskiego , ten z Krystyny Garnkowskiej, 
syna miał Ale.\andra , i córek trzy, Eleonorę, Katarzynę, 
i Annę. 

Kogalińsfei /ie/'/»?^ £o</;ifl , w Wielkiej -Polszczę, ei 
się piszą z Dzwonowa. Jakóba z Dzwonowa Rogalińskiego, 
wypisał nagrobek Starotvol. in Motmmen. z katedry Poznań- 
skiej, był to mąż wojenny, zszedł z tego świata w roku 1647. 
podobno miał za sobą Annę Konarską. Jan z Dzwonowa, z 
Szołdrskiej synowie jeg^o , Jędrzej, który w Prusiecli mężnie 
i odważnie czynił, drugi Ale.\ander, ten się był złączył z Do- 
mami Godkowskich, Zdzarowskich , i Jabłonowskich, Hiero- 
nim. Czacki kazanie, Sławna wszystkich cnót korona. Wla- 



/ 



124 Rog:aliu»$ki — Rogaski . 

dyshiw na Smoli liuh, Czeluścinie, Zdzętawacli dziedzic, po- 
słował na konwokacNą 164S. miał za sobą Jadwisc 3Iieszko\v- 
skfj, kióra mu iiiuarta 1652. on zaś potem został kasztelanem 
jNakielskim , ^4cta Castren. Posnan. 1664. Anna kasztelanka 
Nakielska była za Krystyanem Kierskim kasztelanem Roj^oziń- 
skim. Kazimierz brat Władysława kasztelana, fundował 00. 
Reformatów na cudownej Alwernie, przy Woźnikach, miał 
za sobą xVnnę z Brudzewa Mielzyńskfj 1665. Franc. ff^ierusz-, 
kazanie na pogrzeb. Żeglarz fortuny. Macieja z Zofji Za- 
krzewskiej syn Józef 1701. Stanisław pisarz ziemski Poznański 
1699. zona RIeganowska. Kazimierz, zona Teresa 3Iarszew- 
ska. N. pojijł Teresi; 3Iiaskowską. Maryanna \mo voto była 
za Stefanem Domiechowskim , 2do za Alexandrem Psarskim 
l)urgrał)ią Kaliskim. 

Kasper Rogaliiiski w r. 1787. wojewoda Inflantski, starosta Na- 
kielski. Brat jego Józef kanonik Poznański, proboszcz Wschow- 
ski , nu-jż uczony. Jest w druku jego księga doświadczeń fizy- 
cznych. — Trzeci brat Stanisław kasztelan Kogoziński w r. 
1779. później w r. 1784. kasztelan Międzyrzecki. — Krasicki. 

Rogaliński herbu Rogala.^ w Kujawskiem wojewódz- 
twie, Ale.\ander eześnik Inowrocławski, miał za sobą Elżbietę 
Zeruickjj, z któnj córka była Urszula, wydana za Franciszka 
Kowalskiego. Katarzyna Rogalińska 3Iacieja Wybranowskiego 
małżonka. 

Rogalski herbu Rogala. Kojał. in MS. pisze o nieb 
w księztwie Litewskiem. Ralcer Rogalski Soe. Jesu, kollegium 
Wileńskiego i akademji rektor, św. tłi. doktor. Stanisław w 
powiecie Grodzieńskim 1674. N. była za Maciejem. Frąckie- 
wiczem eborązym Nowogrodzkim. Kasper pisarz ziemski Czer- 
ski 1648. 

Rogaski herbu Nałęcz, w Łęczyckiem województwie. 
Dobek na Rog^aszycacb dziedzic, w roku 1436. pi<;c grzywien 
za|)isał do ołtarza S. Mikołaja w kościele Ostrzeszowskim. 
j^źcla Cas/ren. Ostrzeszor. Szymon 1629. ^Icta Castr. Vie- 
lun. 1629. Anna była za Janem Masłowskim. 

Rogaski herbu Rola, w Łęczyckiem województwie. 
Waicryan RogaskI , o którym Starowol. in Bellat. Sarmat. 
f. 223. tak mówi : Edoctus ab Alexandro Lissovio instrucla 
acie pędem sensim, quasi melus causa referre, aut conve7'sis 
ordinibus fugae speciem 7-ecedendo euhibere, et mnx quasi 
reparata fronte , ingruenlibus hostibus obsistere. Quare et 
in f^ulnchia cum Zolkiwio., contra Turcas strenue se gessit. 
Inde in Ilungariam abiii , a Georgio Humanay accersitus., 
cum Gabriel Betlemius Transyloaniue Princeps , cum aliit 
haerelicis .f ud f^iennam castra metaretur; igilur ad llume 



Rograszewski — Rogowski. 1^ 

niam dtiobus iiiillibus Coxacorum, ioalidissimum Hnngarorum 
exercitum pro///gavłt, et occisis ex iis sepiem millibus et 
quadringeiitts ^ nd 3I/c/iałoveciam exerciliim cit/s itineribus 
proinovil y nbi nobilitas fere tota Transihmnica, cum septiii- 
gentis eąuitibtis se tncluserat : his igiftir per deditioneni 
acceptis , Cassoviam usijue ferro et igni cuncta perrastmis 
processit ^ alque inde in Poloniam rediit. Atoli Piasecki 
Chroń. f. 323. pod rokit-iii 1619. najprzód powiada, ze temu 
Polskiemu jimakowi, Jan imię było: potem, ze miał z sobą 
w ten czas ludzi do boju ośm tysięcy Lissowczyków, ze po 
zbiciu pod Humenią Stefana Rakocego z wojskiem od teg^o 
Rogaskiego, z Posonium miasta wszystka si«; szlachta Węgier- 
ska , która się była na elekcyą nowego Króla zjechała , do do- 
mów swych rozeszła, ze Gabor Retlem, obawiając się po tej 
porażce swoich, zęby na niego Rogaski nie uderzył, od Wie- 
dnia i oblężenia jego ustąpił; tak męztwem tego kawalera, i 
Wiedeń z niebezpieczeństwa wybrnął , i korona Węgierska 
przy Cesarzu Ferdynandzie zupełnie utrzymana. 

Ro^iiSZPWSki. Adam Rogaszewski arcbidyakon Ku- 
jawski i kanonik Łęczycki, w Gnieźnie pogrzebiony, Starowol. 
N. miał za sobą Annę Silnicką. 

Bo^ilislii* Władysław Rogiński chorąży Parnawski, 
w powiecie Oszmiańskim 1674. 

Rogoliliski herbu Rawicz, piszą się z Woli Rogoliń- 
skicj. N. Rogoliński podczaszy Rełzki, zona jego 3Iaryanua 
Stradomska. N. 3IIkułowskiego Stanisława herbu Drzewica, 
małżonka. 

Ito^on^ski herbti Abdank, w Radomskim powiecie. 
Felix Rogowski opat Sieciechowski, którego nagrobek wypisał 
O kolski. 

Rogowski herbu Działosza. Jeszcze pierwszemu przod- 
kowi domu tego i herbu, od Rolesława Krzywousteg^o monar- 
chy Polskiego, w zasługach nadany był Rogów, w roku 1140. 
z którego potem długo się potomkowie jego pisali , aź tez od 
tychże dóbr Rogowskimi zawołani. Z tego domu Paprocki 
pisze, ze był Hincza z Rogowa kasztelanem Sieradzkim, tv 
Gniazdzie rok położył 1190. o herbach rok 1260. ale w obu 
miejscach pomylił się, i Oko/ski za. nim poświadczając: bo to 
później było. Hynek z Rogowa, którego straży powierzony był 
Król Jagiełło pod Grunwaldską potrzebę z Krzyżakami, jako 
świadczy Biel. fol. 297. a przedtem posłował do tegoż Króla 
z innemi, zapraszając go na tron Polski 1.399. Biel. ful. 283. 
był potem, według tegoż świadectwa, podskarbim koronnym, 
jakoż tak się |)odpisał w roku 1400. na liście Króla Jagiełłą, 
danym kościołowi Leżajskiemu , u Nakiel. iv Miechov. f. 69. 



120 Rogowski. 



Jakób Nadobny z Rogowa herbu Dzialosza , o którym Biel. 
fisze Jol. 337. i w iiastępujijcyin , gdy w potrzebie z Śwldry- 
giełlem , pod Łuekieni zgin;}!. Hincza z Rogowa kasztelan 
Rosj)ierski , u Łaskiego tv Siat. fol. 82. tenże juz kasztelan 
Sieradzki i podskarl)i koronny w roku 1457. Ibidem fol. 65. 
ten Spytka Melsztyiiskiego Leliwezyka, gdy Korezyn najeclial, 
i niektóre wiolencye porobiwszy, za miastem obozem sic; poło- 
ży! , z nadwornemi królewskiemi ludźmi natarłszy na niego, 
zabił, Biel. fol. 358. w roku 1455. komissarz królewski, o 
pokoju traktował z Krzyżakami. Cromer 1. 23. Biel. f. 407. 
Tenże czy Inszy Hincza z Rogowa, kasztelan Sendomierski, i 
podskarbi koronny w roku 1468. dobra klasztora 3Iicebow- 
skiego, rózneml długami ol)cl;jzone, swoją szkatułą oswobo- 
dziwszy, temuż klasztorowi szczodrol)lIwie oddał; na szpital 
S. Jadwigi na Stradomiu przy Krakowie, wi«^Hej niz tysiąc 
ośmset czerwonych złotych wydał, zęby mu był dochodów ro- 
cznych przyczynił; ołtarz Przemienienia Pańskiego w katedrze 
Krakowskiej wystawił I uposażył. JSukiel. in 3Iiechov. f. 570. 
w której kaj)licy widzieć podzlśdzień Hinczów nagrobki. Prze- 
wodnik fol. 11. W Kole miasteczku, w starostwie swojem, w 
dyecezyi Gnieźnieńskiej, 00. Bernardynów fundował, kościół 
wymurował , i wielką część klasztoru , pod tytułem INawIedze- 
nia Najśw. Matki, f^ading: in ^^nnal. 1. Min. 1446. hmaw. 16. 
Kościół także S. Agnieszki w Krakowie, i klasztor Panien Ber- 
nardynek J>rzy nim, jego kosztem stanął. Idem 1465. num. 24. 
Komissarzem był do traktatów o j)okój z Krzyżakami. Cromer 
Uh. 25. Biel. fol. 433. Alexander Hincza, wojski MIełnIcki, 
starosta Łosicki, poseł na sejm 1569. Constit. fol. 172. Hin- 
cza de Rogów starosta Brzeski 1390. Stryjków, lib. 13. c. 7. 
Hincza Mikołaj w ziemi Mielnickiej 1674. 

Roi^^o^rski herbu Jastrzębiec., w województwie Beł- 
zkiem. Seweryn Rogowski podstarości Chełmski , poseł na 
sejm 1618. zfeamtąd deputatem naznaczony na trybunał Ra- 
domski. Constit. fol. 4. Wawrzeniec miał za sobą Zofią Stę- 
pkowską. Samuel podczaszy Chełmski 1640. 3IIkołaj i Szy- 
mon 1674. N. miał za sobą Jadwigę Grabionczankę. 

RogOifski herbu Nabrani., w województwie Krakow- 
skiem, jednejze dzielnicy z Porębskiemi. Zygmunt z Zagórowa 
Rogowski , stolnik Parnawski , miał za sobą Barbarę Morską, 
z niej syna Stanisława 1700. 

Ro^^owski herbu Sreniawa bez krzyża. Z tym her- 
bem widziałem ])ołoźony nagrobek, w kościele Toruńskim u 
00. Dominikanów Reginie z Rogów Bilińskiej. 

Ro^o%vski herbu Szaszor , w województwie Raw- 
skiem. Stanisław Rogowski w ziemi Warszawskiej 1674. Jan 



Rogowski. 1^' 



w Żmudzi. >. Rogowska, Prokopa Lipskieg^o kasztelana Ro- 
g-oziiiskleg^o małżonka, ale ster/lis. Paprocki I Okolski kładą 
tu Olbiega z Rog;o\va, męża znacznego, któiy byt hetmanem 
u W^Itolda ksiąźęcia Litewskiego , svn jego Olbieg kasztelan 
Rawski, w roku 1465. dziedzic na Rogowie, Kalinie, Olszy, 
Rawicy, Rrono wicach , Rapotach, ^Vągrach, Mrogi, którego 
potomstwo zeszło bez sukcessora pici nięzkiej , więc z córkami 
fortuna w cudze domy poszła, od niektórych zostali Rogowscy. 
Z których był Stanisław Rogowski komornikiem u Króla Ste- 
fana, mąi wielkiego serca, pod Pskowem u szturmu, pod wiel- 
kiemi Łukami , pod Pieczarami : Tur(»whj z Koryckim wziął 
w niewielkim poczcie. \. miał za sobą Kozierowską. 

O tvmże domie starożytnym i w ksicztwie 3Iazowieckiem rozkrze- 
wionyni , świadczą tranzakcye liczne w aktach grodu Warszaw- 
skiego , z tych niektóre tu tylko umieszcza się. 1598. r. feria 
secunda post dominicnm Jiibilate in curia regia Varsaviensi , No- 
bilis Joannes ci Staiiislaus Rogoicscy fratrcs germani , olim gene- 
rosi Słanislai de Kopona Jilii , dicisionem bononim Kopona , et 
Wola Zolwiuska, approbant. 1664. anno Sabbatho post festum 
Natiritatis S. Joa/inis Baptistae Generosus Stanislaiis Rogowski 
rotmagister Saci-ae Regiae Majestatis , et Catharina generosi 
Georgu Mirski p.rcubiarum Magni Ducatus Lithra/iiae praefecti 
Jilia mutuam adińtalHatem inscribiini , ci/jiis oblata in castro Ra- 
fciisi 1670. anno. Item 1693. anno feria se.r ta post festum S. Mar- 
garethac V. et M. in curia regia f^arsaciersi Gener. Stanislaus 
Rogowski rotmagister S. R. Majestatis , generosis Joanni Ro- 
gowski fHo suo bona Paprotnia in palatinatu Raven. Donat. Item 
1694. die 5. .iprilis, między W. JPP. Franciszkiem i Katarzvną 
z Gulczewskich Bienieckiemi z jednej , a Wielmożnym JP. Janem 
Rogowskim z drugiej strony inlercyza ślubna. Cujus contractus 
nuptialis in castro Crasnostaciensi 1694.y?'r/ff ter tia post Domini- 
cam Palmarum Roboratio. Item 1734. in castro f^issogrodiensi 
feria tertia pridie festi S. Michaelis sub interregno . Magnificus 
Josephus Rogowski Venator Varsaviensis olim Joannisfilius, Ma- 
gnifcae Annae de Kobylnickie consorti suae summam 32,000 FI. 
Polon, inscribit. Tychże mutua adritalitas 1734. anno Sabbatho 
antę festum S. Thomae , in castro f^issogrodiensi. Z tvch i innych 
dowodów autentycznych okazuje się, iź Jan i Stanisław Ro- 
gowscy, bracia rodzeni, byli synami Stanisława z Kopony i 
fFoli Zołwiitskiej dziedzica. Od których Stanisław z Katarzyną 
Alirską slrażnikowną Litewską spłodził Jana, ten z Katarzyną 
z Gulczewskich Bieniecką, miał syna Józefa chorążego War- 
szawskiego , który z Anną Kobylnicką spłodził dwóch synów : 
Iwona Rogowskiego biskupa Kameceńskiego , suffragana Cheł- 
mińskiego, i Romana cześnika Warszawskiego, córek trzy: 
1. Teresa zakonnica u Bernardynek w Warszawie. 2. Felicyanna 
za Szymonem Miszewskim sędzią ziemskim Wyszogrodzkim. 3. Ju- 
styna za Tomaszem Damięckim generałem adjutantem komissyi 
wojskowej. — Roman Rogowski syn Józefa chorążego War- 
szawskiego , z Anny Kobylnickie; spłodzony , cześnik Warszaw- 
ski , kawaler orderu S. Stanisława, wszedł w śluby małżeńskie 



128 Rogoyski — Roguski. 

Iwo roto z Maryanną Młocką slarościanką Zakrocz^ansk.-} , z tą 
sterilis. 2do roto z Katarzyną Bromirską chorąźanką Płocką, z tą 
zostawia syna Ignacego, i córki dwie: Maryannę , i Cvi'vlU'- 
— Heraldyka lVielądka. 

Kogoyski herbu Brochwicz na Szląsku ; takim i;a 
kszlałłcm zażywają , jako i Oroscy. 

Ifo^oziliski herbu Ahdank^ w województwie Siera- 
dzkiem. Jan z Rogoźna Patruus Clenodiatus W iueencyanny 
Lezeńskiej Mojewodziny Brzeskiej Kujawskiej , starośeiny Ł<;- 
czyekiej 1484. Acta Terrestr. Lancie. Stanisław Rogoziński, 
podstarości a potem podkomorzy Sieradzki , Conslitut. 1590. 
f. 003. umarł 1610. w katedrze Krakowskiej , przy zakrystyi, 
pochowany z tablicą marmurów.-}, miał za sobą Elżbietę Pu- 
ckownę, z którą potomstwo zostawił. Gabryel brat jego, miał 
w Krakowskiem dobra Glewiec i Gniazdowice. Acta Castr. 
Cracov. 1585. ten z Wądzonowną , zostawił córki , i syna 
Jana burgrabiego Krakowskiego, ten z Dorotą Biskupską pod- 
komorzanką Ł<^'czycką, tylko córkę spłodził. Baranoivskt. Kon- 
stancya Adama Sławińskiego, Helena Wawrowskiego, pisarza 
ziemskiego Kaliskiego, N. Jędrzeja Kwiatkowskiego, małżonki. 
Stefan 1670. z sejmu komissarz do granic. Constit. fol. 27. 
Jan z Łęczyckiego 1674. Marcin, Pavyeł i Jędrzej bracia ro- 
dzeni. Wawrzeńca syn Jan 1654. Jędrzej w Jazłowcu pogrze- 
biony. Mikołaj z kopiją gonił na weselu Zamojskiego z Bato- 
rowną. 

Rog,'Oziliski. Wojciech Rogoziński , dla nięztwa no- 
bilitowany na sejmie 1662. Constit. fol. 40. 

Rogliski herbu Abdank. Tak Roguskicłi jako i Ro- 
gowskich Abdanków , kładą nasi autorowie , ale podobno 
omyłką, o Roguskich , ze są tego herbu, mam pewną wiado- 
mość, i Kojalow. in MS. powiada o jednym z nich, ze osiadł 
w Połockiem województwie , inni są na Rusi i w Mazowszu. 

llo§;uski herbu Ostoja .^ w 3Iazowieckiem wojewódz- 
twie. Sylwester Roguski , Kujawski I Warszawski kanonik 
1580. Jędrzej pojął Katarzynę Jutrowską: synów z niej było 
trzech : Stanisław , Mikołaj i Jacek. Brat Jędrzeja Ale.\ander 
spłodził pięć córek: Annę Janowi Dobrzańskiemu, Katarzynę 
Jackowi Roguskiemu , bratu stryjecznemu, Barbarę Ruszlowi, 
3Iaryannę Samuelowi Niesiołowskiemu, zaślubione. Wojciech 
Roguski , rotmistrz królewski , pod Chmielnikiem sławny wo- 
jennemi dziełami , złączył się był dozpyotnie z Karśnicką , z 
której synowie zostali. Podobno są Roguscy herbu Trąby w 
Krakowskiem. 

Są także Roguscy w ziemi Liwskiej z Roguszyna starego. Z tych 
Piotr Roguski, syn Adama z 3Iaryanną de Piętki Sobolewską 
spłodził trzech synów: Macieja, Antoniego i Wojciecha, 



Rohoziński— Rojowski. 1*2!) 

i dwie cóbki; Maciej Roguski z Franciszką Ligocką, spłodził 
córkę Magdalenę. Antoni z Maryanną Daszkieu<iczow7ią zosta- 
wił dwie córki, Benignę, Eleonorę. Synów dwóch : AIexandra 
i Edmunda. Wojciecłi w zakonie Tryuilarzów. — Heral- 
dyka fFielądka. 

Rolioziiiski herbu Leliwa. Metryka Jl^ołyńska iv 
roku 1528. liczy ich między swenii ziemianami. N. Rohoziński 
miecznik Luhaczowski , pojął Maryannę księżniczkę Woronic- 
ckij , z niej były dwie córki, Blaryanna Czarnołiiska, a potem 
W^ojnarowska, i Konstancya za Jerzym Badkowskim , syn zaś 
Adam miał za sobą Iłowick.-j. Adamowi łowczemu Kijowskie- 
mu, Teofila Hulewiczowna, powiła synów dziesięciu, Mikołaja, 
Jana, Stanisława, Józefa, Franciszka, Jędrzeja, Michała, Pio- 
tra, Ignacego, i Floryana, córek cztery, Rozalią, \n>o v<>lo 
za Kaszewskim , 2</o za Kuleszą, Katarzynę, Dominikę i Bar- 
barę zakonnice. Bazyli i 3Iaciej 1632. Metryka JVotyńska 
Rohowickich tamże kładzie. Stanisław Rohoziński , stolnik 
Drohicki , miał za sobą Rozalią Peretyatkowiczow nę. 

W r. 1778. Jan Rohoziński wojski Łucki. — Józef komornik 
graniczny Nowogrodzki. — Jan hr. Krasicki z LedochowskicJ 
urodzony poj.-jł Rohozińską. — W r. 1788. Franciszek Ro- 
hoziński pisarz ziemski Łucki. — Jakób Wojski. — Krasicki. 

Rojecki herbu Trzaska, w Podlaszu w powiecie Brań- 
sklm , zkąd się tez Maciej i Adam Rojeccy, przenieśli w Kra- 
kowskie : od Macieja był syn Szymon , Adama zaś z Różyckiej 
herbu Doliwa, czterech synów zostało: Krzysztof zginął jtod 
Toropccm , 31aclcj I Jan dworsko się bawili, i Wojciech. Jan 
miał za sobą 3Iagdalenę Kocbowską. 

RojO¥VSl4.i AerAw Choleioa^ w ziemi Dobrzyńskiej, z 
Rojowa. Piotr Rojowski , z Zamojskim hetmanem w Woło- 
szech odważnie stawał , z pochwałą męzlwa swego od tegoż 
hetmana, 5/r/roM'o/*/7' wypisał jego nagrobek in Monum. Nie- 
którzy z nich osiedli w Podgórzu. Jakób cześnik Dobrzyński, 
sędzia kapturon'y Sendomlerski 1674. a potem kasztelan Wi- 
ślicki, zona jego Ludowika umarła 1704. córka zaś jego do- 
stała się w małżeństwo 3Iikołaj(łwI Krosnowsklemu wojewo- 
dzie Czernicchowsklemu. Bartłomiej podstarości Now omlejskl, 
miał za sobą Zofią Trzecieską 1683. Piotr pisarz grodzki Sa- 
nocki, Elżbietę Słuzewską. N. 3Iagdalenę Jelcownę. N, cho- 
rąży ParnawskI, 3Iaryannc Hańską, pisarzownę Lubelską. To- 
masz Franciszek starosta DrohowIskI, 1697. posłował na sejm, 
zkąd był deputatem do konstytucyl, Constit. fol. 17. miał zda 
mi się za sobą Teresę Łabęcką starościankę Kiszyńską, w'doMc 
po Mikołaju Ostrorogu staroście DrohoMisklm. N. Maryannę 
Łowiecką. Franciszek pisarz grodzki Sanocki , syn jego Józef. 
Katarzyna Michała Wojakowsklego zona. Maryanną kaszte- 
ToM viir. " 9 



150 Rokicki— Rokituicki. 

lanka Wiślicka Jana Drohojcwskief>;o , kasztelana Czernie- 
cliDWskiej^o , małżonka. 

Rokirki herbu Lubicz^ w ziemi Dobrzyńskiej. Woj- 
ciech Rokicki pod Pieszkowem odważnie stawał. Paprocki 
fol. 405. Jerzy pi"ob<tszcz Knrzelo^ski , kanonik Łowicki, 
młodsze lala w obozie polerował , dalsze na różnych peregry- 
nacyach w cudzych krajach , zk;jd powróciwszy, stan sobie du- 
chowny obrał : ołtarz Matce Boskiej w Łowiczu i ozdobił , i 
uposażył w roku 1629. co poznać z tablicy marmurowej, przy 
tymże ołtarzu wystawionej, z herbem pierwszym Lubicz, dru- 
gie zaś trzy, Pobog, Gozdawa i Łabędź. Stanisław w zakonie 
naszym, umarł w Bydgoszczy 1675. 

ICokieki herbu Rawicz , w Rawsklem województwie. 
Jan Pakosz Rokicki starosta Rawski , miał za sobą Jedlińską, 
starośclankę Zawichoską. N. miał za sobą Maryannę Ujazdow- 
ską. Adam w Rawsklem 1674. Ludwik I Franciszek w Clieł- 
mińsklem 1632. N. była za Bartłomiejem Gumowskim. N. za 
Buckim. 

Kokicki herbu Rogala , w Dobrzyńskiej ziemi ; są I 
w Biaetawskiem województwie Bokiccy, ale niewiem czy tego 
herbu. Mikołaj Rokicki poborca w Bracławsklem 1635. Con- 
stitut. fol. 3. Stanisław 1674. 

Rokifllicki hei^bu Nałęcz^ w Dobrzyńskiej ziemi. 
Jan z Bokitnicc Rokituicki starosta Rypieński, I Jakób cliorązy 
I starosta Dobrzyński, rotmistrz królewski 1674. posłował na 
sejm 1662. Constifut. fol. 2. Tenże czy Inszy chorąży Do- 
brzyński 1699. Kazimierz kanonik Płocki, deputat na trybunał 
koronny 1728. 

Rokitilicki herbu Praludzie., w Dobrzyńskiej ziemi, 
według- Paproć, i Okol. było dwóch l)racl rodzonych, rotmis- 
trzów sławnych, Jerzy i Waleryan Rokitniccy, z nich jeden 
w kslęztwie LItewsklem osiadł. Marcin mąż waleczny. N. miał 
za sobą 3Liryannc Szczawińską, M'dowę po Kallnkiewlczu, ale 
steriletn. 

Unńczewski w herbarzu dowodzi źe Rokitniccy w Dobrzyiiskiej zie- 
mi wszyscy są Prawdz/rowie a nie Nałęczowie, i przytacza, wy- 
ciąg z Okolskicgo , toż potwierdzający. Podług tegoż Duitczew- 
skiego wspomniany tu pod Nałęczami Rokitnickicnii : Jan z Ro- 
kitnice Rokitnicki , starosta Rypiński, byl syn Jako ba Rokifni- 
ckiego , chorążego i starosty Dobrzyńskiego , obadwa mieszkali 
w ziemi Dobrzyńskiej , i mieli tam swoje possessye znaczne, byU 
posłami na sejm. Wspomniony Jan Rokitnicki, svn Jakóba, 
pojiil za żonę Bogumiłę Dąbską , z którą spłodził Maryannę Ro- 
kitnickc-j. Ta Maryanna poszła za Mikołaja Podoskiego, wojewodę 
Płockiego , z którym miała synów : Józefa kuchmistrza Litew- 
skiego, Tymoteusza podkomorzego Dobrzyńskiego, Gabry-ela ka- 
nonika Gnieźnieńskiego, Franciszka starostę Rypińskiego, 311- 



Kokosoiv8ki— Rokosz. 131 



chała starost^■ Hobrownickiego , Ignacego starostę Zlotoryjskiego, 
Podoskicli. Teu Jakób ojciec, Jan syn, i JUaryanna Jana 
córka Ilokituiccy, pieczętowali się , byli i są od wieków do tych 
czas herbu Prawtlz-ic, a nie Nalęcs. Rokitniccy w ziemi Do- 
brzyńskiej żyjący, herbu Praicdzic, w swoich possessyach dzie- 
dziczą, mając wieś Rokitnicę w tejże ziemi. Tomasz Roki- 
tuicki stolnik Dobrzyński, i Kazimierz Rokitnicki archidya- 
kon Pułtuski , officyał Płocki , wsi Rokitnicy dziedzice , bracia ro- 
dzeni, w r. 1752. byli razem deputatami na trybunał koronny, 
obadwa w prawie doświadczeni i u przednich Panów apprendo- 
wani. Andrzej Rokitnicki cześnik Różański, quol a/mormn, 
tot mrritorum clarus. Walenty i Mikołaj Rokitniccy, pier- 
wszy miał źouc Ka»g-owskq , drugi IFalichnowską. Jan i Ma- 
ciej Rokitniccy kanonicy Płoccy. Jest ich więcej żyjących w ziemi 
Dobrzyńskiej. — To Diiiiczewski. 
Z tych Tomasz stolnik Dobrzyński był później kasztelanem Rypiń- 
skim, umarł 1781. r. — - Karol wojski Sierpski. — Krasicki. 

VioU.OHOWH\Li. hei^bu Glauhicz^ w Wiclkloj-Polszczc. 
Jakób Rokosowski , najprzód podsędek Poznański , poseł na 
sejm Lubelski 1569. Const. fol. 171. potem kasztelan Szreni- 
ski, podskarbi koronny, starosta Ostrzeszowski, umarł w roku 
1580. z Reginy Kościeleckiej , wojewodzanki Łęczyckiej, ge- 
nerałowny W^lelkopolsklej , zostawił syna jednego, i córki, z 
którycb jedna była za Łukaszem Rydzyiisklni , druga za Pio- 
trowskim podkomorzym Lwowskim. Stanisław z sejmu 1641. 
konilssarz do granic od Szląska. Constit. fol- 19. 3Iaryanna 
Pawła Grabsklco-o berbu Wczele małżonka 1700. 31areifi 
1710. Krzysztof w zakonie naszym, kollcglo Poznańskiemu 
część fortuny swojej zapisawszy, g^orjjco się na mlssy.*! do In- 
dy! prosił, atoli w roku 1660, młodo, dojrzały jednak w cnotY, 
przeszedł na wieczność w Poznaniu. N. Cbryzostoma Mar- 
szewsklcgo mal/.onka. N. miał za so])ą Annę Myclelską. 

Józef Rokosowski w r. 1778. kanonik Gnieźnieński i Poznański. 
— Franciszek stolnik Wschowski. — Tomasz wojski Gnie- 
źnieński. — Krasicki. 

Rokosz herbu Ostoja., w Krakowskiem województwie. 
N. Rokosz l)lskup Kamieniecki, który Dubanlewsklcb do berbu 
przyjął 1398. W tymże roku kwitnął Dobiesław Rokosz, kiedy 
mu Władysław Jagiełło na dobra niektóre nadał przywileje. 
Jan 1474. we dwudziestu sześciu kampaniach mężnie stawając, 
tę jeszcze większą z nicli \>'yniósł sławę, ze wszystkie zwyclę- 
zkle ł>yły. Jan sędzia Krakowski 1400. synów jego trzecli : 
Hlppollt, Wacław, 1 Konstantyn. Hlppollt miał za sobą Wle- 
logłowską, z której zostawił synów sześciu, Bartłomieja, Sta- 
nisława, Jana, Sebastyana, Hippollta i Piotra. Bartłomiej był 
trukczaszym u Jana Króla W^ęglersklego , miał za sobą Gliń- 
ską, i z niej potomstwo. Stanisław Jadwigę z Kurzlowy Ple- 
nląźkownę, starośclankę NowoŁargską; córek także z tej Wle- 

9' 



152 



Kokosz —Rokotowski. 



lof^łowsklej było pięć , Barbara za Sokolińskim, Dorota za Mi- 
kołajem Fararejein sędzią grodzkim Sanockim, Aj^nieszka za 
Aiikwiczem , Anna za Trzccieskim. Wacław bral Hippolila, 
odważny żołnierz w wojsku Węgierskiem , umarł w Warady- 
nie Burkułabem tamecznym. Konstantyn, trzeci brat, młodo 
zszedł z lego świata. Hieronim pojąi Annę Broniewskij koniu- 
szankę koronną, starościankę Przemyslką i Mednicką, z której 
l)yło potomstwo. Stanisław i Jan w okazyi z Kozakami pobici 
1638. z Lul)artowskiego kościoła, jednego z nich nagrobek 
wypisał Okol. Prokop z Brzezin Rokosz , złączył się był do- 
żywotnie z Krystyną Lutosławską sędzianką grodzką Sądecką. 
Samuel stolnik Miński w Lubelskiem 1674. Wacław 1639. 
Acta Castr. Cracor. 

Rokosz herbu Ilibrida. Ten herb tak opisuje MS. o 
Familiach Pruskich ; ma byc pół konia ku pr.awej stronie obró- 
conego , z nogami trochę do góry wspięlemi , i pół ryby od 
ogona, nad liełmem i koroną, także pół konia i pół ryby; za- 




żywają go w Pruslech Rokoszowie czyli raczej Rokusowie, 
znaczna jeszcze za Krzyżaków familia. Pisze o nich Paprocki 
o herb fol. 286. i Okolski tom. 2. fol. 472. ale ci obadwaj 
w herbie ich pół konia tylko kładą, a pół ryby niemasz. Prze- 
cież Paprocki i^owiada. , że powinno byd pół karpia od ogona. 
Z tej łamilji Rokusowna jedna była za Jakóbem Kostką, pier- 
wszym Panem na Sztembcrgu, starostą Lipieiiskim, druga za 
Samuelem Konarskim chorążym Pomorskim , trzecia za Rafa- 
łem Konopackim; pisali się ci Rokusowie von Zehfelden. 

WtolLOtowsitki herbu Prus \mo, w województwie Raw- 
skiem , atoli Rokotowskiemu deputatowi na trybunał Wileński 
w roku 1672. przyznają krzyż wierzchem na prawy bok tarczy 
nachylony , u spodu zaś drugiego krzyża , jeden koniec jest 
dłuższy niżeli drugi. Piotr Rokotowski w Wileńskiem 1648. 



Rokowski— Rola. 153 



Rok.olvskl herbu Topor. Paprocki w Sztambuchu 
świadczy o nich. 

Rokszyckl herbu Pobog, w Sieradzkiem wojewódz- 
twie , z Filipowskiemi jednejźe dzielnicy. Jakól) z Koniecpola 
Rokszycki , s(;dzia ziemski Sieradzki , mąź wstrzemięźliwy, 
przez całe życie swoje nie pil tylko wodę, umarł 1470. Romi- 
szowska córkę mu powiła , 3Iarcinowi Gomolińskiemu pisa- 
rzowi ziemskiemu Sieradzkiemu za.<lubion;} , i syna Jana cze- 
śnika Sieradzkieg^o , ten z Zofią Sławieńską spłodził Kryszto- 
porską, matkę Jana Krysztoporskiego kasztelana Wieluńskiego, 
Trices. lib. 2. Epigr. to jest, teg-o cześnika dwie były córki, 
z których 'Elżbieta dostała się w małżeńslwo Stanisławowi , a 
Katarzyna Piotrowi Krysztoporskim, braci rodzonym. Marcin 
Rokszycki kasztelan Połaniecki 1626. deputatem nie raz zasia- 
dał na trybunałach koronnych ; fundował na cześt' Najśw. Maiki 
OO. Rernardynów w Piotrkowicach , czvli jako ])isze Okol. 
w Suliszowie ; z Podleskiej herbu Bogorya , dwie córki jego, 
panieńskie sobie życie za klauzurą zakonną obrały, trzecia była 
za Wojciechem Dambrowskim miecznikiem Sieradzkim , sy- 
nów zaś dwóch W^ładysław Ignacy dworzanin królewski, żona 
jego Cecylia, córka hrabi Węgierskiego Jłanfi nazwanego r. 
1642. i Wojciech Kazimierz. Siostra tego kasztelana Połanie- 
ckiego, matką była Piotra Szyszkowskiego kasztelana Wojni- 
ckiego. Z tegoż domu trzy były rodzone siostry, z których 
Elżbieta, żyła z Kasprem Załuskim: Katarzyna wielkich cnót 
matrona, z Jędrzejem Warszyckim podkomorzym Sieradzkim, 
fundatorka panien zakonnych reguły S. Dominika w Piotrko- 
wie: Zofia z Janem Karnkowskim wojewodą Płockim, starostą 
Wyszogrodzkim, z której to potomstwo zostało; Izabella Sta- 
nisławowi Konarskiemu wojewodzie Malborskiemu , \mo zaś 
voto była za Garwaskim , %do za Kielczewskim ; 3Iaryanna 
Hieronimowi Kryskiemu kanclerzycowi koronnemu, zaślubione, 
synowie zaś: Stanisław starosta \Vyszogrodzki, 3Iichał starosta 
W^yszogrodzki i Ludwik Karnkowscy, z których ostatni w 
Prusiech w okazyi z Gustawem Królem Szwedzkim poległ. 
Mikołaj Rokszycki podpisał elekeyą Władysława IV. Elżbieta 
Wawrzeńca Kozierowskiego małżonka. N. była za 3Ialchrem 
Silnickim. 

ROLA HERB. 

Róża powinna by<5 biała we środku tarczy, w polu czer- 
wonem , w koło której trzy kroje, jeden prosto od dołu jej, 
drugie dwa z boku, na hełmie pięć piór strusich; tak go opi- 
sują Paproć, o herb. fol. 260. Okol. tom. 2. fol. 624. Btel. 



134 



Rola. 



R O L A 




HERB. 



fol. 110. Hojałoia. in MS. Z tych Paprocki w Gniazdzie 
Cnoty tego byt zdania, ze od Kazimierza Króla Polskieg'© był 
nadany, poprawił się jednak w późniejszej książce, «^dy po- 
wiada, źc jeszcze za pogańskieli u nas monarchów^ juz był w 
uzj^yaniii, poświadcza mu Okolski: co się jednak chyba o her- 
bie Kroje rozumie<5 może, który tem się tylko od lierbu Rola 
różni , ze w nim róży niemasz , ale się same kroje we środku 
końcami schodzą; a to dla tego, bo OAo/iA/' j)owiada , ze len 
herb z tej okazyi nabyty: kawaler znaczny w Polszczę, z domu 
Porajczyk umierając, jedynaczkę córkę swoje w opiekę oddal 
ksiązęciu , ten ją zasłużonemu sobie rycerzowi herbu Kroje, w 
małżeństwo oddał , więc żeby pamiątka wieczna została , tej 
ligi, potomstwu z tego małżeństwa rozrodzonemu, w ten kształt 
herb uformował , to jest różą damy, osadził między krojami 
ojczystemi lego rycerza, co jeżeli tak jest, toć herb Rola już 
się za panowania katolickich Panów w Polszczę zaczął : ponie- 
waż i Okolski to sam przyzn<ije, że Porajczykowie dopiero 
weszli do Polski, kiedy i monarcha Polski wiarę świętą przyjął. 
Drudzy rozumieją , że ten herb i imię swoje i początku zabrał, 
od Roli Króla Getów, o którjin Dio Cass. hi.it. Rom. 1. 51. 
fol. 461. Quidnm (Bastarnarinn) loco munito occupato., per 
nliquot dies Crassum obsidentcm stistimterunt ^ post Rolae 
Getarum Regis auxilio , eos Crassus coepit. Is Roles (ra- 
czej z Słowiańskiego Rola) ad Caesarem (Octavianum Au- 
gusttim) profectus., amicus ab eo, sociiisgue dictus est. Poty 
/?/o, luboć Długosz Roliczów, że w Polszczę nastali, popiera. 
Dobrogosta Rolę za Kazimierza pierwszego, opowiadają 
historye hetmanem koronnym , któreero svn Stefiin był hisku- 
pem Poznańskim, wstąpił na tę katedrę, według Długosza in 
f^itis Episcop. Posnan. w roku 1151. wszedł do grobu para- 



Rola. 



15o 



liźem ruszony w roku 1156. cózkolwlek bądź ze Paprocki 
wziętym go by»5 mieni w roku 1125. śmierć zaś jego składa na 
rok 1130. po nim nastąpił Radwan na tęź stolicę, potem Ber- 
nard , którego Paprocki także do herbu Rola naciąga , ale 
Długosz ląc. cłt. powiada, ze był z domu Serokomla, i ze 
wstąpił w roku 1162. ustąpił w roku 1175. Benedykta hrabię 
Rolę, że kwitnął 1230. \s"\ pisal Paprocki z przywileju, jako 
i Mikołaja Rolę podkomorzego Inowrocławskiego w r. 1451. 
5 Statutu Przyluskiego lib. 2. 

Herho%vni. 

Komorowski, 
Konarski, 
Kozielski, 
Krzęciewski, 



Arciszewski, 

Bar łochowski, 

Białaczowski, 

Bolkotvski, 

Borucki, 

Chrapicki, 

Chrościcki, 

Dobrogost, 

Dworzański, 

Gadomski, 

Gajewski, 

Gawroński, 

Gogoliński, 

Golski, 

Gosiewski, 

Gumowski, 

Janicki, 

Januszewski, 

Jarochowski, 

Kłosowski, 

Kobylnicki, 

Kochański. 



Kucharski, 

Lubieniecki, 

Łubnicki, 

Marcinowski, 

Mielicki, 

Miński, 

Modrzewski, 

JSiegibulski, 

J\iemoj'etvski, 

Ossowski, 

Oświany, 

Piekarski, 

Pniew ski, 

Podczaski, 

Pucek, 

Rogaski, 

Rola. 



Rnsieński, 

Rzeszewski, 

Sadkowski, 

Sczyciński, 

Skibicki, 

Skorwid, 

Skotnicki, 

Slubicki, 

Sokołowski, 

Stanisławski, 

Stęzycki, 

Świętosławski, 

Tarnowski, 

ff^argawski, 

TVioteski, 

ff^itowski, 

Wituński, 

Wolski, 

ff^yszczelski, 

Zaleski, 

Załuskowski, 

Zbijewski. 



Różycki, 

Dttńcsewski , Kuropatnicki , Małachoioski i inni następujące fa- 
milie, równie do herbu tego podciągają: 
Lubieniek, Satkowski, Slubicki, fVawrzecki. 

Lubliński, Scisiefiski, Siesicki, 

O Dobrogostach mówiłem w trzecim tomie , alem berbu 
ich niewiedzial, Rolą się Pieczętują, według MS. Ks. Kojał. 
Rola herbu Rola , w Kaliskiem województwie. Stani- 
sława Rolę komornika Lwowskiego, czytałem in Monumen. 
Coli. Leop. Krzysztof komornik Łukowski , miał za sobą 
Elżbietę Branicką herbu Korczak, synów z niej było dwócii. 
Jan i Marcyan, córek trzy, Elżbieta dostała się w małżeństwo 
Oknińskiemu komornikowi Łukowskiemu, Dorota Janowi Ła- 
skiemu, Justyna Popławskiemu. 



15G Roiualn— Roiulioufl. 

Koiuain* Ci iiidyg:en<it w Polszczę otrzymali na sejmie 
coronatioiiis I (}7(). o czem Koiisfylucye. 

Roiuail herbu Slepowrotiy w Mazowieckiem wojewódz- 
twie, a podobno juz lemi czasy Romański. Jan Roman z 
Grójca, poborca z sejmu 16IS. w Cleciianowskiej. Tenże czy 
inszy Jan, pods(;dek Ciechanowski H)34. i i6'i3. Constitut, 
f. 24. Wojciech wojski Scndomierski. Constit. 1641. /b/. 23. 
K oniauoiiiez herbu Lubicz , w Nowo<;rodzkiem wo- 
jewództwie. Iiojaf. iti MS. Dyonizy Romano^łicz sekretarz 
królewski i riccinstygator Litewski, z sejmu 1690. komissarz 
do rozgraniczenia Kłobucka od starostwa Krzepickicgo. Const. 
fol. 20. Są i Romaczkiewiczowie w Brzeskiem Litewskiem. 
Franciszek Konianowicz w r. 1778. sędzia ziemski Wileński. — 
Przypisy Krasickiego. 

RoiuailOYYSki herbu Boiawola^ w Chełmskiej ziemi. 
Paprocki i Okohki Romanowskich w tejże ziemi chcą mieć 
herbu Bończa , ale to u ninie pewna , ze si<; Boząwolą pieczę- 
tują. Z tych 3Iai'cina de Swirz i Mikołaja Romanowskich pod- 
czaszego Lwowskiego dostało mi się czytać, tn Motiitn. Coli. 
Leop. (1454.) N. w zakonie Norberta S. w Hebdowie, czło- 
wiek uczony. Baran. Jędrzej podscdek ziemski Bełzki , miał 
za sob.-j Elżbietę Zawadzką Swiatopełkownę, z tej spłodziwszy 
córki, Katarzynę Kazimierza Swirskiego, Annę Alexandra Bli- 
nowskiego , (z tej synowie , Adam sferilis , Jnkób miecznik 
Chełmski, Felicyan, Józef i Ludwik Blinowscy) i Dorotę Mar- 
cyana Ostrowskiego małżonki. Jan Karol , najprzód cliorąźy, 
a polem podkomorzy Chełmski, Constit. 1678. f. 7. w tymże 
roku był deputatem na trybunał koronny. Tomasz podkomorzy 
Chełmski, Constit. \7\7. fol. 19. N. podkomorzanka Chełm- 
ska, Tomasza Drzewieckiego stolnika Chełmskieg-o, N. Pawła 
Rudnickiego, małżonki. N. Pruskiego. 
Patrz w Dodatku w Tomie X. 

Roiliatowski herbu Drogomir. Krystyn z Romatkowa 
kanonik Kujawski, w roku 1483. exekutor testamentu Opo- 
rowskicgo biskupa Kujawskiego. Damalew. in Vit. Episcop. 
Cujav. fol, 346. Wawrzeniec Romatowski burgrabia Kra- 
kowski 1568. córka podobno jego, Lutosławska, pisarzowa 
grodzka Sądecka. Wojciech Romatowski, tego herbu, w Sta- 
rym Wrocławku kościół i klasztor, pod tytułem wszystkich 
Świętych, 00. Bernardynom w roku 1642. fundował wspa- 
niale. Damalew. fol. 36. Tenże, kościół drewniany na cześd 
S. Wojciecha tamże wystawił, i szczodrobliwie uposażył. /f/e/« 
ibidem f. 44. Augustyn Romotowski w ziemi Wizkiej 1674. 

RoillIlOllfl ^ według drugich RoimI>o1«I czy Rlim- 
llolU^ marszałek Litewski, hetman Witolda ksiazęcia Litew- 



Romer. 157 

skiego w r. 1407. pod drugą jeg^o na Moskwę expedycyą, w r. 
1409. ksicztwo Zmudzkie od Krzyżackiej niewoli oswobodził, 
w roku 1429. do Kroczyna na sejm od tegoż Witolda jeździł. 
Cromer lib. 19. Stryjków, lib. 15. cap. 14. a z tymże Wi- 
toldem, do Zygmunta Cesarza, w sprawie Króla Jagiełłą. Po 
śmierci Witolda, Swidrygiełła stronę trzymał, i z Polakami 
bitwę na Podolu stoczj^wszy, w niewolą się dostał 1431. z któ- 
rej ledwo za interpozycyą wielkich Panów wywikłał się , atoli 
znowu potem pod Oszmianą od Zygmunta ksiąźęcia Litewskie- 
go zbity, i z życia wyzuty, fortuna jego wszystka skonfisko- 
wana. Kojał. par. 2. Stri^/kotv. fol. 579. Jan Rumbold w 
Połockiem 1648. 

Romer herbu Jelita^ wszakże niektórzy są tego zdania, 
źe się dwiema laskami pielgrzymskiemi zdawna pieczętowali, 
i z Włoch do Polski z tym herbem przyszli, przecież nie 
prosto, bo niektórzy z nich, wprzód w Węgrzech gnieździć 
się poczęli , z których Gwilhelm Romer książę , i w fortunę, 
i honor, wielkiej estymacyl , pojął Jadwigę Kazimierza Wiel- 
kiego Króla Polskiego córkę, o czem Długosz lib, 10. /". 12. 
pod rokiem 1370. Cromer lib. 13. i inni, i od tego rozumiem 
Gwilhelma , rozpleniony w Polszczę dom Romerów : syn jego 
Jan, za konsensem Króla Władysława Jagiełłą, wieś Chyszów 
za Tarnowem założył, co się pokazuje z erekcyi tychże dóbr. 
W^ kościele Biezdzieckim , jest ich grób , w którym się od lat 
dwóchset chowają. Bliższych czasów kwitnął Stanisław Ro- 
mer , a bodaj nie ten , o którym świadczą ^cta Terrestr. 
Cracov. w roku 1597. ten z Zofią de Biała spłodził synów 
sześciu, których potomstwo, jedni w Sendomierskiem woje- 
wództwie, drudzy w Wielkiej-Polszcze , inni w Litwie poosia- 
dali. Kazimierza Romera jest w druku Oratio , na pogrzebie 
Piotra Firleja wojewody Lubelskiego ^ 1619. Cracov. Jan 
Marcin pisarz grodzki Nowomiejski , dwóch synów spłodził : 
jednego Józefa sędziego grodzkiego Nowomiejskiego, posłem 
bywał na sejmy i deputatem na trybunał, żona jego Ludowika 
Rejowna, starościanka Libuska, z której synowie, Michał, 
Ignacy i N., i córki dwie. Drugiego Jana podstolego Pilznień- 
skiego, temu Joanna Ankwiczowna chorążanka Pilznleńska po- 
wiła te dzieci: Józefa kustosza Kijowskiego, deputata na try- 
bunał koronny w roku 1739. Alexandra, żona jego Pełczanka. 
Annę Łętowską chorążycownę Krakowską. Antoniego , temi 
czasy w zakonie Soc. Jesu , Michała Franciszkana , Ignacego 
i Miigdalenę. Szymon Romer podczaszy Gostyński 1670. z 
sejmu komissarz do granic od Szląska , Constit. fol. 27. od 
brata jego dwie się córki zostały, jedna była za Wysoczan- 
skim, druga \ino voto za Humnickim, z którym spłodziła Sta- 



158 Romiszoi¥Ski. 



nisfawa i Antoniego Ilumnicklcli , Zdo voto za Józefem Kule- 
SZ.1. Józcl" podczaszy Chełmski , deputat na trybunat koronny 
1728. N. skarbnik Radomski, miał za sobą Popielowu); łow- 
czankę Podlaską , Alexander Zofią Pełkownę. N. Annę Le- 
szczyńską lierbu Korczak. Anna Romerowna Stanisława Ga- 
bońskiego w Podgórzu. Anna Jędrzeja Rurzyńskiego. N. Sta- 
nisława Robowskiego , Magdalena Franciszka Czyżewskiego, 
Maryanna Walentego Ankwicza stolnika Inowrocławskiego.^ 
małżonki ; ta ostatnia , jako i Magdalena Sierakowska , były 
siostry rodzone Józefa sędziego Nowomiejskiego i Jana pod- 
stolego , spłodzone z AIexandry Walewskiej mlecznikowny 
Sieradzkiej. 

W r. 1778. AIexander Romer skarbnik Krakowski. — Roch 
sędzia ziemski Radomski. — Antoni w Sanockiej ziemi starosta 
Tyrawski. — W księztwie Litewskiem, Dominik Romer pod- 
komorzy Trocki. — Jaa sędzia ziemski Trocki. — Franci- 
szek skarbnik Trocki. — Krasicki. 

Dziś familia ta znacznie w Litwie i w Gallicyi rozrodzona. — 
Alexander Romer byl kasztelanem Zawiehostkim od r. 1758. 
nmarł 1771. — Syn jego Cypryan Chysów Romer właściciel 
dóbr Biesdziatka w Gallicyi — wyniesiony został wraz z potom- 
stwera swojem do godności hrabiowskiej, przez NN. Cesarza Au- 
stryackiego Franciszka I. dyplomem z d. 14. Sierpnia 1818. r. — 

Roiiiiszo^vski herbu Jelita , w Sieradzkiem woje- 
wództwie dom starodawny. Paprocki o herbach przywodzi 
ucinek listu Kazimierza Wielkiego , Króla Polskiego , danego 
w Poznaniu w roku 1342. w którym ten Król niektóre przy- 
wileje nadał Dziwiszowi z Romiszowic , i Czerzynic. Drugi 
także list tegoż Króla, w którym wspominają Piotra z Romi- 
szowic, którego córka Katarzyna, dziedziczka po ojcu dóbr 
Rajska, Zbigniewie, Pokrzywki, Romiszowic, a po matce, 
Przeczni, Polanki i Zawady, żyła z Mikołajem z Miłkowic. 
Trzeci list kapituły Krakowskiej 1423. Nos Capiiulum Eccle- 
siae Cracov. f^illas Rembienie^ nec non W^ierzanowice ^ in 
terra Lanciciensi sitas , Zaslao et Nicolao , Jiliis Jacussii 
de ff^arzelino et Romiszowice, per modum commutationis 
tradidimns , et a praefatis nobilibns^ ipsorum villas JVarze- 
lino Pokrzywie accepimus. Tego Dziwisza tylko się syn jeden 
został Floryan 1395. od którego córka była za Piotrem z Hor- 
ków 1441. i synowie dwaj: Piotr i Jarosław Romiszowscy. 
Z tych Piotr miał za sobą Rzcpiszewską, wdowę, córkę Na- 
woja z Szląska, z tej był syn Mikołaj chorąży Łęczycki, który 
z Przeręhską zostawił synów siedmiu , cztereeli ich młodo 
umarło, zostali się tylko trzej. Piotr, Jakól) i Adam. Z tych 
Piotra tylko dwie córki były , Zofia Rłędowska i Katarzyna 
Milko wska, o której wyżej mówiłem. Jakób także z Zernickiej 



Romocki— Roniieberg:. 139 

tylko (lwie córki spłodził, Mikołajewską i Agnieszkę Małkow- 
ską. Adam trzeci ich brat , starostą był Łowickim za Dzierz- 
g^owskiego arcybiskupa ; temu Małgorzata Duninowna , pisarza 
Łęczyckiego siostra rodzona, dwie córki powiła, Annę Macie- 
jowi Warszyckiemu , Ewę Borsie, zaślubione: to Okolski. 
Baranowski zaś powiada, ze córka jego była za 3Iarcinem 
Wilkockim , synów zaś siedmiu. Hieronima (wspominają go 
Konsłytucye 1589. J^ol. 558.) zona jego Strzemboszowna, z 
której synowie, Adam i Wojciecb, czyli Wincenty, jako cbce 
Okolski, i córka Katarzyna. Wojciecha starostę Kozubow- 
skiego i Siedleckiego, dobra jego w Krakowskiem, Miroszew, 
zona Ujejska. Wacława czy Wincentego , marszałkiem był 
dworu Myszkowskiego , biskupa Krakowskiego , a potem kano- 
nikiem Krakowskim. Jana starostę na Rynkowce, był najprzód 
kasztelanem Rozpierskini , a potem podkomorzym koronnym, 
zona jego pierwsza Piikarzewska , druga Ulińska , sędzianka 
ziemska Przemysłka. Stanisława, podskarbim był u Karnkow- 
skiego arcybiskupa, a potem kanonikiem Gnieźnieńskim, opa- 
tem Paradyjskim. Piotra męża rycerskiego, chorążym był Łę- 
czyckim. Mikołaja, ten z Sarnowską z Osiny, spłodził Jana 
proboszcza Łaskiego , scholastyka Krakowskiego , kanonika 
Gnieźnieńskiego i Łęczyckiego 1643. Łukasza, Mikołaja, i 
Stanisława, którego trzech -synów: Jan, Felix i Jędrzej. N. 
Romiszowski miał za sobą Katarzjynę, Piotra Brzechwy pod- 
komorzego W^endeńskiego córkę. Jarosław brat Piotra, syn 
Floryana, chorąży Łęczycki, od dóbr swoich Stoki, Stokow- 
skim nazwany, nową familią Stokowskich zaczął, o czem na 
swem miejscu. Magdalena była za Madalińskim kasztelanem 
Konarskim. N. za Jakóbem Rokszyckim sędzią ziemskim Sie- 
radzkim. 

Roiuocki herbu Siepowron, w ziemi Ciechanowskiej. 
Adam R«miocki |)()dstarości Płocki , Walentyn podstarości 
Bielski, N. stolnik Płocki, miał za sobą Jadwigę Łękowską. 
Stanisław na Sadłowie Romocki , podsędek ziemski , sędzia 
grodzki, i marszałek konfederacyi ziemi Dobrzyńskiej 1704. 
Stefan Romocki w roku 1778. chorąży Wyszogrodzki , źoua jego 
Piaskowska, brat zaś E uzębi kanonik reg. w Czerwińsku. — 
Przypisy Krasickiego. , 

Rouikler* Stefan Ronikier w księztwie Zmudzkieni 
1674. roku. 

Małachowski i inni Ronikierów do herbu G/'^ podciągają. — Mi- 
chał Ronikier w r. 1778. cześnik Litewski starosta Sniatyński 
z Miączyńskiej wojewodzanki Podlaskiej zostawił potomstwo. — 
Prsyjńsy Krasickiego. 

Roniielierg herbu Newlin, w Krakowskiem woje- 
\łództwie. Ernest i Szymon Ronnebcrgowie, od Zygmunta 



140 Ropelo^Yski — Rośeiszeu^ski. 

Augusta Króla tym herbem nadani , jakom mówił |)ofl herbem 
Newlin , od jednego z nich był syn Abraham , na ubof^ich i 
liościoły szczodrobliwy , osobliwie na Krakowski kościół Ś. 
Barbary, umarł 1626. syn jego Abraham w zakonie naszym 
zasłużony, zszedł z tego świata w roku 1639. Inni bracia jego 
osiedli na dobrach Kapiołki nazwanych, w powiecie Lelowskim. 

Ropelowski herbu Suchekomnaty w Podgórzu. Z tych 
był w zakonie naszym ks. Stanisław Ropelowski, pracowity 
koło dusz operaryusz, pokazał się po śmierci swojej, w złotej 
bogatej i bardzo jasnej szacie , spytany , zacoby tez na taką 
sobie u Boga zarobił szatę? odpowiedział, źem prawi pospoli- 
cie nie rozbierając się z szat, zasypiał, żebym się był łatwiej- 
szym uczynił, gdyby mię do chorego wołano. 

Ror herb^ patrz RaroifSki. 

Rościszewski herbu Junosza^ w Płockiem woje- 
wództwie. Okolski o tym domu pisze, ze Terencyusz albo Zie- 
mink Rościszewski , miał za sobą siostrę Alexandra ksiązęcia 
Mazowieckiego. Zygmunt scholastyk Wileński, kanonik Kra- 
kowski , juz miał nominacyą na biskupstwo Przemysłkie , ale 
go tym czasem śmierć zaszła. Wojciech, którego córka z Mo- 
ścińskim żyła, Rozesław synów dzicwiąciu zostawił. Tomasz 
w zakonie Kaznodziejskim zasłużony. Wojciech został Ber- 
nardynem. Wojciech Soc. Jesu, w dobrach Borków nazwa- 
nych urodzony, po filozofji i teologji oduczonej, z katedry Ka- 
znodziejskiej po wielu miejscach do ludzi z znacznym poży- 
tkiem mówił, zszedł z tego świata w r. 1619. w Sendomierzu. 
Bibliot. Scriptor. Socief. te od niego wydane książki wyli- 
cza. Inio. Contra venenahan libellum cujiisdam Cahnniam, 
qui contendebat ., Pontificem Maximum a daemone missum. 
2do. Disputattonem de Ecclesta haud inutilem esse ^ contra 
Fatistum Sarinum Arrianum , pod imieniem Jędrzeja Mię- 
dzyboskiego. 3tio. Responsionem ad calumnias cujusdam, 
qui patrocinium Torunensium contra Jesuitas susceperat, 
CracoiK in ^to 1615. 4to. Orationem ad Senatum Equites- 
que Połonos ^ in qua refeUuntur ea, quae in Conventu Pro- 
szoińensi ac Sredensi, Torunenses Jesuitis objeceratit , in 
Ąto C. D. 5to. Orationem contra Andream f^olanum Sa- 
cramentarium , qui Clementi f^III. scripserat Orationem, 
qaa per sumtnam impudentiam ei persuadere nitebatur^ ut se 
Pontificatu abdicaret , in kto C. D. sub nornine Joannis Bo- 
bolae. Michał z Brokowa Rościszewski, sławny pułkownik, 
będąc w wielkiem nie raz niebezpieczeństwie życia , w różnych 
okazyach, dał w Sierpcu do Matki Boskiej szczerozłoty łańcuch 
z krzyżykiem , w którym dyamentów było dwanaście , a potem 
sam wstąpił do zakonu S. Franciszka 1441. r. Luc. Paproć. 



Rościszeivski. ^^^ 



Łaski fol. 61. Dorota z Moszczonnego Rościszewska, z domu 
Gorajszowna, i Felicyanna, w tymże czasie kwitnęły: Idem 
f. 63. Paweł 1643. N. miał za sobą Barbarę Morsztynownę. 
Jan sędzia grodzki Kijowski Franciszkę Nitostawską, z tej 
córka Julianna , żyła najprzód z Błędowskim , potem z Stru- 
tyrlskim starostą Hrodelskim. N. miał za sobą Maryannę Ru- 
tkowską pisarzownę ziemską Dobrzyńską. Adam kasztelan Ra- 
ciążki, córka jego Jadwiga, poszła za Hippołita Olszyńskiego 
skarbnika I sędziego Wizkicgo. N. starosta Bobrownicki , po- 
seł na sejm 1738. Jan pojął Zawadzką, sędziankę Ciecbanow- 
ską. N. Kuropatwiankę. Stanisław, Jakób rotmistrz królewski, 
stolnik Bracławski, i Micbał 1674. Franciszek deputat na try- 
bunał koronny w roku 1714. Jan zaś w roku 1718. 

Franciszek Rościszewski podwojewodzy Dobrzyński, który z 
Anną 5roOT?V'*Ar^ herbu Poćo^, zostawił potomstwo synów pięciu: 
1. Jan Zygmunt chorąży Zawskrzyński. 2. Bartłomiej ka- 
sztelan Rypiński. 3. Franciszek sędzia Brzeski Kujawski. 
4. Tomasz stolnik Dobrzyński. 5. Antoni łowczy Brzeski Ku- 
jawski. — Jan Zygmunt Rościszewski chorąży Zawskrzyński 
pierwszy syn Franciszka podwojewodzego Dobrzyńskiego, z Anny 
Bromirskiej urodzony, ten z Bogumiłą Sielską ożeniony, zosta- 
wił potomstwo dwie córki : Ewę Skulską podczaszynę Warszaw- 
ską , i Antonillę Sierakowską miecznikowę Dobrzyńską , N. za 
Rząlkowskim podczaszym Gostyńskim , N. za Podczaskim mie- 
cznikiem Gostyńskim , i dwie zakonnice Norbertanki w Płocku. 
Synów zaś piecu : Pierwszy Józef podczaszy Dobrzyński sterilis. 
Drugi Mateusz chorąży Zawskrzyński *f<?r///*. Trzeci Tomasz 
podczaszy Raciążki z Barbarą Męiyńską stolnikową Trembowel- 
ską zostawił potomstwo. Czwarty Fabian podstoli Dobrzyński 
sterilis. Piąty Franciszek Ignacy kasztelan Sierpski. — 
Tenże Franciszek Rościszewski kasztelan Sierpski, syn Jana 
Zygmunta chorążego Zawskrzyńskiego z Bogumiły Sielskiej uro- 
dzony , wszedł w śluby małżeńskie z Teofilą , córką Krzysztofa 
z Sstenelie Hondorffa cześnika Nowogrodzkiego , generała majora 
wojsk J. K. Mci i Franciszki Kurcsowny małżonków, lwio roto 
będącą za Karolem Mężynskim stolnikiem Trembowelskim herbu 
Kościesza. Ten mąż od wieku młodego pełen zasług w ojczyźnie, 
gdy najprzód w roku 1746. był deputatem na trybunał koronny. 
W tymże roku został pisarzem ziemskim Płockim. W roku 1752. 
posłem na sejm do Grodna, zaś 1757. sędzią ziemskim Płockim. 
1760. posłem od województwa do Króla Augusta III. potem 1763. 
posłem na sejm Corwocationis , tam za wiarę, wolność, i prawa 
ojczyste jako syn ojczyzny mocno obstawał. Naostatek 1775. r. 
został kasztelanem Sierpskim. Zostawił po sobie nieodrodne po- 
tomstwo , córkę Maryannę Pankracego Karniewskiego stolnika 
Sierpskiego małżonkę, i synów dwóch: Franciszka dóbr Łu- 
bek, Wolowicze, i Folwarku w ziemi Wyszogrodzkiej dziedzica, 
który z Anną Nieborską miał córkę Różę, i syna Alexego. 
— Drugi syn Franciszka kasztelana Sierpskiego z Teofili z Hon- 
dorffów urodzony, Jan Rościszewski chorąży Sierpski, dóbr bo- 
rowiec , Jastultowice , części na Białobrzegach , Barcików w wo- 



142 Kosen. 



jewódzlwie Płockiem , Cieśle w ziemi Wyszogrodziiiej dziedzica. 
Ten mąź od wieicu młodego dopełniał obowiąziin dobrego obywa- 
tela, będąc najpierwej w wojsku kapitanem gwardyi pieszej ko- 
ronnej , potem w stanie cywilnym idąc przez stopnie zasług , do- 
szedł chorąztwa Sierpskiego, niemniej na różnych funkcyach dał 
dowód przychylnego swej ojczyźnie syna , będąc posłem na sejm 
walny Warszawski r. 1788. z województwa Płockiego. A obra- 
wszy stan małżeński pojął za małżonkę znacznej familji pełną do- 
brych przymiotów damę Juliannę Mokronoska , Ludwika Mokro- 
noskiego strażnika polnego kor. i Józefy Maryanny Czos?/otvskiej 
córkę, a synowiec Andrzeja Mokronoskiego wojewody Mazowie- 
ckiego , z którą spłodził syna Józefa, i córkę Antoninę. — 
Dom tenże Rościszewskich przeszło od 300. lat w ziemi Dobrzyń- 
skiej będący, z licznemi godnemi spokrewniony familiami, z tych 
byli wojewodami, kasztelanami, starostami i biskupami, zawsze 
swej ojczyźnie wierni i przychylni. — Heraldyka Wielądka. 
W r. 1778. Fabian Rościszewski podstoli Dobrzyński. — Sta- 
nisław podczaszy Rypiński. — Władysław sędzia Rypiński. 
— Jan wojski Płocki. — Tomasz podczaszy Raciążki. — Ja- 
ko b Rościszewski podstoli Wyszogrodzki. — Paweł podczaszy 
Ciechanowski. — W r. 1788. Raymund miecznik Rypiński. — 
Felix podsędek Łukow'ski. — N. Rościszewski sędzia Żyto- 
mierski z Witowstawskiej spłodził córki Strutyńską starościnę 
Horodelską, i Goławińską. — Syn Kajetan ten wszedł w mał- 
żeńskie związki z Maryanną hrabianką Krasicką kasztelanką 
Chełmską, po śmierci której obrawszy stan duchowny był kan- 
clerzem katedralnym Łuckim, scholastykiem Kijowskim : potomstwo 
jego z Maryanny Krasickiej wyżej wspomnianej córek trzy; Anna 
za Czarneckim , Józefa za Rościszewskim , i Franciszka za Szy- 
manowskim. Synów dwóch, Jan i Onufry, Jan starszy 
starosta Rożowski pojął był Jabłonowską z tej jedyna córka w 
dzieciństwie umarła , a wkrótce po niej ojciec. — Drugi brat 
młodszy Onufry bezżenny przypadkiem na polowaniu życia do- 
konał, na siostry więc spłynęła sukcessya znaczna na Ukrainie 
miasto Chodorków z wielu wsiami, miasto il/rtA"«rów z przyleglo- 
ściami i innych wiele dóbr na kilka milionów złotych szacowa- 
nych, -r- Przypisy Krasickiego. 

R osen herbu Róże. Powinny zaś być trzy rtiźe białe, 
dwie na górze podle siebie, jedna pod niemi, w polu czerwo- 
neni , na hełmie pawi ogon, z boku para gronostajów białyeh, 
jako świadczy grabsztyn w Gdańsku w kościele 00. Domini- 
kanów, z napisem : Strenuus vir et Magnijicus Otto de Rosen 
miles. Wilhelm Rosen, poseł z Inflant na sejm 1589. Literae 
Sigism. III. Fabian Wilhelm pułkownik królewski , z Finko- 
wny urodzony , ten , wsławiwszy się w różnych potyczkach z 
Szwedami mcztwem swojem , a pojąwszy Jadwigę Mielźynską, 
siostrę rodzoną Macieja kasztelana Szremskiego , wdowę po 
Manieckim , osiadł w W ielkiej-Polszcze , dóbr nabj-wszy pod 
Gnieznem Krukowa, sam zaś w Inflanciech się urodził, z lą 
Mielzyńskij spłodził synów, jeden z nich 3Iikołaj podstoli 
Wschowski , mówca wielki , nie dawno zmarły- Drugi miał 



Rosicki— Rosoivski. 145 

za sobą Błociszewską , z której dwaj synowie temi czasy byli, 
jeden kanonik regularny, proboszcz Błoński, drugi starosta 
Grodziecki. 

Rosicki herbu Samson, w Wielkiej-Polszcze. 
Rosińskie w województwie Trockiem, Jan Rosiński 
1648. roku. 

Roski /terbu ff^adwicz, w województwie Witebskiem. 
Leo Iwanowicz Boski, starosta 3Iiedzialski 1551. Adam pod- 
komorzy Oszniiański 1589. podpisał tranzakeyą Będzińską, a 
w przeszłym roku od stanów ksi(^'ztwa Litewskiego jeździł do 
Zygmunta III. posłem, świeżo na tron Polski obranego, po 
konfirmacyą, praw tego ksi«;ztwa. Jerzy chorąży W^itebski , z 
matki księżniczki Druekiej urodzony, Stefan syn jego , na Mo- 
skwę wielkiego serca kawaler z ksiąźęciem Radziwiłem. 

Rosnoivski herbu Ogończyk, w ziemi Przemysłkiej. 
Tomasz Rosiiowski kanonik i ollicyał Krakowski 1517. r. na 
przywileju podpisany danym od Zygmunta L Króla miastu 
Krakowskiemu. Jędrzej kanonik Pułtuski , za czasów Stefana 
Batorego Króla. N. stolnik Przemyslki , deputat na trybunał 
koronny 1727. Katarzyna i Zofia zakonnice u wszystkich ŚS. 
we Lwowie. Jakób z Rosnowa podkomorzy Sieradzki 1418. 
u Nakiel. w Miechoiu fol. 401. Barbara Antoniego Nosady- 
niego łowczego Urzędowskieg^o małżonka. N. najprzód 3fi- 
siuny, 2rfo Wieniawskiego starosty Tarnog-orskiego. Józef 
stolnik Sanocki , żona jego Teofila Wiktorya Siemianowska 
cborążanka Sendomierska. Są Rosnowscy i w Wielkiej-Pol- 
szcze, z zacnemi skolligowani domami, lecz czy tego herbu 
niewiem. 

Do komissyi Króla Zygmunta 1. do Gdańszczan, między innemi ko- 
missarzami wyznaczony Jakób Rosnowski cześnik Poznański. — 
Data komissyi Cracov. fcr. 2. conduct. Paschac An. 1525. — 
N. Rosnowski z SoHykowny spłodził córkę za Skotnickim^, drugc-j 
zakonnicę Dominikankę i synów trzech : N. w zakonie Ś. Fran- 
ciszka Bernardyn. — Stanisław chor.-jźy Czerwonogrodzki z Je- 
zewską wdową po Cliarczewskim kasztelanie Słońskim spłodził 
córkę jedyną za Dedyńskim — trzeci syn Jan z Wolskiej zo- 
stawił potomstwo. — Krasicki. 

Rosocliacki herbu Prus 3fio w Mazowszu, Podlasiu, 
Podolu i Litwie. Mikołaj Rosochacki był sędzią ziemskim Tro- 
ckim, pisarzem ziemskim Wileńskim, pisarzem skarbowym Li- 
tewskim, cywunem Trockim, posłował na konwokacyą 1674. 
Constit. fol. 11. Syn jego Władysław Michał starosta Nie- 
monoicki. N. była za Janem Pruszakiem. Tomasz, żona jego 
Katarzyna Chrząszczowna. 

R0S0YVSki^ w województwie Sieradzkiem. N. Rosow- 
ski 1674. Dorota Wojciecha Buzeńskiego. N. Bukowskiego, 



144 Rostperski— Rostkowski. 

małżonki. N. Kossowski miał za sobą Kozmińskij. Jodrzej Ro- 
socki w Rawskiein 1(574. 

Kosiierski herbu Nabrani w Prusiech. 

Rosperski herbu Zadora, w Krakowskiem wojewódz- 
twie, \vyra/'nie o nich pisze z Długosza ISakiel. in Miechoria. 

Rospilt w Prusiech. N. Kospiit ksicztwa Pruskic<;;-o 
kanclerz , którego córka Helena , była za Jerzym Konopackim 
starostą Wieliskim. 

Rostek^ yv Wolyńskiem województwie, piszą się z 
Rosików. Stefan Kostek wojski Nowog^rodzki, i Mikołaj, pod- 
pisali clekcyą Jana III. 

Rostkonski herbu Dąbrowa. Dom to dawny, z któ- 
rych wedluj;- Bielskiego fol. 173. Przybysław z Kostkowa był 
wojewodą 3Iazowieekim w roku 1247. któremu Konrad ksiąze 
Mazowiecki, ze Jadźwin<^ów poraził, nadał Prasnysk. Z lcu;o 
Kostkowa, Kostków familia poszła, o czem mówiłem pod Ko- 
stkami, g^dzie tez pisałem, jako sic; i insze domy od Kostkow- 
skicli rozrodziły. Z tych W ojciech Kostkowski podstoli Pło- 
cki , dziedzic części na Kostkowie, osiadł w województwie 
Rełzkiem , i nabył dóbr Turkowice, z Heleny Kussyanowny, 
spłodził córkę Helenę, ta panną umarła, i synów dwóch, Jana 
archidyakona katedralnego Chełmskiego, proboszcza Tyszowie- 
ckiego , i Stanisława, któremu Zofia Wereszczyiiska powiła 
trzech synów , Wojciecha kustosza i kanonika katedralnego 
Chełmskiego , proboszcza Kumowskiego , Kazimierza sędziego 
Grabowieckiego , tego z Katarzyny Telezyńskiej potomstwo, 
Jan miecznik Liwski sterilis, Joanna Wojnarowska, i Agnie- 
szka Kadłowska. Jakóba, ten miał za sobą Helenę Siestrzewi- 
towską, z której córki, Teofila za Telezyńskim, Zofia za Do- 
brzyckim, Joanna \mp iwto za Zaleskim, 2do za Jabłońskim, 
Katarzyna zakonnica S. Brygitty w Sokalu, klasztor ten ksienią 
rządziła: syn zaś Stanisław, który, z Petronelli Kiełczewskiej 
podsędkowny Lubelskiej, te dzieci zostawił; Helenę Komo- 
rowską, Agnieszkę zakonnicę S. Dominika w Bełzie, i synów, 
Antoniego kanonika Chełmskiego, proboszcza Tarnogorskiego, 
Dominika w zakonie naszym temi czasy, Jakóba i Felicyana. 
Krom ^ tych, Maciej Rostkowski miał za sobą Brolnicką. N. 
opat Świętokrzyski. Adam kanonik Płocki , proboszcz W^ar- 
szawski, kanonik Pułtuski, arcbidyakon Dobrzyński, a potem 
biskup Filadelfji, suffragan Łucki, jest w druku jego Clypeus 
Cleri Polo7ii; contra tela fori saecularis , in kto f^^arsaiK 
Anno 1728. i znowu. Żale za grzechy; był deputatem na 
trybunał koronny w roku 1695. umarł 1738. pochowany vy 
W^arszawie , kędy fundował Domum Correctionis. Józef Ro- 
stkowski opat Mogilski temi czasy. Kazimierz pisarz ziemski 



Rostko wski — Rostworowski. 1 45 

Wizki,.a potem kasztelan tegoż miejsca, z sejmu 1703. ko- 
missarz do rewizyi skarbu koronnego, Constit. fol. 13. Adam 
starosta AVizki , zona jego powtórna , Anna Bełzeeka stolni- 
kowna Betzka , wdowa po 3Iichale Puzyna staroście AVizkim, 
synów jego dwóch, z których jeden starosta Tyszowiecki. Józef 
pisarz grodzki Zydaczewski , i sędzia kapturow>- Lwowski r. 
1733. Jan w województwie Wileńskiem 1648. 

W r. 1778. Marcin Rostkowski kanonik Kijowski. — Ad ara 
starosta Tyszowiecki z Belieckicj wdowy pn Puzynie, a powtór- 
nej swojej żony miał syna N. starostę Wizkiego : ten z Pir- 
zynianką córką macochy swojej bezdzietny zszedł w roku 1776. 
Felix Rostkowski łowczy Horodelski. — Krasicki. 
Rostkonski herbu Pnieinia, w Rawskiem wojewódz- 
twie według Paprockiego i Okolskiego. 

Rostocki; patrz Bolbas^ a bodaj nie herbu Łabędź. 
Katarzyna Rostocka, Mikołaja Lityńskiego małżonka. Eliasz 
1635. Acta Castr. Sandec. Ludowika Rostocka starościanka 
Lelowska, była za Pawłem Morawskim starostą Gniewkowskim 
i chorążym Inowrocławskim. Samuel w zakonie naszym iat 
dopędził w roku 1730. wszedł do grobu w Jarosła\viu. Ma- 
russa Hrehoreg-o Sieniuty małżonka. 

Rostopora ^ w województwie Czerniechowskiem , 3Ii- 
chał Rostopora 1674. 

RostOTTSkiii w księztwie Litewskiem, wspominają ich 
Księgi Grodzkie Ostrzeszowskie , piszą się z Ibian. Jan Ro- 
stowski chorąży Kowieński, posłował na różne sejmy 1630. 
zkąd był komissarzem do Królewca względem portu , Constit. 
fol. 39. i 1634. do zapłaty wojsku, Constit. fol. 9. i 1638. 
Constit. fol. 10. i 1643. Constit. fol. 19. 

Rostronieki • w księztwie Litewskiem, Stefan z Ro- 
strowic Rostrowicki skarbnik M.ścisławski. Jan Rafał, Samuel 
stolnik Nowogrodzki i Gabryel w województwie Mińskiem 1674. 

Rostnoronski herbu Nałęcz, w Wiclkiej-Polszcze. 
N. Rostworowski , miał za sobą Zofią KrotoM ską , wojewo- 
dzankę Inowrocławską, koło roku 1580. Jakób kasztelan Prze- 
męcki 1626. Gold. Bractwo. Szymon Wacław chorąży Ka- 
liski w ziemi ^furskiej 1674. Jacek chorąży Liwski, z sejmu 
1683. komissarz do ubezpieczenia Elbląga. Constit. fol. 11. 
Jędrzej chorąży Liwski 1685. komissarz do Spiża. Constitut. 
fol. 4. Jan podczaszy Czerski 1703. Constit. fol. 22. Teresa 
Rostworowska ehorążanka Liwska z Stadnickiej urodzona, była 
za Stanisławem Godlewskim kasztelanem Podlaskim, z którym 
sterilis. Jan starosta Czerski. N. kasztelan Liwski, córka jego 
Anna, temi czasy żyje z Dłużewskjm chorążym Krasnostaw- 
skim. N. Rostworowska, najprzód z Godlewskim weszła w kon- 
ToM VIII. 10 



146 Rostworowski. 



trakty małżeńskie, po nim z Józefem Załuskim starostą Raw- 
skim, ale się to mał/.eństwo rozeszło. Pani pol)ozna i mąilra. 
O Nałęczach z Koslworowa wspomina Bartosz Paprocki w swoim 
Iierbarzu: „DomKostworowskicli wWielkiej-Polszcze starodawny." 
— Okolski w lierbarzii T. II. tak się wyraża. ,,Iiostworowscn 
owni studio et ohscrvantia Regi, lieipiihlicac et patriae deri/zcti, 
jus en im rt natura dictat, et i/i bello , et in judicio , et prorsus 
ahicumquc dccet, Regi, Reipublicae bene facere.^^ Z tych, z po- 
między dawniejszych, których procedencye tranzakcyami próbowane 
dopiero od r. 1530. w archiwach familijnych znajdują się, nastę- 
pujący wyciąg umieszczamy. — 

I. Albert Nałęcz Rostworowski dóbr Rostworowa , Lułina, Łn- 
linka, Bąblina , Bąblinka , Prsi/borowa, Mystkowa , Chlewisk, 
w województwie Poznańskiem dziedzic , z Katarzyną N. herbu 
Ogoitczi/k zrodził synów dwóch , co się dowodzi działami w r. 
155C. y. 31)7. ^'Ikt Poziiaiiskich. — a.) Macieja sędziego ziem- 
skiego Wschowskiego, który pojął za żonę Jadwigę Dtnską, z 
którą zszedł bezpotomny; co się dowodzi adiitalitate 1574. za- 
pisem 10,000 na Mystkotuie 1556. tamże fol. 598. Akt Posnan. 
i rezygnacyą dóbr Długie przez Annę z Dłuskich , niegdy Wa- 
wrzeńca Nietuojewskiego pozostałą wdowę i Macieja Rostwo- 
rowskiego 2f/o roto żonę. — 

II. ^.)Jakóba chorążego Kaliskiego, wzwyżwspomnionych dóbr dzie- 
dzica , który \ino roto pojął Katarzynę Mikołaja Dąbrowskiego 
córkę , z którą spłodził Barbarę niegdy Adama Zylickiego żonę 
bezpotomną : dowodzi się intercyzą z r. 1562. reformowaną, czyłi 
zapisem 25000 zl. poł. 2do roto pojął Zofią Ri/cz-y/iską , niegdy 
Wojciecha Ryczyńskiego córkę z którą bezpotomny. 3^/o roto Ur- 
szulę Krotowską wojewodzankę Inowłocławską, Wojciecha i Anny 
z Dłuskich córkę, dziedziczkę dóbr Kowaleica, Olbrachcie i Lan- 
gnowu pod Głogową w Szląsku, z którą spłodził syna Jako ba. 

III. Jakób Rostworowski (1612.) kasztelan Przemęcki pojął za 
żonę Elżbietę de Bnin Opalińską herbu Łodzią, niegdy Piotra 
Opalińskiego krajczego koronnego i Anny ze Zborowskich spło- 
dzoną córkę, niegdy Łukasza de Bnin Opalińskiego marszałka w. 
koronnego synowicę i po której Opalińskiej żądana sukcessya, 
próbuje się dwoma zapisami 10000 ralione dotis przez męża 1612. 
roku i drugim zapisem 100000 Łukasza Opalińskiego stryja e.i- 
/e«o/T 1634. r. y. 713. Akt Posn. Zostały po nim dzieci. — Sio- 
stry Jakóba : — 1. Zofia niegdy Jana Potulickiego małżonka, — 
2. Anna niegdy Jędrzeja Małachowskiego małżonka. — Tenże Ja- 
kób Roslworowslvi z Elżbietą Opaliiiskq spłodził Jana, Wa- 
wr żeńca i Jadwigę. — Tu się Rostworowscy na dwa podzielili 
domy; jedna liuia szła od Jana dziedzica Kłoczowa , druga od 
rodzonego brata Wawrzeńca dziedzica Le47(/o«'o//,- którzy nie- 
wiadomo z jakich powodów ojczystą fortunę w Wielkiej-Polszcze 
wyprzedawszy, pierwszy do ziemi Podlaskiej drugi do Warszaw- 
skiej mienie przenieśli. — 1. Jan Rostworowski na. hłoczowie z 
Zofią Baranowską 1634. niegdy Olbrvchta Baranowskiego kaszte- 
lana Kamieńskiego córką , był głową linji Kłoczowskiej. — 

IV'. Wawrzeniec (1641.) za.ś Rostworowski syn Jakóba kaszte- 
lana Przemęckiego, chorąży Kaliski, z Anną de Obory Leśnio- 
wolską, niegdy Prokopa wojewody Podlaskiego córką, i Katarzyny 



Rostworowski. 147 



z Parysów , niegdy Stanisława Leśniowolskiego hetmana w. ko- 
ron, wnuczką był ożeniony, na której to Annie wygasł ten dom 
starożytny w Polszczę. — Tenże W a wrze nie o osiadł w Le- 
kiiiowoli w ziemi Warszawskiej, próbuje się intereyzą 1642. r. 
w grodzkicb Warszawskich, pozostawił trzech synów: Jędrzeja, 
Wacława, Hiacynta; co dowodzi donacya na dobra Gto- 
skótv w 1679. r. w Akt. fyarszaw. oblatowana „Sabbatho antę 
Dominicam Invocav. guadragesimalcm , oblata Donationis , in 
Castro Lublinensi factae 1678. Sabbatho post festuni S. Luciae 
Virg. et mart. Albcrtus f^enceslaus Rostworowski M. Laurentii 
ab nostworotuo Rostworowscii i'exillif. Calissensis cum Magu. 
Anna de Obory Leśniowolska prorocatus Jelices , quia ipse Hia- 
cintho fratri Si/o germano bona rillae Głosków in Ter)'a f^arsar. 
donat. — Jędrzej chorąży Liwski był z sejmu wyznaczonym 
komissarzem do Spiża, Const. Jol. If^. 1685. zszedł bezpotomny. 

V. Hiacynt na Lca-wowo/? bral jego, syn W^awrzeńca cześnika 
koronnego i Anny de Obory Leśnioiuolsldoj podpisał się na tra- 
ktacie z Leopoldem Cesarzem w Warszawie zawartym (obacz Ja- 
nina dzieło przez Rubinkowskiego pag. 13.) był nadto mianowany 
z sejmu komissarzem do ubezpieczenia Elbląga, Constit. fol. 11. 
miał za sobą Zofią de Żmigród Stadnicką kasztelankę Lubaczew- 
ską. Tenże zostawił synów dwóch: Jana Wiktoryna pod- 
czaszego Czerskiego, później kasztelana Wizkiego , i Franci- 
szka Hieronima dwóch imion stolnika Podlaskiego bezpotomnie 
zeszłego. 

VI. Jan Wiktoryn (1706.) Rostworowski ze Stadnickiej uro- 
dzony, miał za sobą Salomeą Zbierzckowską córkę Zygmunta 
podkoraorzyca Łomżyńskiego, z kt,órą spłodził synów dwóch: Jana 
Antoniego, i Jana starostę Żytomierskiego który zszedł bez- 
potomnie. 

V1L Jan Antoni kasztelan Zakroczymski, starosta Czerski syn 
Jana Wiktoryna miał za żonę Konstancyą hrabiankę Lanckoroii- 
ską , Wojciecha kasztelana Rawskiego i Alexandry Załuskiej mał- 
żonków córkę, z której spłodził synów: Jędrzeja, i Fran- 
ciszka Xawerego. 

VIII. Jędrzej syn starszy Jana Antoniego poseł na sejmie czte- 
roletnim z powiatu Czerskiego , miał za żonę Józefę hrabiankę 
Komorowską , Jakóba kasztelana Santockiego córkę, zostawił sy- 
nów dwóch, Jana od Krzyża i Stefana. 

IX. Franciszek Xawery syn Jana Antoniego pojął za żonę 
Izabellę hrabiankę Małachowską , córkę Mikołaja wojewody Sie- 
radzkiego i Ewy z Męciiiskich starościanki Ostrzeszowskiej mał- 
żonków, co dowodzi tranzakcya dożywocia 1785. in Curia reg. 
Varsav. die 11. inensis Martii: z którą spłodził synów czterech : 

1. Stanisława. 2. Antoniego. 3. Mikołaja. 4. Jana Ne 
pomucena. — 

X. Stanisław z Leinowoli Rostworowski pojął w małżeń- 
stwo Urszulę hrabiankę Potulicką : jak dowodzi intercyza w 
1816. roku zawarta w Rogowie powiecie Szkalmierskim woje- 
wódz. Krakowskiem: zostawił synów 1. Joachima Augusta. 

2. Felixa. 3. Gabryela. — Antoni członek rady stanu 
Kr. Pols. z Maryanną Jansen ma syna Antoniego. — Mi- 
kołaj, zaślubił Annę hrabiankę Dzieduszycką. — Jan Ne- 
pomucen Rostworowski były poseł powiatu Czerskiego, pojął 

10* 



148 Koisnclowski— Roszkowski. 

za żonę, Kamillę Franciszkę de Zejdler Zboroioską. — Z do- 
kumentów familijni/ch złożonych u luydawcy. 

Kosudoitski herbu Roch 3tio, w Brześeiańskiem wo- 
jewództwie. N. Rossiuluwska , najprzód żyła z Krzysztofem 
Wojniłowiczem podczaszym Mozyrskim , po nim z Michałem 
Kejlcncm skarbnikiem Mozyrskim. Druga z Pawłem Wojni- 
l(»«Iczem podczaszym Słonimskim. 

Rosyuiec herb, patrz J§lepowroii. 
Roszcayc herbu Lis , w Brześciaiiskiem wojewódz- 
twie. Cłioczko i Ofmas Roszczycowie ł)racia rodzeni , od któ- 
ryeli pewne dolira koło Kodnia kupił Jan Sapieha wojewoda 
Podlaski koło roku 1510. ałbo Michał i Anastazy. Rafał Ro- 
szczyc, z Wiłeiiskiego województwa dełeg-owany do korrektury 
statutu Litewskiego z sejmu 1609. fol. 909. Jan w zasługach 
na sejmie 1667. otrzymał trzy włoki w dohracłi królewskich 
Rzeczyce nazwanych. Constit. fol. 19. Krystyna zakonnica 
Ś. Benedykta u wszystkicli SS. we Lwowie. 

RoszeiTSki herbu Ciołek, patrz Koszewski. 
Roszkonski herbu Dołęga, w Płockiem wojewódz- 
twie. Piotr Roszkowski opat Mogilski, kustosz Chełmiński, ka- 
nonik Warmiński 1699. r. Stanisław 1502. Acta Terrestr. 
Leopol. Zofia Stanisława Borowskiego małżonka. 

Roszkowski herbu Łodzią , w Wielkiej - Polszczę. 
Jedenże dom z Górkami, i dlatego zdawna pisali si«^' z Górki, 
dobra jednak Roszki , w województwie Poznańskiem leżące, 
dały im nazwisko Roszkowskich. Jan Roszkowski z Górki , ka- 
sztelan Przemęcki, ten, według Paprocliiego , z Pampowskiej 
herbu Gozdawa Barbary , zostawił potomstwo , ta po bracie 
swoim Janie bezpotomnie zeszłym , wniosła w dom Roszkow- 
skicłi znaczną fortunt;. Tenże czy inszy Jan kasztelan Przemę- 
cki, żył jeszcze tv roku 1607. i był koniissarzem do ukojenia 
Rokoszanów, Constit. fol. 8. a w roku 1611. kasztełan Po- 
znański, Constil. fol. 32. żona jego (rozumiem druga) Kata- 
rzyna Złotowska, córka kasztelana Bicchowsklego, z niej zo- 
stawił syna, sam przeniósł się na wieczność w roku 1613. Ję- 
drzej Roszkowski umarł przed rokiem 1621. zda mi się to syn 
kasztelana Poznańskiego, złączył się był dożywotnie z Anną 
z Słomowa Słomowską, z tej córka była za Mikołajem Ostro- 
rogiem podczaszym koronnym. N. chorąży Inowrocławski, 
którego syn Alexander , ucząc się w Kaliszu , wszedł młodo do 
grobu w roku 1614. 

Jan Roszkowski z Górki kasztelan Przemęcki (jak wyżej) źyt je- 
szcze r. 1610. jest bowiem w Manuskryptach Helsbergskich pi- 
sany w tym roku list jego z Gulczewa 12. P,aździernika, do Szy- 
mona Rudnickiego biskupa Warmińskiego. Zona jego Katarzyna 
z Kalinowy , tak się podpisała na liście osobnym jednegoź dnia co 



Roszkowski— Rotermuiid. 149 



i mężowski z Gulczewa pisanym do tegoż biskupa Warmińskie- 
go. — Paweł w r. 1778. podsędek Bielski. — Mikołaj regent 
ziemski Bielski. — W r. 1788. Ignacy susceplanl Sieradzki. 
Są i w Litwie z tych w r. 1778. Onufry oboźny Witebski. — 
Przypisy Krasickiego. 
Tomasz Roszkowski herbu pień sękati/, na nim krzyż, w koronie 
podobnyż pień sękaty z krzyżem między dwiema skrzydłami. Ten 
z Pelronellą Umiiiską miał syua Ludwika, dóbr Kotli/ta w wo- 
jewództwie Kaliskiem dziedzica, który z Barbarą S///c/iy; spłodził 
córkę jedne Anielę , Wiktora Krjikowskiego małżonkę , z tych 
potomstwo Zuzanna i Brygida córki, Teofil i Wincenty Krąkow- 
scv synowie: wzwyż rzeczonego Ludwika Roszkowskiego /, 
Barbary ^/mcA:??/' dwóch synów, Walenty sterilis , i Andrzej 
Roszkowski, ten wszedł w śluby małżeńskie z Eulrozyną Mie- 
rzewską, córką Macieja Mierzewskiego podsędka >A'scliowskiego, 
i Katarzyny Karczptoskiej m?i\zoMkć)W , z którą zostawił potom- 
stwo dwie córki: Józefę i Nepomucenę, syna jednego Wincen- 
tego Roszkowskich. — Heraldyka Wielądka. 
Roszkowski herbu Oguiic:ii/k, w Kiijuwskicin i Po- 
dlaskieni województwach , piszij się z Roszków , Zawisza z 
Roszków w wojsku Jagiełłą Króla hędifc w roku 1390, Krzy- 
żaka tonącej^o na Niemnie salwował. Długosz. N. sławny rot- 
mistrz za Stefana Króla. Wawrzeniec Roszkowski svn Stani- 
sława I Katarzyny, w Krakowskiem województwie osiadł, gdzie 
spłodził trzech synów. Acta Cnstren. Branscensia 1017. Sta- 
nisława, ten sobie duchowny stan obrał; Jana, ten pod ^ le- 
dniem zabity, i Kazimierza, od którego dwaj synowie zostali, 
Jacek, którego zona Rarbara z Kozła Kozłowska, I Stanisław 
sekretarz królewski, atoli na nagrobku Jakóha Roszkowskiego, 
na Strzale dwa krzyże położone widziałem. 

Roszkowski* Jan Roszkowski w roku 1013. w koni- 
put szłaclily koronnej policzony na sejmie, Constit. ful. 30. 

RotaryuSK herbu Gryf. CI do Polski weszli w roku 
1070. z Janem Wilłielmem Rotaryuszcm , ten urodzony z 
Wrzeszpolskiej , z młodych lat swoich w cudzozlemsklem w 
Polszczę wojsku na sławę pracując, po Avlelu kampaniach, oso- 
bliwie pod Wiedniem i w Okopach, za Augusta II. pułkowni- 
kiem został i podkomorzym Wendeńskim , życie stargawszy 
na usłudze tej ojczyzny, przeszedł na pokój wieczny w roku 
1728. miał za sobą Barbarę Tymińską, z której syn Wojciech 
stolnik Smoleński, i córek dwie, Helena wydana za Józefa 
Ledochowsklego chorążego Łomżyńskiego , Teresa za Józefa 
MlaskoMsklego czei^nika Poznańskiego. Ojciec ich pochowany 
w Ostrogu u Fary, któremu miejscu wiele dobrodziejstw 
uczynił. 

Roternililld herbu Kotwica, to jest ma hyc kotwica 
I karp.^ CI z Czech do Polski przyszli. Gabryel Rotermund za- 
konu S. Franciszka de Observautia^ był prowincyałcm w ko- 



1^0 Rowiński— Rozeii. 



ronie i ksi^'zlwie Litewskiem , nauką i róźnemi od Boga przy- 
miotami sławny. Iiojałoiv. in 3JS. 

Botliliski. Wincenty Rowiński podczaszy Wieluński, 
z Smoleńskieg^o województwa 1674. r. 3Iichał miał za sol)ą 
Emerencyannę Wańkowlczownę podczaszankę Smoleńską. N. 
Annę Lisiecką. Wojciecli w zakonie naszym umarł w Krako- 
kowie 1672. 

W roku 1778. Hilary Rowiński sędzia grodzki Zydaczewski. — 
Jan sędzia ziemski Nowogrodzki. — Franciszek mostowni- 
czy. — Krasicki. 

^iołikherbu Gozdatva^ w Sandomierskiem województwie. 

'WioksiUiL^Sk, herbu Prus \mo, w Krakowskiem wojewódz- 
twie. Marcin vicesgerent Krakowski 1621. Stanisław Różanka 
pisarz grodzki Krakowski, z sejmu 1678. komissarz, Constit. 
fol. 19. był oraz I komornikiem Lelowskim 1670. Constit. 
fol. 25, niektórzy z nich w księztwie Litewskiem w Połoeklcm 
województwie osiedli. Stanisław Różanka, wziął za zonę Ka- 
tarzynę Szantyrownę, z nią spłodził synów, ArYincentego I Jo- 
zafata, i córkę 3Iaryannę. Miał tamże brata sweg^o rodzonego, 
od którego także potomstwo zostało. Jan w zakonie Karmeli- 
tów Antiq. wydał Corona aurea in sacra Carmeli rertice, 
Oratio de B. Jlaria f^irg-ine , 1681. in fol. Cracov. Marcin 
1617. ^Jcta Castr. Crac. N. była za Stanisławem Mlaskow- 
skim kasztelanem Lędzkim. 

Rozllicki* 3Iarussa Rozbicka Hieronima Zullńsklegi) 
małżonka, Jędrzej z Posadowa RozbickI w Poznańskiem 1674. 
gdzie do tycli czas kwitną. 

Róże u< tych herbach znajdziesz: Andrault, Bombek, 
Doliwa, KoziczkowskI, Mieszaniec, Oliwa, Poraj, PrątnickI, 
Radoński, Ramult, Rola, Szembck, Włoszek, Zetynian. 

Rozeillliarsli.! herbu Jastrzębiec w Podgórzu. Hie- 
ronim Rdzenibarskl 1595. Acta Castren. Sandec. 

Rozeiubarshi herbu Sreniatva , av Krakowskiem wo- 
jewództwie. 

Rozeiulierg herbu Róża, o tych pisałem pod herbem 
Poraj , tu przydaję : Jerzy Rozemberg miał za sobą Brandy- 
sownę, z tej była córka Barbara za Konradem Cyremberglem, 
synowie zaś Jeraego , Kasper, ^Vojciech , steriles ^ Jerzy i 
Michał , którego z Holtowny trzech synów zostało , Jerzy, 
diugi 3Iarcin, ten z Estkowny spłodził dwie córki, Annę i Ka- 
tarzynę. AYaleer trzeci , tego z Lindowny syn Jan. 3JS. de 
Famil, Pruss. 

Itozen herbu Gryf, w Krakowskiem województwie dom 
starożytny. Przodek ich wedlu"- Paiprockiesco był Rosinus, 
atol) akcentem Słowiańskim, Ro/.en był nazwany. Sam. i\a- 



Iftozeu. l^i 

kieł. w Miechów, swojej fol. 43. Teodora z Ruszczę woje- 
wodę Krakowskiej;;o , za przodka tej fainilji naznacza. W tym 
domu zdawna nięztwo wielkie panowało , osobliwie łiIstorve 
\Vcg"ierskie slawi;j odwag'c Sulisława Rożna, ten zabiwszy wo- 
jewodę Krakowskicg-o , zamknął się był w zameczku swoim 
Grodku , atoli gdy wielki komput ludzi królewskicli nadcią- 
gnął, żeby g^o dobywał, widząc że się bronie długo tam nie- 
mógfł, zjechał do Węgier, tam przez niemały czas zostawając, 
tjlesicmęztwem swojem popisał, ze go Król Węg^ierski hetma- 
nem nadwornym uczynił. Po śmierci tego Króla , gdv Kró- 
lowa ^ koronę Węg-ierską do iNiemiec uwieźc chciała; Rożen 
ją dogoniwszy, Bałazcgo Forgacza poraził, a koronę odjąwszy. 
Królowi ją Polskiemu przyniósł , ezem so!»ie laskę królewską 
pi-zejednawszy, wziął te wsie od niego, Ossową, Borową Pa- 
łecznicę, Jastrzębią, Kaszną. Syn jego Piotr, zbudował zamek 
Rożnów, tylko pół mili od firodka, ten córkę s\yoję wydal 
za Zawiszę Czarnego, męża sławnego, względem niej puścił 
mu Rożnów i trzy tysiące grzywien w posagu na nim mu za- 
pisał, a gdy on Czarny Zawisza, niemając tylko jedne córkę, 
dał ją w stan małżeński Amorowi Tarnowskiemu, w tejże sum- 
niie, którą sam miał, puścił mu Rożnów. Zygmunt syn Piotra 
Rożna, upominał się u szwagra i u Tai-nowskiego Rożnowa, a 
potem mocą go wziął pod Tarnowskim, ale iż ouej summy da** 
z niego nie miał , przez pewną ugodę , zostawiwszy sobie na 
nim i potomkom swoim Miecznośc, a summę jego uiściwszy, 
od ojca zapisaną, puścił mu go do dzierżawy: to Paprocki ; 
atoli nagrobek w Tarnowie ni(')\yi, Barbara de fiaźnow , iie- 
ptis ej- filio Zavissii nigri., uxor Joannis Tarnoińi Castel- 
lani Cracwiemis, z czego poznać, że nie Zawiszy Czarnego, 
ale syna jego córka była za Tarnoyyskim , druga , że i Zawi- 
szowie pisali się de Rożnów. Dobrochna z Rożnowa , Jaska 
Oleśnickiego sędziego ziemskiego Krakowskiego małżonka, ma- 
tka Zbigniewa kardynała i biskupa Krakowskiego , i Jana wo- 
jewody Sendomierskicgo Oleśnickich, koło roku 1400. ale 
niewiem czy do tych Rożnów należała. Nagrobek jej u Ś. 
Krzyża na Łysej górze. Starowol. in l^itis Episc. Cracov. 
Paproć. Bielski lei fol. 402. pisze o Janie z Rożnowa staro- 
ście Soleckim , że pod Chojnicami w nieszczęśliwej naszych 
przegranej, padł trupem w roku 1454. ale i ten podobno bar- 
dziej do Farurejów powinien hyc przypisany. Piotra Rożen 
czytałem na liście Króla Jagiełłą, danym w roku 1389. kla- 
sztoroyyi 3Iiechowskiemu , u Nakiel. f. 333. nic pewniejszego 
ze to był ojciec Zygmunta, o którym się mówiło: ten Zygmunt 
zostawił trzech synów: Adama, Jędrzeja i Jakól)a, ten Jakób 
z młodości swojej zrósł na dworze Matyasza Króla , potem 



132 Rożen. 

w ojczyźnie był poJs«;dkicni Krakowskim , s(^'(lzii{ Sądeckim i 
Bieckim , umarł mając lat 86. zona jej^o Mstowska, z której 
córek zoslalu kilka, jedna z nich Anna, była za Stanisławem 
Stradomskim lierbu Prus; synowie zaś trzej: Adam, Gabryel, 
i Zyj^niunt. Z tych Adam mąz u ludzi rycerskich wielkiej akce- 
ptacyi , sluzył z młodych lat Januszowi Królowi Wt^-gierskie- 

•juu, syn jego mąz rycerski w Moskwie z Stefanem Królem i 
w 3Iultanach , gdzie cliorągiew Turkom wyrwał : deputatem 
stawał sześć razy na trybunale koronnym , raz marszałkiem, 
już na ten czas podscdek Krakowski, zszedł z tego świata w 
roku 1619. wieku swego 70. z Dłuską zył bezpotomnie; dla 
tego maj(j'tnoś»5 jeg'o dostała si»;, rodzonym siostrzeńcom jego, 
Gabryelowi i Adamowi Wiktorom , i Zofji thwalibogowy pi- 
sarzowy ziemskiej Krakowskiej, wspominają tego Adama Koli- 
sty lucy e w r. 1587. st-dzią kapturowjm Krakowskim, Constit. 

fol. 421. i 1598. deputatem do kwarty Rawskiej, Constitut. 

fol. 713. i 1613. posłem uii sejm, i komissarzem do zapłaty 
wojsku, Constit. fol. 2. Gabryel drugi syn Jakóba z Mstow- 
skiej , rotmistrz Króla Augusta i starszy nad działami, w Ru- 
skich krajach mi(;szkał : podobno to jego synów ie byli : bo ich 
Baranowski bracią stryjecznemi Adama podscdka Krakowskie- 
go pisze, to jest Albryeht, ten miał żonę pierwszą Piechowską, 
z tą zostawił syna Marcina, ale młodo umarł, drugą Niewia- 
rowską, ale z luą sterilis , trzecią Strzalankę , która pierwej 
była za Janem Kizinkiem, potem za Alexandrem Morskim; 
czwartą Linczowską, ale z temi sterilis, Zygmunt brat jego 
rodzony, pojął Kącką łierbu Brochwicz, ale bezdzietną. Zy- 
gmunt trzeci syn Jakóba z Mstowskiej , szczęśliwy wojownik 
w ^Vołoszech : 3Iichał Racz lietman AYołoski cliciał go przebić 
kopiją , atoli on uskoczywszy koniem w stronę , impet jego 
zraził, Rożen do niego z rusznicy strzelił, jednakże zbroja na 
Raczu nic ])uściła, tylko się przywloką na nim zapaliła, której 
ugasić nicmógl, tak tedy, gdy Racz nazad do swoich ucieka. 
Rożen goniąc za nim, przebił się przez wojsko Wołoskie i 
W^ęgierskie. Drugi raz na Turków w pięćdziesiąt swoich ude- 
rzywszy , cliorążcmu rękę uciąwszy , chorągiew Turecką do 
Mieleckiego wojewody Podolskiego przyniósł. Pod 3Ianacza- 
nami na trzysta Tatarów, lubo chory na ten czas, napadłszy 
w sześćdziesiąt swoicli, kędy 52 trupem na placu położywszy, 
26 pojmawszy, ostatek do ucieczki przymusił. Pod Połockiem 
potem i Sokołem wiele mężnych dzieł jego sławią : za co Król 
Stefan dał mu Derpskle starostwo w Inflancieeli, na które wje- 
chawszy, w czternaście niedziel mąż zacny życ przestał, wieku 
swego 51. tamże pogrzebiony, syn jego z Puckowny Albryeht, 
miał za sobą Walewską, z tą zoslaw^Ił synów trzech: Jana, 



Rozmiar. 



133 



All)rvchta i Zygmunta, i córki. Baranowski. Albn'cht Rożen 
pojął Zofią Baranowską. Stanisław na Bruśniku w Podgórzu, 
tego urodziła Szafraiicowna wojewodzanka Sendomierska, złą- 
czył się dożywotnie z Cłiełmską, cłiorązanką Krakowską, z Pie- 
niązkowny, ta mu powiła dwóchi synów , 3Iareyana i Eleazara, 
którs' miał za sobą Elżbietę Grzęboszowską , i z nią dwoje po- 
tomstwa zostawił, 31arcyan zaś młodo umarł; siostry icb trzv, 
jedna żyła z Piotrem Zbijowsldm wojskim Krakowskim, druga 
Zofia z Janem Pisarskim , trzecia z Mikołajem Marcbockim. 
Barunoioski. >. Rożnowna Jana Dulskiego kasztelana Cheł- 
mińskiego i podskarbiego koronnego, Anna Jodoka Decyusza, 
N. Jakóba Gawrońskiego kasztelana ^Vieluńskiego , małżonki. 
Elżbieta Rożnowna zakonnica Staniątecka zakonu S. Benedy- 
kta, w Krakowie w roku 1665. z światem się rozstawszy, po- 
chowana w naszym kościele u S. Barbary. Eufrozyna zakon- 
nica Sądecka 1701. AYojcIech z Rożnowa, dziedzic na Pcł- 
czyskach w Sendomiersklem 1602. i Adam 1647. ^4 eta Castr. 
Cracoi'. y. miał za sobą Morsztynownę Jana córkę , która 
umarła 1670. z tej było pięciu synów. 



ROZiMIAR 




HERB. 



Tryangfuły trzy byc powinny , z których dwa na dole 
równe byc mają, trzeci na górze przydłuższy, na którego 
wierzchu krzyż złoty , tryangruły zaś srebrne , na hełmie we- 
dług MS. Ks. Rutki pawi ogon *) : tak go opisuje. Okol. t.2. 
fol. 648. i powiada , że się tym herbem pieczętował Jan VIII. 
biskup Wileński z ^Vilna rodem , ten kaplicę przy swojej ka- 
tedrze \>ystawił, umarł w roku 1480. zwano go Losowicz, 
siedział na tej katedrze lat dziesięć. Są też i Rozmiarowscy na 
AYołyniu, z którjch Bartłomiej Rozmiarowski podpisał elekcyą 
Jana III. ale wiedzieć nie mogę, czy tego herbu. 

*) Według Małachowskiego i innvch . pole tarczv powinno bvć zie- 
lone. - P. IF. 



1^4 Rożiiiato wski — Rozraźe wski. 

Roźillatowski herbu Ostoja. Jan z Dohi-zyuice Ro- 
ziiiatowski , którego córka Barbara , była matką Jana Nekandy 
Trepki, sędziego ziemskiego Krakowskiego, której zmarłej w 
roku 1570. tenże sędzia nagrobek w Kłobucku wystawił. Sta- 
rował, in Monumen, 

Rożłliatowski herbu Sas, dom na Rusi dawny. Fe- 
dynia Roziiiałowskiego wspomina Paprocki o herb. fol. 339. 
w okazyi z Tatarami pod Dubnem. Alexander nazwany Soło- 
ma, i Krzysztof rotmistrz, Wojeiecb komendant fortecy Ka- 
mienieckiej na Podolu. Piotr, który w legacyi jeździł do We- 
zyra Tureckiego, syn jego Wojciech ; Aie.\ander, Michał, Jan 
w zakonie Kaznodziejskim teolog, i W^ojciech. Jędrzej Ro- 
zniatowski , pod Chocimem za Króla 3Iichała mężnie walcząc, 
zwycięztwo to, śmiercią zapieczętował rotmistrz godny. El- 
żbieta była za Krzysztofem Strzemeskim podsędkiem Halickim. 
N. za Łukaszem Dzierzkiem. Szumlańskiego Józefa, władyki 
Lwowskiego , babka była Rozniatowska. 

Wioini9'WHiiA herbu JastrzębieCi^ w Poznańskiem wo- 
jewództwie. Joanna Rożnowska, Łukasza Goleniowskiego mał- 
żonka. Kwitną jeszcze i temi czasy. 

łloźliowslii herbu Nowina, w Wielkiej-Polszcze. To- 
maszowi Rożnowskiemu kanonikowi Krakowskiemu , i oflicya- 
łowi biskupów Krakowskich , inro in omnes hominum coiuli- 
tiones Justo , zmarłemu w roku 1540. nagrobek z tym herbem 
wystawiony w katedrze Krakowskiej , a zaś nii drugim jego 
nagrobku miedzianym, drugi herb jego Samsiin położony. Mi- 
kołaja de Gadecz Rożnowskiego córka Teresa , była za Stani- 
sławem Niesiołowskim. Acta Castren. Posnan. 1661. 

Roźlloivsk.i herbu Taczała, w powiecie Radomskim. 
Piotr Rożnowski w Rawskiem województwie 1674. W^łady- 
sław pułkownik miał za sobą Brygittę Czarnowską. 

Rozrażeifski herbu Doliiua, czyli raczej Rozdra- 
źeiivski w Poznańskiem województwie , z tą jednak różnicą 
tego herbu zażywają , że na hełmie między dwiema jeleniem! 
rogami , czyli jako chce Paprocki w Książce Rozmowa Po- 
dawce, między dwiema trąbami, powinna hyc Panna, w dłu- 
giej szacie, z warkoczem rozczochranym, w jednej ręce jeden 
róg jeleni , a w drugiej drugi róg trzymająca, tak go opisuje 
MS. Rozraiew. i mnie się na różnych miejscach widzie<? do- 
stało. Stefan Batory Król Polski, w liście swoim w r. 1579. 
danym familji Rozrażewskich, (który wolno widzieć u Paproć, 
o herb. fol. 179.) świadkiem jest, ze w tym domu zdawna 
tytuł hrabiów dziedziczył, i że Swatomir, dziedzic na Rozra- 
żowle, syn hrabi Bosna, już miał ten honor sobie przyznany 
w przywileju od Bolesława książęcia Polskiego, w roku 1270. 



Rozraźeit'ski. l^ 

z wielkiemi innemi na dobra dziedziczne konferowanemi fawo- 
rami , zkąd niektórzy tę familią, do owjch Bosneńskich mię- 
dzy Słowakami książąt pociągają, z których jednego Lupus, 
biskup, od Lotaryusza posłany, ochrzcił, o czem Genebrardus 
lib. 30. Kroniki siooj ej. Tenże tjtuł hrabiów potwierdził im 
Pius V. Grzegorz XIII. Klemens VIII. Papiezowie, Ferdy- 
nand, Maxyniilian i Rudolf, Cesarze Rzymscy, Zygmunt Au- 
gust, Henryk, Stefan Batory, i Zygmunt III. Królowie Polscy. 
Trmze się herbem Doliwa pieczętują Minutii w Rzvmie, z któ- 
rjch był sławny ów pisarz Felix Minutius. Także Ranzoniu* 
szowie w Danji. Koło roku Pańskiego 1585. na trzy się linie 
ten dom dzielił, luboć wszystkie z jednego szczepu wyszły, 
jako świadczy w Życiu Rozraiewskiego Hieronima , biskupa 
Kujawskiego., brat jego rodzony Jezuita Stanisław Rozra- 
źewski, którem czytał in J/S. w bibliotece naszej' Krakow- 
skie/ u S. Barbary: to jest: Jedni się pisali z Rozrazowa na 
Ponstorffie, a po naszemu, na Dębnikach. Z t\'ch był Stanisław 
kasztelan Rogoziński , miał sobie ofiarowane i województwo 
Kaliskie, ale za nie podziękował, ten z młodych lat swoich ry- 
cerskiej chwały szukając, znaczny komput jazdy wystawiwszy, 
Zygmuntowi 1. Królowi Polskiemu go ofiarował, z niemi po- 
tem pod Starodubem , za buławy Jana Tarnowskiego , mężnie 
stawając , ciężką ranę , odwagi swojej świadka oczywistego, 
z tej okazyi wyniósł; gdy się od wojny uspokoiła ojczyzna, na 
dworze tegoż Zygmunta czas nie mały wielkim splendorem 
przepędził : dla no>vinek jednak Witemberskich , których się 
był i on chwycił, widząc urażonego na siebie Króla, na dwór 
się Francuzkiego monarchy przeniósł , ztamtąd , ciekawością 
ujęty. Murzyńską ziemię zwiedził, zkąd do ojczyzny powrócił; 
znowu jednak , g:dv Zyjjmuntu Aug-usta Króla małżeństwo z 
Barbarą Radziwiłowną gani, niełaskę Pańską przy dworze zna- 
hizł, a do tego pięć razv dziedziczne dobra swoje Rozrażów 
ogniem spalone widząc, wrócił się do prawowiernej katolickiej 
wiary, której był odstąpił: las swój blizko Chrząstowic, kla- 
sztorowi S. Agnieszki na Stradomiu przy Krakowie, darował, 
pewną tamże fundacyą uczyniwszy; przedał dobra w Krakow- 
skiem leżące , a Rozrażów z Leszczyńskim zamienił za dobra 
PonstorfF albo Dębniki , w Wrocław iu tedy na Szląsku rezy- 
dencyą sobie założj^wszy, tam się w pobożnych uczynkach ćwi- 
czył, na ubogich szczodrobliwy: bo nie wprzód sam do stołu 
siadł, albo i dzieciom swoim jeść pozwolił, aż żebraka którego 
z ręki swojej nakarmili. T/tom. Bucius Orat. Na zakonników 
S. Franciszka i Panny zakonne S. Klary, szczególniej dobro- 
czynny, aż też w roku 1564. do Wiednia zajechawszy do Fer- 
dynanda Cesarza, śmierć tam znalazł, i grób w kościele Soc. 



1S6 Rozraźewski. 

Jesu, gdzie go syn jego Hieronim nagrobkiem ozdobił. Umie- 
rając, synów swoich najbardziej do tego obligował, zęby się 
dóbr duchow^nycłi nietylcałi : bo prawi , i te nigdy się nehować 
nie mogą, i drugie z przodlców swoich zdawna nabyte, za sobą 
z domu wyprowadzają. Złączył się był dożywotnie z Zuzanną 
Myszlcowsiią Icasztełanlcą Wieluńslią (lubocS Piasecki Chroń, 
fol. 11. ale omylnie pisze, ze miał mieć jakąś Niemkę za sobą) 
la mu dwie córki powiła, z którycli Anna zręczona z Jakóbem 
Przerębskim kasztelanem Sieradzkim , matką była Maxymiliana 
wojewody Sieradzkiego, zeszła z tego świata 1586. druga 
1580. Dorota, zakonnica S. Klary w Wrocławiu, w niemałej 
opinji o świątobliwości życia swego , po śmierci twarz jej da- 
leko się kraśniejszej urody pokazała, jakom czytał na liście jej 
spowiednika, Jędrzeja Jeryna proboszcza na ten czas Wro- 
cławskiego, a potem tamie biskupa. Synów zaś czterech : Jana, 
Stanisława , Hieronima i Krzysztofa. Podobno była i trzecia 
córka za Garwaskim , matka Stanisława Garwaskiego kaszte- 
lana Płockiego. 

Jan, marszałek dworu Elżbiety Królowy Francuzkiej, sio- 
stry Rudolfa Cesarza, generał kawaleryi Francuzkiej nadwor- 
nej Franciszka II. Króla Francuzkiego , syn najstarszy Stani- 
sława kasztelana Rogozińskiego , mąż dowcipu wielkiego , w 
Włoskim , Niemieckim , Francuzkim , językach biegłości zna- 
cznej, ale w nim najwięcej celowała, nieporównana roztro- 
pność, z której największym monarchom przypodobał się, jako 
Maxymilianowi i Rudolfowi Cesarzom Rzymskim , Karolowi 
dziewiątemu Francuzkiemu Królowi , od którego legacyą spra- 
wował do Zygmunta Augusta Króla Polskiego w Wilnie, umarł 
w W^iedniu powietrzem w r. 1585. wieku swego 46. w Bla- 
tnie pochowany, miał za sobą Jadwigę Lobkowiczownę zna- 
cznej i podziśdzień w Czechach familji, na dworze Cezarskim 
wj'chowaną, córkę Jana , najwyższego na ten czas burgrabiego 
Czeskiego , i Anny z Bibersztejnu , którą księżniczka Szląska 
urodziła, z której dwóch synów było, Hieronim Krzysztof, 
ale ten młodo umarł, i Wacław. Ten Jan, kupił był Barona- 
tum Blatnensem od hrabi Sternberga w Czechach , za sześć- 
dziesiąt tysięcy talerów , dla tego syn jego Wacław, pisał się 
Liber Baro in Blatna., Comes in Ponstorff, z której Blatny, 
gdy pomieniony Wacław poddanym swoim sheretyczałym, albo 
się do wiary katolickiej wrócić , albo z dóbr tych ustępować 
kazał; rzecz ta od zbuntowanych poddanycli do Rudolfa Ce- 
sarza doniesiona, nie tylko nie zganiona od niego, ale wieirai 
pochwalona; w roku jednak 1619. od rebellizującej herezyi, 
dla nieprzełamanej wierności swojej przy Ferdynandzie H. 
Cesarzu, z dóbr łych Wacław wypędzony. Balbin. Epit. fier. 



Rozraźewski. 157 

Bohem. lib. 5. tenże autor in Diva f^artensi lib. 1. cap. 4. 
powiada, ze ten Wacław do Matki Boskiej cudami wsławionej 
na Szląsku w Warcie, l)oj^ate oddał upominki, córka zda mi 
się tego Wacława, Jadwiga Barl)ara, wydana za Wojciecłia 
Wiłłiełma liurgrabiego Czeskieg^o , grafa Kolowrata Krakow- 
skieg^o, Hubners, z której aź podziśdzień dom ten w Czecliacli 
kwitnie. Stanisław, drugi syn Stanisława kaszlcłana Rojjoziu- 
skiego, pierwszy jeżeli nie z Połaków , (czego jednak wiełu pi- 
sarzów popiera) to przynajmniej z paniąt Polskicłi, do zakonu 
Soc. Jesu wstąpił w Wiedniu, w roku 1360. w Rzymie na 
kapłaństwo poświęcony 1565. a w cztery łata potem professyą 
uczyniwszy, do Polski odwrócił, kędy pierwszy rektorem rzą- 
dził najprzód kollegium Pułtuskie przez łat 7 , a potem pier- 
wszy /)o/n?^/M /'/•o/eA.sa/« w Krakowie; przykładem tedy swoim, 
wiełu do tegoż zakonu pociągnąwszy, w Litwie i Inllanciecli 
siła ludzi Bogu pozyskawszy, pełen cnót i łat odpoczął w Panu 
w Krakowie u S. Barbary 1619. r. wieku sweg-o 81 , pisze o 
nim Sachiniis in Histor. Soc. lib. 1. num. 115. Paprocki 
Rozmowa Podawce, Janczyński. Napisał był życie brata sweg^o 
Hieronima biskupa , ale do druku nie weszło , jeździł w leg^a- 
cyi do Cesarza z kardynałem Radziwiłem i innemi, wielkiej 
powag^i przy skromności zakonnej człowiek. 

Hieronim biskup Kujawski , trzeci syn Stanisława ka- 
sztelana Rogozinskieg^o z Myszkowskiej , w Krakowie od Zy- 
gmunta I. Króla Polskiego do chrztu trzymany; na Szląsku, 
we Francyi , w Rzymie i Ingolstadzie ucząc się, w językach, 
Włoskim, Niemieckim, Francuzkim, wielkiego serca nabył. 
Na dworze Króla Francuzkiego Henryka II. z bracią swoją 
czas niejaki zabawił, a ze się w nim teologji i jurisprudencyi 
niepospolita umiejętność, przy wdzięcznych obyczajach, wy- 
dawała, od kardynałów Komendona i Ottona Truchsessa , Piu- 
sowi V. Papieżowi w Rzymie zalecony, i na kapłaństwo po- 
święcony, i między camerarios papiezkich w prędce policzo- 
nym został, ofiarował mu tenże Pius opactwo, które ośm ty- 
sięcy szkutów rocznej intraty czyniło , ale za nie zaraz podzię- 
kował, niechcąc żyć z zakonnego chleba, kiedy i do professyi 
zakonnej, wokacyi nie miał; probostwo jednak Wrocławskie 
wziął na Szląsku, z którym tytułem wysłał go tenże święty Pa- 
pież do Henryka III. Króla Francuzkiego , aby mu był oddał 
imieniem jego miecz i różą od siebie poświęcone: z wielkiem 
swojem zaleceniem tę legacyą zakończył, lubo na ten czas 27 
tylko lat życia swego rachował; ztamtąd powróciwszy, do 
W^rocławia pokwapił , dokąd też sprowadził z Rzymu ex colle- 
gio Germanico Jędrzeja Gieryna męża uczonego i gorliwego 
kaznodzieję, który potem i proboszczem i biskupem Wrocław- 



138 Rozraźeirski. 

skini był wyniesiony, a za namową Rozraiewskiego, Societ. 
Jesu do Wrocławia wprowadził. Tam gdy Hieronim , i du- 
cliowieństwo do lepszycli obyczajów pociągnąć, i heretyków 
impety łamać usiłuje, do Ma.\ymiiiana Cesarza źle udany, nie- 
winność swoje przed tym monarchą oczywiście pokazał. Gdy 
zaś na tron Polski Henryk Wałezy do Krakowa zjechał, on 
dla języka Francuzkiego tak mu był przypadł do serca, ie mu 
pieczęć koronną podtykał : wszakże ustąpił jej dobrowolnie, 
kontentując się sekretaryą koronną i probostwem Płockiem. Ze 
zaś wkrótce Henryk z Polski do Francyi uniknął, stany ko- 
ronne Hieronima do niego zażyły , aby był powrót do korony 
swojej w niego wmówił, jakoż siła koło tego pracował Rozra- 
źewski , ale darmo : pi-zyszło do tego , ze Polska nowego sobie 
Pana szukać musiała Stefana Batorego , ale i ten nie mniej 
cnotę sobie szacował Hieronima, kiedy między wielą inszemi 
kompetjtorami do biskupstwa Kujawskiego , przeniósł go nad 
wszystkich inszych , i zaraz go posłem swoim wysłał na sejm 
Rzeszy Niemieckiej ; w stu dwudziestu, ozdobnie strojnej jazdy 
wjechał do Ratysbony, zkąd powróciwszy, koło rozporządze- 
nia dyecezyi swojej zakrzątnął się. A najprzód ludźmi godnc- 
mi, uczonemi i przykładnemi ją osadził, niektórych nawet cu- 
dzoziemców ściągnąwszy , jako to 3Iikoł<ajowi 3Iiloniuszowi 
Szwedowi , parochią Gdańską zlecił , Marcinowi Culciuszowi 
Pucką, Franciszkowi Łąckiemu doktorowi w teologji , suffra- 
ganią Kujawską, i tam dalej. Kartuzyaiiski klasztor, który 
opaci Oliwscy , za konsensem Króla Zygmunta Augusta , z 
dwunastą wsiami , juz byli sobie przywłaszczyli , tymże zakon- 
nikom windykował , których z Kolna sprowadziwszy , lamze 
osadził, i szczególniej się im świadczył, nawet i o przyjęciu 
ich reguły, dużo się namyślał,^ zkąd od nich za drugiego fun- 
datora poczytany, Żukowski S. Norberta klasztor Panieński, 
w świętszą obserwę zakonności wprawił. Klasztorowi Gdań- 
skiemu S. Brygitty, dekretem królewskim, ferowanym w roku 
1596. dobra, których administracyą magistrat Gdański uzur- 
pował sobie, nazad odzyskał. Kollegium Soc. Jesu w Gdań- 
sku ufundował, przyłączywszy do niego wieś Gemlice, od stołu 
biskupiego oderwaną, na której miejsce, insze dobra dla bi- 
skupów Kujawskich zakupił. Zarnowski konwent , w klórjm 
karność zakonna tamtycli czasów osłabiała, za przyzwoleniem 
stolicy apostolskiej. Panny zakonne Cysterskie, do innych kla- 
sztorów rozesławszy , zakonnicami S. Benedykta, z Chełmna 
sciągnionemi , osadził. W Strzeleckim klasztorze wiele świą- 
tobliwych rzeczy ustanowił. Oliwski nawet , Pepliński , Koro- 
nowski, klasztory przez się wizytował, i nowemi Konstytucya- 
mi obostrzył. W Raciążu kościół z fundamentu wymurował, 



Rozraźewsklf 139 

i w nim kurs o Matce Boskiej ufundował. Do Łagowskiego 
kośeiota, któr\- z gruntu z kamienia wyniósł, szpital przydał. 
Testamentem swoim, koszt doslalcczny zostawi! na fabrykę 
kościoła w Rozraźewie, i na uposażenie przy nim mansyona- 
rzów. B»;dąc jeszcze tvlko proboszczem Płockim , w Białotar- 
czkach i Kamienku, drewniane dwa kościoły wystawił. AV Byd- 
goszczy Panny zakonne, reguły S. Franciszka, ufundował, 
gdzie swoje siostrę rodzoną, pierwszą księnią uczynił, atoli ta 
w Wrocławiu dni swoje skończyła. W Wolborzu szpital mu- 
rować zaczął, śmierć jednak do dokończenia tej struktury prze- 
szkodziła. Żaden pra«"ic z antecessorów jego, tyle swojej dye- 
cezyi przez 19. lat, które na rządacb jej chwalebnie przepędził, 
nie wyświadczył , jako ten Hieronim , żadnego zamku ani 
dworu biskupiego nie było , któregoby albo nie restaurował, 
albo w kształtnicjszą i wygodniejszą strukturę nie przerobił : 
zadneffo kościoła nie zostało, któi-Aby z reki Rozrazewskiejro 
czy w pędzlu , czy w apparacie , czy w fabryce , czy w pienią- 
dzach , nie Ijył uprowidowany , osobliwie jednak kościół kate- 
dralny Kujawski, krom innych rzeczy, wziął od niego dzwon 
wielki, Hieronim nazwany, i organy, i ołtarz wielki. Dobra 
biskupstwa swego, jedne restaurował, drugie windykował, od 
swoich antecessorów pohartowane, i w znaczne prowenta , bez 
najmniejszego uciemiężenia ubogich poddanych, bo tego świą- 
tobliwie przestrzegał, wyniósł. Wiele bardzo kościołów z rąk 
dyssydentów odzyskał. Sufiraganom swoim i kaznodziejom w 
katedrze swojej, pewne dochody naznaczył. Przyprawach i przy- 
wilejach duchowieństwa, gorliwie stawał: dlatego, gdy Jan 
Zamojski domagał się tego na sejmie , żeby w senacie po pra- 
wej ręce sami biskupi zasiadali, a świeccjr senatorowie sami po 
lewej : oparł się temu Hieronim , ze skutku nie wzięły te za- 
machy. Wojciech Zakrzewski , w miasteczku swojem Zakrze- 
wj'ł kościół katolicki demoliował, ile sam inszej wiarj', on go 
dekretem trybunalskim do tego przycisnął , ze nowy takiź ze 
wszystkim jego kosztem stanąć musiał. >a sejmie w Krakowie 
w roku 1595. wymógł to u Rzeczpospolitej Rozrazewski , ze 
Gdańszczanom rozkazała wrócić niegdy kościół katolicki Panny 
Maryi, o co gdy na niego w Gdańsku potem będącego, tumult 
sheretyczałego miasta powstał, tak, ze tez do broni przypa- 
sane pospólstwo, chciało na rezydencyą biskupią uderzyć: Hie- 
ronim dowiedziawszy się o tem, tak mówił do swoich: Wv, 
prałvi, radźcie o sobie, jako możecie, mnie tu zawsze goto- 
wego na wszystkie swoje sztycliy znajdą; a potem klęknąwszy, 
tak się do ukrzyżowanego Chrystusa modlił: Aiegodzienemci, 
pi"awi , Boże mój tej łaski twojej, żebym dla ciebie krew moje 
przelał; ale jeżeli tego po mnie wyciągasz, i tjsiąc śmierci dla 



\ 



160 Rozraźewski. 

miłości twojej g^otówem ponieść. Chcielic' go wprawdzie po 
tej traiizakcyi Gdańszczanie iiffłaskac sobie, i dlatego mu wiclkfj 
sumnię naprzykrzenie podtykali , ale jak daleki zawsze był od 
takich podarunków, tak i tą wzgardził. Tąz wspaniałością umy- 
słu , cisnące si(^' do siebie honory kościelne odrażał. Ofiaro- 
wano mu biskupstwo Wrocławskie na Szląsku , zęby go wraz 
z Kujawskiem trzymał, Karnkowski swoim go koadjutorem na 
prymacyalną godność chciał wynieść. Klemens VIII. podtykał 
kapelusz kardynalski przez Baroniusza, Bellarmina, i Borro- 
meusza, purpuratów, ale się z tego wszystkiego heroicznie 
wyłamał. Zygmunt III. Król Polski szczególniej go sobie po- 
\yazał : bo najprzód, gdy do granic Polskich przypłynął , on 
go pierwszy imieniem stanów koronnych \yitał, przysięgę od 
niego odebrał, z Gdańska do Krakowa sprowadził szczęśliwie, 
przez środek zasadzonych na jego zgubę adwersarzów : tran- 
zakcyą Będzińską, najpierwszy z komissarzów, i ułacnił i pod- 
pisał, a oraz pokój z ]\iemcanii, Annę Austryaczkę małżonkę 
temuż Zygmuntowi zaręczył w Wiedniu , i w Krakowie koro- 
nował, w roku zaś 1577. imieniem Króla Stefiina przysięgę 
^yie^ności od miasta Gdańska odbierał. Dwór liczny i zagę- 
szczony młodzią Polską choyyał , dla powagi senatorskiej , a 
osobliwie między heretykami , o to się jednak usilnie starał, 
zęby był i w obyczajach i w naukach, a najbardziej w cnocie 
ustawicznie się polerował. ^V muzyce się kochał, i po książce 
duchownej, zwyczajnie do stołu przeczytanej, czasem jej grać 
w pokojach sAvoich dopuszczał , przecież nie co inszego , tylko 
psalmy Dawidowe , albo Polskie rytmy nabożne składane. 
Ciało swoje trapił, to włosiennicą, to dyscyplinami do krwi, 
to postami przez dwa , ba i trzy dni nic nie jedząc : niemniej 
swoje passye ukracająe , był pilnym: osobliwie cholerę, z któ- 
rej opłonawszy, z przedziwną submissyą , tych, na których 
więc wybuchnęła, przepraszał. W'^ całem życiu swojem wstrze- 
mięźliwy, tak dalece, ze mu i zawziętość na niego, nie miała 
co zarzucić. W czytaniu ksiąg był ustawiczny, największy je- 
dnak gust miał w książkach S. Tomasza z Akwinu , I historyi 
kościelnej Baroniusza. Przy kollegium naszem w Brunsber- 
dze, ubogim studentom na nauki, póki zył, nakładał: a w Po- 
znaniu ufundował Seminarium Dioecesanum. Collegia Jiiri- 
s^fltrMwprzy akademji Krakowskiej prowentów przyczynił. 3Iszą 
świętą codzień miewał, jeszcze młodym prałatem będąc: nic 
się nie oglądając na uszczypki o to , od różnych i wielkich 
tamtego wieku ludzi. Na ostatek na wielki jubileusz zjecha- 
wszy do Rzymu , i tam znaczne świątobliwości swojej ślady 
zostawiwszy, w roku 1600. w ręce Zbawiciela swego, dla któ- 
rego tyle pracował , oddał duszę swoje , \y kościele naszym 



Rozraźewski. 16 1 

Rzymskim Nominis Jesu, pogrzebiony. Testamentem swoim 
Papieżowi odkażał kiclicli szczerozłoty, z trzeehset czerwonych 
złotych ważny, tysiąc szkudów, i krzyż mislerny koi'aIi)wy : 
katedrze swojej kielich szczerozłoty, sześć lielitarzów srebr- 
nych, szpalery, apparat i ksl(;gi. Na fortyfikacyą Kamieńca, 
pewn;} sumnię wysypał, także na anniwersarze za duszę swoje, 
w Wrocławskiej, Kujawskiej^, Płockiej katedracli , w Zuko- 
wie, w Rzymie w kościele S. Stanisława, g-dzie tez co dzień 
żeby msza S. za niego odj)rawiana była, z woli jego ustanowił 
liarol Frederyk Borromeusz kardynał, e.Yccutoi- testamentu. 
Umierajj^c, synowca swego obligował, żeby się żadnych zbio- 
rów kościelnych nie tykał. Po śmierci swojej biskup ten po- 
kazał się Łukaszowi z Uniejowa archidyakonowi Kujawskiemu, 
i prosił g'o o mszą, którą tylko co zaczął, podczas Gloria in 
excelsis ^ słyszał Łukasz melodyjną muzykę, znać że z tą pro- 
wadzony był do nieba Hieronim. Pisali o nim Damalew. in 
Episc. Cujav. Th. Bucius Orulio. Vita MS. in Dorno Pro- 
fess. Cracop. S. J. Łubieński, Staroiuol. in 3Ionuin. 

Krzysztof starosta Łęczycki , czwarty syn Stanisława ka- 
sztelana Rogozińskiego, we Francyi na dworze królewskim nic 
tylko w języku tej nacyi , ale też i w obyczajach, takiej gła-. 
dkości nabył, że go sobie Henryk Król szczególniej poważał, 
Stefan zaś ukoełiał nad inszycli : do tych respektów pomogło 
mu nieporównane męztwo jego , z którem najprzód na Gdań- 
szezanów, a potem na Moskwę nacierał pod Poloekiem , So- 
kolą, wielkiemi Łukami, z azardem oczywistym i życia i zdro- 
wia sweg^o , kilka tysięcy mając pod swoją komendą , i pe- 
wnieby go był w senacie wysoko zasadził, gdybv bvła lieroiczna 
śmierć nie przyspiała: gdy ałbo\\ lem pod Zawołociem z swcmi 
ludźmi do Moskwy szturmuje, w czoło kulą raniony, życie 
swoje dla ojczyzny położył, w roku 1580. pogrzebiony od 
brata swego Hieronima w Wilnie, w kościele naszym, z na- 
grobkiem; żył bezżennie, a co w nim clnvalebniejsza, przez 
lat życia swego 33. bez zakalu. Dobra Rozrażów , które nie- 
gdy przez zamianę z tego domu wyszły, po śmierci Wacława 
Leszczyńskiego, gdy się do Stefana KrólayM?'e caduco dostały, 
ten ich temu Krzysztofowi w zasługach, dziedzieznem prawem 
oddał, gdzie w przywileju swoim 1580. Król ten tak mówi o 
domu Rozrażewskich. Qnae qindem gens in regno nostro., ut 
peranti(jua ^ ila ampłissima mcritisque uc funclione Reipu- 
blicae., konorihus ac Magislj-alibus, illuslris semper Jiiil. 
Przecież o te dobra, i potem dług^ie kłótnie zachodziły. Sta- 
rował . in Monum. Stryjków, fol. 790. 

Inni Rozrażcwsey dziedziczyli na Krotoszynie, z których 
Jan , najprzód podkomorzy Poznański 1589. Constit. f. 580. 
Tom viii. U 



102 liozraźewski. 



a potem kasztelan Poziiaiiski , Cottstit. 1598. /b/. 705. lnał 
stryjeczny Hieronima ])iskiij»a KujaMskiej>o, i inszytli, jakom 
czytał iti MS. Hozraźepiaitis w Krakowie , i z niemi wraz 
uczynił ordynacyij w tym domu, aby córki nie dziedziczyły na 
ojcowskich didiraeli, ale tylko synowie, albo ydyby tvcli nie- 
stało, tedy bliżsi Ilozraze«scy z inszych linji. Ten Jan, Ste- 
fanowi Królowi , znaczną kwot<^! ludzi do boju pod Gdańsk 
przyprowadził , kościół w Krotoszynie wspaniały wvmurował, 
a matka jego w dobracłi Benice nazwanych. Zona jei;"o Bar- 
bara Potułicka, z której córka Barbara, dostała się w małżeń- 
stwo Janowi Kostce , staroście Lipieńskiemu , JUS. de Famil. 
Pruxs. i syn Jan ki-ajczv królewski , starosta Odolauowski, 
który dorósłszy lat zdolnych, pod Chocim się wyprawił zjedna 
usarską cborąg-wią , z drugą piechoty, swoim sumptem wysta- 
wionemi, gdzie przeciwko Osmanowi Carowi Tureckiemu, mę- 
żnie się opierał. 3Ianswelda Szwedzkiego wodza od zamku 
Odolanowskiego heroicznie odpędził. Na Irybunalacli koron- 
nych deputalem zasiadał, na sejmach postem bywał, osołillwie 
1C23. Conslil, fol. 5. i 1G27. fol. 13. wszędzie na dobro po- 
spolite galąc , aż też z światem się rozstał , w kościele naszym 
Kaliskim w roku 1628. pogrzebiony , z nagrobkiem, któremu 
miejscu, póki żvl , >\ iele się świadczył. Slarowol. iti Monum. 
Histor. Colleff. Cciliss. S. J. Z Gryzeldy Sobieskiej , eói-ki 
Marka wojewody Lubelskiego , ciotki Jana III. Kreda Polskie- 
go, dwóch synów zostawiwszy, z kt('»rych jeden w Niderlan- 
dzie serdecznie w okazyi stawająe , poległ, Histo7\ MS. Soc. 
Jesu de J^iris lllii.slrlhus. drugi Jakób Hiei-onim , najprz('>d 
kasztelan Kaliski 1(551. starosta Odolanowski , Kolski i Koniń- 
ski, potem wojewoda Inowrocławski, puiko^^uik województw 
Wielkopolskich przeciwko zbuczaleniu Kozaclwu w r. 1645. 
Pastor, lib. 2. Histor. pleiiior. Złączył się był dożywotnie z 
Anną Katarzyną ()j)alińską, córką Piotra wojewody Poznań- 
skiego pozostałą wdową po Przyjemskim marszałku nadwor- 
nym koronnym i generale ^Vielkopolskim. Duryew. fol. 71. 
Z tej była córka Ludowika, ktiira zaślubiona Marcint)wi Obor- 
skiemu wojewodzie Podlaskiemu, Zuluski mowy ^ fol. 49. i 
synowie: Jan 1650.: Stanisław starosla Odolanowski, i Michał 
w roku 1674. Druga żona legcr/, Jakóha wojewody, ])yla także 
Opalińska Katarzyna, cói-ka Łukasza marszałka wielkiego ko- 
lonnego z Firlejowny, wdowa |)o Zbigniewie Firleju staroście 
Sjubelskijn. Krzysztofa jest w druku , Plaiisus Sarmaticus, na 
weselu Cecylji Renaty firólotoy Polskiej, w roku 1637. iti 
kto CraeoD. 

Inni się pisali z Nowego miasta w ^Vielkiej-Polszczc , a 
ztąd też niektórzy ich zwali Nowomiejskiemi : z łych ])yl Kasper 



Rozraźewski. 163 

z Nowego miasta Rozrazewski , kasztelan Szremski , któreimi 
Paprocki w roku 1611. przypisał Kslijżkę pod tjtulein Roz- 
mowa Podawce^ kędy syna jego Adama wspomina. 3Ilal zaś 
ten Kasper za sobą 3Iałg'orzatc ]Vlemojewską herbu Rollcz, 
kasztelankę Chełmińską , z Kostczankl wojewodzankl Chełmiń- 
skiej urodzoną. Dury ew. fol. 59. JSiezeszła pamięć. Tylków^ 
in F^ita S. Stanisl. Kostka pisze o nim, ze się razem z tvmże 
świętym w Wiedniu uczył. Rodzony brat Kaspra bvł Piotr. 
Z tejże linjl kwitnęii , AVojeIech i Hieronim l)racla rodzeni, i 
siostra leli Anna z Mikołajewskim herbu Ogończyk ; z tych 
^Vojcicch był sulFraganem Gnieźnieńskim, Hieronim kasztela- 
nem 3Iiedzyrzeekim, pog^i-zebiony w roku 1623. w Kaliszu n 
OO. Rernardynów, mąz waleczny przeciwko Turkom 1 Tata- 
rom, zona jego Kretkowska , córka Mikołaja z Sokołowskiej. 
Hieronim druo^i teg^o imienia, kasztelan Międzyrzecki, posło- 
wał na sejm 1623. Constit. fol. o. komissarz do granic od 
margrabstwa , Constitut. fol. 13. 1 1631. fol. 26. O dwóch 
córkach Hieronima kasztelana Miedzyrzeckieg^o, Dorocie Opa- 
lińskiej, 1 Katarzynie Clśwlckiej, czytam w dedykowanej im 
książce w roku 1649. z tych Dorota była za .yexandrem 
Opalińskim starostą Inowrocławskim. Do tĄchze należy Jan 
Rozrazewski biskup Margarlfański , suffragan Kujawski , ten 
w Poznaniu Collegium Lubranscianum , juz dla dawności lat, 
i do ruiny nachylone, i w dochody nadwerężone, swoją szczo- 
drobliwością dźwignął, czterech professorów w nim ufundo- 
wawszy, to jest : g;rammatyki , matematyki, oratora i histo- 
ryka, Jurisprudentiae i Morulis Philosophiae^ dwadzieścia i 
pled tysięcy na tę intencyą, na 3»owem mieście dobrach swoich 
dziedzicznych zapisawszy w roku 1609. Akademji także Kra- 
kowskiej , dziesięć tysięcy na tychże dobrach naznaczył. 00. 
Dominikanom w Poznaniu na ti-zech lektorów fundacyą uczy- 
nił , a potem spuściwszy beneficia kościelne, w prywatncm ży- 
ciu dni swoje skończył. Paproć. Rozmowa Podawce. 

Krom do l^ eh czas wyrażonych , leszczem się tych naste- 
pujących z tego domu doczytał. Jan Rozrazewski starosta Ro- 
leslawskl, za czasów Hieronima biskupa Kujawskiego. Jacek 
pułkownik województwa Poznańskiego, z wojskiem na Ruś 
wyprawiony 1648. Pastor, lii/. 2. Hisłor. Plenior. Krzysztof 
podstoli Poznański , dworzanin Władysława IV. Króla, poseł 
kilka razy na sejm, wszedł do grobu w roku 1641. któremu, 
w katedrze Poznańskiej , nagrobek wystawiła osierociała mał- 
żonka , Dorota Suchorzewska. Starowol. in J/onum. Jędrzej 
w roku 1573. Władysław i Stanisław 1621. Stanisław ku- 
stosz Krakowski, scholastyk AVlślicki, proboszcz Iłżecki, gdzie 
ołtarz S. Antoniemu Padewskiemu dość modny wystawił, 

W 



104 Rozi¥ailoivski. 

umarł 1692. r. w sani dzicil Bozeg^o Narodzenia , po Irzpcii 
niszach odpr-awionych. N. miał za soltą Bogumiło Karśnirką. 
i\. >Viklorvą Koszulskf}. N. Bogumiłi; Ponińską mieczniko- 
\vn<; Poznańską. Franciszek kasztelan Przemęcki Marvannę Za- 
leską, pozostałą wdowę po Piecznowskim. Jan Franciszek ka- 
sztelan Międzyrzecki, alilegat Jana III. do Wiednia, za któ- 
rego (h^nletnim zabiegiem, Socicfas armorum stanęła prze- 
ciwko Turkom. A'onsti/tuc>/al6So. juz po śmierci jeg^o, trzy- 
dzieści tysięcy, które z s/.kaluly swojej lozył na lej funkcvi, 
wjliczyć sukcessorom jego ze skarhu kazała. Constit. Jol. 11. 
Zona jego grafowna Heisterowna, siostra Sigisberta Heistera, 
sławnego wojsk Ccsarskicli pod Belgradem generała i wojo- 
wnika, z której zostało się trzecli synów; jeden Franciszek 
kasztelan Rogoziński, Ludowika Miaskowska cześnikowna Po- 
znańska, svna mu powiła Adama i córkę. Drugi Jan. Trzeci 
Antoni rełerendarz koronny, opat Luliieński, proboszcz S. Mi- 
chała na zaniku Krakowskim , kanonik AYarszawski. N. Roz- 
razewska , bvła za Ale.\andrem 3Iycielskim wojewodą Siera- 
dzkim. N. za Janem Przeciszewskim, Katarzyna za Ale.\andreni 
Ponińskim łowczy m Wscbowskim. N. za Januszem Stanisław- 
skim herbu Sulima. MS. de Famil. Pruss. Zofia za Wę/.y- 
kiem kasztelanem Sieradzkim 1672. Dorota za Przyjemskim 
chorążym Kaliskim 1673. Anna za ^Yaclaweni Leszczyńskim 
kanclerzem koronnym. A. za ^likotajem Koszutskim. X. za 
Pawłem (jembickim kasztelanem Nakielskim. X. za 3Iikolajem 
Zaleskim wojskim Sieradzkim. N. za Stanisławem Zaleskim 
sędzią ziemskim Sieradzkim. 

Ko«wa€lowski //p/"iw /?oo-fl/a, w Podlasklem woje- 
wództwie. Stanisław Rozwadowski sędzia grodzki Chełmski, 
za czas<hv Paprockiego. Paweł pleban w Ulanie, kościół sta- 
rożytnością nadwerężony, swoim kosztem z g-runtu wystawił, 
i wyjedna! do niego włókę jedne , na sejmie 1647. Constitut. 
fol. 26. Jędrzej podstoli Łukowski 1674. N. miał za sobą 
Barbarę Łagiewnicką. Konstancya zakonnica Sądecka 1701. 
Maryanna pozostała wdowa po Sicińskini , poszła za Jana Ce- 
tnera starostę Tymbarskiego, pochowana w Krośnie w kościele 
naszym. Pani pobożna, i w miłosiernych uczynkach skarbiąca 
sobie niebo. 

Hoaw adowski herbu Trąby ^ w województwie Ru- 
skiem . ])iszą się na Wielkim Rozwadowie. Floryan Rozwa- 
dowski stolnik Halicki , posłował na walne sejmy, zona jego 
liatarzyna Gumowska, Kazimierza cześnika Zakroczymskiesfo 
(•ói'ka , z tej synowie: Aulom, chorąży pod pancerną cliorą- 
gwią, Franciszek, Stanisław, Józel" i Mikołaj, córki zaś, Ka- 
tarzyna wydana za Ilumieckicgo , podczaszego Podolskiego, 



Rozi¥ai1oivski. l^'' 

Maryaulia i Joanna, zakonnice Karmelilanki Ipzewikowc «f 
Lwowie, i Zofia. Mieliał kanonik Lwowski deputat na trybu- 
nał koronny 1723. m siąpił potem do zakonu Soe. Jesu , gdzie- 
życie skończył w Krakowie 1732. N. stolnik Halicki, poseł na 
sejm 1738. Zofia lino voto Przerębskiemu , 2do Jędrzejowi 
Morsztynowi kasztelanowi Sądeckiemu zaśluliiona, siostra jej 
zakonnica S. Franciszka w Lublinie. Podobno juz Ałyzej na- 
mieniony, Antoni Rozwadowski starosta Karaezkowski , ka- 
waler godnv, i Rzeczypospolitej zasłużony, posłując na sejmy 
walne, i za jej całość rycerska traktując: którego synowie Flo- 
ryan i Ignacy temi czasy w szkolacli naszycb. 

Rozwadowscy herbu Trąby jedna dzielnica z Jordanami, Slojow- 
skiemi i Słcierczawskiemi ; piszą się z Wielkiego Rozwadowa w 
dawnera województwie Ruskiem, a w dzisiejszej Gailicyi. Z tych 
był Jan na }Vielkiem Rozwadowie Rozwadowski, mąż rycerski 
za Zygmunta I.; zostawi! dwócli synów Pawła i Andrzeja. 
Pawia jest jedyn\' syn Dymitr, len z Anną de Orsecitowice 
Orzechowską, mieli syna Stanisława, połączonego z Zolla Rem- 
heliiiską herbu Lubicz, jak świadczą Akta Warszawskie pod ro- 
kiem 1032. i Halickie. — Stanisław zostawił syna Jana, który 
pojął za żonę Dorotę Krasaslcą herbu Niccziija, córkę Franciszka 
Krasuskiego burgrabiego Krakowskiego. Drugi syn Stanisława 
jest Konstanty (którego potomstwo, jako też potomstwo An- 
drzeja, syna Jana Rozwadowskiego, patrz niżej). — Jana 
Rozwadowskiego i jego żonę Dorotę , oraz rodziców Stanisława 
i Zofji z Rcmbcliiiskich , dziada Dymitra i Annę Orzecliowską, 
jako też pradziada Pawła, i prapradziada Jana, wspominają .Ikla 
Harszawskie, Lwowskie, Sendomierskie i Miiiiiinciiln lioinccntit 
Ks.Ks. Dominikanów w Rarze pod rokiem loDS. i 1(550. — Jana 
i Doroty z /»V'(7iv/.?Z7'Ł7< Roz wadowskicli został syn Floryau, jako 
świadczą Akta Halickie; był ten Floryan stoliiikiem Halickim, po- 
słem na walne sejmv, dobrze krajowi zasłużony; połączył się z 
Katarzyną, córką Kazimierza Gumowskiegii, czcśnika Zakroczym- 
skiego lierbu Pobóg; z tej zostawił: 1. .\ntouiego kasztelana 
Halickiego, starostę Karaczkowskiego. 2 3Iaryanna zakonnica we 
Lwowie. 3. Franciszek. 4. Stanisław stolnik Halicki, ten 
zMaryanną córką Gabryela Rozwadowskiego. 5. Mikołaj. (». Ka- 
tarzyna za Junoszą Humieckim, podczaszym Podolskim. 7. Józef 
stolnik Halicki , len z Biichowiecką. 8. Zolla za Stanisławem 
Głogowskim stolnikiem łJelzkim. — Antoni, pierwszy syn Flo- 
ryana stolnika Halickiego, jak świadczą Akta Przemijsikie i Te- 
stament sporządzani/ roku 1772. d. 4. Lutego , rnbnmwani/ w 
księgach Grodu Lwowskiego i Przemi/sf kiego r. 1772. — Miał 
tenże Antoni kasztelan Halicki za żonę Katarzynę />/'o/(f)/o«'.s7.(; 
herbu Horczak , córkę Ale.\andra Dymitra Drohojowskiego i He- 
leny Rapniewskiej iicrbu Sre/iiawa, która była '2do roto za Den- 
hofeni starostą A\ iślickim. Z tejże Katarzyny Drohojowskiej zo- 
stawił 1. Ignacego hrabię Rozwadowskiego starostę Ostrowskie- 
go, rotmistrza J. K. Mci. 2. Kaspra pol.jczoncgo z Józefą //7y/- 
nicką herbu Sas. Ta A\'iiinii^ka była, 'Ido roto za Michałem Hu- 
muickini herbu Gozdawa czcśnikicm Z\daczcwbkim. Tenże Józcl 



166 Różycki. 

miał córkę Juliannę, którą poślubił Onufry Morski kasztelan Ha- 
licki. 3. N. za Kalinowskim staro,ścicem Lelowskim. 4. Cecylia lo 
rotn za Łuszczewskim starostą Zydaczowskim, Ido voto za Igna- 
cym Woroniczem starostą Ostrzeszowskim. 5. Floryan. 6. Józef 
czyli Kalasanty scholarum Pijar. 7. Anna czyli Joanna Kar- 
melitanka Trzewiczkowa we Lwowie. — Ignacy hr. Rozwadow- 
ski starosta Ostrowski *), rotmistrz J. K. Mci połączył się z Teresą 
Czerwiiiską herbu Wieniaica , córką Karola Czermińskiego sta- 
rosty Drohomyskiego i Józefy Dtiniiiow/iy herbu Łabędź- , która 
była 'ido roto za Janem Kołłątajem starostą Serbinowskim ; z tej 
zostało potomstwo: 1. Antoni hr. Rozwadowski. 2. Róża \mo 
roto za 3Iarcellim Konarskim, 2do roto za Dzierzkowskim. 3. N. 
za Dulskim. — Antoni hr. Rozwadowski połączył się z Ludwiką 
hrabianką Fredrowną herbu Boiicza. Z tej jest potomstwo. — 
Andrzej, syn Jana na Wkdkim Rozwadowie Rozwadowskiego, 
brat Pawła, za czasów Zygmunta Augusta; zostawił Stani- 
sława, który miał Macieja, jako świadczą yJkta yJ?'ch?'r. kor. 
pod r. I()33. Z Macieja został syn Gabryel, podczaszy Łu- 
kowski; ten z Elżbietą /'/ff*pr^'(? miaj 1. Kunegunda Marya Anna, 
trojga imion Rozwadowska była za Stanisławem synem Flo- 
ry a na Rozwadowskiego stolnika Halickiego. 2. Michał stolnik 
Łukowski; ten miał L Michała kanonika Lwowskiego który bvł 
depiilatem na trybunał koronny r. 1723. 2. Teresa za Konstan- 
tym fundament Karsznickim podkomorzym Wieluńskim. 3. Ma- 
ryanna li?io roto Siecińska , 2do za Janem Cetnerem herbu Prze- 
7'owa , starostą Tymbarskim r. 1703. — Konstanty syn Sta- 
nisława z Zofji Ronbciińskicj herbu Lubicz, zostawił 31 a r- 
cina zmówionego z Maryanną Chociszewską, z tej został Win- 
centy połączony z Justyną Wolską, bezpotomny. — Józef 
stolnik Halicki, siódmy z rodzeństwa, syn Floryan a slolnika 
Halickiego, brat Antoniego kasztelana Halickiego, miał za 
zonę Buc/iou'iccką\ieTha Drogosław i z lej potomstwo : 1. Domi- 
nik z Anną córką Stefana Krosnowskiego herbu Junosza i Anny 
Kuczi/iiskicJ s\nroidanki Kruświckiej. 2. 31 i eh al z Mentelewi- 
czówiią ; zostawił synów 1. Antoni. 2. Alexander. 3. Lu- 
dwik. — Trzeci syn Józefa, imieniem Piotr; ten miał \mo 
roto Bulhnkownę , a z lej dwóch synów 1. Jan Tadeusz rot- 
mistrz kawalcryi narodowej z Teofilą księżniczką RadziwiUówną 
wojewodzanką Wileńską heiraanowną w. ks. Lit. 2. Wincenty 
z Rozsadowską. — Tenże Piotr 2do roto z Cecylią JSiepokojczy- 
cką zostawił 1. Bogumiła. 2. Anna za Czarneckim. 3. Kata- 
rzyna. 4. Barbara za Rajeckim. 5. Rozalia za Pawłowskim. — 
Czwarta córka Józefa stolnika Halickiego, 3Iaryanna była za 
Ławrynowiczem. — Z dokumentów familijinjch. 
Koźycki herbu Rola, w %vojewódzl\vie Łęczyckiem, 
piszą się z Ro/.yc Trojanowie , a to dla dystynkcyi od inszych 
Rozyc , z których się piszą Różyccy Porajowie w temze woje- 
wództwie. Jan Różycki poborca w Płockiem województwie 
1580. Constit. fol. 3fi6. Jędrzej przeniósł się do wojewódz- 



*) Patentem Cesarza Józefa II. z dnia 23. Sierpnia 1783. wynie- 
siony z potomstwem swojem obojga płci , do godności hrabiow- 
skiej. — 



Różycki— Róży juski. 167 

twa Kiakowskieo^o , g;dzie z D<;Lińskicj Leibu Rawicz , spłodził 
syna ^^ojcieclla, leniu Piecowna herbu Piława powiła tych 
synów : Stanisław a, Jędrzeja, Stefana męża rycerskieą-o w Pru- 
siech przeciwko Szwedom, w 3Ioskwie i na Podolu, i Jaua 
pisarza gTodzkieg"o Sendouiierskiego, w roku 164!. komissa- 
i-zem był do granic od Szl.jska. Franciszek kanonik i oflicvaf 
Kijowski. Ałe.\ander miał za sobą Konstancy^ Ożarowską, ale 
ster i tern. 

Różycki herbu Poraj ^ w województwie Łęczyckieni. 
Okolski^ ki'oni lvch , pisze Roż\ckIcli lierbu Lubicz, ałe to 
ma byc Kozicki, jako m'> raźnie znajdziesz w Paprockim. Ci 
zaś według- Okohkie^o , dziedziczvłi na Wiełkich i 3Iałvch 
RozYcach. Z tYcli bvt Stanisław Rozrcki , któreo-o nai;'robek 
z herbem Poraj widziałem w Krakowie na zamku w kościele 
S. 31ichała. Okol. powiada, że już niektórzy z tego domu pa- 
rentelaci, herbu DoIi«a miasto Poraju zażywają. Z tycłi h\\ 
Stanisław podwojewodzy Łęczycki, który Rożyce przedal, ten 
z 3Ioszczyńskiej lierbu Nałęcz, spłodził czterecli synów. Ję- 
di-zeja i Jakóba ludzi rycerskich , Jana najpi>zód proboszcza 
Kościańskiego i w 3Iuiejszej Górce, potem biskupa Chełmskie- 
go i opata Mogilskiego, umai-ł 166U. jest w druku jego Iia- 
zanie na pogrzebie Jfacłaira Ossowskiego kasztelana JSa- 
kielskiego, 1643. siostra biskupa, była za Osieckim. Stanisław 
stolnik Łęczycki . Jacek sekretai-z królewski w Łcezyckiem, 
Franciszek w Kaliskiem 1674. N. Różycki pisarz skarbu ko- 
ronnego 1676. Constit. fol. 39. Michał Franciszek miał za 
sobą Zofią Braechwiankę podczaszankę Warszawską. >. była 
za Adamem Rojeckim. 

ROŻYŃSCY KSIĄŻĘTA HERB. 

Cztery krzyże złote bAc powinny, od jednejjo di-zewa wi- 
szące takim kształtem, ze dwa od wierzchu drzewa czyli linji 
wiszą, jeden z jednego boku, drugi z drugiego, drugie dwa 
od końca linji, czy też od korzenia drzewa, ku wyższym krzy- 
żom w górę wyciągnione , w polu błękitneni : tak go opisuje. 
Okol. tom. 2. /b/. 649. Paprocki iv Gniazdzie fol. 1145. 
Kojalow. in J/S. atoli len autor przydaje, że inszym go kształ- 
tem położony widział, to jest strzała żełeźcem do góry prosto, 
a piórami na dół obrócona, nad żełeźcem jej dwa krzyże tym 
sposobem ułożone, jak się ^^^jżej mówiło, i u spodu także, 
tjdko że się tu końcami z sobą nie schodzą. Paprocki loco ci- 
iato, i O herb. fol. 652. i w Ogrodzie fol. 209. od Koryata 
syna Gedyminowego , książęcla Litewskiego, początki tego 
domu lisiążccego zasiąga, atoli Okolski tak na «^w\ż namle- 



168 



Rozy liski. 




nionem miejscu, jako i tom. l.fol. 541. twierdzi, ie od Na- 
rjniunta Gedyniiiiowego syna , Rozyńscy ksiąź(;ta pochodzą, 
świadcząc się nagrobkami ich , w Kijowie w kościele Domini- 
kańskim , i działem dóbr, między Korv;»tcm i ]\arvmundcm ^ 
albowiem temu Narymundow i ksiązcciu Piiiskiemu , Iiojałow. 
in MS. synów naznacza, Alcxandra i Jerzego, i ze od jednego 
z nich roziodzony ten dom , powiada. Historia Sapie/tana 
parte 1. fol. 59. mówi, ze ten Alexander bvl Podolskim ksią- 
zęeiem , a Jerzy Bcizkim , (przecież Długosz lib. 10. pod ro- 
kiem 1388. (kolo którego czasu zyc obaj synowie Aarvmunda 
musieli, ile bracia stryjeczno rodzeni Jagiełłą Króla Polskiego) 
pisze, ze ten Kr()l, |)o koronacyi swojej, nadgradzając Siemo- 
wilowi ksiąźęciu 3Iazowieckiemu , ze tak prawa naturalnego, 
jako i tego , ze byt zgodnie od wszystkich na tron Polski 
obrany, dobrowolnie ustąj)ił ; dał darował, w posagu z siostrą 
swoją, księztwo Bełzkie , które do Polski zawsze należało,) 
krom tveh zaś dwóch, jeszcze trzeciego liczr Punigaiła kaszte- 
lana Trockiego , przodka domu Sapieźyńskiego, o czem mówi^- 
się obszerniej będzie pod Sapiehami. Miał zaś ten Narvmund, 
według Jana Iternera tv Genealogji Jagiellońskiej fol. 05. 
ten zaś autor wyezerpnąt to z kronik Ruskich , za małżonkę, 
córkę Tuchais rc<rnanta TaurYkańskiejro. Teo'oz podobno Tu- 
chais wspomina Cangitis iv historyi Konstantynopolitańskiej^ 
i nazywa go Królem Taurykańskim, tw ierdząc, źc miał za sobą 
małżonkę Chrześciankę, Marvą imieniem, córkę Andi-onika 
starego, Cesarza Wschodniego, w r. 1320. zmarłego. Potom- 
stwo jego, od dóbr Rozynu nad rzeką Ciecierów w Prypec wpa- 
dającą, w Kijowskicm województ^^•^e, Rozyńsklcli imienia nabyli, 
tamże i Kodeń miasteczko pod Zytomieraem, od nichze założone. 
Miclial ksiąze Rozyński , na wojnach Tatarskich i Mo- 
skiewskich mcztwem wslawMony , synów jego , według Papro- 



Roźyiiski. 169 



ckiego ^ trzech zostało, KIrjk albo Cyryl, temu w wielkich i 
kawalerskich zasługach , gdv odważnie i fortunnie Tatarskie 
na ojczyznę najazdy fj^roniil, uroczysko Kotelnia nazwane, za 
Zyloinicrzem Ic/.ące, Król Stefan i stany Rzcczy[)os|»olitci, wic- 
cznem prawem nadały, o czem Konstijtucya 1581. yb/. 383. 
Konstijtucija w roku 1598. jeszcze jyo koniissarzcni do roz- 
graniczenia w ojewództwa Kijowskiego z ziemi;j Mozyrską za- 
pisała, foł. 697. o córce jego czytałem w pewnym MS. źc 
była za ksi.-j/.ęciem Czartoryskim. Bogdan drugi syn Michała, 
hetman ^Niżowych Kozaków, jako mówi Paprocki , mąż serca 
wielkiego. 3Iikołaj trzeci syn, w dzielności inszym równy. 
Jeden z nich , że zamku potężnego , Słamhorod nazwanego, 
w pustych polacli pod Tatarami dobył, i z ziemią zrównał, tak, 
że i śladu jego nie zostało, wspomina J/. Paszkowski, tv Dzie- 
jach Tatarskich fol. 21. Dymitr książę Rożyński , Romana 
ksi.jżęcia Sanguszka pamiętnego wojownika, i Grzegorza Cliod- 
kiewicza, hetmana wielkiego Litewskiego pułkownik, i zwy- 
cięztw ich nierozdzielny towarzysz, osobliwie w owej pod Cza- 
śnikami z Moskwą potyczce, w roku 1567. i na polach Iwań- 
skich. Osobliwiej się jednak dom ten wsławił, w ostatnim z 
lej familji Janie Romanie książęciu Rożyńskim, którego Ko- 
bierzycki w his tory i lVlady sława If^. fol. 104. ojtisuje, 
wspominając oraz skrypt posłom od wojska jego z 3Iosk\yy, 
do Zygmunta III. wyprawionym, powierzony, i ministrom 
obojga narodów oddany, z takowym na czele tytułem. Romaiid 
JSarymundowicz Boiyński, Hetman i Marszalek najwyiszy 
wojsk Najjaśniejszego Car^skiego JVieliczefistwa. Tenże Ko- 
bierzycki fol. 232. takowy mu zapisał panegiryk. Ponieważ 
Romana Rożyńskiego prędka śmierć, życia oraz i starożytnej 
familji ostatni kres przyniosła, słuszna rzecz, mężnego wodza, 
królkiemi słowy nieśmiertelną wzniecić pamięć. Prowadził on 
ród swój od INarymunda Gedymina, syna z książąt Litewskich, 
zkąd miał wysoką genealogią, znacznemi antecessorów czyna- 
mi ozdobioną, których dzielne sprawy, Ruskie wysławiają kro- 
niki, i zostające w Kijowie monumenta , jawnemi dowodami 
opowiadają. Ani też, tak wspaniałemu urodzeniu, własnemi 
zbywał zasługami Rożyński. Pierwsze wojennej cxperyencyi 
początki zabrał na Rusi , zastawiając się mężnie przeciAyko in- 
kursyom Tatarskim ; wkrótce od powtórnego impostora Deme- 
tryusza, do Moskwy, z wybornemi pułkami był wokowany, i 
lam generalną wszystkich wojsk objął komendę , którego gdy 
zbyt żwawie trzymał się przez półtora lala , aż do przybycia 
królewskiego, siły Bazylego Szujskiego, obranego Cara Mo- 
skiewskiego, tak rozerwał, iż nowego panowania nie był pe- 
\yny. Albowiem stoczywszy najprzód pod Bełchowcm miaste- 



170 Rożyński— Rpiuski. 

czkiein pamiętną bitwę, liczne wojska jego zbił i zgromił, dru- 
gie niemniejsze nad Chodzyńcem rzeką, nieporównaneni szczę- 
ściem poraził, położywszy trupem czternaście tysięcy 3Ioskwv, 
i złapawszy icli hetmana, kniazia Bazyłego 3Iassalskicgo. iNa- 
koniec majestat Bazyłcgo Szujskiego obarczony, w szczególnej 
t>-lko circumferencyi stolicy zamknął, a łokowawszy się obo- 
zem pod Tuzynem , obiegł , i w ciężkiej trzymał l)lokadzie, 
póki Król do Moskwy nie przybył, za którego pospieszonem 
przyjściem, zmyślonego odstąpiwszy Dymitra, wkrótce, przy 
wznieconycli od nieukontentowanego żołnierza l)untacli , zło- 
żony chorobą, dnia 8. Kwietnia w roku 1610. życie zakoń- 
czył, wieku swego 35. Sprowadzone do obozu królewskiego 
ciało, rycerskim opłakane żalem : w żałobnej albowiem pompie 
całego wojska, przy assystencyi przytomnych lietmanów, do 
Kijowa zawieziono ; kondolencyą zeszłemu , wymowną \yielcc 
oracyą , Krzysztof ksiązc Zbarazki czynił, i całemu woj- 
sku, za tak znaczny ku zacnemu wodzowi oświadczony fawor, 
podziękował. Na obszerną księcia Zbarazkiego mowę , ró- 
wnym słów wyborem odpowiedział Kryski, podkanclerzy ko- 
ronny, z wiclkiemi Rozyńskiego i akcyi jego pochwałami. Leży 
w Kijowie w kościele Dominikańskim , którego nie małe było 
zalecenie i z lej też miary, iż pierwszy z familji swojej, i 
ostatni , do kościoła się Rzymskiego owczarni , od którego. 
Grecką schizmą zarażeni antecessorowie, odstąpili l)yll, po- 
wrócił. Poty Kohie7'zycki. Starowolskł także, in Be/la/or. 
Sarmatiae^ pocłiwały jego wypisał, Oliolski zaś nagrobek 
jego z Kijowa: nie zostało się po nim, tylko córka jedna, Pio- 
trowi Swirskieniu z Romanowa, oboźnemu koronnemu, za- 
ślubiona. 

Roźyuski /lerbu Ogończyk , w Inowrocławskiem wo- 
jewództwie. 3Iikołaj Rożyński, najprzód podsędek , a potem 
sędzia ziemski Inowrocławski, Constit. 1580. f. 360. i 1589. 
fol. 558. był jednak w lierezyi uwikłany: bo w roku 1595. 
podpisał Zbór Toruński. N. kanonik Przemysłki proboszcz 
Krosleński, zszedł z tego śyyiata w roku 1644. His/nr. Coli. 
Preinisl. Kazimierza, zmarłego w roku 1672. widziałem na- 
grobek w Piotrkowie u fary z herbem Ogończyk. Jan Ałexan- 
der mąż rycerski. 

Rpiuski herbu Radwan. Teofanes Rpiński , archiepi- 
scop Połocki ritiis Graeci, Witebski i Mścislawski, Bogdan 
zostawił syna Gabryela , męża wojennego. Iwan Siemiona, 
w różnych expedycyach z książęciem Romanem Sanguszko do- 
świadczony. 



Rubach. 



171 



RUBACH 




HERB. 



Ziółka trzy powinny byc każde o trzech listkach , każde 
z korzonkiem , tak ułożone , że dwa na górze podle siebie w 
równi ułożone, a trzecie pod niemi we środku, wszystkie zie- 
lone, wszystkie na tarczy błękitnego koloru; z zamkni<;teg^o zaś 
hełmu, trzy kłosy równo od siebie odległe, z korony A^yclio- 
dzą ; tak go opisuje MS. o Famil. Prusk. tym siy herbem pie- 
czętują Rubachowie, dom w Pomorskiem ksicztwie starożytny, 
z których niektórzy wojennej sław^- szukając, i po innych Pań- 
stwach rozrodzili się. Ci zaś, co się w Pomorskiem gnieździli, 
mieli dobra swoje dziedziczne w Chełmińskiem województwie, 
Plaskowęs; z tycli był Krzysztof Rubach sekretarz królewski, 
trzymał królewszczyznę w 3Iazowszu , świat pożegnał w roku 
1652. jako kamień g•robo^\•y opowiada, w kościele Chełmiń- 
skim, a zda mi się, że byt urodzony z Pndwelsowny de Mal- 
nów. Marcin Rubach, sekretarz królewski, viceekonom Mal- 
borski , w Gdańsku sobie rezydencyą obrał, przeżpvszy lat 
70. Wspomina ich Konstijtucya 1635. 

Paweł syn Krzysztofa miał trzy córki: jedna za Stanisławem 
Sumińskim, druga za Zakrzewskim, trzecia za Ciecbolcwskim, i 
syn jeden Tomasz Piotr dwóch imion. • — Piotr z Plaskowęs 
Rubacłi, z Katarzyną Kosicką spłodził czterech synów: 1. Anto- 
niego, od którego potomstwo. 2. Melcłiiora *tov7POT. S.Igna- 
cego. 4. Jana sterilem. — Ignacy Rubach syn trzeci Piotra 
z Kosicktej urodzony dwócbźenny, \mo rolo z Zofią Jl^oljfoumą, 
Michała Wolifa i Blondyny Olszewskiej małżonków córką , z tą 
zostawił dwie córki: Faustynę i Konstancyą, i synów dwócb, 
Macieja na świecie, a Stanisława w zakonie Kartuzów w 
Gidlach. Drugiego Józefa. — Tenże Ignacy Rubach 2do roto 
z 3Iałgorzatą Janikowską , Wojciecha Janikowskiego i Anny 
Freserowny małżonków córką , spłodził córkę Maryannę , i sy- 
nów czterech: Mikołaja, Jana, Piotra i Antoniego Ru- 
bach. — Józef Rubach syn Ignacego z fVo(ffbwn7/ urodzony, 
ten wszedł w śluby małżeńskie , najpierwej z Gertrudą Brodzką 



172 



Ruliiesz — Riicki. 



Wawrzeaca Brodzkiego i Katarzyny Ja?iikowskiej małżonków 
córk.'! , z tą spłodził syna Mateusza. Powtórnie pojął za mał- 
żonka- Agnieszka; J)zwoiil{owsl,-q , Felicyana i Katarzyny z Pod- 
bielsicich Dzwonkowskicli małżonków córkę , z tą zostawił po- 
tomstwo. — Heraldyka JFielądka, 



RUIUESZ 




II E U R. 



Nad wr<;l)ami trzema, z których na dole osfalni najinnicj- 
szy, inne nad nim dwa, co raz wi^'ksze, powinna 1)V(- slr/.ala 
hez piór, niby o dwóch źeleźcach, z których jedno wyżej, dru- 
j^ie niżej. Tak no opisnją: Paprocki w Gniazdz/c fol. 111)3. 
O herbach foL G80. Okol. tom. 2. f. GM. i /o;«. 3. /'. 357. 
tenże autor powiada, że w ksiczlwie Litewskicm łn-rh len na- 
byty, M' okazyi, gdy o granice z Moskwą hyhi zatarga, gdzie 
j)rzodek tego herbu, w Moskwę za granice zaciekłszy sic;, gdy 
odważnie nieprzyjaciół gromił , w zasługach ten herb odniósł. 

Hcrbowni. 

j4labis, — ^lampi, — Andryewicz. 

Rllcki herbu Jastrzębiec. N. Rucki , zona jeg-o Ro- 
kicka lierbu Rawicz, Paproć, f. 429. AYojeiecIi z Maryanny 
Niezdrowskiej spłodził syna Stanisława, ten \movotoz^\o- 
szczyiiską miał dwie córki , Zofią i Jadwigę Alc.\andra Stawi- 
szewskiego małżonkę, i syna Łukasza stolnika Inowrocław- 
skiego, temu Maryanna Rzeczycka powiła cztery córki, Feli- 
cyannę 3Icciiiską podstolinę Wieluńską, Annę 3Iacicja Kieł- 



czewskieg'o 



St. 



małżonkę , Wikforyą 



Trzebińską, Zołią Ankwiczową, i synów dwóch , Stanisława 
sterilent , i Wojciecha kanonika Chełmskiego , olficyala Pil- 
znieńskiego. 2do voto Stanisław pojął Ruszkowską, z la miał 
synów pięciu : Jana porucznika usarskicgo, Franciszka, Pawła, 
Marcina i Macieja. 



Riiclakiewicz — Rudnica. 



173 



Rllflakiewicz 9 w województw^ie Wołyńskiem. Sta- 
nisław Iludaklewicz podpisał elekcy.-} Jana III. 1074. 

RliflaiV!>)ki herbu Kościesza, w Krakowskiem woje- 
wództwie, w Ksiijzu niniejszym, widziałem na^i"ol»ek położony, 
z łierliem Kośeiesza, Pawłowi Iludawskiemu , zmarłemu w r. 
1600. Jan sekretarz i pisarz dekretowy krółewski, biegłości 
wielliiej w prawie , nie mniejszej poł)Oznośei , umarł 1640. r. 
jego nagroliek z Warsza\\y wypisał Słarowo/. in Monumen. 
Wawrzeiiiee Jan Rudawski , kanonik ^Varmii1ski i Ołomn- 
nieeki , dziekan Mledzyrzeekl, sekretarz krółewski , są w di'nkn 
jejjfo edyeyi, Imo. Repertorium jiiris Ciinlis et Ponlificii^ in 
fol. l^iennae 1660. 2do. Pane^j/ricus in e.requiis Ferdi- 
ninuli III. Iinperatoris, in fol. I'iennae. 



RUDECKI 




HERB. 



Dwie strzały powinny byd białe , jedna nad druga , a pod 
niemi ksi(;zyc złoty, na dół rogami obrócony, między rogami 
gwiazda, w polu błękitnem , na bełmie trzy pióra strusie, tak 
ten herb opisuje Rutka in MS. bo nasi pisarze o nim milczą. 
Tym si«; herbem szczycą Rudeccy na ^Vołyniu, z któryełi ^Va- 
sila Rudeckiego opowiada Metryka ll^ohjńska w roku 1528. 
N. I)yła za Jędrzejem Oraczewskim. 

Teodor Rudecki podpisał tranzakcyą Bendziuską, jako poseł z 
województwa Wołyńskiego. ■ — Krasicki. 

Rlldgierz herbu Rogala^ w Bełzkiem województwie. 
Z tyeli Rudgierzowna Jędrzeja Łaszczą wojskiego Lubaczow- 
skicgo małżonką była. 



RUDNICA HERB alboNASTĘP. 

Tym herl)ie pisze Okol. tom. 2. fol. 656. gdzie powiada, 
ze powinna hyc na tarczy podkowa, barkiem prosto do góry 
stojąca , w której środku strzała prosto zeleźcem do góry za- 



174 



Rudnicki. 



RUDNICA 

albo 
NASTĘP 




HERB. 



wiedziona, pola tarczy połowa powinna byi' hN-kitna , połowa 
zaś biała , na hełmie trzy pióra strusie. O początkach tCL^o 
herbu nigdziem nie czytał. Zowie się inaczej ]^astcp. 

Hcrho%vni. 

DaittszoiDs/ci, — Radecki, — Rudnickie — Starzyński. 

Przecież Daniszowscy z tą go odmianą zażywają, ze pod- 
kowa barkiem na dół nie do g'órv idzie , i strzała , z boku le- 
weg'o podkowy, zcleźcem na dół, jakby podkowę przeszywała, 
przechodzi, jakom widział na domowej pieczęci. Radeccy także 
na dół ostrzem strzałę kładą przez podkowy bark. 

ISiKliliclii herbu Jastrzębiec, jako s'wiadczy MS. o 
Famil. Prusk. tylko ze na hełmie Jastrząb , nie w nodze , ale 
w pysku trzyma podkowę. Są ci Rudniccy w Prusiecli , z któ- 
rych Łukasz kwitnął 1688. j\. Rudnicka była za Jobem Elza- 
nowskim. Drudzy z nich osiedli w Sieradzkiem , i piszą się z 
Jastrzębia , z tych Zygmunt Rudnicki miał za sobą Reginę 
Czyżewską lierhu Drya, i z niej syna Alexandra 1701. Ma- 
ryanna była za Łązyńskim chorążym Chełmińskim. 

Bliflliicki herbu Lis , w Sieradzkiem województwie, 
jednejzc dzielnicy z BIskupskiemi , zkąd ci zawsze się pisywali 
z Rudnik, Rudniccy zaś, i przodkowie ich, zdawna zwali się 
hrabiami z Bechczyc, i przydaje o nich pewny autor; 3Iagnis 
honoribus ad nostram usgue vixere aetatem , ac pluribus 
Prorinciis Regni, nomen suum infudere , Siradiam tamen 
amplius incolunt. N. była za AVincentym Ponętowsklm kolo 
roku 1500. Wojciech Rudnicki kanonik Poznański, u Adama 
Konarskiego biskupa Poznańskieg^o , kanclerz, który z śmier- 
telności się w>'zul w roku 1567. co wĄpisał Starował, in Mo- 
numen. z jego nagrobku w katedrze Poznańskiej. Paprocki o 
herb. fol. 363. pisze, ze zył za jego czasów, Maciej podsędek 



Rnduicki. 173 



Sieradzki , zona jeg^o Buzeńska herbu Poraj. Dwócli potem 
kwituclo braci rodzonych. Jan archidyakon Uniejowski , ka- 
nonik Gnieźnieński i Poznański, i Klemens kuslosz Gnieźnień- 
ski, a po śmierci brata s\veg'o Jana, archidyakon Uniejowski, 
ten i sobie i temuż bratu Janowi, w roku 1572. już lat mając 
75. w Gnieźnie nagrobek A\ystawił, przy nim cztery herby: 
Lis, Paparona, Prus albo Kosy, i Drya, byl jeszcze w roku 
1577. na synodzie Piotrkowskim , sędzią do spraw komissa- 
ryalnych, Ada Synudi cap. 36. Jan kasztelan Rozpierski, 
tych dwóch brat, synowie jego , krom innych, Jan i Szymon. 
Z tych Jan najprzód chorąży , podpisał z tym tytułem zjazd 
Wiślicki 1587. Constit. fol. 439. potem kasztelan Sieradzki, 
klóry honor z sobą wniósł do grobu Ay roku 1620. więcej niż 
ośmdziesiąt lat przepędziwszy, czyli jako chce Okolski 71; 
kościół w Grodzisku wystawił i nadał, kanonią w Uniejowie i 
z bratem swym Szymonem fundował. Chciał w tymże Uniejo- 
wie, kollegium Soc. Jesu założyć, atoli w tem woli Bożej nie 
było, mąż w calem swem życiu pobożny, w kolleg^ium naszem 
Kaliskiem co rok na dwanaście dni zamykał się , dla świętej z 
Bogiem rekollekcyi, córek jego pice zostało, Jadwiga Grodziń- 
skiemu herbu Paprzyea zaślubiona, Katarzyna, Anna i Zofia, 
z których jedna dostała się w małżeństwo Spytkowi Buzeńskie- 
mu kasztelanowi Konarskiemu, druga 3Iycielskiemu , trzecia 
Tarnowskiemu, czwarta Małgorzata Sarnowskiemu, synów zaś 
ti-zech , Jana, Stanisława i Walentego, ten ostatni z braei 
swoich , jeszcze za żywota ojca swego, to jest w roku 1617. 
wszedł do grobu, wieku swego 31. żadnego z Sokołowskiej 
Zolji z Warczymowa, kasztelanki Gostyńskiej, nie zostawi- 
wszy potomstwa , dla tego fortuna z siostrami jego w cudze 
domy poszła. 

Szymon Iiiskup Warmiński, brat rodzony Jana kasztelana 
Sieradzkiego, w Krakowie najprzód szkoły traktował, w Bo- 
nonji potem przez trzy lata filozolji się uczył, i prawa ducho- 
wnego, ztamtąd do Rzymu pokwapił ; wszędzie z wielką nauki 
swojej estymacyą , nie mniejszą życia swego pobożności : tej 
przypatrzywszy się dobrze na dworze swoim Hozyusz kardynał 
i biskup Warmiński , dat mu to zalecenie przed Piusem V. 
Papieżem , że , lubo jeszcze w lata młodemu , koadjutoryą na 
kustodyą Gnieźnieńską i archidyakonią Uniejowską przysądził, 
po własnym stryju jego Klemensie, o którym się A^yżcj mó- 
wiło. Powróciyyszy do ojczyzny, gdy się na dworze Stefana 
Batorego Króla Polskiego pokazał, Mszystkich oczy przeraził, 
to wjborem nauki, to powagą obyczajów, to nienadwerężoną 
cnotą : a co w nim szczególniej uważano , zawsze stateczną : 
Ośmnaście lat, tak na dworze Stefana, jako i Zygmunta, z tem 



17G Rndnicki. 



zaleceniem, juz na koniissyach, juz na różnych lesii^acyach prze- 
pędziwszy, z lekka do {godności postępował, najprzód rej;en- 
tem koronnym, dalej sekretarzem większym, prol)oszczem Po- 
znańskim, seliolastykiem Łęczyckim, kanonikiem Krakowskim 
I Warmińskim , od teg^oz Zygmunta wyniesiony ; chciał ten 
Pan dhi jej;;o ghidkiej wymowy, prędkiej w trudnych rzeczacli 
rady , hiej^łości w interesach puhlicznych , zehy l)yl wraz z se- 
kretaryą i referendarstwo koronne trzymał, wszakże wkrótce 
w roku 1604. po przeniesieniu Piotra Tyłicklego z Warmiń- 
skiej infuły na Kujawską, jemu się Warmińska dostała, którą 
skoro ohjął, o tó się usilnie starać począł, zęby był dobrego 
pasterza na sobie urząd wypełnił: dla tego dyeeezyą swoje od- 
wizytowawszy , synod w Heiłsberdze złożył, na którym, żeby 
ustawy conciłium Trydentskiego świątobliwie we wszvsłkicm 
zacliowane były, ustanowił dawniejszycłi synodów Konstytu- 
cye , do powtórzonego druku podał brewiarz Rzymski, i cere- 
monie podług zwyczaju całego kościoła Rzymskiego >V[trowa- 
dził. SpuściAyszy potem na kogo inszego domo\ye rządy, sam 
przez siebie \yszystkie kościelne obrządki spra\yo\yał. W Heiłs- 
berdze pospolicie rezydując, lubo w zamku miał kościół, prze- 
cież we yyszystkie dni uroczyste , do kościoła farnego pieszo 
chodził, i tam na \yszyslkiem nabożeńst\yie bawił, nie się ani 
pluskiem, ani odległością miejsca, ani słabością zdrowia, od 
tego świętego postanowienia nieclicąc dać odrazie. Żadnego 
zaś dnia nie opuścił, któregoby albo mszy ś\vlętej słuchać nie- 
miał, albo sam do ołtai-zowycli tajemnic nie przystąj)ić. Ran- 
niejszy czas pospolicie różnym z Bogiem zaba\vom dawał, re- 
sztę czasu expedycyom różnym , albo slucłianlu poddanycli 
swoich kwereló\y, naznaczył. Suppliki sam czytał, które, jako 
i sądy swoje, z przedzi>yną sprawiedliwości swojej chwałą, za- 
\ysze z ukontentowaniem obojga stron , ułacniał. Zbytki wszy- 
stkie z domu s\vego Ayyrzucił, przecież stół u niego za\ysze do- 
statni i po>vażny, do którego, ałbo pismo święte, albo historyą 
kościelną czyty\yae kazał. Kilku zawsze księży swoim nakła- 
dem przy sobie cho>yał , których dobrze wprawując w naukę, 
i zdolne do tego stanu obyczaje, formował na rządy ludzi, i 
plebanie. Żadnego prawie kościoła w jego dyccezyi nie l)yłoi 
któregoby w apparat kościelny nie przystroił : osobliwie je- 
dnak kościoło\yi swemu katedralnemu, siła i bogatych rzeczy 
nadał; atoli po śmierci jego. Szwedzka chci\yość, z tych go 
ozdób złupiła: zostało się jednak sześć lichtarzów i krzyż \yielki 
srebrne, kielich szczerozłoty, infuła perłami i drogiemi ka- 
mieniami osuta. Brunsberskie nasze kollegium, póki żył, co- 
roczną pensyą w niedostatku dź\yigał. Młodzi trzydziestu , tak 
w Brunsberdze, jako i w Wordinicie, s>voim kosztem na nau- 



Riiilnieki. i77 



kacli ti-zymat, kiórzy |>otem w wlelkicii ludzi i godnych po- 
rośli. Kościół S. Stanisława biskupa w Heilsberdzc już upada- 
jący restiiurowal : w Wartcnihurgu kościół ojcom Bernardy- 
nom zasklepił i dokoficzył. Kościół w Elblągu farny S. Miko- 
łaja, od heretyków o])anowany, za dekretem królewskim odzy- 
skawszy, przy nim Plebana osadził, w dochód go roczny 
opatrzywszy: w Królewcu także za jego staraniem kościół ka- 
tolicki stanął, w prowenta uposażony. Janowi Sadowskiemu 
siła dopomógł, tak do odebrania z rąk heretyckich świ<;tej 
Lipki, jako i do struktury kaplicy na tamlem miejscu. Z sejmu 
naznaczony komissarzem do Królewca, w roku 1609. i 1012. 
z jaką się tam stawił dzielnością i roztropnością, poznać z tej 
komissyi każdy może, w Konstylueyaeli koronnych ingrosso- 
wanej. Granice także księzlwa Warmińskiego od Prus książę- 
cych, tak szczęśliwie zakończył, że wszelkim kontrowersyom 
lamę rzucił. Jana Zygmunta elektora Brandcburskiego, gościa 
u siebie w Heilsberdze, przedziwną ludzkością przyjął i trakto- 
wał. Zamki w Warmji nadwerężone , w Brunsberdze , Wo- 
dmicle, Reszlu, Heilsberdze, albo restaurował, albo prze- 
kształtował. Na koniec pracami i laty zwątlony, w chorobę 
zapadł: w tej na trzy dni przed śmiercią, przez sen pokazał 
mu się ojciec Stanisław, zakonu S. Franciszka Orilinis Mino- 
rum Observan/łum , gwardyan, w Wartemburdze pized ro- 
kiem zmarły, i rzekł do niego, Domine Episcope pnrate. ad 
7nor/ent, ex lioc morho non evades , dla lego tcm bardziej do 
szczęśliwej się śmierci przygotowawszy, na nowy się żywot 
przeniósł w roku 1621. wieku swego 01). Jest jego skrypt, w 
indygenacie Jana Werdy , podkomerzego Pomorskiego wydru- 
kowany. Zycie jego napisał i drukiem na świat wydał, Jan 
Rywocki Soc. Jesu, a z niego Trelerus in Episcop. f^armien. 
krócej sprawy jego opisał*). 

Wojciech Rudnicki, proboszcz Warmiński i administra- 
tor tegoż biskupstwa, po śmierci stryja swego Szymona, we- 
dług Rytcockiego. Stanisław najprzód cześnik i surrogat Kali- 
ski, potem podsędek Kaliski 1609. poseł na sejm, zkąd ko- 
missarzem naznaczony do lustracyi dóbr królewskich na Rusi i 
Wołyniu, Const. fol. 907. umarł sędzią Kaliskim ziemskim, 
marszałkował w trybunale koronnym. Jakób w roku 1621. 
fundował w Ostrzeszowskim kościele kurs albo officium Matki 
Boskiej. Acta Castren. Ostrzeszov. Tenże czy inszy w roku 
1630. kościołowi Wieruszowskiemu pewną summę zapisał 



*) Siostry Szymona biskupa i Jana kasztelana Sieradzkiego były 
trzy , N. Dobiecka — N. Bratkowska — i N. Kodrembska. — 
Przyp isy Ki'asickiego . 
Tom viii. 12 



178 Rudnicki. 



tamże. Ks. Pi-zcmysław Soc. Jesu , ten jeszcze niedorosłszy 
lat pi(^'tnastu, w Aiemczecli wHerbipolu ucząc się Hitmaniora^ 
(Ha gfladkości wiersza łacińskiego, i przedziwnej a prawie wro- 
dzonej prędkości w tej niateryi, Poeta Laureatus hyl zawo- 
łany, w Rzymie potem, w roku 1001. prosił się do zakonu 
naszeg-o u ks. generała Klaudrusza Aquaviva ; pvta się go ge- 
nerał, jiikby mu imię było, odpowiada : Przemysław. Jeszczem 
(m()wi Aquaviva) o żadnym świętym Przemysławie, ani czytał, 
ani słyszał , na co Rudnicki : dla tegoc tez to prawi ja się do 
zakonu tweg-o proszę , żebym w nim mógł byc pierwszy tego 
imienia Przemysław świętj', którą odpowiedzią ucieszony ge- 
nerał, przyjął go do zakonu, i nie omylił się na nim: bo co 
się jego nauki tycze, te do podziwienia miał wielką, w Rzy- 
mie razem i sam teologji się uczył przez lat kilka, i drugich 
Politiores literas uczył : z Rzymn do ojczyzny powróciwszy, 
z wielką sławą filozofji I teologji oduczywszy, od Zygmunta III. 
Króla Polskiego, dla instytucyi synów jego, osobliwie Jana 
Kazimierza, który polem tem królestwem rządził, na dwór 
królewski był wezwany , pod który czas , kilka Panów zna- 
cznych , do owczarni prawowiernego kościoła od herezyi prze- 
ciągnął, osobliwie Kaspra Denhofta wojewodę Sieradzkiego. 
Zygmunt III. wysokie w tej ojczyźnie infuły zasłużonemu so- 
bie ofiarował , ale ich z pogardy siebie przyjąć niecbciał : oso- 
bliwsza się w nim część i miłość ukrzyżowanego Jezusa, także 
i Najśw. Panny, wydawała, która z życiem dopiero w sercu 
jego wygasła, codziennie bezkrewnym stawał się Męczenni- 
kiem, częścią przez dobrowolne ciała umartwienia, częścią 
przez dopuszczone od Pana Roga dolegli\yości. Rządził kolle- 
gia , Krakowskie , Ostrogskie , Jarosławskie , Lwowskie i całą 
prowincyą, aż też śmiertelnego kresu dopędził w Przemyślu 
w roku 1660. synowiec zaś jego Swentosław, w tymże zako- 
nie \ye Lwo\yie w roku 1665. ten nie żywo się na świat uro- 
dził , ale od rodzicóyy swoich do 3Iatki Roskiej ofiarowany, 
ożył: w matematyce poleru był wielkiego, resztę życia swego 
na Missyi Poleskiej w Turowie przepędził , z wielkim dusz po- 
żytkiem. Jan w Kaliskiem 1674. Józef chorąży Rydgoski, pi- 
sarz do kwarty 1719. N. Kociełkowskiego małżonka. 

Rliduicki herbu Lubicz^ w ziemi Chełmskiej. Felix 
z Rudnik Rudnicki, dziedzic na Jaślikowie, z Małgorzatą 
Stawską , spłodził syna Jakóba , ten z Anną Nawoską , córkę 
Annę Łukasza Rzickiego małżonkę , i trzech synów. Z tych : 
1. Paweł, z Romanowskiej miał syna Stanisława, który naj- 
przód z Rorowską Anną liczne rozmnożył potomstwo , to jest 
Jana, Stefana, Jakóba, Jadwigę, Annę, i Zofią, toż z dru- 
giej żony Rarbary Kłodnickiej ; Krzysztofa, Alexandra, Kata- 



Rudnicki. 179 



rzynę, Marynę i Zofią. 2do Floryan 3IelchIor, ten zszedł bez- 
potomnie, liłio Szymon , temu Apollonia Gruszecka powiła 
Stefana i Bronisława, ale steriles^ Zofią Stawską i Ewę Ja- 
błońską; nadto Adama (ten to zda mi się Adam pisarzem był 
najprzód grodzkim Cliełmsklm 1611. Lniwer. Pobór, potem 
podstarośeim Krasnostawskim, i posłem na sejm 162',). zkąd 
był deputatem na trybunał Uadomski, Coytstit. fol. 4.3. dalej 
podscdkiem Cbełmskim, Constitut. fol. 4.3. jest tez w druku 
Adama Rudniekiego : Tren ialobmj na śmierć; 1612. in hto: 
któremu Strzyżewska powiła Barbarę Sawicką, Katarzynę Klo- 
dnicką, Izabellę Morską, Elżbietę Szczepanowską, synów za.<: 
Samuela, Szymona, .Jędrzeja, Adama, ó/cr/Yej, Rafała także, 
ten z Orchowskiej , tylko córki dziedziczki swojej fortuny zo- 
stawił, to jest, Joannę Gruszecką, i Agnieszkę Szelieką. Pa- 
weł zaś brat Rafała, pisarz ziemski Cbełmski , z Zofji Biel- 
skiej , miał dwóeli synów : Adama , tego z Gulczewskiej po- 
tomstwo : Antoni, 3Iarcin , Stanisław (niewiem czy to nie ten 
Stanisław pojął Katarzynę Rybczewską) Katarzyna, Anna Kon- 
stancya; i Jana wojskiego Krasnostawskiego, ten najprzód z 
Maryanną Wiełobycką, spłodził Antoniego, Franciszka, ale 
bezdzietnych , i Stanisława wojskiego Krasnostawskieg^o , od 
którego z Kobylańskiej Iwo, córki dwie zostały, Maryanną I 
Teresa, 2rfo voto z Teresy Linczowskiej , Ignacy i Kazimierz. 
3/<'o z Krystyny Czarnowskiej syn Antoni. Tegoż Jana woj- 
skiego druga iona Ruszkowska , zrodziła Tomasza , 3Iareina, 
Piotra, Katarzynę Łoweeką i Kunegundę Gładkowską. Trze- 
cia żona Barbara Dluska, ale sterilis. Franciszkowi Rudni- 
ckiemu , w zasługach wojennych , puściła ojczyzna dobra Wi- 
tków , w starostwie Grabowleckiem leżące , j)rzez lionsfjjtuci/ą 
1662. /o/. 30. 

Stanisław z Rudnik Rudnicki do Litwy się przeniósł, a to 
z tej okazyi : po uspokojeniu sławnej owej pod Wiedniem ba- 
talji i zwycięztwie otrzynianem nad Bisurnianem , na której 
tenże Stanisław pod znakiem samego niezwyciężonego Króla 
Jana III. porucznikował. W ten tedy czas z niejakiejści niesnaski 
Stanisław z clior.-jżym tegoż znaku powadziwszy się, gdy so- 
bie płac wydali, na tym padł łupem śmierci wspomniony chorąży, 
którego fatalnego wypadku obawiając się, i rygor prawa wojennego 
znając , opuściwszy chorągiew , sam się wyniósł do Litwy , i w 
Płockiem województwie , dóbr wieczystych Zamosze nazwanych 
dziedzictwem dostawszy , pojął w małżeństwo Annę Zaleską .- z 
tej było synów pięciu: Michał, Jozef a t, Jan, Zygmunt i 
Jerzy, córka jedna Eutrozyna, ta zaślubiona Dłużniewskiemu 
podstolemu Parnawskiemu. Pierwszy syn Stanisława Michał 
miecznik Łomżyński, miał za sobą Annę Charzeńską , ta była 
urodzona z Chmielcivskiej , z tej spłodził synów czlerecli : Anto- 
niego, Benedykta, Mikołaja, i Ignacego. Córek cztery : 
Krystynę , ta się dostała Juszyńskieniu podczaszemu Zakroczyin- 

12* 



lUO Rudnieki. 



skiemu. 2. lialarzyna Michałowi Holowni. 3. Justyna za Dadzi- 
bogiera Miniowtcm Czyżem. 4. Eufrozyna Janowskiemu. Synowie 
zaś Antoni i Mikołaj steriles z tym się rozeszli światem. 
Trzeci Benedykt syn Michała pojął w małżeństwo Konstan- 
cyą fViclamnwskq , rcgenlownę ziem. Mińską, a po mężu mic- 
czną powiatu Oszmiańskiego , która mu powiła synów trzech: 
Tadeusza, Ignacego, i Felicyaaa, czwarty syn Fran- 
ciszek i córka Brygida, zostawili tylko żal na sercu rodziciel- 
skim. Drugi syn Stanisława Jozefat, a brat Michała, miał za 
sobą Uhli/eownę , z której było potomstwo, synów dwóch: Bo- 
nifacy i Antoni, córek dwie: Bogumiła i Anna. Trzeci syn 
Stanisława Jan, ten miał za sobą G/iatowska , z której syn Je- 
rzy, i córka Maryanna oddana w małżeństwo Kiełdbrzuchowi ; 
Zygmunt Jerzy sterilis. Ignacy brat Benedykta syn JMichała, 
miał za sobą 3Iaryannc Niirzyńskn , z której miał syna Anto- 
niego. Fełicyan syn Benedykta będąc kapitanem wojsk Pol- 
skich, pojął w małżeństwo Iwo Odachowską bezpotomną; 2(lo 
Btichossewicsownę strażnikownę Połocką, z tej miał syna Win- 
centego, i córkę Jozetatę. 3/?o Ciwiiiska oboźn. Nowogrodz. 
bezpotomną. Atn ma Górską cześnikownę Podolską, z lej spłodził 
córek pięć: lAIarcellę, Domicellę , Anielę, Brygidę, Maryannę. 
Podczaszym byl województwa Glińskiego, sędzią grodzkim Brze- 
skim, z sejmu naznaczony lustratorem starostw, i komissarzem 
do oliary dziesiątego grosza. Zaszczycony rangą pułkownika wojsk 
Polskich i podstolegd województwa Mińskiego za przywilejem Króla 
Polskiego , mieszka w dziedzicznych dobrach Paslowicze zwanych 
w powiecie Bobrujskim teraz leżących. Syn drugiego małżeństwa 
z Bochtiszeiriczownrj Wincenty, ten w młodym wieku życia 
swego liS. będąc wprzód w korpusie kadetów edukowany, w cza- 
sie rewolucyi krajowej 171)4. roku znajdując się w wojsku w 
szarży porucznika , w potrzebie za ojczyznę między Hobryniem 
a Krupczycami życie swoje za jej obronę położył, z sławą swoją 
i dla domu swego wiekopomną. Córki Józefa z Bochi/szpwiczo- 
wny z tego małżeństwa , i dzisiejszej żony wszystkie w panień- 
skim stanie zostają. Antoni syn Ignacego miał za sobą r//<'.rńr«- 
drowłcsownę , z której spłodził syna J ó z e f a szambelana dworu 
Polskiego, regenta ziemiańskiego i grodzkiego bywszcgo powiatu 
Rzeczyckiego a dzisiejszego ziemskiego powiatu Bobrujskiego re- 
genta. — Heraldyka IFielądka. 

Rudnicki herbu Nałęcz, w ziemi Przemysłkiej. Bar- 
lloniiej Rudnicki , o którym pisze Pap7'ocki. Jan z Dancypola 
Iliulnieki, z sejmu 1(547. komissarz do uspokojenia granic od 
Węgier, Constit. fol. 5. Zofia Hieronima Lipskiego, chorą- 
żego Horodelskiego , Ludowika Jana Czapskiego małżonki. 

Rudnicki herbu Sas. Tym się herbem pieczętuje Teo- 
dozyusz Lubieniecki Rudnicki, e.varcha całej Rusi, biskup Łu- 
cki Graeci ritus temi czasy. Są tez Rudniccy w Litwie, z któ- 
rych Jan r. 1700. Dominik w zakonie naszym, jest w druku 
jego Relacya o cudoumi/m Ukrzi/ioivanef>o Chrystusa obra- 
zie w ff^arszawie w kościele Societaf. Jesu, 1724. w If^ar- 
s za w te. 



Rudnicki — Riidoiiiina. 181 



Kudnieki herbu Poraj. Z tych Katarzyna z Iluduik, 
była za Stanisławem Tomisławsicini łierbii Świnka, w r. 1595. 
Kiuliiicki herbu Rudnica, w Wiclkiej-Polszcze. 3Ia- 
ciej Kudnii-ki Ndslęp., mąz wojenny , zostawił syna Felicyana, 
ten z W^ieruszowny Kowalskiej, chorijzanki W^ieluiiskiej, spło- 
dził dwóch synów : Jł^^drzeja i Wojciecha, i córk«;. Z tych Ję- 
drzej zszedł bezpotomny. Wojcieclia zaś sześciu synów zo- 
stało: Jędrzej, Wojciech, Jakób , Stanisław, Jan i Pa« cł , z 
którycli Wojciecli rotmistrz, w Moskiewskiej stolicy, pro- 
chami wyniesiony, zginfłł. Jakób sędzia Bydf^oski. Rudnickieli 
z Rudnicy wspominają Księgi Grodzkie Oslrzeszowsliie , w 
roku 1 452. 

J óze r Rudnicki w r. 1778. dziekan Chetmiuski. — Maciej ko- 
mornik ziemski tialiski. — Wawrzenicc łowczy Brzesko liu- 
jawski. — Józef wojski JJrzesko Kujawski. — Antoni regent 
ziemski 1. w. — Ii a roi miecznik Frzedecki. — W roku 1788. 
Józef pisarz ziemski Brzesko Kujawski. — Franciszek wojski 
t. w. — Kazimierz podstoli Kruświcki. — Antoni sędzia 
fcrodzki Kowal.ski. — Krasicki. 

^nAt\\e\L.\. herbu Strzemię. Z małego Rudniezka, w 
Lubelskiem województwie, atoli Janowi Rudnickiemu, dla he- 
roicznych dzieł i męztwa, z którem się w różnych okazyaeh 
j)opisał, do starożytnego z przodków swoich herbu, to jest 
Strzemienia, szablę przydano, z pochwałą odwagi jego, na 
sejmie r. 1601. czego zęby sukcessorowie jego zażywać mogli, 
otrzymał od stanów koronnych approbacyą przez Konslytueyjj, 
w roku IG 16. zapisaną. Con.slit. fol. 35. Stanisława Papro- 
cki wspomina z tego domu, że w zamku Kamienieckim do 
bramy szybko na koniu leciał, w tern wrotny wzwód podniósł, 
gdzie gdy konia żarlkiego utrzymać Rudnicki nie mógł , koń 
chcąc przeszkoczye otwartą przed sobą dziurę, wskoczył na 
byle, któi-e po skale u zamku rosło, tam został dziwną opa- 
trznością Boską i z siodłem na bylu Rudnicki, koń w przekop 
głęboki zleciał, gdzie nim doleciał, kostka w nim cała nie zo- 
stała , Rudnicki trzymając się była i wołając ratunku , salwo- 
wany. Mateusz z Anny Giszowskiej spłodził syna Krzysztofa, 
męża rycerskiego. Brat Mateusza Stefan, na Świnkach w po- 
wiecie Urzędowskim dziedzic. Adam , córka jego Anna z Ja- 
nem Trembeckim 1620. ^Ictn Castren. Crucov. 

W r. 1778. Jakób Rudnicki komornik graniczny Sandomierski. ^ — 
Jacek komornik graniczny Radomski. — W r. 1788. Józef 
cześnik Stcźycki. • — Ignacy pisarz ziemski. — Krasicki. 

Rudoiuiiia herbu Trąby., w księztwie Litewskiem , z 
tą jednak odmianą, że według Okolskiego świadectwa, na tar- 
czy , nad zwyczajnemi trąbami trzema, powinny hyc dwn 
skrzydła orle rozciągnione , z sobą się barkami stykające , na 



182 Ruclomlua. 



hełmie zaś nad koruiią mąz zbrojny, rąk po ramiona obudwu 
niemający, po piersi go tylko widatJ, a na szyszaku jego trzy 
pióra strusie: to Okolslii tom. Z. fol. 231. atoli Iiojałowicz 
in MS. same tylko trzy trąby w polu blękitnem składa, każda 
z nich z nawiązaniem zóltem , w hełmie zaś u nich , powiada, 
że powinny hyc dwa orle skrzydła , a między niemi trzy trąby 
nawiązane, jak na tarczy herbu; i to jest pewniejsza, ile że 
się teg;o len autor na wielu miejscach napatrzył: przydaje 
tenże, że za Króla Jagiełłą czasów, ws|)ominają dzieje Jakó- 
bowicza Rudominc, chorążego Rudoniinowskiego. Królowa 
Bona, niechęcią jakąś na ten dom ujęta, przytłumić chciała 
sła^^y jego, wszakże za jej z Polski wyjechaniem, kwitnąc po- 
częli, od dóbr dziedzicznycli Dusiat , ])rzvdon)ek sol)ie przy- 
brawszy Dusiatki. Jędrzej Rudomina zostawił dwóch synów: 
Jędrzeja starostę Dowgiliskiego, którego syn także Jędrzej, w 
zakonie naszym, o którym wielu autorów pisało: Bartoli in 
histu7'ta Siiwnsi lib. 4. Bib Hot. script. Societ. 1676. edita. 
Joann. J^adasi Pi-eliosae Occtipat. Morien, c. 15. num. 3. 
et Anno Dier. Meworab. 5. Septeinbris. Pruszcz forteca 
duc/iownaJoL 253. jest także życie jego |)ołożone w żywocie 
łacińskim, w. ks. 3Ięcińskiego , 1661. Cracov. i w Polskim 
1672. in 12. Kojalow, in JJiscel. jako sam o soł)ie świadczy 
w Litewskim herbarzu , ale mnie się go widzieć nie dostało. 
Ten skończywszy szkoły i fiłozofji wysłucliawszy, gdy już lat 
dwadzieścia i cztery życia swego dopędził , wkroczył był w 
konkurreueyą o zacną damę w Litwie: gdy tedy na umówiony 
dzień do ślubu zjeżdża, z nagła odmieniwszy swoje inteneye, 
sna<5 z natchnienia Boskiego, do ^Vilna się udał, gdzie spro- 
szonych gości na ten akt , i sług swoich wraz rozpuciwszy, 
sam się Bogu na służbę jego w nowicyacie naszym Wileńskim 
poświęcił, w loku 1618. któremu zapisał dobra Giełoże i Ro- 
styniany (lul)oc drudzy twierdzą, że w Rzymie do zakonu na- 
szego wstąpił). ^V nowicyacie do najniższycli posług z chęcią 
się rzucał; trafiło się, że kucharz, niegdy Jędrzeja sługa. Pana 
swego torem idąc, do tegoż się zakonu wprosił, gdy tedy ku- 
chenne posługi odprawował Jędrzej , on pamiętając na swego 
kiedyś Pana , albo sam za niego chciał owe podłe uczynki od- 
prawiać, albo folgować w urzędzie, na co mu Jędrzej powie- 
dział: Braciszku trzeba nam zapomnieif, czymeś ty był na 
świecie, i ja też, czyńmy to, czego po nas ćwiczenie ducho- 
wne wyciąga, tyś mi powinien rozkazywać, ja czynie. Taką 
pokorą i innemi cnotami zalecony, po nowicyacie , teologji już 
w Wilnie, już w Rzymie słuchał, pod który czas miał takie 
widzenie przez sen. Świat cały widział, który na ramionach 
swoich operaryuszowie Soc. Jesu zewsząd dźwigali , przecież 



Rudoiuina. 183 



z tej strony, którą na wschód słońca byt obrócony, tym któ- 
rzy go tam na sobie trzymali, ciężarem swoim, gęsty pot z 
czoła wytłoczył tak ze też w owej pracy omdlewać, i z sil zpa- 
dać poczęli : w krótkim czasie widzi Aniołów z nieba zstępu- 
jących, którzy kroplisty ów pot, białemi, z czół ich otarłszy 
chustkami , przed Panem Bogiem zbroczone chusty składali, 
za każdą z nich, ojciec przedwieczny, bogatą od złota i dro- 
§;ich kamieni koroną płacił. Patrzącego na to Jędrzeja, jiocząt 
jeden z Aniołów pytać się, czyby sobie życzył, i pod której 
części świata machinę, swoich ramion nadstawie, a on sobie 
wschodnią natychmiast część obrał; Anioł go, jako nowego 
dla czci Boskiej operaryusza , ojcu przedwiecznemu prezento- 
wał, prosząc za nim, żeby go nowemi i osobliwszemi do lej 
pracy ugruntował i wzmocnił łaskami : obiecał P. Bog , i że 
miał w tych tam stronach życie swoje położyć, deklaiował, 
starszym swoje z pragnieniem postanowienie otwoi-zyć kazał: 
nakłonię, prawi, ja ich serca, że ci wtem trudnie nie będą. Ja- 
koż skoro tylko ks. generałowi myśl swoje z prośbą otworzył, 
nad spodziewanie swoje łacnym go doznał: przetoż dosłucha- 
wszy teologji, do Indyi popłynął: w której drodze, lubo sa- 
mego Bóg nie jedną niemocą do większej zasługi sposobił, 
przecież ile mu i sił i zdrowia stawało, inszym chorym usłu- 
gował, nędznych ratował, czem zasłużył sobie, że go wszyscy 
w tym okręcie, świętym zwali. Do Goi miasta przypłynąwszy, 
do szpitala się zaraz na posługę chorym udał , nadto , nie było 
żadnego okrętu , żadnej katuszy , żadnego i najmizerniejszego 
człowieka, o których by tak w potrzebach do duszy, jako i do 
ciała służących, Jędrzej z miłości swojej ku bliźnim, pieczo- 
łowaniem wywnętrzającym się dla nich, nie zabiegał, karmił, 
uczył, dysponował, cieszył, żebrał na nich, z taką serca we- 
sołością, z taką na siebie i zdrowie swoje niepamięcią, że też 
i sam w kwartanę zapadł : dla tego, widząc to przełożeni, a 
chcąc zwątlonych w nim sił dźwignąć, najpierwej odmienić 
mu powietrze postanowili. Przetoż z Goi do Makaum miasta 
wysiali go morzem , ztamtąd do Chińskiego Królestwa ; 
wprawdzieć kwartana po kilku miesiącach trapić go przestała, 
atoli gorsze po sobie skutki zostawiła , to jest ustawiczną sła- 
bość, i nieplonne suchot początki. Ztemwszystkiem Jędrzej w 
Chinach stanąwszy, i w prowincyi Fonkien nazwanej, kędy 
cieplejszy był kraj , osiadłszy , zaraz się Chińskiego języka 
uczyć począł, wielką pracą, ile nad insze języki trudniejszego, 
w którym przepolerowawszy się, do apostolskich się koło zba- 
wienia ludzkiego zakrzątnął funkcyi , słuchając spowiedzi , i 
gorliwe do ludzi kazania czyniąc ; wszakże zepsowane zdrowie, 
dłużej mu pracować na chwałę Boską nie pozwoliło , sucho- 



184 Rudoiuiiia. 



tami albowiem strawiony, w roku 1()3I. 5. Września, poszedł 
po koronę sobie niegdy pokazana. Jakoż gdy go o blizkiej 
śmierci przestrzezono , z \łeso}ośei;} tę nowinę przYJjjM szv, 
zawołał. ,,0 jakom szczęśliwy, ze idę do tego dobra, któregom 
zdawna z serca szukał i pragnął." Przed samem skonaniem po- 
kazał mu się widomie S. Ignacy, fundator tegoż zakonu, za- 
praszając go z sobą do nieba, sam to przytomnym opowiadał, 
i jako go widział opisywał. Podczas skonania jego , słyszeli 
niektórzy Cbińczykowie, w poblizszym kościele wdzięczną mu- 
zykę i zapach osobliwszy: a ks. Julius Alenus, na ten czas 
mieszkając w mieście Fou tegoż właśnie czasu, widział w ko- 
ściele swoim wielką światłość. Pochowany , z wielkim naci- 
skiem Chrześcijan , według zwyczaju tamtych krajów za mia- 
stem , z napisem nad grobem , gdzie ludzie w wielkiej mając 
opinji świątobliwości tego męża Bożego , siła łask przez przy- 
czynę jego odebrali. To wszystko o nim do Polski \yypisal , z 
listu ks. Benedykta 3Iattos S. J. ks. ^Yojciech Męciński , po- 
tem 3Ięczennik Japoński. Jest w druku ks. Rudominy książka, 
tle Regum HegnortniKjue^ mutationibus ^ ac interitu, wydana 
juz po jego zejściu, f^ilnae 1652. in Alo , czyli raczej od 
niego z "Włoskiego na Polski przetłomaczona, gdy jeszcze był 
świeckim. W prefacyi ma hyc żywot jego opisany, ale mnie 
się tej książki nie dostało widzieć. 

Maciej Rudomina, syn Jędrzeja, o którym «yzej, starosta 
Uciański, sla\yny żołnierz, spłodził córkę Annę Scipionową, i 
czterech synów : Jana , Tomasza , Wawrzeńca i 3Iarcina. Z 
tych Marcin dworzanin Króla Stefana, umarł w Grodnie przy 
d\yorze. Wawrzeniec także , starosta NIder|»(dski , rotmistra 
usarski , od postrzału pod Wendą ledwo wyleczony , pod Fe- 
linem, kawalerską śmiercią na j)łacu poległ, z Fełicyanny W o- 
łowiczowny , córka jego Anna, była za Pacem Stefanem, pod- 
kanclerzym Litewskim, syn zaś Stanisław, dworzanin królew- 
ski, młodo umarł w Warszawie. Jan, trzeci syn Macieja, 
yyojski Bracławski , we wszystkich e.\pedycyach za Stefana 
Króla męztwem wsławiony, zona jego Tołoczkowna, z której 
synowie: Paweł, Jeizy, Jan, Piotr i Krzysztof. Z tych 1. Pa- 
weł, w potrzebie pod Derptem zabity, 2. Jerzy, zginął pod 
Chocimem, pogrzebiony z ojcem svyym w Wilnie, w kościele 
00. Bernardynów. Siostry jego i drugich braci, były cztery; 
z tych 3Iagdalena, zakonnica Benedyktynka w jNieświeżu, Ka- 
tarzyna dostała się w małżeństwo AVacławowi Biegańskiemu, 
podstolemu Oszmiańskiemu , 3Iaryanna Janoyyi Narburtowi, 
podkomorzemu Lidzkiemu, Fełicyanna Krzysztofowi Korsako- 
wi, podkomorzemu Potockiemu. 3. Jan, najprzód chorąży, a 
potem kasztelan Nowogrodzki, pod Chocimem odwaga się jego 



Rutloiuina. 185 



pokazała , juz ua ten czas rotmistrza usarskiego , kiedy z dru- 
giemi trzema chorąg^wiami , szes'cdziesiąt tysięcy Turków, na 
obóz nasz nacierających , odpędził , tam brata swego rodzo- 
nego zabitego utracił, sam w rękę raniony, pobitych drugich 
w tejże okazyi kompanji ciała, w Nowogrodzkiej parafji solen- 
nie pogrzebł , z marniurofl"vm nagrobkiem, i z swojej iV)rtunv 
wieczną fundacyą uczynił, aby co tydzień, za dusze tychże po- 
bitych, msza się święta odprawowała. Z tąż odwagą stawał 
i na wojnie Indantskiej : nią/, wielkiej nauki, %\-\ dał według 
Kojat. in JJS. lubo bez imienia, wierszem Polskim opisaną 
loojuę Cńoeims/iC, a to dla tego, że w Łacińskich historyach 
do druku podanych , przez inwidyą , niektórych sławie i męz- 
trt-u ujęto, a drugim niesłusznie więcej przypisano: to Kojał. 
Posłował na różne sejmy, 1623. komissarz do ta-\y, Consfi/. 
fol. 10. 1629. deputat na sądy fiskalne. Cunstit. fol. 18. i 
1632. do lustracyi niektórych dóbr, Constit. fol. 6. z Horo- 
dyjskiej córka jego Anna. zaślubiona Jędizejowi Radzimińskie- 
mu , podkomoraemu Zmudzkiemu, synowie zaś dwaj, 3Iichał 
i Gabryel: umarł ten Jan 1646. któremu bracia Piotr i Krzy- 
sztof, nagrobek w \^ ilnie u 00. Bernardynów wystawili. 
Starowol. in .Uoni/m. 4. Piotr, dworzanin królewski, starosta 
Uświatski, chorąży Bracławski. kasztelan Derpski. umarł Smo- 
leńskim kasztelanem , w 3Ioskiewską i Inflantską e.\pedycyą, 
pi*zez dziesięć lat z obozu nie WAJeżdżał, pod stolicą Moskiew- 
ską posfizclony . posłował na konwokacyą 1632. i 1635. na 
sejm . zkąd l)Nł deputatem naznaczony na trybunał skarbowy 
Wileński. Constit. f. 5. Złączył się był dożywotnie z 3Iar>ną 
Abrahamowiczowną , Iwana wojewody Smoleńskiego córką , z 
której został syn Jan, wprzód chorąży, potem marszałek Bra- 
cławski, starosta Uśvyiatski, rotmistrz królewski 1651. w obo- 
zie umarł : żona jego KrystAua księżniczka Sanguszkowna, wo- 
jewodzanka ^Yilebska, ale z niej potomstwa nie było. 5. Krzy- 
sztof, pod chorągwią Karola Chodkiewicza, na wojnach, In- 
llantskiej, ^Yoloskicj i Moskiewskich, rycerskiej szukał sławy, 
marszałkiem był potem Braeławskini, dalej kasztelanem Poło- 
ckim, z tym go tytułem wspominają Konstytucye 1653. ko- 
missarzem do zapłaty wojsku, pod tenże czas, traktat o granice 
z Moskwą , od inszych przez lat piętnaście tentowany , szczę.- 
śliwie do skutku przyprowadził, umarł wojewodą Mińskim, 
łubom ci ja go w pierwszym tomie , z niewiadomości opuścił, 
miał za sobą Tyzenbauzownę, z której synów czterech spłodził 
(o Felicyannie wojewodzance Glińskiej, że żyła z Eliaszem Ko- 
morowskim cborąŻNTn AVilkomierskim , czytałem , rozumiem 
że tego Krzysztofa córka). Piotra Rudoniinę Dusiatskiego, ten 
najprzód był chorążym Oszmiańskim, rotmistrzem królewskim, 



186 Rudo wski— Rudziej ewski. 



potem starostą Starodubowskim , pułkownikiem , marszałkiem 
trybunału Wileńskieg^o 1679. Konstytiicya 1667. fol. 14. w 
nagrodę krwawyeh zasfug^, mianowicie w dziełach rycerskich 
po Mieiokrotnie wyświadczonych, dobra, przed unią kiedyś 
kniaziowi Michałowi Obałiiiskiemu konferowane, w ziemi Wil- 
komierskiej lezące, wieczneni dziedzicznem prawem temu Pio- 
trowi puściła , syn jego z Sułistrowskiej Jerzy stołnik Miński. 
Krzysztofa chorążego Wiłkomierskiego, zona jego Isajkowska. 
Bogusława , ten w potrzebie pod Werkami z Moskwą poległ, 
i Zygmunta kanonika W^ileńskiego, ale miodów szedł do grobu: 
poty synowie Krzysztofa wojewody 3Iińskiego. Tomasz, ostatni 
syn Macieja, brat Jana, Wawrzeuca i Marcina, starosta Daw- 
gieliski , rotmistrz usarski , swoim kosztem , Lucin, Kritzburg, 
Dinemburg Moskalowi odebrał , umarł z postrzału pod Feli- 
nem , synowie jego, Janusz i Tomasz: z tych Janusz spłodził 
trzech synów. Piotra podczaszego Orszaiiskiego , Tomasza po- 
rucznika usarskiego, i Kazimierza. Tomasz zaś brat Janusza, 
zrodził Konstantego, ten Tomasza dworzanina królewskiego. 
Wprawdziec Okoluki inszą osnowę tego domu u siebie poło- 
żył, ale ja idę za piórem Kojalotoicza in 3JS. Krom tych je- 
'szczem tych czytał: Adam w powiecie Pińskim 1674. N. sta- 
rosta Raduński miał za sobą Chalecką, siostrę^ 3Iichala oboźnego 
Litewskiego. N. zona jego Maryanna córka Bogdana Ogiń- 
skieg^o. Antoni temi czasy podkomorzy Bracławski , którego 
brat rodzony Józef, w zakonie naszvm ś. t. doktor , rektorem 
rządząc kolłegium 3Iińskie, zyc przestał, ten Antoni fundował 
dla naszych missyą Dukslańską. j\. Rudomianka Alexandra 
Ogińskiego starosty Uświatskiego , druga Piotra Ogińskiego, 
N. Krzysztofa Lwowicza wojskiego Włodzimierskiego , mał- 
żonki. Krystyna zakonnica S. Benedykta 1676. 

Stanisław Rudomina w r. 1778. stolnik Bracławski. — Antoni 

komornik Bracławski. — Antoni (ten sam czy inny) łowczy 

Starodubowski. — Hrnsicki. 

Rlidowsk.! herbu Prus 2do , w ksicztwie Litewskiem. 
Paweł Rudowski w Bełzkiem województwie poborca 1595. 
Constit. fol. 676. 

Riidwanowski ^ w ziemi Sochaczewskiej , Konstan- 
tyn, Paweł i Jakób Kudwanowscy, podpisali elekcyą Jana III. 
Króla Polskiego. 

Rudziej ewski herbu Kościesza, temi czasy w Kra- 
kowskiem województwie. Z tych Ludwik Bogusław podczaszy 
Bracławski 1674. roku miał za sobą Drozdowską, a podobno 
i drugą Ankwiczownę chorązankę Nowogrodzką , syn jego 
Ignacy Rudziejowski , także podczaszy Bracławski , umarł w 
Paryżu młodzianem : ja czytam Remigiana podczaszyca Bra- 



Riidzieiiski— Rudziński. 187 

cławskieo;o , jest w druku jego wiersz Polski, pod ł\-tułem : 
Złota Powódź , 1688. in fol. siostra rodzona Ludwika pod- 
czaszego Konstancva , urodzona z Czvzownv,^ bvfa za Janem 
Podolceni. Są zda mi się Rudziewscy herbu Slepowron. 

RlidzieuslŁi herbu Zaręba^ w Wielkiej-Polszcze i w 
ksicztwie Litewskiem. Stanisław Rudzieński , mąz wojenny, 
M' Litowskieni wojsku zold prowadząc, tanize osiadł. Jan i Ję- 
drzej 1700. Rogusław Kazimierz Rudziailski w tymże roku. 
Niewiem czy nie do tycłi należy Jan z Rudzicy kanonik Gnie- 
źnieński 144.3. AValcntyn Zaręl)icz Rudziński w Orszańskiem: 
synowie jego Benedykt , Jan , Samuel i Teodor. 

Rlitlziliski herbu Prus 3lio, w Czerskiej ziemi, piszą 
się z Rudna. Dom starodawny w księztwie 3Iazowieekiem. 
Mnie się jednak niedostało czytać dawniejszych jego przod- 
ków. W roku tylko 1569. znajduję in ^Icta Castr. Ciechan. 
W^ojciecha Rudzińskiego, który źył w dożywotniej lidze z Kon- 
stancyą Łączyńską herbu Nałęcz, córką ^Vojciccha z Jadwigi 
Pokrzywnickiej , jako się informuję, z trazakcyi działu dóbr 
nowego Łączyna , między tą żoną jego , i siostrą jej rodzoną 
Jad>yigą , ^Valcryana Bukowskiego małżonką. Zostawił ten 
Wojciech z tejże żony potomstwo. Samuel Stanisław Rudziń- 
ski, najprzód chorąży Czerski, posłował na sejm 1659. I 1662. 
Constit. Jol. 2. a potem kasztelan Czerski, złączył się był do- 
żywotnie z Maryanną Grabionczanką stolnikowną Czerską, z 
której jedna córka zaślubiona Ostrorogowi staroście Garwo- 
lińskiemu , druga Teresa, Antoniemu Radzimińskiemu kaszte- 
lanowi Ciechanowskiemu , i syn Kazimierz , teraźniejszy ka- 
sztelan Czerski , pułkownik królewski , deputatem był na try- 
bunał koronny w roku 1712. i w roku 1725. marszałkował w 
nim 1737. żona jego Więcka, z niej syn Franciszek eześnik 
koronny, starosta Kruświcki , marszałkował izbie poselskiej 
1740. złączył się dożywotnie z Tarłowną kasztelanką Lubelską. 
Marek miecznik Czerski i Felicyan 1674. ^^'ladysław w zako- 
nie naszym, rządził prowincyą Litewską od roku 1670. I aka- 
demią Wileńską , i uoh icyat tamże. 

Tenże Kazimierz Rudziński kasztelan Czerski, potem wojewoda 
Mazowiecki, w powtórnem małżeństwie z Autoniną Nowosielską 
spłodził 311 chała Rudzińskiego starostę Cbęcińskiego potem wo- 
jewodę Mazowieckiego . wszedł w śluby małżeńskie z Elżbietą 
Potocką kasztelanką Słońską , z tą zostawił potomstwo : syna 
Antoniego, córki Barbarę za 3Ioszvńskim marszałkiem w. ko- 
ron. Maryannę za Przebendowskim; Wiktoryą za Janem Nepo- 
mucenem Zboińskira starostą Mszańskim. Kazimierz Rudziński 
starosta Korytnicki poseł na sejm za laski Krasińskiego oboźnego 
wielkiego koronnego, i Elżbieta Panna. — Heraldyka fFie- 
lądka. 



188 Riidziuski— Rudzki. 

RudKiński herbu Rawicz, w ziemi Łukowskiej. Felix 
seibor Krassowski , pierwszy, od dóbr Rudy, nazwauy był Ru- 
dziński , synów jego dwócb zostało: 1. Piotr, którego z Ko- 
ryckiej syn Stanisław , ten z Chełcłiowską spłodził syna Jana 
sterilem, i córek dwie, Krystynę Jerzemu Paszkowskiemu, 
Jadwigę Łaskiemu , zaślubione. 2. Maciej, temu Wyszkowska 
czterech synów powiła, Jędrzeja, Wojciecha, Lenarda, od 
którego potomstwo zostało , i Jana , którego córka l»yła za Se- 
bastyanem Sobolem. Paweł stołnik Łukowski, i Józef 1674. 
N. cześnik Łukowski , zona jego Konstancya Radzicka , pisa- 
rzowna ziemska Zakroczymska. 

Rudzki herbu Abdank^ w ziemi Czerskiej, piszą się 
z Rutki. Jan Skarbek Rudzki , pisarz ziemski Czerski, poseł 
na sejm 1703. ztamtąd komissarz do liiberny, Constit. /'. 12. 
a potem podkomorzy 1724. i poseł powtóre na sejm. Michał 
Antoni proiioszcz Przybyszewski , osoi)liwiej nabożny do S. 
Xawiera 1696. Rudzka Teresa, Stefana Krasińskiego: N.Jana 
Bardzińskiego : Barbara Jana Leszczyńskiego : Konstancya 
Piotra Włodka, małżonki. N. miał za sobą Boniecką. Jerzy 
Dorotę Leszczyńską. 

Wr. 1778. Walenty Rudzki komornik ziemski Czerski. — Krasichi. 
Rudzki herbu Prawihic. Stanisławowi Rudzkiemu, 
kanonikowi Krakowskiemu, proboszczowi Wiślickiemu, u.Szy- 
szkowskiego biskupa Krakowskiego, w rzeczach ekonomicznycli 
dobrze zasłużonemu, zmarłemu w r. 1631. wieku swego 44. 
w katedrze Krakowskiej nagrol)ek położony, z tvm łierbem. 
Maciej Alexander S. Theol. i J. U. Doctor 1643. Jan Ru<ki 
kanonik W^armiński, kollegium naszego Brunsberskiego dol)ro- 
czynnie ratował. Ara gratitudinis. N. podsędek Zakroczym- 
ski 1674. i Sebastyan w województwie Rawskiem. Stanisław 
z sejmu 1601. naznaczony do rewizyi ksiąg grodzkich i ziem- 
skich Liwskich. Constit. fol. 756. 

Wojciech Rudzki w r. 1778. chorąży Radomski. — Kt^asicki. 
Rudzki herbu fJ^ęiijk, w księztwie Łitcwskiem , czyłi 
Rutski. Stanisław w roku 1580. pod Newlem mężnie się 
potykając, połegł na placu odważny rotmistrz. Adam sędzia 
ziemski Mozyrski. Constit. 1609. fol. 911. N. podstarości 
Mozyrski , komissarz do granic z sejmu 1620. Constit. f. 15. 
Maciej, o którym Konstytucya 1662. /o/. 19. mąż wojenny. 
N. była za Konstantym Judyckim stolnikiem Rzeczyckim. Józef 
welamin Rudzki, melropidita Kijowski i całej Rusi, ten z he- 
retyckich błędów, do kościoła prawowiernego katolickiego na- 
wrócony, wysłuchawszy w Rzymie teologji , wszystek się wy- 
dał, na pomnożenie i i-ozkrzewienie jedności między Rusią 
schizmatyczałemi , tejże pracy gorliwie dopomagał B. Jozafat 



Rudzki. 189 



Kuncewicz, arcybiskiij) Polocki, i iiicczcniiik ; siła robił, zęby 
był te świ«;te iiitencye do skiilku przyprowatlził, siła i cierpiał, 
osobliwie pod pseudo metropolity Kijowskiego, syn to był wo- 
jewody Wołoskiego , ten i berbeleni i ()ot«^'gą, na metropolią 
wdarłszy się, scbizmę na Ukrainie utwierdzał, akademią wpra- 
wdzie w Kijowie fundował , ale do niej kalwińskich profes- 
sorów zaciągnął. Z kościoła S. Zofji, tainze miedzianą blachę, 
od Kijowskich ksią/.ąl włożoną, i z drugiego kościoła S. 3Ii- 
chała, zdarł, i z inszemi skarbami do Konstantynopola wy- 
wiózł. Usychało na to serce Rudzkiego : dopieroź gdy się sam 
do 3Ioskwy z posłami królewskiemi wyprawił, a widział, ze 
jego święte zabiegi koło unji , daremne i bez pożytku oschły : 
przetoz wróciwszy się nazad do Litwy, zakon S. Bazylego no- 
wemi konstytucyanii obostrzył, w ludzi uczonych i pobożnych 
rozkrzewił. Pocieszył go P. Bóg nawróceniem Maxyma Mele- 
cyusza Smolryckicgo , ten najpryncypalniejszą bvł okazyą bun- 
tów, i zamordowania od Witebszczau B. Jozafata Kuncewi- 
cza, po którego zabiciu, wiszącej nad sobą lękając się kary, 
wcześnie się był do Konstantynopola, ztamtąd zaciekł się do 
Jerozolimy, szukając u patryarchów tych miejsc, jakiejkolwiek 
folgi, na szarpiące się sumienie o niewinną krew Jozafata, któ- 
rej odv nie nalazl, wrócił się do ojczyzny 1627. gdzie i z ko- 
ściolem się Rzymskim pojednał, i żarliwym się stał jedności 
j)omnożycielem , az do śmierci, ta przypadła na rok 16.33. w 
Manasterze Dermaiiskim , gdzie był archimandrvtą, nie bez 
suspicyi , zadanej sobie trucizny : prosił blizko przed skona- 
cniem, żeby mu było breye Urbana VIII. Papieża, na arcvbi- 
skupslwo Hierapolitańskie sobie konferowane , w którem go 
tenże Papież od schizmy rozgrzeszał, w rękę po śmierci wło- 
żono , wszakże z zapomnienia , ledwo mu w pięć godzin po 
skonaniu, toż breye, jak sam chciał, złożone było, to dziwna, 
że go zaraz skupionemi palcami tak ścisnął, że mu go nikt, 
lubo drudzy tak mocno mu wyciągali, że aż całego trupa z tru- 
mną ciągnęli, wyjąć nie mógł. Gdy się ta rzecz publicznie 
rozniosła , niektórzy kładli mu w drugą rękę , list patryarchy 
Konstantynopolitańskiego, ale ręki od niego martwej uniknął, 
rękę na pięść złożywszy. Przez cztery niedziele tak ciało jego 
leżało. Nadjechał w tem Rudzki metropolita, który ciało Smo- 
tryckiego nawiedził, a gdy po l)reye apostolskie posiągnął, ten, 
który inszym ruszyć go i gwałtem niedał , jemu bez żadnej 
trudności puścił go, które przeczytawszy w około stojącym, 
skoro nazad do ręki Smotryckiego przyłożono, ta go tak zno- 
wu ścisnęła , że go nikomu wyjąć sobie niepozwołiła. To Ja- 
kóh Susza Biskup Chełmski w życiu B. Jozafata Męczennika 
fol. 112. atoli Albertus Cortiscius Soc. Jesu, który miał 



i'JO Riikiewicz— Riilikowski. 



kazanie na pogrzehie teg;o Smotryckiego, i podał go do druku, 
z atestacją samegoz Józefti Rudzkiego metropolity , klóry 
oświadcza, że tak si(^' działa wszystka rzecz, jak on lani pisze; 
jakoż ł)ył sam przy tern, i patrzał na to tenże Cortiscius ^ po- 
wiada: że tej karty już nazad Smotryokiemu nie oddano, ałe 
ręka, która ją trzymała i pałce, lak liyły potem wolne, jakł)y 
człowieka spiąceg-o , a nie umarłego. Umarł ten Rudzki w do- 
brej starości, kościołowi Bożemu wiełnii zasłużony, w roku 
1637. od naszycłi na śmierć dysponowany. Urłian VIII. w łi- 
scie swoim zowie go Atlantem Unionis , Columnam Eccle- 
siae Atunnsium Russiae. Z Polski si«' ci Rudzcy wynieśli do 
Litwy , atoli i podziśdzień jeszcze drudzy w ziemi Czerskiej 
kwitną. N. wojski Radomski , córka jego Anna była za Macie- 
jem Kowalskim stolnikiem Sieradzkim. Stanisław cliorąży 
CzernIecbowskI 1718. Jakób 1674. Alexandra syn Wojciecb, 
miał za sol)ą \tno roto Katarzynę Zełeclieńską podczaszankę 
WIzką, z Przanowskiej , siostry rodzonej prymasa, urodzoną, 
z tą zostawił córkę Teresę , ta żyła z Słomką łowczym Czer- 
skim i syna Walentego Antoniego , męża rycerskiego , umarł 
w obozie pod Kowlem, w^ roku 1716. w Jasionie pocbowany, 
2</o voto z Jagniątkowską , z której syn Józef I Hieronim, ten 
sobie stan duebowny obrał, tamten z Heleny Jezierskiej, stol- 
nikowny Łukowskiej, sj)łodził trzy córki. Staroicolski Orat. 
tn ob/tum Sig-ism. III. wspomina Alexandra Rudzkiego , że 
pułkownikował w ojsku Dymitra zmyślonego Cara , przeciwko 
Moskwie 1607. N. w Lubelskiem, pojął Zofią Weiberownę, 
wojewodzankę Cbelmiiiską, pozostałą wdowę po Janie Sapieba 
staroście Uświatskim. 

]R,lMtLiewicx /ie}'bu Hippocenfaurus , w księztwie Li- 
tewskiem, w powiecie Grodzieńskim, piszą się Rukiewicz Dow- 
mand , Mikołaj Rukiewicz w Żmudzi 1621. Jan deputatem 
był do podpisania pacta conrenla Władysława IV. Krzysztof 
w Żmudzi 1632. Stefan podkomorzy Parnawski , sędzia gro- 
dzki Grodzieński 1665. Dwa Grodtiensis fol. 58. Stanisław 
instygator w. ks. Litewskiego. Ignacy podczaszy i sędzia Gro- 
dzieński , Konstantyn stolnik OrszańskI , 1700. łiwitnęll. 

Jakób Rukiewicz w r. 1778. podczaszy Grodzieński. — Krasicki. 
Rlllikowsk.! herbu Nałęcz , w^ Bełzkiem wojewódz- 
twie. N. Rulikowski, temi czasy podczaszy Bełzki, ma za sobą 
Teofilę Kurdwanowską podstolanlic Halicką. 

Duńcsewski i lViel([dek utrzymuj.-} że Kulikowscy nie herbu Nałęcz 
ale Korab używają ; przytem Wielądek taką obszerniejsz.-j dorau 
tego umieszcza procedencyą. — 
Kulikowscy herbu Korab pochodzą z JVielkiego Poradoum w woje- 
wództwie i ziemi Rawskiej zostającego, od dawnych lat z Pora- 
dowskiemi jednego są działu , którzy więcej jak od 300. lat ztam- 



Kulikowski. i»l 



tąd w województwo Bełzkie przenieśli się , i z Porodowa na Ru- 
likotuie , Kadlubhkach itd. dziedzicami zostiiją , i Rulikowskiemi 
pisali się. Z tych J a n z Poradowa na Riilikowie i Kadłubiskach 
w województwie Belzkieni Kulikowski wojski Liibaczewski z 5?/- 
chodolską ożeniony, miał czterech synów, to jest: Jerzego 
miecznika Belzkiego , który miał za sobą Gol{>biotvską , zszedł 
bezpotomnie. Drugiego Marcina pułkownika w wojsku koronnem, 
który na wojnie w czasie bezkrólewia zginą! niezostawiwszy po 
sobie żadnego potomstwa. Trzeciego Tomasza, który z Kory- 
tkoiuną sterilis . Czwartego Michała z Gozdzicką ożenionego, i 
córek dwie: Teresę w klasztorze Lwowskim zakonu Ś. Brygitty 
zakonnicę, drugą Maryannę za Osieckim będącą, od których zo- 
stało potomstwo niżej wyrazić się mające. Tenże Michał Ku- 
likowski, a syn czwarty Jana spłodził z Coif/j/fA'^? synów czte- 
rech : Jana ićtóry ożeniony z Niezabitowska zszedł bezpotomnie. 
Drugiego Marcina, który w czasie, bezkrólewia bezpotomnie 
umarł. Trzeciego Mikołaja reguły S. Franciszka zakonnika. 
Czwartego Stanisława, kiÓTy z Mirecką spłodził Mikołaja, 
który to Mikołaj już prawnuk Jana wyżej położonego miał za 
sobą Malyszyitską , który żył lal 108. a żona jego lat 115. żyli 
zaś z sobą w małżeństwie lat 80. i oboje (będąc na dewocyi w 
Sokalu u 00. Bernardynów, jednej kwadragezymy w r. 1699. 
pomarli. Ten Mikołaj przedal dobra Kadliibiska N. N. Domań- 
skiemu w województwie Bełzkiem leżące , podobnie jak i ojciec 
jego Stanisław przedał dobra N. N. zwane. Od wyż rzeczo- 
nych Mikołaja i Małyszyitskicj małżonków idzie dwóch synów, 
a praprawnuków Ja n a , jeden S tanisł a w , dóbr AJozdzarki dzie- 
dzic , który z Stępkowską ożeniony, spłodził Franciszka stol- 
nika Liwskiego , który Franciszek z J(irczeii'skq spłodził M i - 
chała cześnika Buskiego, a ten z Józefą lValewską spłodził syna 
jednego Leona, i córek cztery, to jest: Joannę, Wiktoryą, 
Maryannę, i Magdalenę. Leon zaś syn Michała (który do- 
bra Mozdzarki przedał Potockiemu wojewodzie Kijowskiemu, 
miał za sobą dwie żony, Szaszkiewiczowny , wziąwszy siostrę 
drugą po siostrze, z którycli obydwóch żon jest potomstwo, Joanna 
zaś córka Michała oddana w małżeństwo wojewodzie Gackiemu, 
a druga córka Wiktoryą poszła w zamęźcie za wojewodę Gór- 
skiego, z tycli obydwóch córek jest pro/es. Slaryanna zaś i Ma- 
gdalena córki pomienionego Micliala steriliter decesserunt. Drugi 
zaś syn Mikołaja z Małytzyiiskiej wodzony , a brat Stani- 
sława Jlichał stolnik Buski, dóbr Sniatycs w województwie 
Bełzkiem leżących dziedzic , który z Sokolnicką spłodził trzech 
synów , Marcina sterilem , Jana steritem , Józefa podcza- 
szego Belzkiego , i Annę za N. Zelskim pułkownikiem w wojsku 
koronnem, i komendantem fortecy Zamojskiej. Tenże Józef pod- 
czaszy Bełzki, a syn Michała stolnika Buskiego, a zaś Jana 
wzwyż położonego prapraprawnuk, który to mąż wielkiemi przy- 
miotami i zasługami w ojczyźnie zaszczycony, jako to sprawowa- 
niem urzędu lunkcyi deputackiej z województwa Bełzkiego na 
trybunał koronny w roku 1739. przykładnie dopełnionego, tudzież 
poselstwem na sejm walny Warszawski z tegoż województwa 
Bełzkiego w roku 1746. pracowicie dla ojczyzny i nieskazitelnie 
odbytym , miał za sobą Teofilę Kiirdwanowską podczaszankę La- 
lyczewską , i tenże odprzedawszy dobra Sniatycze , kupił dobra 



192 Ruiiiel. 



Homiali/csc , a tak będąc , tychże dóbr Homialijcze w wojewódz- 
twie Bełzkiem jako też Swiesz-czowa i Garbatej lVoU w woje- 
wództwie Ruskiem , a ziemi Chełmskiej , niemniej dóbr Motowi- 
dfowki z przyleglościarai w województwie Kijowskieni leżących 
dziedzicem , znaczny potomkom swoim zostawił majątek : spłodził 
z tąż Teofilą Kurdwanowską podczaszanką Lalyczewską syniiw 
dwóch: Michała i Ignacego, i dwie córek: Maryannę i Te- 
resę. Michał więc urzędem podczastwa Bełzkiego po ojcu 
swoim Jozefie od N. Króla zaszczycony , dóbr Homiatycze dzie- 
dzic, któren w roku 1768. w województwie Bełzkiem będąc na 
sejm walny Warszawski obrany posłem , chwalebnie i pracowicie 
tę funkcyą sprawował , miał za sobą Teresę fVitskq , z którą 
spłodził Teofilę za hrabią Klemensem Leszczyńskim będącą, Lu- 
dwika i Maryannę *^e;v7e*, i Wincentego dóbr Ilomiati/cz po 
ojcu swoim w województwie Bełzkiem , i polowy dóbr Motowi- 
illowki w województwie Kijowskieni leżących dziedzica żyjącego, 
który z Eleonorą hrabianką Leszczi/iiską spłodził ad p?'aesens 
Władysława i Kajetana. Józef zaś także syn Michała 
podczaszego Bełzkiego, a brat Wincentego, steriliter dccessit. 
Ignacy zaś ad praese/is chorąży ziemi Parczewskiej brat Mi- 
chała, a syn Józefa podczaszego Bełzkiego,, a zaś Jana naj- 
pierwej położonego praprapraprawnuk, dóbr Swirszczowa , Gai-- 
batej ff^oli w ziemi Chełmskiej , a zaś połowy dóbr Motouiidłowki 
z przyległościami w województwie Kijowskieni leżących po ojcu 
swoim Józefie, działem na siebie spadłych, i przez siebie nabytych 
dóbr miasta Świrze zwanych z przyłegłemi wsiami takoż w ziemi 
Chełmskiej nad rzeką Bugiem leżących dziedzic żyjący, miał za 
sobą Maryannę Galęzowską skarbnikownę Krasnostawską, z kiórą 
spłodził Józefa, Ludwika i An toni eg o żyjących, a zaś Ka- 
jetana, Kaspra, i Zofią w młodym kwiecie wieku swego zmar- 
łych. Ten to mąż znakomite ojczyźnie swojej i obywatelom ziemi 
Chełmskiej dał dowody , w różnych magislraturach w tejże ziemi 
dla pożytku obywateli zasiadając, nie żałował wydatków, jako też 
dla publicznej usługi funkcyą deputacką w roku 1788. na trybunał 
główny koronny Lubelski będąc z tejże ziemi Chełmskiej wybra- 
nym, znakomicie i przykładnie z niemałym expensem sprawował, 
z poM^szechną od obywateli wdzięcznością za przykładne admini- 
strowanie sprawiedliwości. Od tegoż Józefa podczaszego Beł- 
zkiego wyżej wymienionego idą córki dwie wyżej wyrażone, Ma- 
ryanna za N. Mężyńskim będąca sterilis t Teresa za Łukaszem 
Węgleńskim mężem doskonałości i cnót znakomitym , z których 
córek trzy i syn, to jest: Róża żyjąca dwuniężna , hno za Fe- 
lixem Olędzkim chorążym Buskim będąca, w powtórnera zaś mał- 
żeństwie za Wincentym Bonieckim podstolim Chełmskim : z pier- 
wszego więc małżeństwa jest Józef, Karolina i Izabella. Druga 
córka Łukasza Węgleńskiego podkomorzego Chełmskiego Ma- 
ryanna za N. Skarżyńskim będąca. Trzecia córka Julianna w sta- 
nie panieńskim zmarła. Tegoż Węgleńskiego podkomorzego Chełm- 
skiego z Kulikowskiej Teresy urodzony Onufry syn podczaszy i 
sędzia ziemi Parczowskiej. — To ff^iełądek. 

'R\vaike\ herbti Poraj ^ to jest róża w czerwonein polu, 
tak jako i Zaliilscy , to o Rumelach Prusakach pisze MS. o 
Familiach Pruskich. 



Riimiejoivskl— Riipiiiei¥ski. id^ 

!RliniicJowsk.i herbu ff^czele czy R omieniewski^ 

w Wielkiej-Polszezc. N. Riimiejowski miał za sobą Konarską, 
siostrę rodzoną dwórli wojewodów Pomorskich. MS. Konopa/s. 

RunoYVS]&.i /terbu Drya, w ziemi Czerskiej i Chełm- 
skiej. Mikołaj z Runowa stolnik Czerski 1525. r. podpisał de- 
kret Mazowiecki przeciwko heretykom , u Lubien, in f^ilis 
Episc. Płoc. Stanisław Runowski , najprzód podscdek , a po- 
tem sędzia ziemski Chełmski, posłował na konwokacyą 1632. 
którą podpisał, a w roku 1638. naznaczony był do rewizyi 
ksiąg' ziemskich Cliełmskich, Constit. fol. 43. leży w katedrze 
Krasnostawskiej. 

Riuiowski herbu Nałęcz^ w powiecie Nakielskim. 

Rupiliewski herbu Sreniawa^ w Krakowskiem wo- 
jewództwie, z Ujejskiemi jednej/.e dzielnicy, bo się piszą z 
Ru|)niewa Ujejscy. Agnieszka liyła za Jędrzejem Misiewskim. 
Stanisław Rupniewski , dziedzic na Nadzowie, Jełowicach, 
Bolowie, z Zabawską zostawił dwie córki: Masłomiecką i 
Trepczynę, synów zaś czterech : Hieronima, ten młodo umarł, 
Wojciecha, ten z Korzeiiską 3Iacieja córką, miał potomstwo, 
Przecława, który z Sadłowną , a potem z Barbarą Zbylitow- 
ską, podsędkowną Krakowską, wkraczał w kontrakty małżeń- 
skie , z pierwszej były dzieci. Samuel, czwarty lirat ich, ten 
z Porębską Piotra córką, zostawił sukcessorów : to Baran. 
Michał Krzysztof kasztelan Sądecki , starosta Lelowski , zona 
jew«) Anna Teofila Przyjemska, umarł roku 1670. i z niej syn 
młodo zniknął, córka zaś jedna Anna Barbara, dostała się w 
małżeństwo Franciszkowi Szembekowi , kasztelanowi Kamie- 
nieckiemu, umarła 1706. r. druga Anna Józefa, Karmelitką 
bosą została. Był ten Michał wprzód wojskim i podwojewo- 
dzym Krakowskim, pod który czas, komissarzem z sejmu 
1661. do granic od Węgier, był naznaczony, Constit. f. 34. 
a w następującym roku 1662. komissarzem na trybunał fiskal- 
ny, Constit. fol. h. marszałkował tymże sądom. Zamek Le- 
lowski ogniem zdezelowany, restaurował z gruntu, czego 
wdzięczna Rzeczpospolita, pewną mu summę na temże staro- 
stwie deklarowała. Arryańska sekta w ten się tez przezacny 
dom wcisnęła była, z której on się pierwszy, za staraniem na- 
szych , wyplątał , i synowca swego swym przykładem do tego 
pociągnął: miał zda mi się i drugą żonę za sobą, Bidzińską, 
córkę Samuela, z której potomstwo zostało. Wojciech kaszte- 
lanie Sądecki 1674. podpisał elekcyą Jana III. Stefan wnuk 
kasztelana Sądeckiego, z matki Heleny Ożarowskiej urodzony, 
najprzód Krakowski, Poznański i Sendomierski kanonik, po- 
tem biskup Likopolski, i sulTragan Lwowski , dalej biskup Ka- 
mieniecki , z tej infuły, postąpił na Lueką, z niej do grobu r. 
Tom Vin. " 13 



194 Rupiiiewski. 



1731. Był to paslerz przykładnego życia, przy wierze kaloli- 
cklej przeciwko dyssydentom gorliwy, prezydując tizv razy na 
Irybunale skarljowym, nie skorriiinpowany. W Kamienieckiej 
dyecezyi , jio odebraniu Kamieńea Podolskiego, zasiawszy ko- 
ścioły jedne spalone , diugie opustoszałe , najprzód panów i 
dziedziców dóbr , do budowania nowycli domów Boskich za- 
cli(;cił, erekcye plcbanji potzynii, j)lei)ananii poosadzał, na de- 
kanaty dyecezyą podzielił, dobra duchowne pod czas wojny 
Tureckiej oderwane kościołom, windykował, katedrę swoję 
kanonikami zasadził; źcby Turkom pogianicznym, Chrześcijan 
nie przedawano, świątobliwie przestrzegał: prowentów biska- 
j)ich znacznie przyczynił. Wizytujiic s\ł oje dyeeezyą, sam spo- 
wiedzi słuchał, sam katechizm dla ludzi miewał, i insze apo- 
stolskie funkcye odprawow ał : na reparacyą kościoła katedral- 
nego w Kamieńcu, i na ołtarz, kilkadziesiąt tysięcy z swojej 
szkatuły wysypał ; na katedrę Łucką , po jej zgorzeniu , na 
dwakrod sto tysięcy , którą daleko więcej i okazalszą i ozdo- 
bniejszą niz pizedtem była wysławił. Tym/.e ogniem zni- 
szczony kościół i klasztor S. Brygllly w Łucku, swoją szczo- 
drobliwością z j)opiolu d/.wignąl. W Pińsku ciało w. ks. Ję- 
drzeja Boboli cudami wsławionego, przez sublewacyą uczcił, 
i proces do kanonizacyi jego wyprowadził ; kanonizacyą Ś. 
Kostce świetną, wielkim nakładem sprawił: nadto siła spendo- 
wał na wyposażenie panienek ubogich, na zaratowanie sierot, 
na kościoły i kapłanów, dochody szczuj)łe albo żadnych nie- 
mającycb, na nawróconych z źydoslwa i heretyctwa. Zacho- 
rzayyszy śmiertelnie, trzy dni przed śmiercią, w kościele kate- 
dralnym nabożeństwo nakazał, jałmużny ubogim od niego 
rozdano , msze się święte odj)i-aw owały , a to na uproszenie 
sobie odpuszczenia grzechów, drugiego dnia toż się działo, za 
dusze w czyscu zostające , trzeciego dnia na uj)roszenic sobie 
szczęśliwego skonania, jakoż tego dnia dokonał przy świętej 
dyspozycyi , pochow any w Krakowie w kościele naszym u Ś. 
Piotra, jest w druku Synod za niego iniani/ w Łucku, in fol. 
f^arsao. 1726. /' E/tnluta Pastorulis 1722. in 4. Zumost. 
Synowcowie jego , Stanisław kasztelan Małogoscki , starosta 
Szydłowski, ten z Fredrowny kasztelanki Łwow sklej zostawuje 
syna jednego, i Ignacy starosta Dymidowski. N. Rupniewski 
podstoll , córka jego za Antonim Dęboyyskim referendarzem 
koronnym, starostą Płockim, Batskim , Będzińskim. N. miał 
za sobą Annę córkę (Jypryana Kryskiego , starosty Stawiszyń- 
skiego. Helena Bala. ]\. Pawia Brzeskiego, małżonki. N. miał 
za sobą Dorotę 3Iorsztynownę. N. Annę Ponlalow^ską. 

^ Franciszek Rupniewski w r. 1778. cześnik Wiślicki w r. 1788. 
cliornźy Sendonuerski. — Krasicki. 



Riis— Rusiecki. 19S 

WtllS herbi/ Osoria, lubo nieco odmienny, na Szląskii, 
piszą sit; 7. Lipna. 

]&lisako%vski. Jakóh Rusakowski Stołtonos s<;dzia 
grodzki Wil('l),ski i Whidystaw 1648. 

Rnsciiiski herbu Lew , tak wyraźnie Długosz pisze 
pod roli iem 1381. yb/. 51. lib. 10. Kartuzyeński klasztor mię- 
dzy dwiema jeziorami , o cztery mile od Gdańska , w Kujaw- 
skiej dyccezyi, lundoł* any, Paradysus Mariae nazwany, przez 
Jana Ruszeinskiego szlachcica Polskiego , który w herbie Lwa 
z głowa strusi;} nosił, ten do lego klasztora nadał trzy wsi 
swoje dziedziczne, Kolpin , Czaple i (idynią, blizko rzeki Ra- 
dunia nazwanej : drugi to klasztor tych zakonników w Pol- 
szczę, dokąd z Praskiego klasztora są sprowadzeni: j)óty Dłu- 
gosz. Jerzy Ruszczyć , pod Chocimcm Turków na Dniestrze 
pobił, za Króla 31ichała. 

Rusiecki herbu Poraja w Wielkiej-Polszcze, piszą 
się z Izdebna , ztąd wnoszę , /.e jednejze dzielnicy z Izbińskie- 
mi , ale od dóbr Rusko, imienia tego nabyli. Marcin Rusiecki, 
synowiec Benedykta Izbieńskiego biskupa Poznańskiego, scho- 
lastyk Krakowski, Gnieźnieński, i Poznański kanonik, ten 
z fundamentu w Strzałkowie i w Izdebnie ojczyźnie swojej, ko- 
ścioły pomurował. Biskupstwa Poznańskiego sobie ofiarowa- 
nego przyjąć niechciał. Piotr Rusiecki scholastyk Poznański, 
proboszcz w Krobi , mąz uczony i wielkiemi od natury przy- 
miotami ozdobiony, kościołowi i Rzeczypospolitej dobrze się 
zasłużywszy, dopędził kresu życia swego, w roku 1610. w ka- 
tedrze Poznańskiej z nagrobkiem pogrzehiony. Starowol. ?'ti 
Monum. Jana Rusieckiego z województwa Kaliskiego Rzecz- 
pospolita naznaczyła do korrektury praw koronnych 1589. r. 
Constit.fol. 516." i 1601. >/. 7.34. 

Rusiecki herbu liadwun , w ziemi Sochaczewskiej, 
widziałem ich lierb. Jan Rusiecki w tejże ziemi 1674. W^oj- 
ciech Adam , i Jan w ziemi Warszawskiej. N. skarbnik War- 
szawski, miał za sobą Cieklińską. N. była za Cliomentowskim. 
N. pojął Elżbietę Zawadzką Swiatopełkownę , z której córka 
oHa , wydana za N. Aloizego wojskiego Buskiego. Kasper 
pisarz ziemski Warszawski 1629. Stefan łowczy Liwski 1674. 
N. była za Anzelmem Pikarskim czcśnikicm Rawskim. 
W r. 1778. Jan Rusiecki podsloli Socliaczewski. — Krasicki. 

Vi\\H\ec^\ herbu Rawicz , w Sendomicrskiem, Lubel- 
skiem wojeyyództwach i w księztwie Litcwskiem. Bernard z 
Barwałdu Rusiecki , miał za sobij Szczęsną Brandysownę , sę- 
dziankę Zatorską i Oświęcimską. Paproć. Ten wielu z herezyi 
kościołowi Bożemu pozyskał tą swoją racyą : znałem , prawi, 
więcej niż czterdziestu szlachty, ludzi godnycli , którzy przed 

13* 



196 Riisleiiskl— Rusiiiowski. 



•iniicrcif} Iicrc/.y;j porzuciwszy, do owczarni się Rzymskiej 
wrócili, zadncj^oin nie widział, żeby przed śmiercią miał ka- 
tolicką wiarę rzucad, a z heretykami się łączyć, a przecież 
śmierć, najlepiej powinna ludziom oczy otwierać: mówi Ja- 
kób Sliws/ii w Książce. Posłowie Japońscy. Jędrzej chorą/.y 
Sendomierski , zona jego Katarzyna Krasińska wojewodzanka 
Płocka. Wojciech syn Zacharyasza, miał za sohą Janicką, 
Jan Dziuszankę, a z nicli potomstwo zostało, w księztwie Li- 
tewskiem, jeden z nich rotmistrz piechoty 1567. z ksiązęćiem 
Romanem Sanguszkiem, mężnie Moskwę wojował. Bielski 
fol. 622. N. Ludwika Potubińskiego małżonka. Stefan ka- 
sztelan Miński, w roku 1671. świat pożegnał, czego dowodem 
tablica srebrna w Rrześciu Litewskim , z Anny Szujsklej cho- 
rążanki Rrześciańskiej , córka jego zakonnica S. Renedykta, 
synowie zaś Stanisław I Alexander, ludzie rycerscy, i Rene- 
dykt w stanie duchownym 1691. N. miał za sobą Sadłownę 
Lubomirską. 

Mateusz Rusiecki w r. 1778. borodniczy Mozyrski. — Hrasicki. 

Rlisieński herbu Gozdawa , w Sieradzkiem woje- 
wództwie. Jest ich nag"robek marmurowy w kościele Lipskim, 
sześć mil od Piotrkowa z herbem Dołęga , gdzie osobliwie 
wspominają Hieronima Rusleńskiego. 

Rlisieiislli herbu Rola , w Sieradzkiem I Podolsklem 
województwach , z których W\ilentyn Rusieński na Podolu 
osiadł, drugi rotmistrzem w wojsku będąc, w Moskwie zginął 
pod wielkleml Lukami. Stryjków, fol. 785. 

RllsiuOYVSki herbu Godziemba., w Knjawsklem woje- 
wództwie. W^asko dziedzic na Rusinowie , chorąży RydgoskI, 
w roku 1382. Rypińskiemu klasztorowi Rożogrobców, pewne 
grunta wiecznością darował. Nakiel. in Jliechof. fol. 322. 
Wojciech z Rusinowa RusInowskI podstoll Inowrocławski, 
sam sobie umierając, grób ł^ystawlł, w roku 1607. w Toru- 
niu, w kościele Dominikańskim. Staroivol. in Monum. Patrz 
co Cromer lib. 30. I Bielski fol. 488. o jednej pisze z tego 
domu. Jan chorąży Inowrocławski r. 1595. podpisał Zborzy- 
szcze Toruńskie , znać że był dyssydentem od wiary. Stani- 
sław hetman Lissowczyków po Rogawsklm I Kleezkowskim, 
w cesarskich państwach zwyclęztwy wsławiony, o którym iS^a- 
rowol. in Bellut. Sarmat, fol. 224. tak pisze: Russinovius 
ad Labam mille guingentos ex hostibus nocte concubia de- 
levit; ita, ul et nuntius quidem cladis superesset. Et in illo 
Pragensi praelio , Inudem haud postremam promeruit , cum 
solus paene cum suis, hasta tas Hungarorum legiones in fu- 
gam vertisset, et duo supra viginti hostilia signa, ipsanifjue 
Friderici aguilam , Caesareo Generalia ac Duci Bavariae, 



RusockI— Russocki. 197 



obtulisset ; paułoque post, caesis ad Struzniciam Hungu- 
ris , viginti octo eorum signa Imperatori f^iennain misit. 
Gdy się potem wojna w Polszczę z Turkami otworzyła , z 
swojcmi ludźmi staut-jł pod Chocimem , w roku 1621. gdzie w 
pierwszem z Turkami potkaniu sit;, gdy sit; wielkiem sercem 
nieprzyjacielowi naraża , kul;j z działa rażony poległ. Kobie- 
rzyc, in l^lndislao //^. fol. 761. Sobieski in bello Cliotim. 
Na jego miejsce obrany hetmanem Stanisław Strojnowski. 

Kiisocki herbu Korab , w Wielkiej-Polszcze z Ruso- 
czyc. 3Iikołaj IlusockI pokojowy Króla Alexandra, uwodząc 
przed inkursyą Tatarską z Lidy do Wilna lego/. Króla, z tak;j 
miłością to czynił z Janem Sobockim , ze sami konie j)rzytzy- 
mywali, aby lekko niosły lektyki;, w której Król chory był 
złożony. Miec/iov. Biel. fol. o87. Stryjków, lib. 22. c. 6. 
O krewieństwie jego z Janem Łaskim , kanclerzem na ten czas 
koronnym , wyraźnie tu pisze Mieclior. flapowski o jego 
dzielności, juz kasztelana Biechowskicgo, in Fraginen. Biel. 
fol. 547. z Krzyżakami Niemieckiemi, w roku 1520. świadczą, 
a w roku 1530. Zygmuntowi Augustowi , obranemu na tron 
Polski, od stanów Rzeczypospolitej Królestwo ofiarował. Biel. 
fol. 561. W roku 1534. jeździł w leg;acyi do Jana Króla Wc- 
g^ierskiego, Biel. fol. 572. był oraz Łęczyckim i Przedeckim 
starostą, miał za sobą Annę z Łubraiica ; patrz co o nim 
Biel. pisze fol. 578. Franciszek kasztelan Nakielski, poseł do 
Króla Duńskiego , aby g^o był wciąg-nąl w ligę na wojnę prze- 
ciw Szwedów, Biel. fol. 610. działo się to w roku 1561. 
Ponętow. Comment. Stanisław z Łaska Rusocki kasztelan San- 
tocki , za Zygmunta III. żona jeg^o z Kalinowy Zarębianka, 
nagrobek jeg^o w Kazimierzu, w kościele 00. Bernardynów 
w Wielkiej-Polszcze, (i Mikołaja kasztelana Biecliowskiego, o 
którym wyżej się mówiło) zostało po nim potomstwo. N. miał 
za sobą Zofią Grzynuiłtowską. N. była za Brudzyńskim. 

RllSSOCki herbu Zadora, w Krakowskiem wojewódz- 
twie. Z erekcyi kościoła farnego Oświęcimskiego w r. 1470. 
poznać, że ten dom jednejże dzielnicy jest z Łanckorońskiemi, 
dla tego się też zawsze z Brzezia Russockienu pisywać zwykli, 
dla tego też także do erekcyi tegoż kościoła, z innemi Łancko- 
rońskiemi chojnic się przykładali, znać jednak, że przed namic- 
nionym rokiem, już się dawniej od nich rozrodzili, a nic pe- 
wniejszego, że koło roku 1381. Łenard i Henryk z Brzezia 
Russocki, obadwaj na tej erekcyi podpisani, obadwaj bracia 
rodzeni , jako się mówiło pod Łanckorońskiemi. Stanisława 
Russocklego wspomina Paprocki z nagrobku jego u S. Ka- 
tarzyny, na Kazimierzu pod Krakowem, że umarł w r. 1578. 
Ale.\ander, żona jego Łudowika Ożarowska, z której córka 



198 Russyan — Ruste.j ko. 

Anna. Hieronim kanonik Krakowski i Płocki, proboszcz Oświę- 
cimski , kustosz koronny , śmiertelnego kresu dopędził w roku 
1681. co o nim opowiada nagrobek jego w katedrze Krakow- 
skiej, gdzie i to o nim przydaje, ze był niezwyciężonej żarli- 
wości o kościół prawowierny , w Sijdacłi nieporównanej spra- 
wiedliwości. N. podstoli Krakowski, córka jego Katarzyna, 
Imo voto żyła z Janem Parysem podezaszyu) Bielskim, 2</o z 
Grzybowskim podkomorzycem , a potem stolnikiem Czerskim. 
Władysław burgrabia Krakowski, deputat na trybunał ko- 
ronny 1712. N. pułkownik w wojsku cudzoziemskiem Polskiem, 
marszałek trybunału koronnego. 3IaryannaPisarzewskiego mał- 
żonka. Franciszek Russowski bur"-rabia Krakowski . miał za 
sobą Teofilę Kotkowską, z tej synowie, Adam i Jan sleriles^ 
Elżbieta Czosnowska, Anna, Zofia 3Iaryauna zakonnice. An- 
toni miał za sobą INielepcownę. 

W r. 1778. Adam Russocki pisarz ziemski Oświęcimski. — W r. 
1788. Alikołaj cześnik Krukowski. — Tomasz pisarz ziem- 
ski. — Krasicki. 

Russyan /<er^M Nałęcz^ w Bełzkiem województwie i 
ziemi Chełmskiej. Stefan Russyan w Bracławskiem wojewódz- 
twie poborca 1673. N. miał za sobą Dąbską córkę Stanisława, 
z tej było dwóch synów: 31arcin , od którego syn także 3Iar- 
cin w Litwie osiadł, i Stanisław, od którego syn 3Iichai. 
Zofia Russyanowna Jędrzeja Lipskiego podczaszego Bełzkiego 
małżonka, Helena AVojcieclia Rostko^Askiego podstolego Pło- 
ckiego. N. w zakonie Kaznodziejskim teolog-, i j)rzeor w Pod- 
kamieniu 1740. 

Jan Russyan w wojewódzlwie Bełzkiem mający swoje possessyą, z 
Anną Roffoiaską spłodził Antoniego, tenże Antoni z Ewą 
Koźmińską miał synów kilku, i córek trzy. Z tycliźe synów Fe- 
liuyan spłodził dwie córki, jedne za Zaleskim, drugą za Izdeb- 
skim. Brat tegoż Tomasz Russyan syn Antoniego, przeniósł 
się w województwo Sieradzkie, gdzie dóbr Poborza w ziemi Go- 
styńskiej, a Ligotowa w województwie Sieradzkiem powiecie Ra- 
domskim dziedzic, wszedł w śluby małżeńskie z Anną Glinczanką, 
Alexandra Glinki i Joanny KaniiiiskieJ małżonków córką, z którą 
zostawił potomstwo, córkę jedne Maryannę, Xawerego Dębskiego 
żonę, i syna Jacka. — Jacek Russyan ożeniony z Maryanną 
ff^^ieszczi/cką , Jacka Wieszczyckiego herbu Grzymała i Małgo- 
rzaty Mikulskiej małżonków córką , z tą spłodził córkę Franci- 
szkę. — Heraldyka Wieladka. 

RUSTEJKO HERBU TRĄBY 4to. 

Dwie trąby myśliwe czarne na tarczy byc powinny, tak 
ułożone, ze do siebie barkami obrócone, a na dól obie grub- 
szemi końcami złożone, między niemi we środku miecz goły, 



Riiszel— Riiszkoi¥i»kl. 



199 




końcem na dół prosto, rękojeścią do g^órv; tak go opisują 
Okol. tom. 3. fol. 234. Ko/al. iu MS. który przydaje, ze na 
hełmie trzy pióra strusie l)ye powinny. Z tej okazri ten łierb 
nabyty. Sługa jeden, razem się z swym Panem w niewolą do 
Moskwy dostał ; gdy potem sługę na wolność puszczono. Pana 
przytrzymawszy, ten z miłości ku Panu, nicodstępując od 
niego , zarobionym między Moskwą codziennym groszem , ży- 
wił go i karmił, w nocy zaś, mieczem swoim, taką w muro- 
wanej wieży dziurę wykował , ze z niej wyprowadziwszy wię- 
źnia , sam z nim szczęśliwie do ojczyzny powrócił , za którą 
swoje uczynność, tym był herbem regalizowany. Pieczętują 
się w nim Rustejkowie w księzlwie Zmudzkieni , z których N. 
pisarzem był ziemskim Zmudzkim , syn po nim został Kasper. 
Jan 1G21. 

Ruszel herbu Lis, w Przemysłkiej ziemi. Z tych 3Ii- 
chal Ruszel, marszałek dworu wojewody Kijowskiego. Sewe- 
ryn brat jego zginął w niewoli u Turków: Marcin trzeci brat 
w zakonie Kaznodziejskim. Stanisław czwarty, miał za sobą 
Magdalenę Strusownę herbu Korczak, z tej był syn Józef i 
córki dwie: Anna Mniszka, i Katarzyna Wierzchowska. Sio- 
stra tycli czterech braci była za Chanowskim. Str^j zaś rozu- 
miem Paweł Ruszel Dominikan, S. teologji doktor, wydał do 
druku, Imo. Skarb »igdij nie przebrany, krsyi Pański , z 
Doktorów SS. i historyków ., na trzy Księgi rozłożony., in 
kto 1655. w Lublinie. 2do. Tryumf na dzień Ś. Jacka, ka- 
zaniem ogłoszony , in kto w tf^ilnie 1641. N. miał za sobą 
Barbarę Roguską. 

Ruszkowski lierbu Pobog, w Kujawskiem wojewódz- 
twie, piszą się z Rokszyc, znać że jednejże dzielnicy z Rokszy- 
ckiemi. Z tych N. miecznik Sieradzki, kościół 00. Bernar- 
dynom w Złoczewie i klasztor fundował : były to dobra jego 



200 Rutkowski. 



dziedziczne. Jan Ruszkowski kuszlchin Przenn^cki, 1607. pod- 
pisał dekret królewski przeciw Rokoszanom, ftlikołaj kanonik 
Warniiński i olUcyał 1G17. a polem opat Paradyjski i kustosz 
Warmiński, pewną sprawc,' utrzymując, wielkim kosztem do 
Rzymu, juz w podeszłym wieku, zajcełuił, kędy życie stargał 
w roku 1651. Jan opat Paradyjski, którego szczodroliliwośc 
na kościół Zdziszewski , wspomiiui książka Magnalia Deipa- 
rae , dał tam do obrazu matki Boskiej licłitarze srebrne , na- 
lewkę z miednicą i relikwie znaczne Swiętycb Pańskich. Ję- 
drzej chorąży Inowrocławski, i poseł na sejm 1627. ztamtąd 
de|)utat na trybunał Radomski Constit. Jol. 5. i 1623. i 1633. 
i 1635. potem kasztelan Inowrocławski 1648. pod czas powie- 
trza w Kaliszu 1605. niektórych prolessorów naszych, z tego 
miasta, do miasteczka Złaczewa sprowadził, gdy tak ich, jako 
I dyscypułów onych, szczodrobliwie podejmował. Wojciech 
podstoli Brzeski Kujawski 1676. Constit. fol. 47. syn jeg^o 
Alexander 1697. Constit. fol. 23. Dorota, Macieja Lipskiego 
herbu Łada, małżonka. Kazimierz kanonik Krakowski 1695. 
Władysław kononik Lwowski 1694. N. kanonik Płocki, depu- 
tat na trybunał koronny 1717. Jędrzej miał za sobą Burzyń- 
ską kasztelankę Konarską , z której dwie córki , Jadwiga za 
Alexandra , Teresa za Seweryna , Czyżewskich , braci rodzo- 
nych , wydane. Tadeusz podstoli Brzeski Kujawski, deputat na 
trybunał koronny 1738. N. była za Stanisławem Buckim. 

liu(koivski herbu Pobog, w Prusiech i w Krakow- 
skiem. Jan na Goszczynie Goszczyński, w Prasnyskim powie- 
cie, z Anną Ryczycką herbu Trzaska, miał synów trzech; 
AVojciecba , Jana i Ambrożego, ci sprzykrzywszy sobie wo- 
jenne od Krzyżaków inkursye, ojczyznę swoje Goszczyn sprze- 
dali, a szukając sobie spokojniejszego miejsca , kupili od Nie- 
mierów w Prusiech Rutkowiee 1526. pi"zy granicy Polskiej, 
w powiecie Działdowskim , zkąd potem Rutkowskiemi nazwani 
byli: świadkiem tego jest list 3Iikolaja Kosobuckiego, kaszte- 
lana Sierpskiego , do Albrychta ksiązęcia Pruskiego dany, w 
którym tak mówi : Commendo Illustritati f^estrae Genero- 
sos, ^■Jlbe7'tum, Joannem et yJvihi'osium Goszczyńskich^ quo- 
rum Praedecessores processertint ex Genealogia ab anti- 
quis armis Pobog, ex Districtu Raciązensi in districtum 
Prasnicensem , et nunc sunt P^asalli lllustritatis f^estrae^ 
vocanturque Rutkoiuscy ^ qui sunt afjines., consanguinei et 
Patrui mei ex utroque Parente., de armis Pobog. Toz im, 
do tegoż ksiązęcia, zalecenie dawali, Jędrzej, Abraham, To- 
masz i Stanisław Ryczyccy, wujowie, W^ojeiech, Jędrzej i 
Stanisław Goszczyński, stryjowie rodzeni 1541. które per ob- 
latom podano do Grodu Działdowskieco. Z tvch ledv trzech 



Riii¥ski— Rybczeu^ski. 201 

braci z Goszczyna Rutkowskich, od Wojciecha był J(^'Jrzej, 
len z Anną Nicka spłodził Szczęsnego, ten z Żmijewską Jana 
sferilern^ i Szczęsnego, ten \mo voto z Sulewską córki dwie, 
2</o voto z Zboińską Stanisława, którego synowie dwaj, pier- 
wszy Stanisław pisarz grodzki Bobrownicki , którego synowie, 
Przecław i Jakób. Drugi Tomasz pisarz ziemski Dobrzyński r. 
1674. tego syn z Zofji Grochowalskiej , Wojciech, wojski te- 
raźniejszy Dobrzyński , złączył się był dożywotnie z Teresą 
Kitnowsicą chorążanką Michałowską: córki tegoż Tomasza pi- 
sarza, Katarzyna Mazowiecka, Maryanna Rościszewska, Te- 
resa Balińska i Konstancya Rctwińska. Od tegoż Wojciecha z 
Goszczyna Rutkowskiego był potomek Marcin , od tego W^a- 
lentyn , od tego Kazimierz wojski Dobrzyński , który z Kemp- 
ską ])odkoniorzanką Płocką zostawił syna. Drugi l)rat Jędrzej 
został Jezuitą. Od Ambrożego z Goszczyna Rutkowskiego, 
brata rodzonego Wojcieclia (ho trzeci Jan sterilis żył) po- 
szedł Jan , który z Naclitrabianką herbu Gozdawa, miał syna 
Melchiora, ten z Junosicowną herbu Junosza, spłodził Janii, 
ten z W^oraińską Iierhu Jasieńczyk, miał sledm córek i dwócli 
synów, to jest, Stefana, od którego z Strzębskiej tylko córka 
została Paprocka, i Jakóba dziedzica na Rutkowicach , temu 
Chełstowska herbu Radwan , powiła córkę Annę , [licrwszym 
związkiem Baranowską , drugim Żółtowską , i synów dwóch : 
Ludwika i Jana podstolego Dobrzyńskiego , deputatem był na 
trybunał koronny z Malborskiego 1712. posłem na sejmy. Po 
Chełstowskiej pojął Krajewską , siostrę Krajewskiego herbu 
Jasieńczyk regenta koronnego, z tej córki dwie były, Jadwiga 
Kalkszteinowa , i Zofia Piączyńska , i synowie, Stanisław, 
Franciszek, Felieyan, Józef i Kazimierz, cztery pierwsi steri- 
les. Kazimierz, to na dworach pańskich, to w obozie na sławę 
robiąc , w Krakowskiem osiadł , złączył się dożywotnie naj- 
|)rzód z Michalską, z tej córek jest dwie: Franciszka zakonnica 
w Krakowie u S. Jędrzeja , i Maryanna Stefana Swinarskiego 
małżonka. Potem z Łupińską , z której synowie Paweł i Feli- 
eyan , 3^/0 voto z Kowalską herbu Ahdank, z tej syn Stani- 
sław. Są jeszcze Rutkowscy de Rutki , w ziemi Ciechanow- 
skiej : którzy się Jeleniem pieczętują. 

Ruwski herbu Prus \mo. Stanisław Ruwski podstoli 
Bracławski , fundator 00. Dominikanów obserwantów |)od 
Gniewoszowem w Sandomierkiem województwie, koło r. 1660. 

Ryliczeivski herbu Bończa, w Lubelskiem wojewódz- 
twie gniazdo tej familji wieś Rybczowicc, nie daleko Pilaszko- 
wic , ja jednak na liście Króla Jagiełłą , danym miastu Lubel- 
skiemu, czytam Jana z Niedrwicy Rybczewskiego. Katarzyna 



202 Rybieuski -Ryliiuski. 

Rybczewska Stanisława lludnickieoo małżonka. Wojciech zył 
i uniarf w zakonie naszym 1694. Józef 1733. 

Ryllieiishi herbu Korzbog^ w Wielkiej -Polszczę. 
Maciej Uyhicński, ale liei-etyk, wydal Psalmy Daiviiloive 
loierszem Polskim, 1616. w Gdańsku. 

Rylliliski herbu Radwan, w IMazowszu i na Rusi. 
Biel. f. 42.'). wspomina Gotarda Rybińskiego , kasztelana So- 
chaczewskiego. 31aclej łowczy Chełmski , miał za sobą Annę 
Grochowską kasztelankę Lwowską, z tej synowie, Józef, Sta- 
nisław, Marcin, i córki, Krystyna Kurdwanowska, Rarbara 
Dedyńska, Ałexandra, Teresa, Domicełla, Rozalia, Helena. 
Marcina chorązei^o Łomżyńskiego zona, Joanna Drohojewska, 
starościanka 3Iiedzialska. N. starosta Czerniechowski , miał za 
sobą Daniłowiczownę wojewodzankę Podolską. Piotr , naj- 
przód podscdek potem sędzia ziemski Zmiulzki w Żmudzi. 
Stanisław i Adam w ziemi Nurskiej , Alcxander i Jan w ziemi 
Warszawskiej. Jan z Rybna Rybiński, sekretarz królewski, w 
województwie Relzklem 1674. Eufrozyna była za Władysła- 
wem Grąbczewskim. Barbara za Kazimierzem Łabęckim sta- 
rostą Kiszvńskim. 
Dom teu w ksiczlwie Mazowieckiem i w województwie Sieradzkiem, 
z których Stanisław Rybiński pisarz f;rodzki Buski syn Ja- 
kóba Rybińskiego, dóbr Rybna, Gędori/ ild. dziedzica, wraz z 
rodzonym bratem swoim Pawłem dział między sobą czyniący, 
klóry w aktach Kamienieckich w Mazowszu w ziemi Nurskiej 
1605. Sabbatho tpso die vt Josio Ciroiincisionis Christi Domini 
zapisany. Paweł Rybiński z Katarzyną Łochowską miał synów 
dwóch: Wawrzeńca, od którego z Teresą Sarbiewską było 
potomstwo, i Wojciecha bezpotomnie zmarłego. Stanisław 
pierwszy syn Jakóba z lirystyną Zochuwską spłodził córkę jedne 
Eufemią, Stanisława Górskiego żonę, mającego possessyą w ziemi 
Wyszogrodzkiej, z których potomstwo, i synów dwóch: Woj- 
ciecha Rybińskiego >od którego sukcessorowie w księztwie Ma- 
zowieckiem, i Jana, który z Zolią Sttchodolskif spłodził syna 
Wawrzeńca, ten z Rlaryanną /fsPjOeeA-r? małżonką osiadł w po- 
wiecie Piotrkowskim , jako potwierdza rezygnacya 1750. r. feriu 
ąuinta post Dominicam Condiictiis Paschae w grodzie Piotrkow- 
skim ur. Mikołaj Gawlik Rzepecki nicgdy Jakóba syn, ur. Wa- 
wrzeńcowi Rybińskiemu niegdy Jana synowi, i Maryannie z 
Rzepeckich małżonkom część wsi w Rzepkach rezygnuje. Tenże 
Wawrzeniec Rybiński spłodził synów dwóch: X. Filipa Ja- 
kóba kanonika i surrogatora Łowickiego, i Grzegorza Jó- 
zefa, który z Kunegundą StrumiUownq zostawił córek trzy: 
Ełżbielę Bartłomieja Rzepeckiego małżonkę. Józefę i Katarzynę 
panny. Syna jednego Jana Rybińskiego, który wszedł w śluby 
małżeńskie z Rozalią Szymankiewiczowną. — fVielqdek. 

Ryliiliski herbii Wydra, w Prusieeh. Tego byl herbu 
Jakób Rybiński wojewoda Chełmiński, w roku 1697. posłował 
z Pomorskiego na sejm. 3Iarszałkował w trybunale Radom- 



Rybski— Rycharski. 203 



skim raz 1722. drugi raz 1724. w trybunale koronnym 1725. 
pod czas której funkcyi źye przestał poo^rzebiony w Lublinie u 
00. Dominikanów, miał za sobą Imo voto Lubomirską, ka- 
sztelankę Krakowską i hetmanownę, z której si<; córka została, 
2do voto Potocką herbu Sreniawa , podczaszankę Krakowską, 
wdowę po Bełcbackim, kasztelanem Bicekim, ale i z tej tylko 
córka była. Jan generał artyleryi koronnej. 

Do tego herbu podobno należą: Kazimierz Rybiński w r. 1778. 
podczaszy Brzesko-Kujawski. — 3Iarcelli wojski Bydgoski. — 
MarceUi w r. 1788. eześnik Przedecki. — Jacek Rybiński 
opat Oliwski , mąż wielkich przymiotów i roztropności , klasztor 
ten i kościół wraz z rezydencyą opatów wspaniale odnowił. — ■ 
Brat jego rodzony Łukasz podkomorzy Kijowski roku 1778. z 
Kościusskoumej zostawuje trzech synów. Z tych najstarszy Jó- 
zef, rd Antoniego Ostrowskiego koadjutorem biskupstwa Kujaw- 
skiego uczyniony, objął tę katedrę w r. 1777. — W r. 1788. 
Kazimierz Rybiński kasztelan Kruświcki. . — Są także Rybiń- 
scy i w Litwie, z tych Antoni w r. 1778. koniuszy Trocki. 
— Przypisy Krasickiego. 

RybsKł herbu Grzymała^ w ziemi Gostyńskiej. Z tych 
N. Rybski podstoH Gostyński Piotr z Piątnowa , poborca w 
tejże ziemi z sejmu 1596. naznaczony. Constit. fol. 682. Ję- 
di-zej w zakonie naszym , rządził akademią Wileńską 1678. 
drugi raz 1691. proboszczem był Wileńskim 1698. 

Ryby w tych herbach znajdziesz: Glaubicz, Hołobok, 
Korzbok, Luzyański, Wadwicz, Weselini. 

Ryclialski. Wojciech Ryclialski miał za sobą 3Ia- 
ryannę ^Vilczopolską. 3Iicbał Rychalski, penitencyarz w kate- 
drze Kujawskiej , wydał do druku, Imo. Mundus Marianus 
Immundorum , sive nova indiistria, ej" obfiis luiriis et occa- 
słonibus, velut signis memorialibus , vel admonitiombus , ad 
brevem, de ^Jdroeata unica peccatorum, de Maria f^irgine, 
cogitationem ae ve/ieratioiiem, assiirgendi., Posiian. 1684. 
in 12. 2do. Mundus Cruci/iJcus, sivescintillae Divini umoris^ 
per jugem memoriam Passionis Dominicae , e,r gualibet re 
occwrente, et occasione accensae, in 4to Posnan. 1681. 
3tIo. Ignis Altaris^ sive ^ Sacerdotis ad Missae Sacrijicium 
ignita suspiria, in 8. 1680. Posnan. 4to. Flosculi Theolo- 
gici Ordinaiidorum Approbandorum Parochorum., idest, ap- 
pendir de formandis Concionibus ^ Exorcismis Benedictio- 
mbus, in 12. Torunii 1689. 5to. Quadriga Saccrdotum ad 
coelum^ sive praedestinatio Sacerdoluin , per quatuor 3o- 
Dissiina Jugiter expensa, Cracov. 1705. f^ilnae 1707. Ka- 
zimierz pisarz skarbowy Litewski , dobrodziej kościoła naszego 
Grodzieńskiego. 

Wi^elkSir^^i. herbu Dołęga^ w Płockiem województwie. 



204 Rychlicki— Rychłowski. 

Rychlicki. Jędrzej z Uniejowa Rychlicki, biskup Eii- 
neński, suflragan i archidyakoii Poznański, kanclerz Warszaw- 
ski, umarł 1636. nagrobek jego z Poznańskiej katedry wypisał 
Sturowol. in Jlomun. jest w druku jego książka, pod tyluleni: 
Divus Paulus yJpostoius et Judas Iścariotes , in Theologi- 
cam disputationem adductij in 4. 1591. Ale,\ander w ksic- 
ztwie Litewskieni 1700. Jędrzej w Lubelskiem, miał za sobą 
Annę Brzeską. 

Rycllłowsfei herbu Jastrzębiec- w Sieradzkiem i Łc- 
crjckiem województwach, i na Podolu. Franciszek Rychłowski 
zakonu S. Franciszka ściślejszej obserwy i reformy : trzy razy 
prowincyałem rządził Polską prowincyą, wzór osobliwszej za- 
konności; w drodze utrudzony pieszym wizytowaniem swoich 
klasztorów, idąc do konwentu Lwowskiego, pod miasteczkiem 
3Iagierowem , przy Bożej męce, w dzień S. Benedykta, kaza- 
wszy Soeyuszowi swemu powtórzyć owę Aniyfonę, Etige serve 
bonę et Jidelis - intrn in gaudium Domini tui- poszedł do 
Pana po zapłatę prac swoich. Są w druku jego Kazania dwo- 
jakie na Niedziele całego roku, 1672. infol. Cracov. 

Rycllłowsfei herbu Nałęcz , w Sieradzkiem woje- 
wództwie. Schastyan Rychłowski, skarbnik Sieradzki, wspo- 
mina go Konstytucya 1589. fol. 524. Adam w roku^ 1605. 
fundował w Bydgoszczy, przy kościele farnym, kaplicę S. Jana 
ewangelisty , i sowicie nadał , widzieć tam lierb jego Nałęcz 
zawiązany : mąz pobożny, co tydzień do sakramentów świętycli 
ugęszezał; |)askiem żelaznym i dyscypliną trapił ciało, w tych 
i w innych dobrych uczynkach, śmierć^ "■o zastała w r. 1617. 
z zoną swoją Jadvyigą Reg^ulską, dwie części, we wsi Gogo- 
linka nazwanej, kolleg'io naszemu Bydgoskiemu zapisawszy, i 
Kamienicę swoje w Bydgoszczy ; żadnego albowiem potomstwa 
nie zostawił. N. starosta Słayykowski u Szyszkowskiego bi- 
skupa Krakowskieg-o , którego krewną miał za sobą. Sebastyan 
Jędrzej 1674. Stanisław najprzód sędzia grodzki Piotrkowski, 
i deputat na trybunat koronny 1712. potem chorąży Sieradzki 
i yice-marszałek tegoż trybunału koronneg^o. Rychłowski Ka- 
zimierz , najpierwej zda mi się także chorąży Sieradzki, a tenii 
czasy kasztelan Rozpierski, w różnych funkcych tej ojczyźnie 
zasłużony, którą i własnemi piersiami w różnych okazyach go- 
dny kawaler zasłaniał , i zbawienną radą wspierał ; z pierwszej 
żony zostawuje córkę jedne i synów dwóch. Antoniego, i Ka- 
rola, który tymi dniami w zakonie naszym, teologji w Rzymie 
słucha. Z drugiej żony Barbary Koźmińskiej berl)u Poraj , ka- 
sztelanki Rogozińskiej , siostry rodzonej Macieja wojewody 
Kaliskiego , i Ignacego starosty Wschowskiego , zostawuje 



Rychtowski — R>dzyii8ki. 203 

potomstwo , z których 31aclej także w zakonie nasz^in zvje. 
Z tCŁCo (loniii ks. Ryelilowski Soc. Jesu uniar} 1735. 

Do tych zdaje się naleźo : Franciszek Rvch}owski kasztelan Spi- 

cimirski zmarły r. 17(54. — Stanisław także kasztelan Spici- 
mirski zmarłv roku 1780. — Ignacy chorąży Piotrkowski. — 

Józef miecznik Piotrkowski. — N. brat Stanisława kasztelana 
w zakonie Jezuitów w r. 1776. był rektorem koUegium Grudzią- 
dzkipj;;o. — liz-as/ckt. 

Rycllłołł sk.i herbu Samson , w Wielkiej - Polszczę. 
AVojciech Rychłowski skarbnik Czerski, deputat z Sieradzkie- 
go na irvl)unal koronny 1724. 

Rycluioirskl. IN. Rvcłinowska Hieronima Bystrama 
w Pruslech małżonka. 

Ryoz^orski /terbu Sulima, w księztwie LItewskiem. 
Jan Sawicz Ryczgorski , Bartłomiej i Marcin z Strawińskiej 
urodzeni. 

Ryczyolli herbu Trzaska, w województwie 3Iazowie- 
ckiem. Tomasz i Stanisław Ryczyccy bracia rodzeni 1526. r. 
siostra ich Anna, była za Janem Goszczyńskim, czvli raczej 
Rutkowskim. X. za Grzegorzem Mokosiejem Denisko, sędzią 
ziemskim Krzemienieckim. 

Bydzeiivs]ii. w ziemi Wlzklej. Olbrycht Rydzewski 
1674. ]N. miał za sobą Annę Zullńską. 
Wojciech Rydzewski w r. 1778. podstoli Wizki. — Krasicki. 

Bydzyuski herbu ff^ierzbna , w Wielkiej - Polszczę, 
takim go jednak kształtem noszą, jakom widział na domowej 
ich pieczęci: tarcza herbu, koloru niebieskiego, linią w szersz 
przedzielona, nad nią powinny hyc trzy łllle, jedna podle dru- 
giej rzędem ułożone, pod linią trzy takież lilie, ale jedna z nich 
średnia, trochę na dół nachylona, wszystkie białe; nad koroną 
bez hełmu. Kolos strzałą przeszyt^' , od lewej strony tarczy, 
na prawą. Z Czech i Szląska ten herb do Polski wniesiony, 
gdy się albowiem Szląsk oderwał od Polski , któryś z hrabiów 
z Wierzbny , w Wlelkiej-Polszcze gnieździć się począł koło 
roku 1400. co poznać z nagrobku w kościele katedralnym Po- 
znańskim , przed kaplicą Rydzyńskich położonym, który ^\"y- 
pisał Starowol. in J/otiutu. w te słowa: JJic guiescunt in Do- 
mino , sepulti duo fratres germania Stanislaus et Andreas, 
ut rirtute ad religione Catholica , iła Avis Atavisque cla- 
rissimi ^ quorum Pater fuit Albertus Rijdzijński, Comes de 
ff^irbna , qui in Podolia multis annis dimicans cum Tataris, 
ab eis captus, progue Patriae libertate, barbaram expertus 
est serrituteJH. Patruus vero, Joannes Rydzyński, Ecclesiae 
hujus Cathedralis Scholasticus Juit ^ pro salute animae suae 
anniversarium perpetuum fundarit ^ Sacerdotali dignitate et 
moribus, Atavi sui dignitatem exprimens , Joannis Castel- 



206 Rydzyński. 



Inni Mcderecensis et Capitanei Usc/iovensis , ctijus prisca 
pietas in aiiipUficunda Dei gloria , templis exaedijicundis, 
singularis cintuit. Templuin łiydzynense cum Oratoriis^ 
Czernmensi, Dąbecensi ^ Pawłovicensi^ Chłodensi, et Ku- 
czkoytensi if in possessionibus siiis haereditariis , a funda- 
mentis erexil , suisque opibus /ocup/etai'it: hoc etiam Sacel- 
lum^ ad Dei Oinnipotentis Sanctorumąue gloriam^ funduińt, 
in eoque stbi posteriitque suis sepulchrum designaińt; Arcem 
Rijdzijnenaem erexit , iibi ex hac vita ad immortalem commi- 
grajts , ibidem, in Eeclesia Ri/dzynensi S. Stanislui^ sepul- 
tus est. Cujus Pater ^ domicilium de regno Bohemiae , in 
Regnum hoc Poloniae ^ circa annum 1400. transtulit. Ga- 
briel et Albertus , Majoribus sitia et Fratribus germanis, 
qui non exactis 36 annis , ex his miseriis erepti^ et Jesu 
Christi gratia , ad vere beatam vitam sunt vocati, hoc mo- 
numentum posaerunt. Stanislaus secutus est Andream post 
duos fere a?JMO* 1503. Oretur pro eis. Gabryel z Wierzbna 
Rydzyiiskl , spłodził syna Łuliasza, temu Rolcosowslia , pod- 
slcarbieg^o Itoronnego i dziedzica na Szamotułach cói-iia, powiła 
syna Gabryela , tego z Anny z Więcborga Zebrzydowskiej, 
wojewodzanki Kaliskiej, syn był Gabryel, od którego z Ja- 
dwigi Latalskiej z Łabiszyna, był syn Łukasz cześnik Kaliski, 
ten jjoj.fwszy w małżeństwo Maryannę z Mącznik 3IączYiiską, 
podkomorzankę Wieluńską, spłodził trzy córki, z tych jedna 
Zofia , dostała si(; w małżeńską ligę Malczewskiemu , druga 
Dorota, Adamowi Gostyńskiemu, trzecia zakonnica Domini- 
kanka, I synów tych: 1. Karola cześnika Kaliskiego, surrogata 
Poznańskiego , posłował na sejm koronacyi Augusta IŁ zkąd 
był deputowany do pisania konstytucyi , Constit. 1697. f. 11. 
miał za sobą Cbojeńską , z niej syn Józef młodo umarł, i córki 
dwie, z tych Teresa, była za Grudzińskim dziedzicem na Cho- 
dzieźu , 2do voto za książęciem Woronieckim chorążym W^o- 
łyńskim, starostą Sredzkim. Apollinara, najprzód Ulatowska, 
a potem Niemojewska, kasztelanowa. Tenże Karol stan sobie 
duchowny obrawszy, archidyakonem był Poznańskim, kanoni- 
kiem Gnieźnieńskim, proboszczem Kościańskim, a potem opa- 
tem Przemęckim. 2. Jana, archidyakona Szremskiego, kano- 
nika Gnieźnieńskiego , proboszcza Wschowskiego , deputatem 
był na trybunał koronny 1694.*) 3. Stefana Soc. Jcsu, umarł 
młodo w Kaliszu 1687. 4. Stanisława, łowczego Wschow- 



*) ff^iełądek utrzymuje źe ten Jan niebyl archidyakonem , ale że 
od niego idzie Wojciech stolnik Poznański, od Wojciecha 
Franciszek dziedzic Podlesia, i Teresa za Jakóbem Radouskim 
podkomorzym Gnieźnieńskim. — P. IV. 



Rykaczewski— Rykalski. 207 

skie^o , zona jci;'o pierwsza Korycińska , z niej synowie po- 
niarii, drug'a Kwileeka, z tej zostały się dwie tylko córki, jedna 
z nich Antoniemu 3Iycielskiemu kasztelanowi Sieradzkiemu, 
druga Łochockiemu kasztelanowi, zaślubione. 5. ^Yojciecha 
kasztelana Lędzkiego, a przedtem cześnika Kaliskiego, ten z 
młodych lat swoich, to w Francuzkiem wojsku, to w Polskiem, 
sławy szukał , posłował potem z Poznańskiego na walny sejm, 
złączył się był dożywotnie , najprzód z Jadwigą Manicką , z 
której syn się został Jan, dziedzic na Pniewach. Drug^im zwią- 
zkiem z Anną Proską, pozostałą wdową po Franciszku Opa- 
lińskim, z tej syn Konstantyn, i córki, Teresa, Józefa i El- 
żbieta. Krom tych, ci jeszcze kwitnęli. Jan Rydzyński, o któ- 
rym Biel. pisze fol. 403. ze pod Chojnicami w roku 1454. 
mężnie się potykając, na placu poległ, wprzód jednak książęcia 
Zegańskiego , wodza wojsk nieprzyjacielskich, trupem położył. 
N. Rydzyńska , Jana Tomickiego kasztelanica Gnieźnieńskiego 
małżonka, koło roku 1574. Okol. tom. 2. fol. 171. Jędrzej 
podpisał elekcyą Władysława IV. z Poznańskieg^o. Marcin 
podsędek ziemski AVschowski , 1638. komissarz do pograni- 
cznych od Szląska kłótni. Constitut. fol. 20. Jan i Mikołaj 
bracia rodzeni temi czasy. Mikołaj dziedzic na ^Yężyskach, 
ma za sobą Zofią Grudzińską. 

Andrzej Rydzyiiski dziedzic Wyrzyska., spłodził syna Włady- 
sława, od lego Jan z Barbarą Brudzewską zostawił 3Iiko- 
łaja Rydzyńskiego ten z Zofią Grudzi'ńską córk;\ Zygmunta Gru- 
dzińskiego starosty Bolemowskiego, miał potomstwo, córek dwie, 
Weronika za Ignacym Wiesiołowskim , w Pałukach pod Kcynią 
i Dobieszowie , z której Xawery Wiesiołowski ożeniony z Józefą 
Bielicką mający potomstwo. Drugą Teresę, ta za Piotrem Bro- 
nikowskim, z lvcił synowie Karol i Mikołaj Bronikowscy, córka 
Xawera za Binkowskim: synów Mikołaja Rydzyńskiego z Zofji 
Gi^udzihskiej było trzech, pierwszy Karol ten miał za sobą Ju- 
stynę U/atowską, dobra Wyrzyska przedawszy, kupił Niesuckowo, 
umarł bezpotomnie. Drugi Xawery Rydzyński, len sobie obrał 
stan duchowny , w którym podług obowiązku swego przykładnie 
żyjąc, dopełniał powinności dobrego obywatela, będąc w r. 1779. 
prezydentem trybunału koronnego , został kustoszem Gnieźnień- 
skim , opatem Pelińskim , sufFraganem Poznańskim , potem w roku 
1796. biskupem Chełmińskim , orderów orła czerwonego i S. Sta- 
nisława kawaler. Trzeci syn Mikołaja, Stanisław Rydzyński, 
ten z Barbarą Gostomską, spłodził syna Mateusza. — Heral- 
dyka Wielądka. 

Rykaczewski. N. Rykaczewski miał za sobą Teofilę 
Kurdwanowską, z której córka Sulimirska i Rudnicka. Zaeha- 
ryasz podczaszy Wizki 1700. 

Rykalski herhu Doliwa , w Czerskiej ziemi. Kasper 
Rykałski podstarości Czerski, z sejmu 1629. poborca, Const. 
fol. 21. a w roku 1638. naznaczony do rewizyi ksiąg- ziem- 



208 Rykowski— Rylski. 



sklch i grodzkich Czerskicli. Constil. fol. 52. J<^'drzej z Rykał 
Rykalski 1692. r. z matki Łochowskiej urodzony, stryj jcj>o 
dobra Rykały, od których imienia tego nabyli, przedał Ru- 
dzkiemu. 

'RtjWww^/A herbu Dolhua, w ziemi Radomskiej. Piotra 
Rykowskiego , syn Jan, spłodził Szczęsnego i Stanisława, jako 
świadczy dział dóbr ojczystych, między niemi uczyniony, w 
księgacłi Radomskich, w roku 1554. Z tych Stanisław spłodził 
Filippa, który bratu swemu rodzonemu Janowi , dóbr swoich 
tak ojczystych jako i macierzystych dziedzictwem ustąpiwszy, 
w roku 1597. tamże w Radomiu, sam rycerskiej sławy szuka- 
jąc, w Ruskie się kraje przeniósł, gdzie pod Jaworowem dóbr 
nabpyszy , fortuną się swoją z Bogiem dziełąc , juz był nu 
przedmieściu Jaworowskiem umyślił konwent 00. Dominika- 
nom zacząć, kwołi czemu, plac im i grunt był opatrzył, ale 
o^dy Piotr Milewski tamże w samem mieście, tymże ojcom kla- 
sztor fundował, on swoim nakładem kościół im wymurował. 
Okol. Russ. Flor. fol. 52. i 91. pod tytułem S. 3Iikolaja, w 
roku 1619. miał za sobą Krasuską Elżbietę, z której syn Wa- 
cław mąż rycerski. N. miał za sobą Annę, córkę Walentego 
Jana Kalinowskiego cześnika Halickiego. N. była za Janem 
Cetjsem. Jan Rykowski, rozumiem że brat wspomnionego Fi- 
lippa, i Floryana, Owadowskich kolligat, windykowawszy z 
rąk heretyckich Goryn miasteczko , kościół tameczny od lat 
czterdziestu od kalwińskiej sekty sprofanowany, katolickiemi 
kapłanami osadził, i na nowo ozdobił 1615. Cic/ioc. Alloq. 
Osecen. lib. 2. c. 13. Alexander pod usarską chorągwią na 
Turków pod Wiedniem nacierając , z działa postrzelony , za 
protekcyą Matkł Boskiej śmierci uszedł. 

RylŁOW^sŁi /«e/'AM Le/Zwa, w Wielkiej - Polszczę. 3Ii- 
kołaj z Ryków archidyakon Gnieźnieński 1420. wspomina go 
Synod w Kaliszu złożony. 

Rykrski herbu Topor. Piotr Rykrski w okazyi z Krzy- 
żakami pod Koronowem sławny w roku 1410. Biel. fol. 307. 

Rylski herbu Ostoja w Rawskiem, Krakowskiem woje- 
wództwach , i indziej. Gniazdo tego domu Rylsko , dwie mile 
od Rawy. Rylski dworzanin Króla Augusta I. Góniic/ii Dwo- 
rzanin fol. 184. Feli.\ w prawie duchownem doktor, kantor 
w katedrze Kujawskiej, zszedł z tego świata w roku 1565. na- 
grobek jego w W^łocławiu. Samuela podkomorzego koronne- 
go , dobroczynnego na konwent Warszawski 00. Karmelitów 
bosych, sławi Elise. a S. Maria, Lyric. lib. 3. od. 4. był 
oraz starostą Rabsztyńskim za Władysława IV. Stanisław w 
Krakowskiem ożeniwszy się osiadł, spłodził syna i córkę Zofią 
Piłatową Ujejską. Franciszek wielkorządzca Krakowski , sta- 



Ryło. 209 

rosta Kaniionacki , Zygmuntowi III. Królowi miły, z światem 
się rozstał w roku 1()03. nagrobek mu marmurowy syn Jan 
wystawił na zamku w Krakowie u S. Michała, złączył się l)ył 
dożywotnie z Katarzyną z 3Istyczowa Płazianką, Jana starostj* 
Luliaczowskiego , i drugich hraci jego , rodzoną siostrą, z tej 
córłia się dostała Stanisławowi Zelińskiemu staroście Stęzy- 
ckiemu, i synów trzech : Jan, Franciszek, Władysław. Z tych 
Jan dworzanin krółewski , burgrabia Krakowski. Piotr naj- 
przód pisarz a potem sędzia ziemski Rawski, w roku 1662. 
wspomina o nim Honstytucya fol. 25. ze j)od wojnę Szwe- 
dziią, rotmistrzem województwa Rawskiego obi-any, mężnie z 
nieni obstawał przeciw nieprzyjaciełowi. Mareyan dworzanin 
Władysława IV. Szymon z Katarzyny Chrząszczowskiej, spło- 
dził Stanisława, temu Zofia Jaszkowska Iierbu Kościesza zro- 
dziła dwóch synów, Wojciecha wojskiego Żytomierskiego, pi- 
sarza grodzkiego Kijowskiego, poborcę 1643. Constit. fol. 6. 
z sejmu zaś 1647. komissarzcm l)ył, na opatrzenie fundacyi 
Karmelitom w Rohusławiu , zona jego Zofia Gródecka podsę- 
dkowna Podolska, Stanisława herbu Starykoń córka; i Stani- 
sława pisarza grodzkiego Żytomierskiego , tego zona Lipłań- 
ska. Ludwik syn jego. Władysław l640. 3Jelanius. Krzy- 
sztof komissarz z sejmu 1670. do miasta Krosna. Constitut. 
fol. 24. Renjamin z Czarneckim w Danji na Szwedów wojo- 
wnik. Constit. fol. 32. Piotr kanonik Kujawski, Lubelski i 
Wolborski proboszcz 1676. Constit. fol. 10. kollegium na- 
szego Winnickiego benefaktor. Jan brat jego, pleban w Ostro- 
wie pod Lublinem 1691. Adam i 3Iikołaj w Rawsklem 1674. 
N. miał za sobą Zofią Krupczankę, wdowę po Ałemannim i 
Rzeszowskim. N. Wawrzeiica Kozarskiego ; N. Franciszka 
Krasińskiego sędziego Cieclianowsklcgo , małżonki. Anna za 
Maciejem Ałexandrem Tarnowskim Roliczem, łowczym Łęczy- 
ckim, Róża za synem tegoż Ałexandra, Michałem Stanisławem 
kasztelanem Sieradzkim, Michał cześnik Łęczycki, rotmistrz 
królewski pod Chocimera, a potem kasztelan Gostyński, z 
sejmu 1685. deputat na trybunał Radomski. Constit. fol. i. 
Aiatoni 1697. Róznemi przydomkami dla dyfferencyi ich zo- 
wią, W^ilkowie, Smigowie, Mościcowle, Januszkowicowie. 
N. komornik pojął. Maryannę Rejownę, starościankę Libuską, 
Jerzy Eleonorę Łowiecką, z której ma potomstwo, Krzysztofa, 
Stefana, Jakóba, i córki. Łukasza Rylskiego córka, była za 
Michałem Suchodolskim. 

Ryło herbu fVieniawa, w księztwie Litewskiem. Ga- 
bryel Ryło sędzia grodzki Rracławski : piszą się oraz Narkie- 
wiczami, snąc ze jednejże z niemi dzielnicy. Mikołaj w powie- 
cieLidzkim 1674. Adam cześnik Lidzki 1700. patrz Markiewicz. 
Tom VIII. 14 



210 Ryiiiiiiskl--'Byuski. 

w r. 1769. Maxyinilian Ryło władyka Chełmski, postąpił w r. 
1779. na Przemysłkie. — Andrzej horodniczy powiatu Lidzkie- 
go. — Krasicki. 

Kyniiuski herbu Pobog^ w Wllcńskiem wojewódz- 
twie i w ksicztwie Znuidzkiem , tak pisze z Paprockiego i 
Onolskiego, Kojałowicz in 3JS. alem ja tych Rymińskieh co 
są w Litwie, widział herb Slepowron. N. starosta Kicrnowski. 
N. Rymiński proboszcz katedralny Zniudzki. Jerzy wojski Łu- 
cki, 1604. r. przedał Noworadczyce ksiąźcciu AIexandrowi 
Ostrogskiemu. Maryanna slarościanka Kiernowska , była za 
Rafałem Skorulskim marszałkiem Kowieńskim. 

łfyiukie^vicz^ w ksicztwie Zmudzkiem. Jan Rymkie- 
wicz 1621. Michał 1700. Marcyan Rogusław cywun Rerzań- 
ski 1674. w Wileńskiem. 

Ryiiisza herbu Gozdawa^ w ksicztwie Zmudzkiem i w 
powiecie Oszmiańskim. Wincenty Rymsza w Nowogrodzkiem 
1674. Wojciech w Żmudzi 1621. N. skarbnik Mozyrski, miał 
za sobą Cedrowską, z której zostało sic; sześciu srnów. AVła- 
dysław, Alexander, Antoni, Józef 1700. Tu podobno należy 
Stanisław Wiłejko Rymszewicz strażnik Wileński 1700. 

RyiUl^id herbu Lis, ale z tą odmianą, ze tylko jeden 
krzyż na strzale kładą: w ksicztwie Zmudzkiem i w povviecie 
Upitskim kwitną. N. Rymwid 3Iickiewicz podstarości Zniu- 
dzki, synowie jego Paweł i Stanisław, zowią ich zaś Mickie- 
wiczami od dóbr 3Iickiewicz. Eliasza i Stanisława wspomina 
popis ksicztwa Zmudzkiego 1621. Jan pisarz grodzki Upitski 
1674. Eliasz Michał, najprzód podstarości grodzki Lidzki, 
potem podkomorzy, starosta Nowogrodzki i JLodzicjski, posło- 
wał na różne sejmy, kędy na niego funkcye wielorakie ojczy- 
zna składała, już deputatem na trybunał skarbowy Litewski, 
już komissarzem, Constit, 1678. yb/. ^. fol. 15. ki^dy missyą 
dla naszych przy kościele Dzienibrowskim , od niego i od żony 
jego fundowaną, approbują, byt potem marszałkiem Lidzkim. 
N. miał za sobą Krystyni; Gruzewską podkomorzankt; Zmu- 
dzką. Jan podkomorzyc Lidzki 1685. 

Rynarzewski herbu Prawdzie, w Wielkiej-Polszcze. 
N. Rynarzcwska Stanisława Koszutskiego pisarza grodzkiego 
Kaliskiego ; N. Marcina Krzywosądzkiego małżonki. Kwitną 
jeszcze tamże i temi czasy. 

Ryński herbu Grabie, pisze o nich w swojem kazaniu 
Kunceioicz pod tytułem : Dobry i pobożni/ Ziemianin. N. 
Ryńska Przewoskiego małżonka. JJS. de Fuinil. Pruss. 

Ryński herbu Korczak, w Podolskiem województwie. 
Rynka z Sokolca , w r. 1401. kładzie się na przywileju Swi- 
drygiełta książęcia. 



Ryuwidonricz— Ryszko wski. 211 

R^lliridowicz herbu Grzymała. — Jan wziął herb 
Grzymała na sejmie Horodelskim. Const. Reg. f^ol. I- f. 70. 

Rypiiiski herbu Radwan., patrz I(|»iń!$k.i^ ^(^y^ ^o 
jedenze dom. Jan i 3Iiivołaj Rypińscy w Połockiem 1674. r. 
Jerzy wsciiizmie się urodziwszy, służąc u pana katolika, z nim 
do Częstochowy jecliał, tam na samem prawie wejściu do ko- 
ścioła, usłyszał od opętanego, kttirego na ten czas exorxyzmo- 
wano, głos taki. Oto brat nasz, oto łam słoi, dopuśćcie mi, 
abym w niego wsłqpił. Jerzy teni przestraszony, pilno co 
usłyszał rozważając, najprzód do wiary się katolickiej nawró- 
cił, potem chcąc doskonalej P. Bogu słuźyc, wprosił się do 
do zakonu Soc. Jesu, w którym dokonał pobożnie w Nieświeżu 
1652. Pamiąłka Braci fol.' ^\9. 

Rypp. Jerzy Rypp podkomorzy Parnawski, zona jego 
Maryanna Pepłowska. 

Ryś herb , patrz Rakowski. 

Rysiiiski herbu Leszczyc , w Łęczyckiem wojewódz- 
twie. Piotra Rysińskiego jest w druku Censura in Axiomata 
Joannis Hussi Haeretici, in Ato , Cracor. 1524. Janusz Ry- 
siński kasztelan Kowalski 1589. podpisał tranzakcyą Będzińską, 
syn jego Krzysztof, najprzód podkomorzy Brzeski Kujawski i 
starosta Nakielski, a w roku 1619. wojewoda Inowrocławski, 
posłował na różne sejmy, osohlwie 1607. zkąd byt wysłany 
komissarzem do ukojenia Rokoszanow, Conslił. fol. 866. a w 
roku 1613. do granic od Szląska , Constit. fol. 24. syn jego 
Kazimierz Praesidens i Commissarius Ordinis Canonicorum 
de Paeniłentia BB. Martyrum, Regulae S. Augustini , f^i- 
carius Generalis 1640. P. Kojał. paneg. Jan Rysiński kan- 
tor Warmiński. Ara gratiłud. Jan kasztelan Kruświcki , r. 
164.3. deputat na trybunał koronny. Janson, elogia. Córka 
jego z FIrlejowny Anna, weszła w kontrakty małżeńskie z Ję- 
drzejem Potockim kasztelanem Krakowskim i hetmanem pol- 
nym koronnym: była to pani na domy Boskie szczodrobłiwa, 
osobliwie na kościół nasz Panny Maryi w .Jarosławiu, kędy też 
po śmierci złożona: jam czytał, że kasztelan Kruświcki miał 
za sobą Ewę Plichciankę podkomorzankę Rawską. Jacek poseł 
na konwokacyą 1648. 3Iarcin 1670. Consłit. fol. 12. 

RyszaiiO^V$ki> Ignacy Ryszanowski. Anna, Dejkiewi- 
cza małżonka 1702. 

Ryszewski ^ w Wielkiej-Polszcze. N. Ryszewski żył 
koło roku 1723. ten zostawił syna Antoniego, i córkę jedne. 

Ryszkowski herbu Nowina, w Łukowskiej ziemi i 
księztwie Litewskiem. Jędrzej Ryszkowski podwojewodzy Lu- 
belski 1607. Paweł chorąży Łukowski, żona jego Trojanow- 
ska, braci miał rodzonych dwóch, jeden był (zda mi się Jan) 

14* 



212 Roszkowski— Rytelski. 



opatem Paradyjskiin , drugi sędzią ziemskim Lubelskim , Ję- 
drzej syn PawJa cliorąźeg-o, pod pierwszą Chocimsk;} rotmis- 
trzem byt królewskim, gdzie do dzidą pchnięto, miat za sobą 
Zulińską, którą Żółkiewska urodziła, a z niej syna Pawła i 
drugiego Stanisława. Z tych Paweł najprzód podczaszy Brze- 
ściański, rotmistrz krółewski, poseł na różne sejmy, osobłiwie 
lłł61. zkąd naznaczony komissarzem do uznania poczynionych 
krzywd w Litwie, Constit. fol. II. umarł kasztełanem Mści- 
sławskim : \mo vnto miał za sobą Zarankownę , z tej spłodził 
córkę Barbarę Oziębłowską, horodniczą Grodzieńską, i dwóch 
synów: Zygmunta męża rycerskiego , umarł bezzenny, i An- 
toniego, ten pojął był Jeziorkowską, którą Sieniiiska z Bakowa 
urodziła, atoli potomstwa z nią żadnego nie zostawił, ona zaś 
po zejściu jego, poszła za Mokranowskiego chorążego Baw- 
skiego: 2do voto Starzyńską (Chodorowska ją urodziła) z tej 
spłodził córkę, Beklewskiego sędziego Brześciańskiego mał- 
żonkę. 3tio voto Helenę Niemlerzycownę, Jerzego Niemierzyca 
podkomorzego Kijowskiego i starosty Owruckiego córkę , z 
tej był syn 3Iichał podczaszy Łukowski, bywał posłem na ró- 
żne sejmy, marszałkiem konfederacyi województwa Lubel- 
skiego, deputatem na trybunał koronny, posłem do Króla Szwe- 
dzkiego i Cara Moskiewskiego, złączył się był dożywotnie z 
Barbarą Drzewicką wojewody Lubelskiego rodzoną siostrą, ta 
mu powiła cztery córki, Teresę i Urszulę Karmelitanki bose w 
Lublinie, Franciszkę zakonnicę S. Klary, Annę Ś. Brvgitty w 
Lublinie : piąta córka Helena wydana za Gabryela Szpilew- 
skiego starostę Stejgwilskiego ; i syna Józefa , kustosza Łu- 
ckiego , proboszcza Brańskiego , deputatem zasiadał kilka razy 
na trybunał koronny: tenże Michał podczaszy , za konsensem 
żony swojej, wstąpił do zakonu Soc. Jesu , gdzie kilka lat na 
służbie Boskiej przepędziwszy, odpoczął w panu w Krasnym- 
stawie w r. 1729. Ato voto miał za sobą Siemińską, 5/o Zofią 
Lubiszowską, (ito Annę Dobroniską, ale z niemi sterilis. 

Ryszkoivski herbu Topor. Jan Bvszkowski archi- 
dyakon Wileński zszedł z tego świata w roku 1606. w Wilnie 
pogrzeblony z nagrobkiem. Barbara Kazimierza Włodka mał- 
żonka. Marcin mąż rycerski , bijąc się z Tatarami za Lachow- 
cami w roku 1690. wolał trupem paść na placu, aniżeli się w 
niewolą dostać, zkąd długo się im nie bez znacznej w nich 
klęski bronił. Jędrzej tego herbu. 

Ky taro^lvsk.i 9 w Przemysłkiej ziemi. Jan Bytarowski 
1674. Ignacy w stanie duchownym 1710. Marcin w zakonie 
naszym temi czasy. 

Kytelski herbu Szelign^ w Bawsklem województwie. 
Adam z By tła kasztelan Gostyński 1436. podpisał pokój Brze- 



Ryterski— Rywocki. 215 

ski u Łask. w Statut, fol. 140. N. miał za sobą Wierzbow- 
ską. 3Iateusza, z Anny Jerzmanowskiej herbu Slepowron, syn 
Antoni 1701. 

RytersKi herbu Topor. Piotr Ryterski o którym Biel. 
fol. 280. pisze, ze w roku 1403. z Witoldem ksiąźcciem Li- 
tewskim wojując w Inflanciech, przy dobywaniu Dynaburgu, 
pierwszy na mur wskoczył. Tenże czy inszy Piotr, Bielski 
fol. 33(5. któremu Władysława Jagiełłą Króla Polskiego syno- 
wie na edukacyą byli oddani. 

Rytwiański herbu Jastrzębiec, patrz Zboro^^ski. 

Rytvocki herbu Prus, z tą odmianą, ze w czerwonem 
polu powinna byc kosa po prawej ręce, a po lewej ręce tar- 
czy, w polu błękitnem , połowica podkowy jakby w pół roz- 
dartej , nad nią półtora krzyża , w hełmie ręka zbrojna z mie- 
czem. Niektórzy z nich z Prus wyniósłszy się, osiedli w Brze- 
śclaiiskiem województwie. Stanisłi»w Rywocki zostawił trzech 
synów, z których Jan zostawił potomstwo. 3Iikołaj w wojsku 
koronnem służąc po usarsku, umarł bezpotomnie. Jan Rywo- 
cki Soc. Jesu , rządził prowincyą Litewską po dwakrod, i kol- 
legia, Brunsberskie, Wileńskie, i Warszawskie: w mortyfika- 
cyach był ustawiczny, nawet i w ostatnich bolach śmiertel- 
nych : do najś. Sakramentu szczególniej nabożny. Powiadał 
o sobie , że od ukrzyżowanego Chrystusa przedziwnej drogi do 
doskonałości nauczył się, umarł w Warszawie 1666. Są jego 
książki w druku: Bibliot. Script. Societ. te liczy. Imo. Pa- 
negyrici undecem , guibus res gestas l^ladislai IJ^. Regis 
Poloniae complexus esl. f^ilnae 1636. in fol. 2do. Dedu- 
ctio S. Casimiri in Mausolaeum , ipsi a Sigismundo ///. 
Regę Poloniae, f^ilnae ejctructum, 1633. in fol. f^ilnae. 
3tio. Benefcentia Regis, in conferenda Theologo et Concio- 
natori suo, Patri Jlathiae Casimiro Sarbiewski a Soc. Jesu, 
laurea Theologica, 1639. in fol. Vilnae. 4to. Icon f^oto- 
rum in nuptiis f^ladislai IV. Regis et Caeciliae Renatae 
Austriacae. Sto. Panegyricus funebris Alberto Radziwił, 
Castellano P^ilnensi , 1636. f^ilnae in fol. Oto. Anna Ca- 
tholica pro Traditionibus et Purgatorio , contra Anti-Bell- 
arminum Amesii Protestantis Francorani. f^ilnae 1630. in 
fol. 7nio. Paraenesis ad Ministros , Cahnnianos de Spiritu 
privato ad Si/nodos non admittendo , 1639. f^ilnae in 8vo. 
8vo. Laurentalia Rigensia contra Praedicantem haereticum. 
Vilnae 1638. in 8vo, ale toż samo taż biblioteka księdzu Kuhn 
Soc. Jesu, przypisała. 9no. Idea Magni Herois, comprehensa 
Iredecitn panegyricis , de rebus gestis Leonis Sapieha, Pa- 
latini f^ilnensis, Antverpiae in Ato 1644. lOmo. f^ita Si- 
monis Rudnicki Episcopi yarmiensis. Brunsbergae 1645. 



214 Kzączyuski— Rzeczkowski. 

iii kto. Krom teg-o, zosUroił do druku umierając, Tractatum 
tn Cantica Canticoriim., mi/steriis Chrinti punegyiice eapla- 
natum. Tak/.c, Culi'inum ^Jnge/omac/iiim^ seu praelium Cal- 
inni adver.sus honos Angelos. A. miał za sobi} Annę Wil- 
czewską 1627. 

Rzączyuski herbu Slepowron^ w Podolskiem woje- 
wództwie. Gabryel Rzączyński w zakonie naszym , rządził kol- 
Icgium Osirogskie , wydal <Io druku: Imo. Historia naturalis 
Regiii Po/ouiae, tn viginti tractatus diinsa. Sandotiiir. tn 
4^0 1721. 2do. Gemmae Antiqinorum Poetarum^ sfemmati- 
bus Polonorum tnsertae. Poaumnae 1700. in 8t'0. .3tio. Ar- 
mamentarinm Regni Połoninę^ seu Gentilitia ISobilitatis Le- 
chtcae u-irma. Posnan. 1715. in Hvo. 

RzadkowskJ. Elżbieta Rzadkowska, Adama Kucbar- 
skiego małżonka. Okolski. Kazimierz w województwie Łęczy- 
ckiem 1674. 

K Zffźeifski . w Wolyńskiem województwie. N. Rzą- 
zewski miał za sobą Cielemęcką. A. stolnik Bracławski, poseł 
na sejm 1738. 

Rzecki, w Krakowskiem i w Podolskiem wojewódz- 
twach. Jan Rzecki na oczv tak zapadłszy , ze cale nic nie wi- 
dział, przy g;robie Wincenteg-o Kadłubka przejrzał. Starowol. 
w Życiu hadłubka. N. de Ktobukowice Rzecki, burgrabia 
Krakowski, na wojnach za Stefana Króla zasłużony, przeszedł 
na pokój wieczny w roku 1636. jako świadczy nagrobek jego 
na Skałce pod Krakowem. 

Rzeczkowski herbu Boiawola. Pisze o nich Okol- 
ski w indexie tomu pierwszego. Jerzy Rzeczkowski miał za 
sobą Annę Bydtowską. Jędrzej poborca w ziemi Ciechanow- 
skiej 1632. Ćonstit.fol. 13. 

Rzeczkoivski herbu Prus 3tio, w Sieradzkiej ziemi, 
piszą się z Rzeezkowa, niektórzy z nich w województwie Bet- 
zkiem osiedli. Stanisław Rzeczkowski 1582. pieszo szedł do 
szturmu pod Pieszkowem. Paproć, o herb. Jol. 405. Szczę- 
sny wojownik zacny, zginął pod Teliszkami, w okazyi z Tata- 
rami, w roku 1615. którego nagrobek w Kijowie. N. w Re- 
czkowie w parafji Będkowskiej , miał za sobą Kozierowską. 

Rzeczkowski herbu Trąby. Zygmunt Rzeczkowski 
trzech synów spłodził: Stanisława, Jana i ^lacieja, z tych Sta- 
nisław z Witkowskiej \ino vuto, zostawił Stanisława i Piotra, 
z drugiej Hołowińskiej dwie córki : Dorotę Iwińską i Zofią 
Kępską , i syna Jerzego , ten na 3Ioskiewskich , expedycyach 
zalecony żołnierz , z Bydłowskiej zostawił syna. 3Iacieja syn 
^Yalentyn. 



Rzeczycki. 215 



Rzeczycbi herbu Janina^ w Bełzkiem wojewódttrie. 
Elżbieta z Rzeczycy, \mo voto była za Janem Swoszewskim, 
podkomorzym Lwowskim, Udo, za Trzciiiskim. Jerzy Rzeczy- 
cki starosta Urzędowski , w cudzych krajach długą peregryna- 
cyą przepolerowanego rozsądku , pod Chocimem przeciwko 
Osmanowi Tureckiemu tyranowi, odważnie wojował, z czte- 
rema bracią swojemi ; a potem za czasów Jana Kazimierza 
Króla, pod czas oblężenia Zbarazkiego , życie swoje na szańc 
dla ojczyzny wystawił, rycerską śmiercią. Potoc. Centur. 
fol. 79. Brat jego jeden , ze czterech rodzonych , Mikołaj, 
tamże poległ, był podobno podkomorzym Lubelskim, svn tego 
Mikołaja Jędrzej z wielkiej Rzeczyce Rzeczycki, chorąży Gra- 
bowiecki, starosta Rzeczycki, administrator ekonomji Sambor- 
skiej, pułkownik królewski, Szamotulski Benedykt , w kaza- 
niu, Rzeka Zi/wota wiecznego , podkomorzym go Lubelskim 
zowie (tenże były instygatorem koronnym, ale w Kalwińskiej 
sekcie uwikłanym , dla której zbór w dobrach swoich wymu- 
rował. Cichoc. alloą. lib. 2. c. 23.) , gdzie i córki jego dwie 
■WA-pisał, Urszulę ksienią klasztoru Grodzieńskiego, zakonu S. 
Brygitty, i 3L'irync AYęglińską , ta umarła w roku 1651. N. 
podkomorzanka Lubelska była za Pi-zecławcm Minockim stol- 
nikiem Sendomierskim ; synów jego także dwóch, jeden z nich 
starosta Rzeczycki, drugi N. Władysław chorążyc Grabowie- 
cki , umarł 1692. Stanisław stryj Jędrzeja, o którym wyżej, 
w wojsku cesarskiem znacznej szarży. Jan brat stryjeczny tegoż 
Jędrzeja, pod Chocimem życie dla ojczyzny położył, zostawił 
synów: 3Iarka męża rycerskiego i Jędrzeja, 1682. Piotr stry- 
jeczny tegoż Jędrzeja , miecznik AYolyński , niewiem czy nie 
ten Piotr miał za sobą Dorotę Kuropatnicką, kasztelankę Bie- 
cką , z której synowie Łazarz chorąży Wołyński , deputat na 
trybunał koronny 1724. i Remigian. Anna Rzeczycka Seba- 
styana Garlińskiego. N. AYaclawa Kaszewskiego , sędziego 
ziemskiego Bełzkiego-. N. Rzeczycki chorąży Łomżyński, miał 
za sobą Marchocką i z niej zostawił potomstwo, syna jednego 
starostę Polurzyńskiego , który żył , także z Rzeczycka staro- 
ścianką Rzeczycka, posłował na sejm 1740. i córki dwie: 
ZoBą, która wprzód żyła bezpotomnie z 31ikolajem Cetnerem 
starostą Rareckim , po nim zaś z Franciszkiem Potockim kraj- 
czym koronnym, starostą Bełzkim, umarła 1741. pochowana w 
Chrystyampolu u 00. Bernardynów. Annę, która dotąd (1732.) 
Panną żyje, tizecią zakonnicę S. Dominika we Lwowie Annę. 
N. miał za sobą Maryannę Ostro>vską. Jerzy Rzeczycki staro- 
sta Rzeczycki, poseł na sejm; umarł w roku 1739. pojął Ewę 
Szembekownę kasztelankę W^ojnicką , z tej zostawił córek 
czteiy : z nich najstarsza żyje z Rzeczyckim starostą Poturzyń- 



216 Rzeczycki— Rzepecki. 

skim , jako si(,' juz iiamienilo , i synów dwik-h : ale młodszy w 
sskotacli bydąc wszedł do grobu , starszy dziesiejszy starosta 
Rzeczyekl, po ojeu. N. pułkownik pochowany we Lwowie u 
Karmelitów bosych. Mikołaj na nasze kollegium Jarosławskie 
dobroczynny, zginął w okazyi z Tatarami i Kozakami 1652. 
Rzeczycki slarosta Rzeczycki z pierwszą żoną S//c/H>i/nLi/,ą bvl bez- 
dzietny ■ — z drugą iV. hras/cA-ą starościanką Koryliiicką miał svna 
Jana. — ftras/cA-i. 

Rzeczycki ńerbu Łodzią. Stanisława z Rzeczycy, 
obojga prawa doktora, dla jego osobliwszycb cnót, wybornej 
nauki, nienagannych ol)yczajów, przyjęli do swego herbu Ło- 
dzią, Piotr Tomicki biskup Krakowski i podkanclerzy, Łukasz 
z Górki kasztelan Poznański, Stanisław Tomicki kasztelan Ka- 
liski, Piotr Opaliński kasztelan Łędzki , Sebastyan Opaliński 
kustosz i t. d. Łodzieowic, a oraz przez respekt jego, wnuków 
jego, czyli raczej synowców, z potomstwem ich, co wszystko 
Zygmunt Ł Król Polski przywilejem swoim utwierdził, i do 
wszystkich szlacheckich prerogatyw, tychże przypuścił, i zęby 
w herbie za/.ywałi Łodzi złotej malej , w polu czerwonem , z 
szyszaluem i przyłbicą w górę wyniesioną. O czem jest jego 
list między innemi listami królewskiemi /// J/S. Petricov. Rok 
w prawdzie nie przypisany, ale łatwo poznać, ze się to działo 
przed rokiem r. 1535. bo w tym roku umarł biskup Tomicki. 
Ten Stanisław z Rzeczyce , był penitencyarzem Króla Zy- 
gmunta Ł w Rzymie będąc, tam życie skończył w roku 1546. 
a ze jego pieniądze i rueliomości adjiscum Camerae ^Jposto- 
llcuK zabrano , przetoz Król upominał się o to , aby na sukces- 
sorów Stanisława oddane były. O czem czytałem instrukcyą 
daną w tym roku 3Iyszkowskiemu, posłowi do Rzymu. T. 23. 
Epist. Sigism. I. 3Iaryanna była za Łukaszem Ruckim stolni- 
kiem Inowrocławskim. 

]<ze;KUOn'Sb.i herbu Tfczele., w Wielkiej-Polszeze, 
ja czytam Rzegocki. Franciszek, który miał za sobą Helenę 
Jarnowską kasztelankę Kowalską , z której był syn Sebastyan. 

Rzekła w tych lierbach znajdziesz : Drużyna, Gissa, 
Kopaszyna, Korczak, Krynicki, Rubiesz, Sreniawa, Wal- 
bach , Wręby, >Vukry. 

Rzekiecki^ w Sieradzkiem województwie. Rzekie- 
ckiego na Rzektach rezygnacyą, w r. 1571. uczynioną, znaj- 
dziesz /'n ^/ctó Castren. Oxt rzeszot'. Jan za towarzysza służąc, 
pieszo szedł do szturmu jiod Psków eu). Paproć, ful. 405. 

Rzepecki herbu Białi/nia, piszą się z Rzepek w Sie- 
radzkiem województwie. Jan Rzepecki starosta Zwoleńsk; w 
Sendomierskiem roku 1674. Kazimierz w zakonie naszym ży- 
cia śmiertelnego kresu, dopędził w Lublinie roku 1722. jest 



Rzepiszewski— Rzeszotarski. 217 

w druku, jeg^o Decennium triumphale de S. Xaverio^ in 

fol. 1682. 

Jan Ostałkiewics Rzepecki z Jadwigą Czubikoirną Rzepecką spło- 
dził synów dwócti : Pawła, który z ilaryanną Rzepecką miał 
syna jednego 3Iarcina, od tego z Agnieszką Gol y gowską zos\d\ 
syn Jan mający za sobą ilaryannę Raczyńską. Drugi syn Jana 
Ostalkiewicza Wojciech, który z Barbarą Gołygowską s^\oAzi\ 
córkę Jadwigę Golvgowskiego małżonkę , i svnów dwócłi : Fran- 
ciszka i Kazimierza. Franciszek Rzepecki z Justyną Ja- 
womką miał dwie córki : Marvannc Micliala Kazieroda Rzepeckiego 
małżonkę , i Gertrudę Antoniego Harcikowca Rzepeckiego żonę. 
Synów dwóch: Błażeja, od tego z Maryanną Rzepecką syn 
Stanisław, iV\'awrzeńca, który z Marcyanną Rybińską spło- 
dził córek pięć, i syna jednego Antoniego. Córki zaś Jadwigę 
Jana Kobyłeckiego żonę ; Maryannę Sebastyana Brodowca Rze- 
peckiego małżonkę; Brygidę, Łucyą , i Rozalią panny. — Ka- 
zimierz Rzepecki drugi syn Wojciecha z Golygowskiej , ten z 
Ewą Dobiecką spłodził synów czterech; 1. Franciszka bur- 
grabiego i subdelegata Piotrkowskiego, który z Agnieszką Mini- 
szewską sterilis. 2. Antoniego, ten z Maryanną Lenczowską 
miał trzy córki: Maryannę za Józefem Krzemińskim. Jadwigę Bo- 
nawentury Rzepeckiego żonę, i Tekłę pannę. 3. Jana, który 
z Maryanną Kobyłecką zostawił córkę jedne Ewę za Wojciechem 
Kamieńskim. 4. Marcina Rzepeckiego, ten z Franciszką Por- 
czyńską zostawił potomstwo lrzv córki: Marvannę , Franciszkę, 
i .Slarcyannę, i trzech svnów : Franciszka, Józefa i Błażeja. 
— St ani s ła w 5/'0f/ff«7ff Rzepecki, spłodził svna Fra n ci szka, 
od lego z -Anastazyą Rzepecką było dwóch synów: Antoni od 
lilórego .Mikołaj. Drugi svn Franciszka 3Iaciej, który z \^a- 
tarzyną Papiewską lino voto spłodził Sebastyana, mającego za 
sobą 31arcvannę Ostalkiewiczow/ię Rzepecką. '2do roto z Maryanną 
Golygowską zostawił svna Szymona. — Heraldyka W ielądka. 

Rzepiszenski. Krzysztof Rzepiszewski, miał za sobą 
Zofią Korvciriską wojewodzankę Łęczycką. ^. Rzepiszewska 
bvła za Piotrem Romiszowskim. 

Rzeituieki. HIppolit Rzepnicki proboszcz infulacki 
Wideiiicki. zakou-a Cnnunicorum de Poenttentia BB. Jlar- 
tyrum , reguły S. Augustyna , rządził potem ten zakon I pro- 
wincvą całą, wielką roztropnością, dobra oderwane konwen- 
tom swoim , wielką pracą windykował , karnością swoich za- 
konników obostrzył, kwoli czemu do Rzymu jeździł , gdzie od 
Papieża otrzymał approbacyą niektórjcli ustaw , w tych pra- 
cach śmierć 'Xo zastała, w roku 1640. Panes". P. Casun. 
Kojał. S. J. in ejus funere. ]\. Jana ^Nojniłowicza małżonka. 

Rzeszewski /terbu fio/a^ wŁcczyckiem województwie. 

RzeiiiZOtarski herbu Junosza., w 3!azowieckiem wo- 
jewództ\'i ie. Paprocki , Łaski Cudowne jol. 40. Wojciecha 
Rzeszotarskiego , dziedzica na wsi Pszczele nazwanej , wspo- 
mina w roku 1609. Jan w Brześciańskiem województwie. 
Dom ten starożytny ma swoje siedlisko na Rzeszotarach w woje- 



218 Rzeszowski. 



wództwie Płockiem będącyoh. Z tych Felix Rzeszotarski spło- 
dził Jana Rzeszotarskiego , który z Heleną Chełstowską herbu 
Jastrzębiec sędzianką Michałowską miał syna Franciszka, 
który z Urszulą Łaszewską zostawił potomstwo syua Antonie- 
go yiceslarostę i sędziego grodzkiego Rawskiego, ten wszedł w 
śluby małżeńskie z Maryanną Podkahską , z którą spłodził synów 
trzech: 1. Jana sędziego ziemskiego Rawskiego. 2. Józefa 
cześnika Mszczonowskiego. S.Franciszka cześnika ziemi Raw- 
skiej. , — Jan Rzeszotarski sędzia ziemski Rawski, kawaler or- 
deru S. Stanisława, syn pierwszy Antoniego: mąź ten od wieku 
młodego z nabytych nauk , posiadający umiejętność praw narodo- 
wych , starał się dopełniać obowiązku dobrego obywatela będąc 
na różnych funkcyach publicznych deputackich , poselskich , i ko- 
missarskich swej ziemi , i w urzędzie swoim jako sędzia ziemski 
Rawski we wszystkich sprawach sprawiedliwość utrzymujący, z 
czego współ obywatelom miły, i wielce u nich poważany. Pojął za 
małżonkę Teresę fFalicką, Bazylego Walickiego wojewody Raw- 
skiego z Nieborskiej spłodzoną córkę, z którą zostawił potomstwo, 
synów dwóch: Bazylego i Jana, i córki trzy : Teklę, Puden- 
cyannę , i Annę. — J ózef Rzeszotarski cześnik Mszczonowski 
drugi syn Antoniego, miał za sobą Klarę Rudzką cześnikownę 
Czerską, Józefa Skarbka Rudzkiego cześnika Czerskiego, i Brygilty 
Narewskiej córkę. — Franciszek Rzeszotarski cześnik Rawski 
trzeci syn Antoniego, miał za sobą Zofią Słucką łowczankę Łom- 
żyńską. — Heraldyka Wielądka. 

Rzeszowski herbu Doliwa, którzy się pisali de Stro- 
zyska , z W ielkiej-Polski ; z tych jednego Stanisława wspomi- 
naj;} pisarze, iź u Króla Polskiego Kazimierza wielkiego, otrzy- 
mał był Rzeszów, na wieczność, i gruntu w objazd na trzy- 
dzieści mil. Tegoż potem syn był arcybiskupem Lwowskim, 
drugi biskupem Krako\ł'skIm. Jan, synowiec tego arcybiskupa, 
zostawił też syna Jana, który miał syna Augustyna męża sła- 
wnego , len nie zostawił potomka , tylko jedne córkę , którą 
wydał za Kmitę Sobieiiskiego, po niej wziął Dynów, Rze- 
szów i t. d. Ten Kmita nie miał tylko córkę jednę, którą pojął 
Mościsz z wielkiego Koźmina, famlljl Ostoja, i ten nie miał 
tylko córkę jednę, którą dał Mikołajowi, który się pisał de 
Dębno, dziedzic na Żerkowie, był to synowiec arcybiskupa 
Gnieźnieńskiego , a Tomasza kasztelana Poznańskiego syn, 
który się de Dębno pisał. Tenże Mikołaj był kasztelanem Mię- 
dzyrzeckim ; zostawił z nią syna Jana, który potem miał synów 
trzech, z których jeden był Mikołaj Rzeszowski wieku mego, 
który zostawił potomka Adama Rzeszowskiego z Łaską Ja- 
dwigą wojewodzanką Sieradzką. Tegoż Mikołaja były te sio- 
stry, jako najprzód: Sepichowska Zofia, starościna Leżajska, 
od której Sepichowscy, którzy Trzciana, i insze imiona dzia- 
łem brali; potem szła za Blejkowskiego stolnika Przemysłkle- 
go. Katarzyna siostra jej rodzona Niewiarowska. Adam syn 
Mikołajów miał za sobą Kormanicką, kasztelana Czechow- 



Rzeszoi¥ski. 219 



sklego córkę, z którą nie zostawiwszy potomka żadnego, umarł 
w roku 1583. Poty Paprocki o herbach^ o tym domu, któ- 
remu poświadcza Okotski, ale się osnowa ta utrzymać nie 
może: a najprzód to pewna z autorów wszystkich, i z samego 
Paprockiego , że tak arcybiskup Lwowski, jako i biskup Kra- 
kowski Janowie Rzeszowscy, do herbu Pólkozic należeli, po- 
tem zenie byli bracia rodzeni, pokażę niżej. Dalej, że Pa- 
procki dziewięć pokolenia wyliczył od arcybiskupiego brata, 
który życ musiał koło roku 1420. do roku 1583. Na koniec, 
nie pisze ten autor , ponieważ prawnuk Tomasza kasztelana 
Poznańskiego, był herbu Dębno, i arcybiskup Gnieźnieński, 
brat Tomasza, był tego lierbu ! jak się to stało? że potomstwo 
jego do herbu się Doliwa przenieśli. 

Rzeszowski herbu Półkozic. Jana Pakosława Rze- 
szowskiei;<ł legacyą wspomina Bzovius in Annul. Eccles. pod 
rokiem 13(53. www. 2. do Urbana V., od Kazimierza Wielkiego 
Króla Polskici;(i, przez którego starał się Urban, żeby posiłki 
wojenne Król Kazimierz z Polski posłał mu do Włoch. Stani- 
sław, o którym się wyżej mówiło z Paprockiego ^ syn według 
niego, Jan, z proboszcza S. Michała na zamku Krakowskim, 
i kanonika Krakowskiego , na arcyłiiskupstwo Lwowskie , po 
3Iikołaju Trijba wyniesiony w r. 1411. wielkich to był przy- 
miotów l)iskup, który w roku 1414. z Halicza do Lwowa kate- 
drę swoje przeniósł, kanonikom prowentów przyczynił, rezy- 
dencye dla nich wystawił , Donajów w miasteczko przeformo- 
wał, (dobra to Sij , do stołu arcybiskupiego należące). Z woli 
papiezkiej do Zmudzkiego księztwa zjechawszy, tam z Piotrem 
biskupem Wileńskim, nową katedrę, pod tytułem SS. ^Vle.xan- 
dra, Ewancyusza i Teodula , i biskupstwo , założył. Elżbietę 
Pilecką, Ottona wojewody Sendomierskieg^o córkę, małżonkę 
M^ładysława Jagiełłą Króla, w małżeństwo z nim związał i 
koronował. Wiele inszych rzeczy na dobro i pożytek kościoła 
swego sporządziwszy , w Rzeszowie zasnął w panu , w roku 
1436. na Łysej Górze u S. Krzyża pod Sendomierzem ciało 
jego pogrzebione. ScrobiszoiK in f^itis Archiepiscop. Leo- 
pol. Biel. fol. 354. Cromer lib. 21. Jan Rzeszowski bi- 
skup Krakowski z ojca Jana, z matki Anny Przybyszewskiej 
urodzony, scholastykiem wprzód był Sendomierskim , kanoni- 
kiem Krakowskim, i podskarbim koronnym, bo jeszcze tych 
wieków podskarbstwo koronne , częstokroć przy duchoM ień- 
stwie się wiązało , czego mi się nie raz czytad dostało. Nim 
zaś duchowny sobie stan obrał , wprzód rycerskiej chwały szu- 
kając w obozie, z Władysławem Jagiellonowiczem, Królem 
Polskim i Węgierskim pod Warnę się na Turków wyprawił, 
gdzie po porażeniu wojsk Chrześcijańskich, i zabiciu Wła- 



S!20 RKeszo%vski— Rzei¥nicki. 

dysława Króla, ledwo się sam z lej porażki do ojczyzny żywo 
wrócił, zkąd potem wysłany, jeździł do Węgier, zęby się był 
pewności jakiej dowiedział , czy o śmierci , czy o życiu Wła- 
dysława Króla. Długosz 1445. lib. 13. Wstąpiwszy na kate- 
drę Krakowską w roku 1471. w eremitorium S. Katarzyny, 
w gęstycli lasach, blizko Bodzęcina fundowanym, od nieja- 
kiego Polaka, na imię W^acława, kościół wymurował, i 00. 
Bernardynów^ tam osadził. Na Skałkę także przy Krakowie, 
zakonników S. Pawła pustelnika wprowadził, kanonikom Kra- 
kowskim niektóre dziesięciny darował. Skarbiec przy katedrze 
Krakowskiej , czyli raczej kapitularz wymurował : aż też w r. 
1488. synowiec swoje za mąż wydając, gdy skrzętniej chodził 
koło tego aktu, w niemoc zapadł, z tej do grobu. Starowol. 
tn f^itis Episcop. Cracov. A^ijr^^A/ przydaje, że Zakrystyą przy 
katedrze Krakowskiej wymurował. Franciszek Rzeszowski miał 
za sobą Zofią Kalinowską , z której syn Krzysztof i córki dwie, 
Jadwiga Samuela Paplińskiego i Barbara Zygmunta Swirskle- 
go , małżonki. Jan w zakonie naszym życie skończył 1080. w 
Gdańsku , Ignacy w Toruniu. 

Rzeszowski herbu fVąi^ w Krakowskiem wojewódz- 
twie. Z tego domu była Barbara Szafrańcowa starościna Le- 
lowska , która bezpotomnie umarła : bracia jej, Hieronim Rze- 
szowski, który z Smolikowną zostawił jedne córkę Helenę Bo- 
narawą. Samuel drugń brat, ten miał dwie żony: Rajską i 
Zofią Krupczankę , córkę Stanisława Krupki , wdowę po To- 
maszu Alemannim , z obiema żył sterilis. Adam stryjeczny 
brat icli , którego córka za Stefanem Oraczowskim. Stanisław 
z Zofią Lubiatowską miał potomstwo. Remigian , najprzód się 
żenił z Górecką , którą Łuczrcka urodziła , z drugą N. córką 
W^ojciecha Powęsklego, którą Domaniewska ricesgerenta Kra- 
kowskiego W^awrzeńca Domaniewskiego córka, urodziła. Bar- 
bara siostra Bonarowy , była za Walentym Gołuchowskim : 
poty Baran. N. była za Marcinem Piecznowskim. Jan Rze- 
szowski miał za sobą Annę Chrościcką. Maciej Zofią Kotkow- 
ską podczaszankę Sieradzką. N. Grochowską kasztelankę Cze- 
chowską. Jan podpisał ustawy Pokrzywnickiego kongressu. 
Constit. fol. 427. Krystyna Pawła Rzeszowskiego z Doroty 
Szarackicj herbu Radwan córka, była za Krzysztofem Czarnie- 
ckim starostą Żywieckim koło roku 1636. 

Rzeszyński herbu Gera/d, tak o nich pisze MS. 
Księdza Kojałowicza. 

Rzewnicki* Okol. tom. 2. fol. 44. pisze, że Rze- 
wnicka była za Janem Srokowskim. 

Kuropatnicki w rzędzie nazwisk domów szlacheckich także ich umie- 
szcza a w konstytucyi 1764. roku, stoi źe Balcer Rzewni- 



Rzei¥uski. 221 

cki sędzia grodzki Różański podpisał elekcyą Stanisława Augusta 
Króla zziemi Różańskiej. Antoni w Łukowskiej ziemi. Tomasz 
Rzewnicki burgrabia Różański 179"2. r. — fflelądek. 

Rzewuski herbu Krzywda , w województwie Ru- 
skiem dom starodawny. Stanisław Rzewuski podstoli Rracław- 
ski, deputat na trybunał koronny r. 1643. Janson. svn jeffo 
Wawrzeniec , także podstołl Rsacławski , i sędzia g-rodzki 
Winnicki. Piotr komornik Bracławski. Stanisław sędzia ziemski 
Lwowski, z Czerniejowskiej podkomorzanki Lwowskiej, zo- 
stawił dwie córki: jedna z niełi Anna wydana za Iłżeckiego pod- 
komorzeg-o Mozyrskiego , druga KaUirzyna za Gumowskiego 
herbu Poraj , synów zaś trzech , Jana podczaszego Lwowskie- 
go , ten z Jazłowskiej miał syna Jana, ale młodo we Francy! 
umarł. Franciszka stołnika Liwskiego, temu Pogorzelska je- 
dne tylko córkę powiła Ludowikę, która pierwszym związkiem 
żyła z Zbigniewem Oborskim, starostą Gołąbskim , drugim , z 
Sułowskim. 3Iiehala Fłoryana , podskarbiego nadwornego ko- 
ronnego, pisarzem był wprzód ziemskim Lwowskim, i pułko- 
wnikiem królewskim 1674. wielkiego serca kawaler. Pierwsza 
jego rycei'ska expedycya z Czarnieckim sławnym wojownikiem, 
pod Gołębiem była , gdzie na Szwedów z nieporównaną rezo- 
iucyą nacierał, na innem zaś miejscu, gdy z swoją chorąo-wią 
przejścia tymże Szwedom broni , kulą w twarz raniony, tym 
razem , nietylko serca do wojennych dzieł nie stracił , ale tez 
tak zahartowany , silniej w każdej okazyi nieprzyjaciół oj- 
czyzny raził. Pod czas Chocimskiej drugiej , Turcy z obozu 
swego wypadłszy, impetem wielkim na niego uderzyli: stanął 
im w kroku Rzewuski , nieustraszony pułkownik , i szczęśliwie 
pierwszy bitwę z Turczynem i zwycięztwo zaczął. Pod Zasła- 
wiem Sułtana Muradyna we 24. tysiącach na ojczyste pola wy- 
ciekającego , regimentarzem na ten czas zostawiony, zbił, plon 
i niewolnika odebrał. Pod Dunajowem trzy tysiące Turków w 
pień wyciął, a na inszych miejscach, siedm razy z niemi się 
potykając, fortunnie ich gromił. Mobilów, i nie dobywszy 
szabli, odebrał. W Raszkowie presidium Tureckie wyciął 
tak, ze się komendant miasta, na wjsoką skałę uszedłszy, sal- 
wować musiał. Kiedy Króla pod Zórawnem Chan Tatarski tak 
ścisnął, ze mu z wojskiem ruszyć się żadnego sposobu niesta- 
wało, on, póki tym czasem liczniejsze chorągwie nie sciąo-nęły 
się, dziwnemi przemyłam! Chana od oblężenia rozrywał, dzień 
i noc niedosypiając , a potem podczas oblężenia, przez środek 
nieprzyjaciół w nocy do obozu się królewskiego przebił, o-Jzie 
Gnińskiemu wojewodzie Chełmińskiemu za sekretarza legacyi 
przydany, pożądany pokój zawarł. Pod Wiedniem i Strygo- 
niem , nie mniejsze się jego męztwo wydało , kędy mężnie ba- 



222 Rzewuski. 



szc Sylistiyjskien^o pojmał. Po takicli ledy w ojczyźnie zasłu- 
gach, Jan III. Król Polski, podskarbim go nadwornym koron- 
nym , pułkownikiem swoim uczynił i do Wołocli z whidzij 
regimentarską wysłał, tam pod Zniureyą, az do Kamieńca, 
pięć tysi(;cy zaś Tmków, cztery tysiące Tatarów za "ranice 
wypędził. Tetarów Wo'yń najtzdzającycłi ad fontem Danie- 
lis, albo pod Slruhą Ał yciął. Do oppiignacyi Kamieńca Podol- 
skiego za ordynansem wokowauy, w Zwańcu Tureckie prezy- 
dium wybił , a Tatarów o milę sześć tysięcy tegoż dnia wytę- 
pił. Kamieniec pewnieby był ojczyźnie odzyNkał, gdyby Ijyła 
zazdrość inszych biegu fortuny ni?* zatamowała , jednakże pięć 
tysięcy z Kamieńca do boju wyprowadzonych Turków, trupem 
położył. W Budziackiej kampanji i tu tryumfjilny regimen- 
tarz : bo pod Łopuszną, w dzień S. Bartłomieja, nieprzyja- 
ciół z obozu i z życia wjzuł , a pod Soczawą siedm tysięcy 
Tatarów wyciął. Z Budziackiej e.\pedycyi powracając do oł>o- 
zu, do Kamieńca obsydyi z hetmanem Jabłonowskim, i z Jakó- 
bem Królewiczem Polskim, którego Jan III. na opiekę i dy- 
rekcyą tak Jabłonowskiego, jako i jego, spuścił, gdy z hetma- 
nem szykuje wojsko do boju, na polach Kamienieckich para- 
liżem ruszony, do Lwowa zawieziony, tamże mąż wojenny na 
wieczny się pokój przeniósł: miał za sobą Iwo foto Annę 
Dzierzkownę, kasztelankę Rozpierską, starościankę Zydaczew- 
ską, z tej córka Elżbieta Febronia, zaślubiona Janowi Koniec- 
polskiemu wojewodzie Sieradzkiemu, Pani z Bogiem złączona, 
na którego honor fundowała missyą dla naszych w Koniecpolu, 
i Rożniatowie, pogrzebiona w kościele naszym Lwowskim: 
druga zda mi się z tejże Dzierzkowny córka, Maryanna zakonnica 
Ś. Benedykta u Wszystkich SS. we Lwowie, i synowie, Stani- 
sław Mateusz, Adam, Maurycy, i Józef, 2</o i»o/o poją! Oborską 
Angelę, wojewodzankę Podlaską, z tej tylko córka została Kar- 
czewska, kasztelanowa Czerniechowska. Stio Annę Potocką, ka- 
sztelankę Kamieniecką, siostrę rodzoną Teodora niedawno ze- 
szłego prymasa Polskiego, z tej syn Franciszek, i córka Eleo- 
nora Anna Karola Krasickiego kasztelana Chełmskiego małżonka. 
Stanisław Mateusz na Rozdole i Rejowcu Rzewuski , wo- 
jewoda Bełzki, hetman wielki koronny, syn najstarszy Michała 
Fłoryana podskarbiego, starosta Chełmski, Nowosielecki, Lu- 
boniski , Drohowiski : był wprzód krajczym koronnym , potem 
referendarzem koronnym, hetmanem polnym, wojewodą Po- 
dlaskim. W Litewskiem wojsku, pod Słuszką hetmanem pol- 
nym Litewskim, początki rycerskiej sławy założył, w pieszych 
regimentach pułkownik, pod Łopuszną z ojcem swoim na Tur- 
ków nacierając , w ramię postrzelony , ledwo śmierci uszedł, 
z tego razu wyszedłszy, pod Kamieńcem i indziej z tąż serca 



Rzewuski* 225 



żywością , osobliwie w ^Yoloszech , za ojczyznę i zdrowia i 
życia swego nadstawiał, juz na ten czas generał wojsli pieszycli 
cudzoziemsliicli. Pod Kaliszem, ^Yarszawfj, Piolrkoweni, Szwe- 
dzkich sił dobrze przytępił, a ze był Pan nie tylko w ręce silny, 
ale i w radzie, dla tego po dwakroć ojczyzna do porty go Oto- 
mańskiej legatem swym wysyłała , kędy swoim przezorem , z 
przedziwną roztropnością , siła na dobro jej w> robił. Pod in- 
terregnum, na konwokacyi proszony do laski marszałkowskiej, 
wymówił się. Smierc go zastała we Lwowie w roku 1728. do 
której świątobliwie się gotował, ciało jego złożone w Rozdole. 
Pierwsza zona jego , Dorota Cetnerowna starościanka Lwow- 
ska, ale bezpotomna, druga Ludowika Kunicka, podczaszanka 
Czerniecbowska, z tej córka 3Iaryanna, żyła z Stanisławem 
Potockim wojewodą Bcłzkim, Sabina poszła za Leduchowskie- 
go Michała, starostę Rawickiego , trzecia Anna zakonnica S. 
Benedykta u wszystkich SS. Me Lwowie , ksienią rządząc ten 
klasztor, pobożnie życie swoje skończyła, i synowie dwaj: 
Seweryn podczaszy koronny , starosta Chełmski i Lubomlski, 
posłował na różne sejmy, marszałkował skonfederowanej ziemi 
Chełmskiej, i w trybunale Radomskim 1727. teraz referendarz 
koronny. Złączył się był dożywotnie z Szembekowną stolni- 
kowną koronną, ale się to małżeństwo rozeszło: po tej, żyt 
w dożywotniej przyjaźni z Antoniną Potocką strażnikowną ko- 
ronną. Ten w Olesku mieście swojem dziedzicznem, fundował 
00. Kapucynów, klasztor im wymurowawszy i przy nim ko- 
ściół. ^V Lęczny także, kościół dawnością zepsowany, po 
większej części reparował, i wewnętrznie pięknie przyozdobił 
w ołtarze, i porządki do ołtarza dość kosztowne *). Wacław, 
drugi syn hetmana wielkiego, pisarz polny koronny, starosta 
Nowosielecki, Stuliński , Swiniuchski , Ułanowski, Romanow- 
ski, wielkim nakładem fortuny swojej, podczas tych rewolu- 
cyi, Kamieniec Podolski ufortylikował, i od impetjcyi nieprzy- 
jacielskiej ochronił, dwa tysiące ludzi, z swojej szkatuły na 
obronę tej fortecy sustentując, posłował na różne sejmy : ba 
i marszałkował izbie poselskiej na sejmie pacificationis w roku 
1736. z wszystkich ukontentowaniem, i w trybunale Radom- 
skim w roku 1730. i w trybunale koronnym 1737. posłował 
także do Króla dwa razy, z trybunału Radomskiego. Dano mu 
województwo Podolskie w zasługach, po zejściu Humieckiego, 
Pan ten i na Boga szczodry, i o wiarę prawowierną zelant 
wielki , z fundamentów wymurował kościół w Żelechowie do- 
brach swoich dziedzicznych pod Warszawą, wszedł w małżeń- 
ską ligę z Anną Lubomirską wojewodzanką Czerniecbowska, 



*) Umarł wojewodą Wołyńskim r. 1755. — P. W^. 



224 Rzewuski. 



2 którą zostawuje synów dwóch, Stanisława i Józefa, lubo je- 
szcze w młodych hitach , ale wielkich nadziei potomków , po 
których jeszcze inszych nadzieja karmi. 

Wacław wojewoda Podolski, poteui wojewoda Krakowski i hetman 
w. koronny umarł kasztelanem Krakowskim r. 1779. — Oprócz 
wspomnianycli tu synów Stanisława i Józefa miał jeszcze 
trzeciego syna Seweryna i córki N. Chodkiewiczowi} starościnę 
Zmudzką — i N. Radziwiłowę wojewodzinę Wileńską. Stani- 
sław najstarszy syn Wacława, chorąży Litewski, z Radziwi- 
lowmj helmanowny Litewskiej zostawił potomstwo. — Seweryn 
najmłodszy syn Wacława, po złożeniu przez ojca buławy w. ko- 
ronnej, hetman polny koronny. Żarliwości swej o dobro publiczne 
dał jawne dowody na sejmie r. 1789. z którego wraz z ojcem 
uwięziony najprzód do Smoleńska dalej do Kaługi, przykrą nie- 
wolę wytrzymał. — Krasicki. 

Adam kasztelan Podlaski , starosta Wyszyński , drugi syn 
podskarhie^o rotmistrz królewski, zona jego Zbrozkowna, stra- 
znikowna koronna, z tej córka Antonina, za Miączyńskiego 
kasztelana Chełmskiego , dzisiejszego wojewod«^' Czcrnicchow- 
skiego , wydana, i syn Michał, krajczy koronny, starosta Wy- 
szyński, Kamionacki , Drohowiski, vicemarszałek trybunału 
koronnego 1727. r. a teraz pisarz polny koronny, pułkownik 
królewski, zona jego pierwsza, Urszula Stamirowska , słaro- 
ścianka Mostowska, ale steritis. Druga, Franciszka Cetnero- 
wna wojewodzanka Smoleńska, z której synowie, Franciszek, 
Adam I Jan, jeszcze w szkołach naszych, I córek trzy. Anna, 
Petronella, Katarzyna. Maurycy, starosta Drohowiski trzeci 
syn Floryana podskarbiego, śmierć prędka wzrostu dalszego 
zabroniła mu do honorów. Józef starosta Olchowiecki, czwarty 
syn, niąz wojenny, miał za sobą Maryannę Wyhowską, z niej 
syn Wincenty starosta Olchowiecki. Franciszek starosta Czuł- 
czycki, pułkownik w cudzozlemskiem Polsklem wojsku, miał 
za sobą Annę Kunicką, a przed nią, Annę Lubowiecką staro- 
śclankę Oświęcimską. Krom tych, ci jeszcze kwitnęli : Paweł 
Bejdo Rzewuski pisarz ziemski Łukowski 1674. Jan Stanisław 
kustosz i kanonik Chełmski i Kamieniecki , proboszcz Koniec- 
polski , deputat kilka razy na trybunał koronny. Jakób pisarz 
grodzki Drobicki , Wojciech skarbnik Drobicki, Bernard cze- 
śnlk Łukowski, Kazimierz, Krzysztof, Szymon, 3Iarcyan, Sta- 
nisław i Jan w Podlaskiem województwie 1674. N. cześnik 
Liwski miał za sobą Annę Brzezicką. Anna była za Kasprem 
Arciechowskim podsędkiem Liwskim. 

Michał Rzewuski krajczy, dalej pisarz polny koronny (jak wyżej) 
był później wojewodą Podlaskim , nakoniec wojewodą Podolskim. 
Z powtórnej żony Cetnerowny , córki jego ■ — jedna w zakonie 
Dominikanek we Lwowie , — Anna za Humieckim miecznikiem 
koronnym — trzecia (podobno Antonina) za Jackiem Małachow- 
skim referendarzem koronnym. Z synów: Franciszek pisarz 



Rzeźyiiski-S. 223 

polny koronny, dalej marszałek nadworny koronny, w r. 1775. sta- 
rosta Bokuslawski , poj;jł w malźeiislwo Slinrbkownę , z Beniiianki 
zrodzon.i. — Adam kanclerz Lwowski, opat Wtigrowiecki umarł r. 
177(5. — Jan podstoli Litewski, wielkich nadziei i przymiotów umarł 
w Wiedniu r. 1757. — Kazimierz pisarz polny koronny r. 1775. 
pojął Pelagią lir. Putucką wojewodzankę Kijowską. — lirnsicki. 
RzeKyiiski herbu Kościesza. Paproć, w ziemi War- 
szawskiej ich pisze. 

RziicIlOYYSki herbu Łabędź^ w województwie Sen- 
doinierskiein. N. Rzucliowski Dunin , \mi\\ za sohą Ole.śnickij, 
z tej córka Katarzyna, była za Janem Koljielskini lierlui Jelita. 
Jan pojął Zofią Zl)j litowską , siostrę rodzoną podsędka Kra- 
kowskiego. Ale.vander 1697. Tomasz w zakonie naszym rządził 
nowicjat Krakowski i kolleij;ium taniźe u S. Piotra. Sehastyan 
pisarz ziemski Ł<^>czycki. Wincenty stolnik Łęczycki. Jan rot- 
mistrz województwa Scndomierskieyo 1647. l)0(laj nic ten Jan 
miał za solią Wojenkowską , córkę Sel)astyana. Oliolslii. 

RzilcIlOYVSki herbu Oksza, w Sieradzkiem wojewódz- 
twie. Krystyna llzucliowska , 3Iikołaja 3Ioszyriskiego łierbu 
-Łodzią małżonka. Jan kanonik Krakowski i ollicyał generalny. 
N. kanonik Łyyowski 1685. Łukasz w województwie Lubelskiem. 
RzyszezeiYSki herbu Pubog, na Wołyniu. Z lycb 
Mikołaj cześnik Trembowolski, i drugi Kazimierz llzyszczew- 
ski , kwitnęli r. 1674. Metrijka H^ołtjńskn Rzyszczewskicb 
wspomina r. 1528. N. Rzyszczewski , zył w dożywotniej przy- 
jaźni zda mi się z Moszyńską lierbu Nałęcz, z której zostawił 
synów dwóch: Piotra, temi czasy w zakonie naszym, i Woj- 
ciecha cześnika Nowogrodzkiego, generalnego komissarza ceł 
skarbu koronnego w prowincyi Ruskiej , ten wszedł w ligę 
małżeńską z Maryanną Suską, córką dzisiejszego regenta ko- 
ronnego. Anna Rzyszczewska była za Sebastyanem Sikorskim. 
Adam łowczy Wołyński, dziedzic na Rajgrodku. Brat jego An- 
toni w zakonie Jezuickim. — Wojciech w r. 1783. kasztelan 
Buski. — W r. 1788. Adam kasztelan Lubaczowski. — Krasicki. 



s. 




herb. Litery S, ze w herbie zażywał Piotr biskup Wi- 
leński , świadczy Okol. tom. 2. fol. 649. Facies Re- 
rum Sarmat, fol. 350. przydaje, ze nad literą S. nosił krzyż, 
i że się pisał z Kustynia z dyecezyi Krakowskiej , a zatem ro- 
dem Polak, i ze wstąpił na tę katedrę w roku 1415. zszedł z 
niej w roku 1421. luboć Okol. tylko mu dwie lecie biskupstwa 
jego rachuje. Mnie się zaś dostało widzieć, między herbami 
Tom viii. 15 



226 iSaliiiiek— Sąd. 

Sapiehy wojcwodj Wilenskii-j^o i lielmana w. ks. Lii., Irojt-liltM- 
SSS, jedna podle diii^iej, poboczną niby po\\ iijzane lini.;. 

tisiltilicb. herbu Gluubicz. Tomasz Sabinek tego herbu, 
któremu brat jego rodzony liarllomiej , ai'chidvakon F^ul)elski, 
proboszez Łt^^czyeki, kanonik Wileński i Sendomierski, pleban 
Piotrkowski i Stęzycki, nagrobek u 00. Bernardynów w Kra- 
kowie poslawil , i syn tegoż Tomasza, Stanisław, dziedzic na 
Straczu , Stefana Króla sekretarz, wójt Wileński i minniey 
Litewskiej dozorca, jako ma Starowoł. in Jloniim. fol. 162. 
do którego czytelnika odsyłam; jedni potem z nich na Kusi 
osiedli, drudzy w Wielkiej-Polszczc, Damaleio. in l"it. fJpisc. 
f^ladisl. in Lipski; inni w ksi(^'ztwie Lilewskiem, z których 3Iar- 
ein Sahiński w powiecie Starodubowskim 1674. łiojnł. inMS. 
uamienia, ze są Sabinowic w Litwie, którzy ród swój prowadzą 
od Kolumnów książąt Litewskich dawnych. Tu rozumiem na- 
leży Geors"- Subinns, któi-etro Poemafa sa iv iłru/m inS. 1606. 
jSillllicki. N. Sahlicki za towarzysza sluząc z Strusiem 
starostą Braelawskim , pieszo szedł do szturmu pod Pskowem 
w roku 1582. Paproć, o herbach. 

SacrarillS herbu ff^ieniawa. Jan Sacrarius ś. teolog;ji 
doktor, kanonik Krakowski, nauką, dowcipem i cnotą zale- 
cony ? ojczyźnie dobrze zasłużony, któremu zmarłemu w roku 
1527. nagrobek miedziany z herbem ^Vieniawa, w katedrze 
Krakowskiej, w kaplicy Tylickiego, wysławiono; był posłem 
do Litwy od Jana All)ryehta, wydał do druku, Elucidarium 
errorum rilus Ru/henici, in kto 1500. C. D. wspominają 
nasz Passevinus T. 2. Apparalu sucro , i Liber Spirae edi- 
tus 1582. de Russorum Religione. 

i!iaczk.O herbu Jfrębi/, w ziemi Drohiekiej. Jerzy Sa- 
czko skarbnik Podlaski, poseł na sejm 1620. zkąd deputowany 
byt na trybunał Radomski. Constit. f. 70. Ambroży w tymże 
roku poborca w Drohiekiej ziemi zapisany. Uniwer. Pobór. 
Teodor sędzia Drohicki , żona jego Zofia z Krasnego. Constit. 
1667. fol. 19. Jan Teodor sędzia ziemski Mielnicki 1670. r. 
podpisał Confirm. Jur. gent. Michała Króla. Jan 1674. j\. Za- 
borowskiego kasztelana Wt)lyńskieoo małżonka , fundatorka 
niissyi naszej ^VIodzimIei'skicj , a inszych kollegia znaczna do- 
lirodzika, była to podkomorzanka Mieluicka z Krasleńskiej 
Anny herbu Jelita spłodzona. 

IS<|(I herbu Pogonią Polska,, a podobno z Łacińskiego 
Sando, w Krakowskiem województwie. Dom starożytny, z któ- 
rycli Sando był wojewodą Sendomierskim w roku 1242. drugi 
także wojewodą Sendomierskim w roku 1252. jakom dowodził 
w pierwszym tomie. Sando kasztelan Lubelski w roku 1325. 
podpisał list Władysława Łokietka Króla, u Nakiel. w Mie- 



Sadkowski— ISadowski. 227 

chorii fol. 254. Sando kasztelan Wojnicki w r. 1232. Sando 
s(;dzia ziemski Sendomierski 1322. u i\a A/e/, fol. 257 . Sando 
podkomorzy Krakowski, w roku 1251. podj)isał list Bolesława 
Wstydliwego, u tegoż /b/. 173. Sando z synem swoim Stefa- 
nem, w roku 1394. dobra Jadowniki pod SwI(>lokrzvzką górą, 
\v Sendomierskiem leżące, darował wiecznemi czasy klaszto- 
rowi 3Iiecliowskiemu, o ozem Nakiel. fol. 347. Jeszcze ta 
familia i bliższych nas czasów kwitn^'fa, z klórvch Baranoiuski 
liczy Sąda kawalera ^Jałtańskiego , brat jego Stanisław: oba 
pisali się z Proszowek, i yieszporkoioicz o Częstochowskich 
cudach piszjje, wspomina 3Iarcina Sąda. 

I^adkonshi herbu Doliwa. Jano\yI Sadkowskiemu, 
scholastykowi Wojnickiemu, proboszczowi S. Jakóba Kazimir- 
skicmu, plebanowi Szczcpanowskiemu , sekretarzowi królew- 
skiemu, nagrobek zmarłemu 1645.^ postawiony marmurowy? 
z herbem Doliwa , w Kazimierzu u S. Jakóba. 

Sadkon ski herbu Rola, w Rawskicm województwie. 
Whidysław Konstantyn Sadkowski w Zmudzkiem 1074. ^Voj- 
cicch z Satkowic j)odkomorzy Raw ski 1452. Stat. 3Iasov. f. 94. 
ISaflkofV!!»ki herbu Trąby ^ na Rusi. 
!Satlleii!i»ki herbu JMeczufa, w Brzeskiem Kujawskicm 
województwie. Z tych Jan Sadleński na Rusi pod Buskiem 
osiadł, i potomstwo zostawił. 

imadło herbu Sreniawa^ w Krakowskiem w ojewództwie. 
CI są właśni Lubomirscy, dla tego się też pisali Sadło wie Lu- 
bomirscy, luboc przodkowie ich z Btudowic się pisali, jako 
Tomasz Sadło w roku 1504. Ostatni według Baranoioskiego^ 
umarł w^ roku 1638. Stanisław Sadło Lubomirski, tego pier- 
wsza żona Przerębska, z której trzy córki zostały, jedna Ru- 
siecka, druga Prusińska,^ trzecia Przecław a Rupniewskiego 
żona: drusa żona Zofia Swierczowska , Zv"munta sekretarza 
królewskiego córka , ale ta sterilis. Baranotv. pisze , że Sta- 
nisława córka Regina, była za Piotrem Ankwiczem. 
Sadłoclia herbu Korczak. 

i^adonski herbu Drogomir ^ w Krakowskiem woje- 
wództwie. A. Sadowski miał za sobą Krystynę Osińską 1623. 
Nieszpork. Odrobiny fol. 175. 

ISado^ski herbu JSałccz^ w Wielkiej-Polszczc. Mar- 
cin Sadowski najprzód podkomorzy Gostyński, poseł na sejm 
1643. zkąd do lustracyi dóbr królewskich na Ukrainie nazna- 
czony, Constit. fol. 12. potem kasztelan Gostyński, kościół 
zakonnicom S. Klary, i klasztor w Łowiczu 1650. wymurował 
wielkim nakładem. Damal.inVitis Archiep. Gnesn. Tomasz z 
Sadowią herbu Nałęcz, proboszcz Miechów ski, obrany w r. 1452. 
i potwierdzony od Zbigniewa kardynała. Nuk. in Miech. f. 491. 

15- 



228 Śladowski — 8a^aiioivski. 

w roku 1778. Wojciech Sadowski komornik Poznański. — Łu- 
kasz pisarz Wałecki. — • liirasic/ii. 

J$a<lofVSk.i herbu Lubicz, w Brześciańskiem wojewcjdz- 
Iwie. N. Sadowski 1579. in;|z rycerski; Moskwę, po odebra- 
niu od naszych Połocka, na granice od|)rowadzal. ^fi/e/. /'. 785. 
Władysław starosta Oslroźanski z sejmu 1676. r. koniissarz, 
Constit. fol. 2.'}. Mikołaj wojski Brześciański, o którym Kon- 
sttftucya 161(0. yb/. 16. l)yt potem kasztelanem Brześciańskini 
(Jerzy 1674. Stanisław 1648.) zona jego AnnaZemljoekalieibu 
Slepowron , Stefana Zemliockiego wojskiego Brześeiaiiskiego, 
z której syn Keginaid podstoli Brześciański 1691. towarzysz 
usarski, Magdalena zakonnica S. Klary w Brześciu w r. 1674. 
N. podstoli Brześciański, a potem tamże kasztelan, miał za 
so])ą Pocityownę stolnikownę Brześciańską. N. starosta Sło- 
nimski , zona jego Konstancya Ledocliowska kasztelanka Wo^ 
łyńska, wdowa j)ozostała po Druszkiewiczu. Józef w zakonie 
naszym, rektor akademji Wileńskiej 1738. i koilegji Nleświe- 
zkieg^o 1732. Ignacy starosta Słonimski dol)rodziej akademji 
i nowicyalu Wileńskich. 

Rejnald Sadowski kasztelan Brzesko-Litewski miał dwócli svnów 
Ignacego slarosti? Słonimskiego, i Mikołaja kasztełana Brze- 
sko-Litewskiego który z Maryanno N. spłodził Błażeja. — Ten 
z Maryanną iVffjgw/'*/t'^ miał syna Kajetana, który ożeniwszy się 
z Ann,'! Rói''ckt\ zostawił dwócii synów doljjd żyj<')cycii to jest Jó- 
zefa i Stanisława. — J óz ef sędzia zieniski powiatu Umańskiego 
przeniósłszy się na Ukrainę ożenił się z iMnnik.-j Latccką z któr,-} ma 
synów dwócli Jiizefa i Jana. — Józef radzca towarzystwa kre- 
dytowego w Królestwie Połskiem (183(5. r.) w powtórnem małżeń- 
stwie z Rozalii) Sliórliowską licrbu Jelita ma svna Kazimierza. 
— Stanisław zaś syn Kajetana z Agnieszką Rościszewską herbu 
Junosza ma synów: Kajetana i Mikołaja; oraz córki Józefę, 
Agnieszkę i Maryannę. — Z dokinnciiluw złożonych u wtjdawci]. 
Wiiląilek wymienia następujących Sadowskich , że są w Litwie , do 
którego jednak herbu należą nie pisze. Stanisław Sadowski 
Józef, Rafał, Jerzy i M ikolaj w roku 1700. na walnym 
zjeździe pod Olldnikami pisali się wraz z inncmi obywatelami w. 
ks.Lit. z powiatu Oszmiańskiego. — Antoni koło r. 1762. Jerzy 
Sadowski podpisał elekcyą Stanisława Augusta Króla z powiatu 
Oszmiańskiego. Stanisław Kostka Sadowski łowczy Belzki, 
starosta Kokszycki , marszałek konfederacyi i poseł na sejm 1784. 
roku z województwa Czerniechowskiego. — 
Sąilzyiiski herbu Jastrzębiec, w 3Iazowieckiem mo- 
jewództwic. 

^agauonski herbu Śreniawa z krzyiem. ■H^ojcicch Sa- 
ganowski między synów koronnych policzony od Zyg;munta IIL 
Króla Polskiego, na sejmie w roku 1596. zasłużył sobie heroi- 
ezneml czynami, najprzód za Stefana Batorego Króla pod Mo- 
skiewskie expedycyą, kiedy pod Połockiem i pod Pieczarami, 
między pierwszemi , którzy przez rozwałiny murów do miasta 



8a^aj to— Sakowicz. 229 

się cisiiyli, i on sii^- znajdował: a pod inlerregnum , w okazyi 
z Ma.\yniiliaiieni arcy-ksl;}ż(;cieni Austryl, konipctytoi-eni o ko- 
ron*^' Polsk;} , wielką serca odwagą stawał , co « szystko przy- 
wilej nohilitacyi, dany mu od tegoż Króla, obszerniej wyraża: 
a Piotr Sreniawa stolnik koronny, pod kłóreg'o^ chorągwią na 
sławę robił: jego i brata teg-o Jana, do herbu Sreniawa przy- 
puścił, jako tenże przywilej opowiada. Od tych tenii czasy Jan 
Sag-anowski w zakonie naszym. 

Sas^ajło. Urban Sagajło w księztwie Zniudzklem 1G2I. 
Krzyszlolw Brześciańskiem 1048. Stefan krajczyZmudzki 1074. 

Sakiil. Konshjtucya 1G35. wspomina Sakina z tytułem 

urodzony, ^lałg^orzata Sakinowna 1677. by ta za Albrycbteni 

Szakiem starostą Suskim. Jakób w zakonie naszym temi czasy. 

fVqsou'iczówna urodzona z Starzechoirskicj była w ziemi Sanockiej 

za Sakineni, z tej córka i syn w Sendomierskiem. — h'ras/c/ii. 

ISahonicz herbu Pomian. Saka, na sejmie Ilrodel- 
skim, przjjął na siebie i na dom swój herb Pomian, Stryjków, 
fol, 542. syn jego zda mi się był Jędrzej Sakowicz, w roku 
1440. namieśnikiem Smoleńskim, czyli wojewodą z« Zygniunla 
KiejstutoM icza , a za Kazimierza Jagicllonowicza, był starostą 
Połockim, w roku 1453. poseł między inszemi do Władysława 
Króla Czeskiego i Węgierskicg^o, żeby córkę Albrychta Cesarza 
zaślubił temuż Kazimierzowi w małżeńską ligę. BieL foL395. 
Kojałowicz chce g;o mice i wojewodą Trockim; przydaje, że 
od niego idą Białozorowie, którzy porzuciwszy herb Pomian, 
temi czasy szczycą się herbem Wieniawa. Od tegoż Saki idą 
Pietkiewiczowie Sakowie herbu Pomian, przecież z tą odmianą, 
że na hełmie powinien byc niedźwiedź w prawą tarczy obró- 
cony, trzymający w przednich łapach różą, nóg jednak tylnych 
jego nie widać między dwiema jeleniemi rogami. Stryjkowski 
o tym Jędrzeju pisze /o/. 594. 

W r. 1778. Jakób Sakowicz podczaszy Slarodubowski. — Krasicki. 
ISakOYvicz herbu tiorwin., z tą odmianą, że powinien 
byc Korwin stojący na pieńku, u którego z jednej lewej strony 
trzy sęki, a z prawej dwa, Korwin w prawą tarczy całym sobą 
obrócony, w pysku pierścień trzyma, na hełmie tizy pióra stru- 
sie. W Oszmiańskim j)owIecie tym się herbem pieczętują Sa- 
kowiczowie. Z tych Adam Maciej Sakowicz, podkomorzy, po- 
tem starosta Oszmiański , 1633. sędzia fiskalny , 1648. sędzia 
kapturowy, 1641. komissarz do Królewca, Conslit. fot. 12. 
jeździł w legacyi do 3Ioskwy kilka razy, od Wincentego Go- 
siewskiego, w roku 1659. już wojewoda Smoleński i admini- 
strator skarbu , umarł w Warszawie 1662. żona jego 3Iaryna 
Tyszkiewiczowna, Piotra wojewody Mińskiego córka, z którą 
fundował konwent 00. Dominikanom w Zicmbnie, wystawił 



230 



Salamaiidra. 



kościóf i klasztor dicwniiiny i przyozdobit. Okol. Riiss. Flor. 
fol. 136. Jrdrzej podczaszy Zinudzki podslaroścl Kowieński 
1638. Constit. fol. iJ2. syn jego Stanisław. Tomasz 1648. de- 
putat ad p neta cotwenta. N. miał za soI)ą Konstancyą Płotni- 
cką, z której syn Mikołaj. N. ])yła za Mikołajem Niemirow- 
skim. Kassyan, najprzód acełiimandiytaDubieński r?'///* Graeci, 
zakonu S. Bazylego 1640. a polem za konsenseni Urbana VIII. 
zakonnik Ord. Ei-emit. S. Augtistini in rilu Latino , wydał 
<ło druku, Okulary kalendarzowi staremu , gdzie odpowiada 
na zarzuty Schizmatyków o halendarzu Bzymskim, Cracov. 
1644. in Atu. 2do. Kalendarz stary ^ 2V którym jawny i oczy- 
wisty hląd ukazuje się około święcenia Paschy etc. P^ilnae 
in kto 1640. 3tio. Perspektyioa albo objaśnienie błędów^ he- 
rezyi i zabobonów u> Grekornskiej Cerkwi disunickiej , tak 
w artykułach iviary jako iw administroiaaniu Sakramentów, 
in kto CracoiK 1642. 4to. Traktat o duszy, in 12. 1625. 
C, D. 5to. Sobór Kijowski Schizmatycki na przestrogę wy- 
dany 1642. edit. 2. Jan skarbnik Witebski 1674. Kazimierz 
()odkomorzy Witebski poseł na sejm 1724. dobrodziej no- 
wicyatu naszego Wileńskiego, i kollegji Witebskiego: druga 
zona Adama Sakowicza wojewody Smoleńskiego |)0 Tyszkie- 
wiczów nie Swentosława Rajecka wojewodzanka 3Iińska, wdo- 
wa po Wacławie Leszczyńskim podkomorzym Brześciuńsklni 
lierbu Wieniawa. 



SALAMANDRA 




IILRB. 



Okolski tom. 3.f. 89. tak ten berb oj)isuje: jest zwierze 
małe do glisty podobne, żółtego koloru, mi«^'dzy ognistemi pło- 
mieniami, w lewą tarczy głową obrócone, na belmie pawi ogon. 
Nasz Ks. Cnapius tak Salamandrę kształtuje, jest prawi z ro- 
dzaju jaszczurek, do krokodyla ziemnego podobna, przecież 
nad jaszczurkę zieloną większa, czarnemi maknlami upstrzona. 



ISaloiuonoiiicz— Samliorzecki. 251 

łuboc drugie Salamandry znajdują sl<; I inszych kolorów, gło« a 
u niej wielka, zwierze leniwe i nikczemne, i jadowite, to z 
Pliniusza t Dioscorid. wypisał Gesner. Pod Trydentem, ze 
si(^ ich wiele znajduje , świadczy Jlattfiiol. silą autorów znaj- 
dziesz, którzy to o Salamandrze roznieśli, iakby w 02:niu żyła 
i zg^orzec nie mogła w nim: atoli Theophras., Galen.^ P/in., 
Dioscorid. , Aetiiis , Matlhiol. , Gesner. powiadają , prawda 
ze Salamandra przez ogień przejdzie bez szwanku żadnego , a 
to dla przygrubszcj na niej skóry i wilgotnej, z której zimny 
humor sif; sączy, zkąd pochodzi, że gdy ogień jest niewielki, 
snadno go przygasić sobą i pi-zytlumic może , wszakże gdyby 
W większym ogniu przez słuszny jaki czas trzymać się miała, 
z doświadczenia mam, mówi Gesner^ że spłonie w lakow-\ni 
pożarze. Bisciola lib. 8. cap. 1. Brodaeus lib. 3. cap. 3. 
Salamandrą że się pieczętują w Czechach Chi-ząszczowie, autor 
jest Okolski ^ gdzie przydaje, że j)rzodek ich Smoka w jamie 
uki-ytego, ogniem nanieconym przed jamą, AohW. Peti'a Sancta 
cap. 64. twierdzi, że w Hetruryi są niektóre familie, które 
Salamandry złotej w ogniu, na tarczy srebrnej zażywają. \\' 
Polszczę zaś naszej, te się domy do tego herbu odzywają. 

Herhoioni. 

Chrząszcz ^ — Deszkowski, — Pielesz, — Kaszycki. 
i^aloiuoiionicz. Ale.\ander Salomonowicz w powie- 
cie Bracławskim podpisał elekeyą Jana III. 

Dominik Salomonowicz strukczaszy Bracławski. — Jan regent 
graniczny Bracławski. — Krasicki. 

Samborski /łeriM Oj^o/a, w Rawskiem województwie. 
Jan i Sebastyan Samborscy 1674. Erasm. Rolterod. lib. 19. 
fol. 655. między innemi Polakami uczonemi , sławi Sambor- 
skiego. 3Iarcin w zakonie naszym życie zakończył w Krakowie 
1708. synowcowie jego , Michał, Antoni i Karol 1693. 

Sauiliorzeck.! herbu Rawicz , w Lubelskiem woje- 
wództwie, od Grotów swój początek wzięli, od dóbi- Sanibo- 
i*zeckiemi nazwani. Jakób zginął pod Bukowiną za Króla Ale- 
xandra. Okolski chwali ich żarliwość o wiarę, że kościół od 
herezyi sprofanowany windykowali. Paweł podpisał elekeyą 
Władysława IV. 31ikotaj Szymon Samborzecki, człowiek zacny 
i uczony , umarł 1610. w katedrze Krakowskiej pochowany. 
Baranów. Prokop 1600. Stanisław miał za sobą Annę z Ba- 
l)ina Pszonczankę 1649. r. podkomorzankę Lubelską, z której 
spłodził córki dwie, z tych jedna poszła za Jana Brodo\^ skiego, 
druga Teresa czy Katarzyna za Marka Sobieskiego , syn także 
był Oktawian, który z Anny Lezeńskiej miał córkę Zofią. Fran- 
ciszka SloiuskIe"o sedzie"o ziemskiego Lubclskie"i) nialżonkc. 



232 Naiuiszcze— Saniorok. 



Dinicsewski w Herbarzu Tomie II. taką nam podaje wiadomość o 
tej faiiiilji , kiedy juź stale nazwisko Samborzeckich prowadziła. 
• — Jan de Mortiwce Grota Samborzecki, wszedłszy w dozywotiiiij 
przyjaźń z Pudłowską, spłodził synów dwóch i tyleż córek. Z sy- 
nów 31 i ko łaj Samborzecki, wkroczywszy w kontrakty małżeń- 
skie z Rusieclią, spłodził córkę jednę Jad\yigę, i synów sześciu : 
A 1 e .\ a u (1 r a , Samuela, J a n a , L u k a s z a , J e r z e g o , i S t a - 
nisława Samborzeckich. Jadwiga wydana była w województwo 
Ruskie za 3Iagnuszewskiego. 1. Alexander z Potocką mieli 
Stanisława, Jadwigę, Katarzynę, Zofią, i Annę. 2. Samuel 
sędzia ziemski Łukowski, z Sawicką podkomorzankei Bełzką spło- 
dzili Mikołaja, Zbigniewa, Zofią, Jadwigę, Barbarę i Kon- 
stancyą. 3. Jan z Bujanowską, zrodzili Andrzeja, Adama, 
Stefana, Annę, Katarzynę, Dorotę i Zofią. 4. Łukasz stc- 
rilis. 5. Jerzy z Piei-ssnnską z Podgórza miał synów dwóch, 
i córek dwie, ale imion ich niewiadomo. 6. Stanisła\v dwóch- 
źenny , l/«o z Ostrowską potomstwo w dzieciństwie pomarło, 2do 
z Paszkowską spłodził Stanisława dziedzica na 0A7'*c/ w Stc- 
źyckim powiecie, ten dwa razy ponawiał małżeństwo, \mo z Le- 
srńską miał dwóch synów i córkę wydaną za Franciszka Stoin- 
skiego sędziego ziemskiego Lubelskiego, 2</o z Suchodolską spło- 
dził córkę wydaną za Felicyana Szaniawskiego, pisarza ziemskiego 
Lubelskiego. Oktawian drugi syn Stanisława Samborzeckiego 
z Paszkowskiej, ożeniony z Skomoroieską , dziedziczką dóbr 0/'- 
lołca w powiecie Krasnostawskim , z nią było dwóch synów i 
córka. 1. Paweł z Celejowską spłodził Zygmunta bezpoto- 
mnego, Franciszka, Zuzannę i Katarzynę. 2. Jlarcin z Cy- 
nerowną miał Wojciecha stcrilem, Katarzynę, pierwej Kaczyń- 
skiego, potem Thorzewskiego żonę, i Marcyannę wydaną za Je- 
żowskiego. Pomienionego Oktawiana Samborzeckiego córka wy- 
dana jest za Sosnowskiego, kasztelana Mińskiego. — Stanisław 
syn Alexandra z Potockiej urodzony, wszedł w dożywotnią przy- 
jaźń z Anną Szczempowską , i spłodził z nią Andrzeja, który 
po dwa razy wota ponawiając , lo. z Górecką miał dwie córki, 
Eleonorę wydaną za Zgierskiego, i Bogumiłę za Sosnowskiego. 
2o. Andrzej pomieniony Samborzecki ożenił się z Heleną SoA-o- 
łoicską , z której Jakób Stanisław binomiuis Samborzecki, 
cześnik Horodelski , pojął w malżeńst\vo Ewę JVjjzijcką kaszte- 
lankę Kujawską Konarską, synowiec Mikołaja Wyżyckiego , ar- 
cybiskupa Lwowskiego, który umarł roku 1757. Urodziła też nie- 
gdy Samborzecka Remigiana Sobieskiego, przyrodniego brata Króla 
Jana HI. o czem podobnie Niesiccki namienia. — To Da/iczewski. 
^^stiuiszcze j w powiecie Oszniiańskim , Wojciech Sa- 
miszcze podpisał elckcyą Jana IIL Króla. 

I^ainiiiek herbu Lubicz, w ziemi 31ielnicklej. 
Saiuorok. herbu Ostoja., w Wilkomierskim i Kowień- 
skim powiatach, wszakże inni ich pisz;} Sumorog-, inni Sumo- 
roch. 3Iicliał Samorok pisarz ziemski Kowieński w r. 1598. 
Constit. fol. 697. Wasil Konstantynowicz Samorok w roku 
1002. Afhim sędzia ziemski Kowieński, 1607. z sejmu komis- 
sarz do Kurlandyi. Koman dcjiutat na tryhunał fiskahiy Litew- 
ski, sędzia ziemski Wilkomicrski, poseł na sejm 1643. Const. 



Sampła wski — ISaiuson. 



233 



Jol. 19. N. stolnik Kowieński, miał za sobij Eufemią Mleczko- 
wnę sędziankę zieniskjj Zmudzką. 

Saiui>laivsk.i herbu Korczaka w województwie Chel- 
miiiskiem. 

Alexander Samplawski w r. 1778. kanonik Cliełniinski. — 3Ia- 

ciej podsędek Czerniechowski. — Onufry pisarz grodzki Czer- 

niei-howski. — Krasicki. 

^aiuiioliliski. N. podstarości Oslrzeszowski w roku 

1612. Acta Castr. Ostrzeszop. drudzy icli piszą Sapollński. 

Wojeiecli Sampoliilski , o którym Justus Deciiis pisze de Si- 

gismiindi I. tempor/bus, ze w roku 1512. w okazyi pod Wi- 

śniowccm z Talarami Perekopskiemi rycersko stawał, yb/, 82. 

$$aui|»roch herbu Poraja w województwie Scndo- 

mlerskiem. 



SAM SON 




HERB. 



Samson w prawą tarczy obróconemu Iwowi , paszczę 
obiema r«;kami rozdziera, prawą niższą szczękę trzymając, lewą 
górną, tarcza niebieska, Samson i lew żółty , na bełmie trzy 
pióra strusie; tak go opisują, Paproć. tv Gniazdzie f. 1189. 
O herb. fol. 554. Okol. łom. 3. fol.. 91. Zkądby ten berb 
niial wziąśc swoje początki, komu i kiedy nadany, żaden z tycb 
autorów nie namicnia. Prawdac że Paprocki iv Gniazdzie tego 
byl zdania , jakby w księztwie Litewskiem był nabyty : ale że 
żaden dom w Litwie, ile wiedzieć mogę, cbyba z Polski przy- 
bysz w tamte kraje, tvm się klejnotem zaszczyca: dla tego zda 
się byc rzecz nie pewna. Zowie się ten berb inaczej Watta , i 
w Wielkiej-Polszcze łamilianci tego domu najznaczniej kwitną. 



Bielicktj 

Blęck/, 

Jabłoński, 



Hcrbotvni. 

Jaro/nirski, 

Karczeivski.i 

Jiokulewski, 



Kosicki, 

Koszycki, 

Łojecki, 



J 



234 Samsonowicz— Saiig:uszko. 

3Iasłou'skt\ Rosicki\ 1Vatta, 

Oleifińsld, Bychłowski, Zakrzoivski. 

Pr oski, Skrzi/dleu'.ski\ 

^iaillSOiloniez Sapucho herbu Lis^ w ksirztwic Li- 
Icwskiom i na Pokuciu, ale do zwyczajnego herbu Lis ni"zydaj;j 
szablę, to Okolski. 

liaits^air herbu Ogończyk. Jerzy Sangaw na sejmie 
Hrodelskini , przyjął na siebie i na sukeessorów swoich herb 
Ogoilczyk : o czeni Statufa , Łaskiego , Herburfa , i innych. 

SailgUSZko książęta herbu Pogonią Litewska, tvlko 
ze na tarczy jeźdźca, dwa krzyże w jeden złożone przydali. 
Początki ich Hączel w kazaniu pogrzcbowcai, Lubartowi Ge- 
dyniina w. ksiązęcia Litewskiego synowi, diuidzy jako Stryj- 
ków, lib. 13. cap. 13. Kojałoio. p. 1. lib. (S. drugiemu Lu- 
liartowi Olgierda synowi przypisują , z Julianny księżny ^Vi- 
lebskiej sj)lodzonemu. Biel. f. 622. lubo z pierwszemi trzyma, 
przecież w tem się myli, ze jednęź dzielnicę, tak książętom 
Czartoryskim , j;iki) i książętom Sanguszkom przyznaje , czego 
mu i Paprocki pomaga, ale że się to utrzymać nie może, z 
tego poznać, co się mówiło w trzecim tomie pod książętami 
Czartoryskiemi. Oko/ski raz z temi, drugi raz sięztemi wiąże, 
i tak się poplątał , że się sam z sobą nie zgadza. Jabym Rozu- 
miał najpewniejszą pierwszą opinią ; fundament tego mam naj- 
prz(5d genealogią domu tego książęcego, od Hieronima ksią- 
zęcia Sanguszka biskupa Smoleńskiego , zebraną , kolo roku 
1640. która, a znać z autentyków domowych, od Lubarta Ge- 
dymiiKłwieza , nie od 01giei'do\łieza początki swoje zasięga. 
Znać toiztąd: bo Gedymin podzieliwszy między synów swoich 
mieczem zawojowane prowincye , według zgodnej wszystkich 
historyków relaeyi , Lubartów i synowi swojemu najmłodsze- 
mu, nic ostatnią m olą nie zapisał, jakby dosyć miał na tem, 
że z córką Włodzimierza książęcia Włodzimierskiego , doży- 
wotnie , do sukcessyi po ojcu żony swojej , na Rusi dość ob- 
szernej należał, gdy księziwo Włodzimierskie na niego spadać 
miało, Geneal. S. Casimiri, albo jako JIiechov. lib. 4. c. 36. 
i Kromer mówią , że wszystkie te prowincye Ruskie , które 
Litwie przylegle , częścią swoją szablą , częścią przez przy- 
mierza po śmierci Włodzimierza holdowne sobie uczynił. 
Stryjkowski i Kojałow. z niego twierdzą, że i L>\ owskie ksic- 
ztwo do niego należało, atoli w roku 1340. Ł;dy Kazimierz 
^Vielki Król Polski, prawa swego do Rusi fortunnym orężem 
dochodził, Włodzimierską prowincyą i Łucką podbiwszy so- 
bie, Lubartowi temu pewnemi ją kond\cyaini puścił, gdzie 
między niemi zobopólna pomoc przeciwko każdemu nieprzyja- 
cielowi umówiona, Dług. i Crom. lib. 12. która trvyała do 



Sanariiszko. 255 



I'. 1349. bo w lym czasie Kazimierz Król, Lubarla i z £iUeka 
i z AYotynia całego wyzuł, i ze wszysllvicłi dóbr, iitóre mieć 
mógł na Rusi. Crom, lib. 16. Dług. Strtjjkoio. /. 12. cap, 7. 
Kojałow. p. 1. /. 8. i owszem i sam w iiiewoł;{ wzi«^'ty, z Jitó- 
rej się nie prędzej wyratował, az w rolvu 1351. w ten czas 
albowiem, gdy się ogłosił, ze się z lvOŚciolem Icatoliclkim miał 
wolą pojednać, gdy go pod tjm pretexteni, nie pod tali.'} strażą 
miano , uszedł z więzienia, i zebrawszy wojsko , z Kiejstutem 
Ruś infestował I AVłodzImierza dobvł ; musiał łedv Kazimierz 
wojnę znowu na niego podnieść, gdzie j)owlóre i jego i Kiej- 
stuta poraziwszy, w niewolą zabrał. Bielski, której się dopiero 
pozbył, jak się przysięgą wierności Kazimierzowi Królowi obo- 
wiązal. łiojał. lib. 8. part. 1. powiada, ze oblężony w Wło- 
dzimierzu od Kazimierza Lubart, szczególną odwagą Bogdana 
z Iwaulc, uszedł ręku przeciwnycb, w roku 1353. co i Okolski 
namieniu pod herbem Pełnia, ale cózkolwick bądź, na to się 
zgadzają nasi lilstorycy, ze Lubart, znowu prawa swego do- 
cbodząc w r. 1353. Włodzimierz znagła naszedłszy , wkrótce 
go opanował, i złupiwszy go, czy do Litwy, jako insi cbcą, 
z plonem odwrócił, czyli tez jako inni mówią, Halicką pro- 
wincyą spustoszył, a powtórną w Septembrze expedycyą, w 
Sendomicrski kraj z wojskiem zajecbal, gdzie pod Zawicbost 
przypadłszy niespodzianie, ogniem I mleczem wszystek ten kraj 
rujnował, Kazimierz Król aż w roku 1366. cbciał się tej krzy- 
wdy swojej zemścić: dla tego z potęgą znaczną na AVołvu nad- 
ciągnąwszy, lubo Lubart korząc się mu, za niedotrzymanie 
przysięgi swojej Króla |)rzepraszał, nie dał się mu jednak Ka- 
zimierz przejednać, odebrał mu Włodzimierz, Łuck, Olesko, 
i inne fortece wszystkie na ^Volvniu, którycb nie prędzej zno- 
vra nabył, az śmierć Kazimierzowa nastąpiła: Gdy potem Ja- 
g-Iełlo w. ksiązc Litewski na tronie Polskim osiadł , Fiedor 
Lubart za Jagiełłą Króla synowca swego , z innemi się bracią 
zapisował , a w roku 1396. otrzymał od niego księztwo Sle- 
wierskle , przysiągłszy mu posłuszeństwo , wszakże tego roku 
życia dokonał, zostawiwszy syna Dymitra. 

Dymitr Lubartowicz książę Łucki , u Cesarza Konstan- 
lynopolltaiisklego bvł w wielkicb respektach : dla tego, na znak 
pańskiego faworu swego , dał mu znaczną cząstkę drzewa 
krzyża świętego ; więcej o nim czytać nigdzie ml się nie do- 
stało , tylko że się z światem rozstał w loku 1449. pocliowany 
w cerkwi w Łuckim zaniku. Stri/jkoivski fol. 593. powiada, 
ze książęta Sanguszkowie , Koszvrscv i Kowelscy w r. 1440. 
z Inszemi Panami Wołyńskiemi przysięgę uczynili Kazimie- 
rzowi, na ten czas wielkiemu książęciu Litewskiemu, ale nie- 
wiem czy to mogło być, kiedy ich jeszcze niebyło : Prawda, że 



236 ^aiiguszko. 



niektórzy aiilorowie, temu Dymitrowi trzecli synów przypisiijcj, 
Fedora ksi;jzrcla Łui-kicyo, Micliahi ksi;}/.('cia Koszyrskiej;o, Ba- 
zylego ksiąźęeia Kowelskiego : Kojtit.inMS. z genealog] i dom ii 
tego, Dymitrowi pomienionemu dwóeli synów tylko przyznaje, 
Teodora i MIcliała, o Teodorze posiada, ze był ksi;}z(;clem 
Łuckim i marszałkiem ^Yolyńskini , zyt w roku 1527. to si(; 
jednak ulrzymae nie może, a najprzód ze wielki lat przeciąg- 
i od śmierci Dymitra 1449. do roku 1527. wierzyć mi temu 
nie pozwala, zęby byl synem Dymitrowym ; polem jeżeli byt 
ksiąź<;ciem Łuckim, jako/, mógł byc marszałkiem ^\ołyńskim, 
ale IV Metryce ll^ołyńsliiej 152S. kogo inszego znajdziesz 
marszałka Wołyńskiego po le czasy. Genealogia 3IS. od Sa- 
muela Ksiąięcia Sungttszka wojetoody Ifitebskiego z kon- 
notowana^ temu Dymitrowi syna tylko jednego Michała przy- 
właszcza, którego śmierć zwala na rok 1490. tego zaś synów 
trzech miało byc, Fiedor, Michał i Wasil, od Fedora Sangu- 
szków wyprowadza linią, od Wasila Kowelskieh książąt, od 
Michała Koszyrskich ; atoli ze i la dedukcya nie jest zupełna, 
z tego dochodzę, bo w Metryce Jfołyńskiej w roku 1528. 
gdzie wszystkich ziemianów W ołyńskicli rejestrują , czytam 
niij])rzód Jędrzeja AlexandrowIcza (to jest syna Ale.\andro- 
wcgo) Sanguszka starostę AVłodzimierskiego, który czterdzie- 
ści i dwa koni, z dóbr swoich, w ziemi Wołyńskiej lezących, 
powinien był wystawie, AYasila kniazia Kowelskieg'o , który 
trzydzieści i ośm, Jędrzeja kniazia Koszyrskiego , kióry czter- 
dzieści i sześć, tegoż ostatniego podpis taki w Monimentach 
Collegii naszego Ostrogskiego^ Jędrzej Michałowicz kniaź 
Koszyrski , i znowu Janusz Sanguszkowiez Michnołowicz, 
który dobra Bielaszów do manasteru Dermańskicgo zapisał w 
roku 1544. ; Monim. Coli. Ostróg, z tego wnoszę, że tego 
Dymitra wzwyż wspomnionego książęcia, było synów dwóch: 
Michał i Alexander, z tych Michała trzech synów zostało, Ja- 
nusz Michnołowicz, o którym dopiero mówiłem, Bazyli książę 
Kowelski , i Jędrzej książę Koszyrski , Alexandra zaś syn liył 
Jędrzej marszałek AYołyńskl , starosta Włodzimierski, którego 
z despotowny wojewodzanki W^ołoskiej, Anna jej imię, spło- 
dził siedm córek, według Geneal. ale tylko jednej przypisano, 
że to była Anna, któia wydana za Jana Frydeiyka Sapiehę 
wojewodę Podlaskiego, synó\> zaś jego trzech l)yło : Roman, 
Dymitr i Jarosław. Z tych 

Roman ksi.ąże Sanguszko, wojewoda Bracławski, hetman 
polny Litewski, starosta Winnicki i Żytomierski, fortunny 
wódz i odważny kawaler, kiedy niemając lylko dziewiętnaście 
set Indzi wojska Litewskiego, w roku 1507. ośm tysięcy Mo- 
skwy na polach zbił Iwańskich, i cały obóz zabrał, w lej bi- 



Saii^iiszko. 257 



lwie lietinaii 3Ioskii'wski Sercbrny ranny, ledwo /ycle swoje 
ueieezkif salwował, a Tatarski wódz Aniurat j)olej^ł. Teg-oz 
roku dziewi<;c tysięcy 3Ioskicwskiej jazdy, z Uły do Suszy, 
|ti'zel)ieraji}cej się, naj^-le j;} zaskoezywszy , na g^lowę poraził, 
hetmanów jedne<>o Mienszuka zabił, diiij^ieli d«óeli, Szezer- 
l)atej;o i lioralyńskieg-o pojmał, z plęeijidziesiąt Itojar zna- 
eznyeli , mało eo ludzi swoich strąciwszy. W naslepującNni 
r. 15(58. 20. Września Uły zaniku obronnego (którego przed- 
tem przez sześć niedziel dobywając, nie niesprawiwszy, musiał 
odstąpię), przez jedne noc, odwagą swoją i rycerstwa sweg'o, 
dostał, tam dwócli wojewodów, trzysta bojarów Moskiew- 
skicli, ośmset strzelców zabrał, więźniów swoich wiele odzy- 
skał, działa i amniunieyą wyprowadził, które i z chorągwiami 
Moskiewskiemi prezentował Królowi Zygmuntowi Augustowi 
na sejmie Lubelskim w roku 1569. pod Humaniem także ua 
Ukrainie ze zbił Tatarów, świadczy Twardow. Pałac. Teml 
lieroicznemi dziełami, w nieporównaną sławę wzbił się u wszy- 
stkich i w wielkie fawory królewskie : któremi się jednak nie 
długo cieszył, w roku albowiem 1571 maligna go , w samej 
porze wojennej, to jest wieku życia swego 34. strawiła: pod- 
pisał na tymże sejmie Lul)elskim list królewski Iiifeudationis 
in Ducutum Prusstae. Napisał jego elogiuni Starowolski in 
Bellat. Sarmat, ale go trzeba ostrożnie czytać: bo jak o in- 
szych , tak i o nim, niektóre rzeczy i lata pomieszał. Pojął był 
ten Roman Chodkiewiezownę kasztelankę Wileńską, z której 
spłodził trzy e('»rki : jMaryannę, ta Panną umarła, Helenę, albo 
jako ją Pup7'ocki zowie Ale.\andrę, Januszowi książęciu Za- 
sławskiemu , wojewodzie Wołyńskiemu , Teodorę najprzód 
Stanisławowi Radzimińskiemu wojewodzie Podlaskiemu , po 
nim książęciu Pruńskiemu Ale\androwi kasztelanowi Trockie- 
mu , po nim Leszczyńskiemu Jędrzejowi wojewodzie Brze- 
skiemu Kujawskiemu, zaślubione, i syna Romana, ale że zszedł 
bezpotomny , dla tego ta linia na nim ustała , pisał się książę- 
cicm na Niesuchojeżach i Łokaczach. Dymitr, Lrat Romana 
wojewody Bracławskicgo , starosta Czerkaski , i Kaniowski, 
ten córkę llji książęcia Ostrogskiego , Elżbietę, lubo za po- 
i-adą stryja jej Konstantego, tylko że nad wolą matki jej , wy- 
prowadziwszy z zamku Ostrogskiego, gdy z nią dla zagniewa- 
nego o to na siebie Króla Zygmunta Augusta, uchodzi za gra- 
nice aż do Czech , tam w Jaromirzu w kilka set koni dogo- 
niony od Zborowskiego, nietylko że mu księżniczkę odjęto, 
ale gdy się długo i mężnie bronił , I życie ; tam mu nagrobek 
wystawiono z takim napisem, jako ma Paproć, w Ogrodzie 
fol. 207. IIoc loco conditur corpus clari Litiwaniae Ducis 
Detnelrii Sanguszko , ex Magnifica Olgerdt familia nati^ 



258 Sansnnszko. 



Capilanei Cirkassiensis et Canioviensis ^ giiem Jfarliiius 
Zbo7'owski trucidavit 1554. Jarosław, trzeci hral Romana 
Mojewody , byl od stanów Litewskich posłem na sejm Lul)el- 
slii 1569. r. ale i ten od Zeleclia zdradzieclio zabity. iNiewiem 
czv to nie icli siostry, Boi^dana Icsiczniczka Sangnszkowna, 
zona dru^a Jana kniazia Polul)ińskieoo, wojewody Nowouro- 
dzkieji;o. Bonav. Czarliński Iiazunie JVizerunh. Anna ksią- 
zccia Poryckiego Janusza. N. Jana Krezy. 

Jędrzej ksiązc Koszyrski *) starosta Łucki , syn 31icliała, 
który z księżniczki Dulirowickiej spłodziwszy jej^o, i brata jego 
^Vasiła ksiązęcia Kowełskieg'o, zszedł z tego ś\yiata w roku 14U5. 
według Hojat. Jędrzej ten, w różnych okazyach z Tatarami, 
gdy się z nięztwem swojem popisał, w oczach hetmana w. Li- 
tewskiego Konstantyna ksiązęcia Ostrogskiego , dał mu córkę 
swoje za zonę, według Kojal. tn MS. żył jeszcze w r. 1547. 
jako się podpisał u Herburta w Stat. fol. 303. córek jego 
jłięc liczy Kojał. 3Iaryą księżnę Dubrowick;j, Annę Janową 
Sapieźynę wojewodzinę Podlaską, Zofią księżnę Czartoryską, 
Helenę Kniahynią Massalską i Bazylią księżnę Sokolińską. 
Drudzy tylko dwie, jedne Annę 3Iikołaja Sapieliy wojewody 
Witebskiego pierwszą zonę , ale sterilem , Histor. Sapieh. 
Drugą Bohuszowi ksiązęcia Koreckiemu wojewodzie ^Vołyn- 
skiemu, staroście Łuckiemu zaślubioną, ale i ta sterilis. OAo/- 
ski, czego dowodzi listem Zygmunta L w roku 1541. w A\ il- 
nie danym ; miały zaś byc te ohiedwie córki z Jawnucianki 
Michała ksiązęcia Zasławskicgo córki. Paproć, o herbach 
fol. 552. i w Ogi^od. fol. 209. spłodzone, synów zaś dwóch: 
Alexandra i Lwa, z łych Lew, z Ośeikowny miał syna Grze- 
gorza, który najprzód był kasztelanem, potem wojewodą Bra- 
cławskim 1575. r. pojął w dożywotnią przyjaźń Kniahynią 
Hołowczyiiską , z której córka jedna 3Iagdalena we Lwowskim 
konwencie pod regułą S. Franciszka, życie sobie Panieńskie 
obrała, kędy wkrótkim czasie, tjle cnót zajaśniała, do których 
drugie i w sędziwym wieku ledwo trafiają, poszła po zapłatę 
zasłu2: do Oblubieńca wieku swcijo 24. l^adins. in Annal. 
Min. tom. 7. num. 36. pod rokiem 1480. Druga, była za Je- 
rzym Krasickim starostą Dolińskim. Okolski. Syn zaś Adam 
najprzód kasztelan Kijoyyski 1627. potem wojewoda Podolski, 
nakoniec A^\ ołyński , starosta W łodzimierski , mąż pobożno- 



") Linia książąt Sanguszków Koszyrskich, nazwana od ióhr Jioszaj't/ 
i Kamieii Koszyrski na Wołyniu : te włości po Annie Sangu- 
szkównie KoszyrskieJ weszły w dom Krasickich i dotąd w ich zo- 
stają possessyi. — Grób nawet dawnych książąt Sanguszków Ko- 
szyrskich jest u Dominikanów w Kamieniu Koszyrskini. — Przy- 
pisek Krasickiego. 



Sangniiiizko. 2.'>9 



śclą i szczo(li'()l)livvością na domy Boże znakomity, osobliwiej 
świadczy! s'n; zakonowi naszemu , Argenlus de reb. Societat. 
fol. 395. ; fundował konwent Kamieński 00. Dominikanów 
w [)i'owineyi Polskiej. 3IiJakowski respons. Złfjczyl si(; był 
dożywotnie z Katarzyną z Służewa Ucbańskij , Mojewodzanką 
Belzki}, wspominają Cuda Podkamietiskie 1644. atoli że z nią 
żadnego potomstwa nie zostawił, dla tego i ta druga linia 
książąt Sanguszków Koszyrskicb na nim ustała. Geneal. Hsią- 
iąt Zasławskich namienia , że Teodora córka Jędrzeja staro- 
sty Luckieg'o , o którym tu się na poezątku mówiło, była za 
Teodorem Jawnueią , ostatnim z domu tycli książąt Zasław- 
skicb. Genealogia takie ks. ks. Zbarazkich powiada, że Bar- 
bara księżniczka Koszyrska była za Jerzynj ks. Zbarazkim sta- 
rostą Pińskim i Sokalskim. ^Ao/^yA/' twierdzi , że w Kijowie są 
tyeb książąt nagrobki, Teodora, Jędrzeja, Ale.\andra , i Au- 
xencyi księżniczki. Susza o Obrazie Cudownym Chałmskim 
pisząc fol. 51. mówi, że Ale.\ego książęcia Sanguszka, zakon- 
nika S. Bazylego Skimnika, znaleziono ciało, najmniej nie- 
skażone w Cbelmie w roku 1616. suknia na nim była czarna 
pasem po płaszczu , na którym były krzyże złote , było uwite. 

Bazyli książę Kowelski Sanguszko, drugi syn Micbała, 
brat Jędrzeja starosty Łuckiego książęcia Koszyrskiego , ten z 
Królową Boną przefrymarczył Kowel na Smolany, Obolce i 
Horwol, umai'ł 1558. poclio«any w Kijowie; dwa razy iśluby 
małżeńskie ponawiał , pierwszy raz z Skorucianką , drugi raz 
z Łoszczanką; z Skorucianki była córka, Anna ^Voło\\ iczowa 
kasztelanowa Nowogrodzka i syn Grzegorz; temu Zolla Hor- 
nostajowna wojewodzanka Nowogrodzka , powiła córkę Imie- 
niem Teodorę, najprzód Gedrojeia, 2do Piotra Stabrowskieg^o 
kasztelana Parnawskiego małżonkę , i syna Jędrzeja , ten po- 
jąwszy Zofią, córkę Pawła Sapieby kasztelana Kijowskiego, 
spłodził z niej Helenę Zyzemską podsędkownę Mińską , i syn 
Symeon Samuel wojewoda Witebski, starosta Surazki, przed- 
tem zaś kasztelan , najprzód Mścisławski , potem Witebski, 
dalej wojewoda Miński, a z tego województwa przesiadł się na 
Witebtkie, z tego wszedł do grobu 1638. z młodu się zaraz 
rycersko bawił, i pod Kokenłiauzem z Karolem Chodkiewiczem 
przeciwko Szwedom mężnie stawał ; gadzie się za ucbodzącyra 
nieprzyjacielem daleko zapędził, idąc za ferworem Marsowym, 
wpadł w wielkie niebezpieczeństwo , z którego jednak prze- 
zorny hetman prędko go salwował. Na Mojnę potem Moskiew- 
ską , słuszny komput ludzi z sobą prowadząc , Witebska od 
nagłej 3Ioskiewskiej inkursyi szczęśliwie obronił. Jeździł i w 
legacyi do Moskwy. Pan jak mądrych ludzi, tak i księgi ko- 
chający, z tąd bibliotekę swoje domową w różnych materyach, 



240 !San&:ii$«zko. 



g;odnenii autorami zagęścił. Pierwszy z teg^o domu odrzucił 
schizniatyckle błędy, i z li^ościołem się Rzymskim pojedna- 
wszy, żadnego seliizmatyka w dobracłi swoicli ściernice nie- 
mógł, zamek i pałac pod Smolanami, liialy Koweł, wielkim 
kosztom wystawił. Zegar miał taki , na którego wierzchołku 
śmierć widzieć było, na niej zaś kolumna światowej nikcze- 
mności svmbola reprezentowała , któi-a za kazdem godziny wy- 
bijaniem obracała się. Pan ludzkości wielkiej , osobliwie je- 
dnak ku dueliownym. Z pierwszej zony Anny Zawiszanki woje- 
wodzauki \Vitcbskiej , dziedziczki na Rakowie : bo z drug-ą 
Heleną ^larcybellą (Gosiewską , Alexandra wojewody Smoleń- 
skiego córką, zył improlis^ zostawił sześć córek: El/.bictę 
Annę zakonnicę S. Renedyhta w ^Yilnie , Zofią, ta Panną 
umarła, Katarzynę, ta poszła za Jana Stetkiewicza chorążego 
Orszańskiego, Krystynę, ta za Rudominę marszałka Bracław- 
skiego , Eufrozynę Jerzego Schweryna małżonkę, i Helenę: 
synów zaś trzech, Kazimierza, ten caelebs, w roku 1655. od 
31oskwy zabity. Hieronima, ten z biskupa Metońsklego, suf- 
fragana AYileńskicgo , na biskupstwo Smoleńskie posuniony, 
łundowawszy kollegium Societ. Jesu w 3Iińsku , gdy w naj- 
lepszą i rość mu i psacowad dla Boga należało , śmierć to 
wszystko w roku 1657. pomieszała; i Jana Władysława, ten 
z dzieciństwa rycerskim się dziełem bawił, odważny i-otmistrz 
i pułkownik, wielkiej nadziei o sobie odumarl młodo w roku 
1652. Zona jego Anna Radziwiłowna księżna Kłecka, z któ- 
rej się urodziła córka Katarzyna, i syn Hieronim, ten cztery 
razy posłował na różne sejmy, atoli i jemu nie dług^o źyc po- 
zwolono, w roku 27. życia swego świat i ojczyznę pożegnał, 
zostawiwszy z Konstancyi , Pawia Sa|)ieliy wojewody Wileń- 
skiego i hetmana wielkiego dwie córki : Annę księżnę Radzi- 
wiłową kanclerzynę Litewską, i Krystynę Sapieżynę wojewo- 
dzinę Brzeską Litewską , synów tyleż , to jest Kazimierza Jó- 
zefa starostę Bolniekiego, marszałka nadwornego Litewskiego, 
pojął był Bronisławę Pieniążkownę wojewodzankę Sieradzką, 
atoli w tydzień po weselu rozwiódł się z nią przez śmierć. 
Drugiego Pawła Franciszka, ten najprzód nadworną laskę Li- 
tewską majestatom Polskim kredensował, teraz wielką, gdy to 
pisze, fundator 00. Kapucyanów w Lublinie i kościoła w Le- 
wartowie, Imo voto za dyspensą papiezką złączył się był z po- 
zostałą bratową swoją, wdową, Bronisława Pieniążkowną, 
która gdy mu prędko umarła, 2do voto z Lubomirską mar- 
szałkowną wielką koronną , Józefa Lubomirskiego i Teofili 
księżniczki Zastawskiej , ostatniej z tego domu książęcego 
córką , z któi'ej krom inszej fortuny obszernej , wziął oi-dyna- 
cyą Ostrogską, z tej syn Jan miecznik Litewski zaśłidiił sobie 



ISankowski— ISapieha. 241 

DenhoffoMnę wojewodzankę Potocką i lictmanownc,' polną Li- 
tewską, 3tio voto z Duninowną rcferendarzowną koronną, z 
której zostawuje potomstwo. 

Paweł Franciszek książę Sanguszko, marszałek nadworny Li- 
tewski (jak wyżej) został później marszałkiem wielkim Litewskim, 
oprócz syna Jana z Lul/omirski'nj scloizonc^o zmarłego bezdzietnie 
w r. 1787. — zostawił także z trzeciego swego małżeństwa z 
Dunmownf/ Józefa marszałka w. ks. Litewskiego slaroslę Krze- 
mienieckiego. Hieronima wojewodę Wołyńskiego, generała łeit- 
Danta wojsk Rossyjskicłi. Janusza strażnika w. koron, i córek 
trzy: Anna za książcciem Jabłonowskim wojewodą Poznańskim. 
Justyna za Bilińskim pisarzem w. koron. Kunegunda za Czackim 
strażnikiem w. koronnym. — Józef książę Sanguszko marszałek 
w. w. ks. Litewskiego za Augusta III. ten z małżonką swoją, 
Anną Cetnerowną wojewodzanką Belzką, spłodził syna Komana 
który umarł, sterilis. — Hieronim książę Sanguszko, najprzód 
miecznik Lit. potem wojewoda Wołyński ten z małżonką swoją. 
\mo toto z Cecylią Potocką generałowną artylleryi wielkiego ks. 
Lit. syna Eustachiego, i 3Iaryą córkę za Stanisławem Mo- 
kronowskim generałem wojsk koronnych , Ido voto z Anuą Pni- 
ssyiiską z tej spłodził Dorotę córkę syna Józefa Sanguszko i 
Teklę Sanguszkownę. — Janusz książę Sanguszko strażnik 
koronny, z Anielą z Ledochowskich Drzewiecką ., miał potom- 
stwo, Karola i Konstantego synów, córki Barbara i Kle- 
mena. — Heraldyka fFielądka. 
ISankOYVSki herbu hrzi/wda, w ziemi Łukowskiej. Są 
i Sanowscy , z których N. miał za sobą Wolską, córka z niej 
Jadwiga zakonnica w Krakowie. 

W r. 1778. Franciszek Sankowski oboźny Trocki. — Krasicki. 
fSitutyliaili* Santyhani dla zasług swoich rycei-skich 
do indygenatu przypuszczony, zda mi się ze to są Szentywani, 
z których hrabia Władysław 1707. w Krakowie. 

fiapiclion^slii. Marcin Sapichowski burgrabia Kaliski 
1518. na liście kościoła Broniszowskieg'0. 

ISapielia herbu Lis ^ w księztwie Litewskiem dom i 
starożytnością, i hcroicznemi dziełami, i honorami wsławio- 
ny. Od Narymunda książ«;cia Pińskiego i Mozyrsklego swoje 
początki zasięga. Cóźkolwiek bądź, ze Bzovius Annul. t. 15. 
■pod rokiem 1.386. nuin. 4. tę przezacną familią ciągnie od 
sławnego niegdy we Włoszech domu de Sapiis, z których je- 
dnego z nich widzieć nagrobek w Rzymie ad MineiTom , o 
czem znajdziesz różne listy królewskie, tak in Histor. Supieh. 
jako tei u Tf^alickiego w historyi o obrazie Kodeński/n ^ do 
których ciekawego czytelnika odsyłam , był ten Narymund, sy- 
nem Gedymina najmłodszym , bratem rodzonym Olgerda wiel- 
kich książąt Litewskich , stryjem Króla Jagiełłą Króla Pol- 
skiego , którego dwaj synowie , Jerzy Narymundowicz ksiąze 
Bełzki , i Bazyli ksiąze Podolski , byli przodkami Rozyiiskicłi 
książąt , od Rozynu dóbr tak nazwanych , którzy skoro tylko 
Tom VIII. 16 



242 Sapieha. 



\viar(,» Chrześcijański} 1 uznali i przyj<;li , herb ojca sweoo Na- 
iMiiuiida trzy lilie w czlery krzyże zamienili , jakci sit^ mówiło 
!)(>(1 Rozyiiskiemi: trzeci zaś ich brat najstarszy INarymundo- 
wicz, imieniem poj^ańskiem Punigajto nazwany, kasztelan Tro- 
cki , jii'z(><lek domu Sapiezyńskics^o , żyjąc pod bałwoehwale;} 
monarelii} Olgerdcm Gcdyminowiczem stryjem swoim, idolo- 
latryi , póki zyl , nie odstąpił; dla czego na urągowisko i 
i wzgard(j' Clirześeijańskiej w lary , na ten czas w Litwie po- 
czynający si^' krzewie, (ireckim językiem Sop/iia ^ to jest mą- 
drość, albo mądry, ztąd iz do nowycb opinji nie przystał, był 
nazwany, i tak to imię, które za czasem w przezwisko Sapieha 
zmieniło się, całej swojej Prosapji zostawił. Tenże konserwo- 
wał herb trzech lilji od Nai-ymunda ojca, do Kolumn i Pogoni 
pr/AlączoiiY, przykładem innvcli książąt Litewskich, rozmaite 
podług' upodobania s(tbie lierijy obierających, jakoż za świade- 
ctwem S t ryj koto sk. Paproć, i Okol. Narymund pierwszy Hi- 
pocentaura w Pogonią zamienił, Gedroje w Różę, Donmant 
w żubrzą głowę, Gedymin miasto jednego ti-zech słupów za- 
żywał , Korybut za Pogonią najprzód orła , potem miesiąc z 
krzyżami nosił , Rozyńscy książęta , krzyże ze pnia drzewa wi- 
szące wzięli, inni inne przed unią jeszcze Litwy z Polską, albo do 
dawnych znaków szlachectwa przydali herby, albo własne zanie- 
dbawszy, nowych poczęli zażywać. Podobnie i Sapieźyńskiego 
domu j)rzodek, biorąc trzy lilie za herb, postąpił sobie: zszedł z 
lego świata Punigajło w r. 1.380. wieku swego 78. lo Uisf. Sap. 
Sunigał kasztelan Trocki , (według- Histor. Sapieh. svn 
Punigajła) pierwszy z domu tego odrzuciwszy bałwoeliwal- 
slwo , przez chrzest święty odrodzony Bogu, na którym wziął 
imię Symeona : podpisał unią Litwj- z Koroną 1401. i funda- 
cyą biskujistwa Zmudzkiego W roku 1421. a na sejmie Hrodel- 
skim przyjął na siebie i na sukcessorów swoich herb Lis, od- 
niego dom Sapiezyński na dwie się rozciągnął linie : bo dwa 
razy ponawiając związki małżeńskie , pierwszy raz z Anastazyą 
księżną Glińską, czyli lllińską, drugi raz z Anną Gasłoldo- 
wną, oprócz Irzecłi synów: Bazylego, Jerzego, i Józefa, spło- 
dził innych <lwóeh : Bogdana i Iwana., od którycli, rozple- 
nione potomstwo po dziś dzień kwitnące w księztwie Liłew- 
skiem widzlemy. Kojat. in JJS. / Paprocki o herb. fol. 663. 
/' inni : dopiero genealogią domu tego wy|trowadzają od wspo- 
mnioncgo Sunigajła, któremu Itojal. syna Symeona przypisuje 
>vojewodę Podlaskiego, posła do Papieża za Kazimierza Jagiel- 
łonowicza, temu zaś dwóch synów tych dopiero, Bogdana i 
Iwana, od których dwie linie Sapie/.yńskie poszły: jakoż jeżeli 
Bogdan i Iwan synami byli Sunigajła, a ten ich odumarł w r. 
1420. według- J/isz/olta in Hist. Sapieh. toć Iwan syn jego, 



Sapieha. 245 



któreg;o .•5mierc zwala tcnze autor na rok 1520. albo jako g;e- 
nealoffia tego domu, na rok 1519. zylby po śmierci ojca swe^fo 
lat sto , co się zda byc niezwyczajna. Paproclii tv Gniazdzie 
fol. 1181. miłość i niezmienioną wiarę wynosi ku Kazimie- 
rzowi Królowi , ze gdy 3Ioskwicin Smoleńsk wziął Litwie, 
oni straciwszy w tamtym kraju liczne włości , i pańską for- 
tunę, woleli przy szczuplejszycli dobracb, dobrze się ojczYznie 
zasługować. Z tycb Bazyli i Józef, bezzenni zeszli, Jerzy 
mialci wprawdzie dożywotniego przyjaciela, Kniabinią Wol- 
ską, od Patryka idącą, atoli zszedł bezpotomnie. Genealogia 
na 3Iappie sttychowann , :a której osnową i Ja tu pójdę, 
jako i za Ilistor. Sapieit/ńitką. 

Bogdan, z Gastoldowny urodzony, pierwszy z niej syn, 
i głowa tej linji Sapiebów, którycb Siewierskiemi zwano, naj- 
przód gubernatorem był w Putywlu , potem pisai-zem w ks. 
Litewskiego , I starostą 3Iińskim , kasztelanem , a naostatek 
wojewodą Smoleńskim , pisał się dziedzicem na Opakowie i 
Jelnie. Z Lewirem ksiąźęciem Siewierskim (potomek to bvł 01- 
gerda, a szwagier Bogdana) urażonym, ze mu palce odźwierny 
królewski drzwiami jtrzyskrzynił, przeniósł się był do Moskwy 
w roku 1401. podobno nadzieją uwiedziony sukcessyi do księ- 
ztwa Siewierskiego , do którego , ponieważ Lewir potomstwa 
nie miał , prawnie należał , po Maryi księżniczce Siewierskicj 
zonie swojej ; atoli, gdy mu cbciwość kniazia 3IoskIewskiego, 
i księztwo i prawo do niego gwałtem ^^■y•darła, wrócił się na- 
zad do ojczyzny, gdzie w nagrodę opuszczonych w Siewier- 
szczyznie obszernycb dóbr, w Litwie niektóre nadano : odwie- 
dził jednak powtóre 3Io$kwę , wzięty od nich w niewolą w r. 
1499. gdy był gubernatorem w Putywlu, jako pisze Biel. 
fol. 489. i Stryjków, lib. 21. cap. 7. fol. 681. z tej się nie 
prędzej uwolnił, az się wyzuł z księztwa Siewlerskleg^o , i z 
wszystkiego prawa do niego. Skoro się tedy stawił w Litwie, 
od Alexaudra Króla mile przyjęty, I w legacyi do tegoż 3Io- 
skwieina wysłany w roku 1503. gwałtem wydartych prowincyi 
upominał się u niego, Kojut. p. 2. ale darmo ; w tejże samej 
materyl powtórnie go zażył Zygmunt L Król Polski, skoro na 
tronie Polskim osiadł, ale I ta fatyga jego dla ojczyzny, płon- 
nie przez upór 3Ioskwy poszła. Tym czasem kniaź Moskiewski, 
będąc podobno tej opinjl, ze z natężenia Bogdanowego , tak 
się mocno oderwanych prowincyi Królowie Polscy domagają, 
czy tez, obawiając się, żeby jeszcze do Slewlerskicgo księztwa 
Bogdan prawa swego nie wskrzeszał, w dobrach swoich Jelnie 
rezydującego , i najmniejszej się napaści niespodziewającego, 
Moskwa, i z zoną I z dziećmi w niewolą zabrała, kędy tez i 
życia swego dokończył, w jNowogrodzIe pochowany, g-dzle 

16* 



244 ISapieha. 



fundowat przedtem nionaster. Z Maryi wspomnionej (której 
pierścień ślubny z rubinem dużym, w Gryfieh pazurach, dla 
starożytności w tym domu konserwują) spłodził cztery córki: 
według- Geneal. Annę , Jakuba Koncewicza , a 2y/o voto Alc- 
xandra Skoruty, Helent; Romana Lubeckiego, Katarzynę Mar- 
cina Ogfiuskiego lowczeg^o Litewskiego , Bogdanc Romana 
kniazia Donmonda Widzenickiego, marszałka Litewskiego, a 
po nim, Jana Siedziewicza, także marszałka, małżonki; i sy- 
nów trzech , Konstantyna bezżennego , Alexandra , którego 
żona Tyszkiewiczowna, i Teodora, którym w rekompensę za 
księztwo Siewierskie puścił kniaź Moskiewski ksicztwo Krzczo- 
nowskie, w którem spokojnie siedząc, tamże i życie swoje 
położyli. Pojął byt ten Teodor Ułiannę księżnę Lubomską. z 
której syna zostawił Pawła. 

Paweł kasztełan Kijowski u Papr. na liście 1571. y. 524. 
ten z niewoli Moskiewskiej , lubo mu ją łaski kniaziów tame- 
cznych i pańskie fawory słodziły , wyniósłszy się , do Litwv 
się przeniósł, kędy w krotce, to lieroiczną w wielu kampa- 
niach odwagą , to nie zamuloną ku panom swoim w icrnością, 
tyle sobie wysłużył, że mu do krzesła Kijowskiego, przydano 
starostwo Lubeckie I Przewalskie , znać jak był ojczyźnie swo- 
jej przychylny, kiedy tak na wojenne jako na inne jej po- 
trzeby, znaczną summę wysypał, którą polem Konslytucya 
Sejmowa liiOl. fol. 762. synom jego wrócić kazała, wspo- 
mina go także, przywilej ineorporadonis Lironiae w roku 
1567. Złączył się był dożywotnie według Genenlogji sztycho- 
uianej\ z Anną Chodkiewiczowną, Jerzego kasztelana Tro- 
ckiego , i Zołji Olelkowiczowlczowy księżniczki Słuckiej cór- 
ką, ta mu j)owiła Elżbietę, Jana Kiszki wojewody Polockleg^o, 
i Zofią, Jędrzeja książęcia Sangaszka, małżonki: synów tyleż, 
to jest Dominika sekretarza królewskiego, umarł hezżenny, i 
Jana Piotra starostę Uświatskiego, sławnego wojownika: ten 
lat zdolnych do wojny dorósłszy , z Mikołajem książęciem Ra- 
dziwiłem , i z Karolem Chodkiewiczem na Inflantskieh ex- 
pedycyach przeciwko Szwedom wojować począł, w roku 1601. 
pod Orlą rotmistrzem królewskim stawał ; a j)rzy dobywaniu 
Derptu , pod komendę jego, lieroicznych mężów wielki sza- 
cownik lietman Chodkiewicz, pół obozu poddał: znaczniej się 
jego męztwo pod Kircliolmem w roku 1605. pokazało, gdzie 
przywodząc j)rawe skrzydło wojska Litewskiego , od tegoż 
Chodkiewicza sobie powierzone, |)rzeciwko lewemu Szwedzkie- 
mu (którem Karol Król Szwedzki spodziewał się naszych oto- 
czyć i pokonać) tak potężnie z swoją kawaleryą na nich natarł, 
że ich zmieszawszy , nabiwszy znaczną liczbę , chwiejące się 
zwjcięzlwo do Chodkiewicza nakłonił. Pod domową w Pol- 



ISapieha. 24H 

szcze wojnę, gdy wielu bardzo, jak w ciczkiai z nawałnoŚL-i 
odmęcie, chwiali się pi*zy swym niestatku, on przy królew- 
skiej stronie, ile najsłuszniejszej, stal zawsze nieprzetainanym 
obrońcą, w^stawiwsze usarską i kozacką chorągiew. Xa Mo- 
skwę potem szablę swoje obrócił w ten czas, kiedy Dymitra 
na tron Moskiewski Polacy zbrojno w prowadzili, a szczęście 
dalszym nie sprzyjało sukccssom, bo i Dymitra tamże zabito, 
i kosztowne zapędy wcale się pomieszały ; w ostatnim prawic 
razie widząc się wojsko Polskie , tego sobie Jana Sapiehę za 
wodza obrało : jakoż z tak dziwną sławą w upałach 3Iarso- 
w^ełi stawał, ze nie tylko opinie o sobie wszystkich zwyciężył, 
ale i ch\yałę przeszłych regimenlarzów. On \y wielu okazyach 
rebellizującą 3Ioskwę, cięzkiemi klęskami do poddaiist\ya przy- 
cisnął , jako pod Trójcą trzydzieści tysięcy, pod Borowskiem 
dziesięć tysięcy ich z Szujskim poraziwszy; a co w nim naj- 
clnyalebnicjsza, ze gdzie di"udzy \yiełcy kawalerowie z rzeczy i 
szczęścia odmianą, serce stracili, tam go ten pamiętny \yojo- 
wnik naj\yięcej pokazał, z samych nieprzyjaciół nawet zezna- 
niem, ze był nieporównanej dzielności mężem *). Dymitra stronę 
na koniec porzuciwszy, pi-zy Zygmuncie III. Królu Polskim 
stawał, Siewierskie lisicztwo na ^Vładysława Królewicza utrzy- 
mał , stolicę Moskiewską skruszywszy mury, złamawszy nie- 
przyjacielską potęgę, fortunnie posiadł, kiedy \y Krymgrodzie 
w złotym kniaziów Moskie\yskieh pałacu , nieoszacowany , i 
trzydziestą potyczkami zawsze wygranemi wsławiony, zwycię- 
zca, życie skończył w roku 1612. 24. AVi"ześnia , tiobierzyc. 
fol. 445. Starował, in bellat. Sarmat, fol. 202. Kojul. in 
JIS. zona jego Zofia Wejhero\yna w oje\yodzanka Hełmińska, 
z której trzy córki skolligo\yal, Zuzannę z Gotardem Tyzen- 
liausem wojewodą Indaiitskim , Krystynę najprzód z Stanisła- 
wem Radziejowskim wojewodą Łęczyckim, po nim z Krzy- 
sztofem Gembickim kasztelanem Gnieźnieńskim, Annę z Krzy- 
sztofem Chaleckim wojewodą nowogrodzkim, synów zaś czte- 
rech zostawił: Jana, Floryana, Jędrzeja i Pawła. Z tych Ję- 
drzej Stanisław kasztelan Wileński, starosta Ryski, Uświacki, 
Hamersztyński , syn Jana starosty Uświackiego , a przedtem 
kasztelan Trocki w roku 1644. w którym marszałkował w trj*- 
bunale Litemskim, luboć drudzy rozpisali, ze siedm razy tę ła- 
skę piastów ał , z tą pochwałą , ze pod nią drżały ośmielone in- 
szych czasńw excessa, a święta sprawiedliwość kwitnęła, po- 

*) Ze starosta Uświatski na czele parlyi swojej, po zgładzonych Dy- 
mitrach , sam dla siebie Cesarstwa praccnął, dość fondamentalne 
były naówczas domysły. Śmierć niespodziana położyła tamę wspa- 
niałym projektom. — Patrz Histori/cj Chodkiewicza pnez Naru- 
szewicza T. I. Księga 5. — P. JF. 



246 Sapieha. 



slowat na sejm 1623. gadzie był zapisany komissarzcm do tra- 
ktatów o pokój z Szwedami ; w Inllantskich i Moskiewskieii 
expedycyaeli /.ycle swoje nie raz na szafie za ojczyzn*^' stawiaL 
Konwent 00. Bernardynów w Grodzie, sowitemi jego la- 
skami się szczyci, kędy tez po śmierci złożony w roku 1651. 
dnia ostatecznego czeka. Przybrał był sobie w dożywotnią 
przyjaźń Annę Hcidensztejnownę z Sobj'cina, Reinbokla ka- 
sztelana Gdańskiego siostrę, córkę także Reinholda, sławnego 
historyka Polkiego, z której córkę Izabellę Katarzynę, w roku 
1645. Ałydał za 3Iichala Karola ksiązęcia Radziwila na Kłe- 
cku , na ten czas krajczego , potem podczaszego Litewskiego : 
syna zaś Karola, czyli jak inni chcą. Lwa, w Paryżu w roku 
1640. powietrzem utracił. Jan, Kierznieński starosta, brat 
rodzony Jędrzeja Stanisława, zona jego Katarzyna Dziewał- 
towska chorąźanka Trocka, atoli w pojedynku bezpotomny zgi- 
nął. Floryan starosta Zdzitawski , trzeci ich bral, zona Anna, 
Kazimierza Umiastowskiego sędziego ziemskiego Brześciań- 
skiciro córka. 

o 

Paweł Jan wojewoda Wileński, i hetman wielki Litew- 
ski, Słonimski, RoslawskI, Boreiński, Zdzitowski starosta, 
administrator ekonomji Szawleńskiej i Kobryńsklej, syn czwarty 
Jana starosty Uświackicgo , dwa razy wkraczał w kontrakty 
małżeńskie, pierwszy raz z Zofią Zienowiczowną kasztelanką 
Nowogrodzką, która mu wydała na świat córkę Teodorę, Ale- 
xandrowi Naruszewiczowi podkanclerzemu Litewskiemu , 2r/o 
voto Władysławowi Tyszkiewiczowi krajczemu Litewskiemu, 
zaślubioną, i syna Michała młodo zmarłego w roku 1646. 
Drugi raz z Anną Bazylego Kopcia, kasztelana Nowogrodzkie- 
go, i Barbary Chodkiewiczowny córką, z tej potomstwo: 
Konstancya Hieronimowi Sanguszków! ksiązęciu, Zofia 3Iiko- 
łajowi Grudzińskiemu staroście Golubsklemu , Katarzyna Ale- 
xandrowi Lubomirskiemu staroście Sądeckiemu , a powtórzo- 
nym związkiem Janowi Lipskiemu herbu Drużyna, staroście 
Sądeckiemu , czwarta Panu Bogu w zakonie S. Franciszka w 
Wilnie, zaślubione; synowie czterej; Kazimierz, Benedykt, 
Franciszek i Lew. Pan pańskiego ku Bogu animuszu , któ- 
remu wszystko swoje co miał, i łasce jego przypisował, więc 
gdy mu jego tryumfy z nieprzyjaciół wyniesione Ayspominano, 
z pokorą zwykł był mawiać: IVon nobis Doinine^ non nobis^ 
sed Nomiiii tuo da gloriarn. 00. Dominikanów w Bielicy 
fundował z zoną swoją j)ierwszą. 00. Bernardynom w Brze- 
ściu Litewskim , na dokończenie fabryki kościoła , ośmdziesiąt 
tysięcy ostatnią wolą naznaczył, dziesięć tysięcy Kartuzyanom 
w Bcrzezie, \y\ę,i Domui Professae Vihien. Brzeskich 00. 
Dominikanów , i Sokalskich Bernardynów , osobliwszy Dobro- 



.Sapieha* 247 



dziej. Ale i ojczyzna pod czas wojny Szwedzkiej, ze wszy- 
stkich stron nieprzyjaciółmi otoczona, ze z ostatniej toni wv- 
Lrn«^'la , wielk;j część dzielności jego powinna. Pod Smoleń- 
skiem najprzód 3Iarsowe pierwiastki zakładał z Władysła- 
wem IV. w roku 1633. rotmistrz usarskiej cliorąg-wi : pod 
Białą potem na wał szturmem idąc, z konia zsiadłszy i z całą 
kompanią swoją, ledwo życia nie stracił, mina albowiem od 
Moskw>- wyrzucona, wysoko afo w kirysiu w "ure wyniosła, 
przecież go bez znacznego szwanku, znowu postawiła, ale zie- 
mią 1 prochem prawie g^o zarzuciwszy. Na Kozackiej rebellji 
przytłumienie, z swoją chorągwią przypadłszy, i Krzyczew- 
skiemu pod Łojowem w tył zaszedłszy, siła pomógł do tam- 
tego zwjcicztwa, kędy siłac w prawdzie od jego szabli cliłop- 
stwa padło , ale nie mniej ucliodzących rzeka na dno pogrą- 
żyła; pod Zborowcm , Beresteczkiem i Zwańcem , pułk Kazi- 
micraa Leona Sapiehy podkanclerzego Litewskiego odważnie i 
fortunnie przywodził. Kanucki S. J. Ahrys. Tcmi licroi- 
czncffO ducha sweg-o wsławiony czynami, jjdy Szwedzi i Mo- 
skwa sprzysiągłszy się na to królestwo , rozerwać go clicieli , a 
na zgubę swoje wszyscy prawie ręce opuściwszy, tylko ze łza- 
mi patrzali , rzadki , któryby rękę zaciągnął do broni , wojsko, 
i rycerstwo Litewskie za konsensem królewskim , tego Pawła 
sobie za hetmana obrało ; i nieomyłiło się na swojej opinji : 
bo najprzód pierwszy pole dał pod Brześciem Horusowi Mo- 
skiewskiemu wodzowi ; gdzie lubo szczupłą ludzi swoicłi gar- 
stką w ośmnaście tysięcy wzmocnionego , za pomocą S. Fau- 
styna męczennika, patrona tej okazyi , starł na głowę; Szwe- 
dów z Lublina wypędził; Warszawę z niemi pierwszy obiegł, 
i trzymał ich impety poty na sobie , póki wojsko królewskie 
obozu niewzmocniło. Gdzie tenże Paweł, przy usilnym sztur- 
mie, przezorną radą i dzielnością, do zwycięztwa otworzył 
pole, Szweda, choć Brandehurskiemi zmocnionego posiłkami, 
i jedna by była nie uszła noga, gdyby sobie z zabiegiAy kawa- 
lerskich, następując odważnie na nieprzyjaciela Paweł, nie 
złamał nogi. Z tego przypadku, rozumiał nieprzyjaciel, że się 
długo cieszyć będzie, ustąpieniem z pola obozu królewskiego, 
ale się omylił ; bo Paweł do j)ierwszego porządku i okazałości 
przyprowadziwszy wojsko , jakby byl sam przytomny w poty- 
czce , tak za ordynansem swoim pod Prostkami nieprzyjaciela 
o znaczną przyprawił zgubę, kiedy go i z obozu wyzuł, i sol)ie 
do dalszego zwycięztwa drogę usłał. Po przeszłej chorobie 
przyszedłszy do zdrowia, zaraz pobiegł z wojskiem do Tyko- 
cina, w którym zamknął się bvł mocny i dobrać opatrzony wa- 
bór Szwedów, do tego tak się sztucznie ufortyfikował, że 
bezpiecznie ztamtąd w pobliższe powiaty wpadał. Tentowało 



248 Sapieha. 



» 



wielu szcz(-ścia, tak sztucznej fortecy dohjd, ale wszyscy nie 
sj)rawiwszy nic , z wielką nlesławq , ledwie nie z wi(,'ksz;j 
szkodą odstępując , w uporze utwierdzili nieprzyjaciela. Lecz 
Sfdy waleeznY Paweł, razem ze wszystkich stron silnYni szlur- 
mem na nie^o natarł , w krótkim bardzo czasie w okopach 
swoich na głów*; poległ. Potem na Prusaków, Szwedzką 
stronę trzymających , zażył regimenlarzów swoich , przez któ- 
rych wielką czę;sc tamecznego kraju w pustynią zamienił, a 
tym czasem zabawiając nieprzyjaciół. Królowi z Gdańska do 
Polski powracającemu , bezpieczną uczynił drogę. Gdy tak 
szczęśliwie tryumfuje , nową, Siedmiogrodzanie zawzięli woj- 
nę, ale taką porażką przytłumił ich Paweł, jakiej się oni, uni- 
kając potyczki , albo obawiali , albo nigdy niespodziewali, nao- 
statek po odejściu z obozu z domową kompanią, w drodze na 
liczną chorągiew kopjiników z Brześcia do Siedmiogrodzkiego 
ksiązęcla ciągnących, jak odważnie się uderzył, tak tez ją i 
szczęśliwie zniósł. Po tak wielu zwyeięztwach, niesłychac źehy 
Paweł miał czas przydłuźszy pauzować , ale znowu z wojskiem 
obróciwszy się na Moskwę zamyślającego Jerzego Dołhoru- 
kiego głębszej Litwy dociec, zastanowił; posiłkom z Moskwy 
przychodzącym drogę pod Miednikami zamknął : samego zaś 
wodza obozu Moskiewskiego do ucieczki przYuiusił. 3Iinsko z 
nieprzyjacielskich rąk wyrwał. Kuronie od przyległego Szweda 
przywłaszczone, jako od niesłuszneg'o Dzierżawcy roku 1659. 
zręcznem swojem wojskiem odebrał, i Rzeczypospolitej inkor- 
porował. Jędrzeja Chowańskiego dwudziestu i czterem tysięcy 
swoich zbrojnych ufającego , zbił na głowę pod Polanką , w 
ręcz się z nim potkawszy, za którym powodem tryumfalnym, 
w obóz nieprzyjacielski od miejsca potyczki o kilka mil poło- 
żony, zwycięzcą wjechał. Zaniku Lacłiowic, którA' przedtem 
w żadnego niej)rzyjaciela ręku nie postał , Rzeczypospolitej, 
pilnie dzielnością swoją dochował. Janów, Mielnik, i inne na 
Podlesiu zamki oswobodził. Tak uspokoiwszy ojczyznę , ru- 
szył się z wojskiem za Dniepr, tam drugiego Jerzego Doł- 
horukiego przy rzece Basia obozem lezącego dociekł przez 
swoich szpiegów , klórego gdy się do potyczki w pole z Pa- 
włem wyniśe ośmielił, z całą jazdą jego trupem na płacu po- 
łożył. Zgoła, cokolwiek, w wielkiem księztwie Litewskiem zo- 
stawało w całości zachowanego, albo z nieprzYJacielskich rąk 
odebranego, to cale Pawła Sapiehy dzielności, YYSzyscy przy- 
pisują. Tryumfy i życie skończył w roku 1665. 

Kazimierz Paweł Jan, pierwszy syn Pawła Jana wojewody 
Wileńskiego. Pierwszy swój wiek młodości, to w szkolnych, 
to w politycznych ćwiczeniach, tak pięknie wypolerował, ze 
go z tego przymiotu wielce sobie upodobał Kazimierz Leo 



Sapieha. 241) 

Sapieha podkaiicicrzy Litewski , który pełną hojności rc^ką, 
oprócz wspólnej substancji i w podziale równej braci innych 
Kazimierzowych porcyi , zapisał mu prawo dziedzictwa na ob- 
szerne niaj(^'tności i dzierżawy swoje, Iubo»5 on dobrowolnie 
wyzuł się z tej łaski i do własnych na siebie samego dóbr , i 
innych braci z alFektu swego ku nim, przypuścił. Był najprzód 
podskarbim nadwornym w. ks. Lit. przy tern starosta Brze- 
ściański, Wołpinski, ZdzitoMski, Borciański, potem wojewoda 
Połocki , starosta Zmudzki , nakoniec wojewoda Wileński, 
wielki hetman Litewski pod czterema Królami, w senacie po- 
wagą, w domu ochotą,. z każdym łagodnością, rzetelną szcze- 
rością , pamiętny senator. A jako był wielkiej godności Pan, 
t^ik też i nicmniejszej dzielności w ojczyźnie, i za ojczyznę w 
walecznych dziełach Marsowym duchem prawie żyjący. Doku- 
mentem tego były różne expcdycye, w których własnym sum- 
ptem, wiele wojskowych chorągwi podejmował, ale miano- 
wicie je podczas wyprawy Moskiewskiej, Chocimskiej, Ukraiń- 
skiej przy boku królewskim, dla wygodzenia Rzeczypospolitej, 
z swego skarbu żywił. Hetmanił wojsku ordynowanemu na 
\>^cgry, na Wołosze, na Budziaki , pod Kamieńcem Podol- 
skim, gdzie przeciwko Turkom i Tatarom Janowi IIL Polskie- 
mu Królowi stawił się doświadczonym wojownikiem. Posel- 
stwo na stolicy 3Ioskiewskiej własnym kosztem odprawił. Dla 
których i wielu innych zasług w ojczyźnie sławny, kawalerem 
został Orła białego. Między innemi Pańskiej szczodrobliwości 
Kazimierzowej wizerunkami, osobliwie ten oczy na siebie obra- 
ca, który w bogatych wydaje się funduszasz i ozdobach na po- 
mnożenie czci Boskiej i świętych Pańskich, to jest, w Wil- 
nie, 00. Trynitarzów fundował, w Grodnie w kościele Soc. 
Jcsu obraz cudowny najświętszej Panny sukienką szczerozłotą 
przyozdobił, i do dokończenia fabryki tejże bazyliki, znacznie 
się przyłożył. ^Vielką część gruntu , na którym pomieniona 
stoi bazylika, na Snipizkach, 00. Soc. Jesu dla wygodnego 
pomieszkania darował. Mało na tem , bo więcej na różne ko- 
ścioły, zakonne domy, na ołtarze świętym Pańskim z hojności 
swojej spendował. Trzy razy wkraczał w małżeńską ligę, pier- 
wszy raz z Krystyną Montwidowną Cblebowiczownij wojewo- 
dzanką Wileńską, z tą weszło w dom Sapieżyński i w dziedzi- 
ctwo, księztwo na Zasławiu w województwie Mińskiem. Spło- 
dził z niej Jerzego, Ale.\andra Pawła, i 31ichała , Katarzynę 
wydaną za Branickiego wojewodę Podlaskiego. Drugi raz z 
Teresą Gosiewską, podskarbianką w. ks. Litewskiego, która 
pierwej była za Służką kasztelanem Wileńskim i hetmanem 
polnym w. ks. Litewskiego, córką podskarbiego i hetmana pol- 
nego w. ks. Litewskiego. Trzeci raz z Antoniną grafowną de 



250 Sapieha. 



AValsleiii , z wielce zacnej familji walecznych kawalerów w 
państwie Cesarskiem, których tameczne kroniki dziełami rycer- 
skienii naj»clnione. Z tą Antoniną, jako i z Gosiewską, nie 
hyło źadneo^o potomstwa. Umarł Kazimierz w Grodnie roku 
Pańskiego 1720. 3. dnia 3Iarca. 

Jerzy na Bychowie, Zasławiti, Horyliorkaeli. Pierwszy 
syn Kazimierza Jana wojewody Wileńskiego hetmana w. ks. 
Lit. stolnik w. ks. Lit. starosta 3Iereeki , pułkownik husarski, 
swoją dywizyą całości Rzeczypospolitej pilnujący, zaleca esty- 
macyą jego potomnym wiekom zayyzi^ta od przodków i wro- 
dzona domowi Sapieżyńskiemu pańska hojność^, tudziesz na 
zadłużoną sohie ubog^ą szlachtę, respektująca łaska , nie tylko 
kwitując z długu, ale tez nie skąpą r<^'ką szczodrobliwie ich 
opatrując. Złączył się był obowiązkiem małżeńskim z Izabellą 
Połuhińską marszałkowną w. ks. Litew. z tej miał Jerzy syna 
Kazimierza, córki trzy: Benedyktę Pacowe pisarzowe w. ks. 
Lit., Krystjnę Tyszkiewiczowę cy^yunow^ Wileńską, Ann*; 
Szczuczynę starościnę AVIckszniańską. 

Jerzy umarł wojewodą 3Iścisławskim r. 1732. córka jego z Pofu- 
bińskiej spłodzona Pacowa , była Ido voto za Mikołajem Radzi- 
wiłem wojewodą Nowogrodzkim. Po Polubińskicj ten Jerzy Sa- 
pieha pojql Sołtanównę z której jedyna córka dziedziczka dóbr 
Ruzamj, tirftyngi i części Dąhrowi/, wydana za Massalskiego pod- 
czaszego Litewskiego. — Hrasicki. 

Antoni Kazimierz na Bychowie, Zastawiu, Horyhorkach, 
Łojowie , kasztelan Trocki, starosta Merecki, marszałek wielki 
trybunału w. ks. Lit. Na tej g-odności zostając pięknie połą- 
czył w sobie pańską powagę z pokorą, przychylność i skłon- 
ność każdemu z powagą marszałkowską , układnośc obyczajów 
z stateczną skromnością, zgoła żywym obrazem był cnót chwa- 
lebnych, między któremi trybunalskiej sprawiedliwości władza 
celowała. Dalszy do honorów wstęp śmierć prędka przerwała 
W r. 1738. Zona jego llaeheł Wychowska , wdowa po Ogiń- 
skim , kasztelanka Mińska z matki Sokołińskiej książęcej krwi 
ozdoba. 

Alexander Paweł, na Bychowie, Zasławiu , Dąbrowie, 
Druci i t. d. starota ^Vołpiński i Rabsztyński , wielki marsza- 
łek w. ks. Lit. drujri syn Kazimierza Jana wojewody i łietma- 
na. Orła białego kawaler. Pojął Maryannę Katarzynę margra- 
biankę de Bethune z margrabiów de Bethune lierbu złota Na- 
łęcz na polu srebrnem ; Najjaśniejszej 3Iaryi Królowy Pol- 
skiej , Jana IIL zony, rodzoną siostrzenicę, a siostrę rodz«mą 
Jabłonowskiej wojewodziny Ruskiej, która Maryanna wprzód 
l>yła za ksiązęcicm Kazimierzem Radziwiłem marszałkiem w. 
ks. Lit. zostawił z niej Ale.\ander córkę Ludowikę Wielopoł- 
skę, starościnę Opoczyńską, a potem Potockę wojewodzinę 



Sapieha. 2S1 



Bełzką , i synów : Kazlmieraa, Józela i 3Iicliała. Był Pan urody 
pięknej i jakąś powagą tchnący, w obyczajach poniiarkowa- 
neg^o ułożenia, ludzkości ku wszystkim Mielkicj. Nad to Uik 
prędkiej i trwalej pamięci , ze w którym autorze raz co prze- 
czytał, to i w dalszych leciech tak pomniał, ze i kartę , na któ- 
rej to czytał, wspomniał. Ztąd przedziwna w nim biegłość, 
tak kościelnych, jako tez i świeckich historyi , tak dalece, ze 
z jego dyskursu, każdy mędrszym odchodził. Filozoficzna także 
i matematyczna nauki, zdały się w nim prym trzymać, i mą- 
drym ludziom przymila«5. Zszedł z żalem wszystkich wr. 1733. 
Najprzód z laską nadworną majestatowi Polskiemu kredenso- 
wał, potem z wielką; i luboc mu ją gwałto\vna w tej ojczy- 
mie rewolucya, na jakiś czas odjęła była, atoli potem godność 
tego wielkiego ministra zważywszy tron Polski, znowu mu zu- 
pełnie przywrócona była. Z synów jego jeden Kazimierz sta- 
starosta Wołpiński i Onikszteński w wojsku Saskiem pułko- 
wnik, dalszym jego honorom śmierć prędka tamę rzuciła. 
Umarł generałem artyleryi w. ks. Lit., zostawiwszy z Karoliną 
ks. Radziwiłowną, kanclerzanką Litewską, córkę Annę, i 
dwóch synów: 3Iichała I Alexandra. 

Ta Anna córka Kazimierza Sapiehy z Radziwiłowny , wydaną 
została za Jana Jabłonowskiego wojewodę Braclawskiego; z sy- 
nów jego Micbał krajczy Litewski zszedł bezpotomnie, drugi 
Alexander wojewoda Potocki, hetman polny Litewski r. 1763. 
dalej kanclerz w. Litewski z Liihomirskiej córki Antoniego mie- 
cznika koronnego wdowy po Józefie Lubomirskim zostawił potom- 
stwo, córki: ło. Sanguszkowę wojewodzinę Wołyńską, 2o. Po- 
lockę starościnę Smotrycką, 3o. Sołłohubowę. — Krasicki. 

Józef biskup Dyocezaryński , sulTragan i proboszcz Wi- 
leński, referendarz w. ks. Litewskiego, koadjutor biskupa Wi- 
leńskiego. Drugi syn Ale.\andra marszałka , infułat i nauką I 
pobożnością znakomity , w mądrych ludziach i księgach z 
WTodzonej sobie chęci kochający się. 

Michał łowczy w. ks. Lit. starosta Gulbiński i Rabsztyń- 
ski, syn trzeci Alexandra marszałka. Złączył się dożj'wotnle 
przy zachodzącej dyspensie Rzymskiej z Ludowiką Sapieżanką 
starościanką Bobrójską, zrodzoną z Katarzyny Opalińskiej wo- 
jewodzanki Łęczyckiej , generałownej Wielkopolskiej , miał z 
niej syna Jana, ale ten w młodych leciech zniknął. 

Michał łowczy Litewski byt później wojewod.-j Podlaskim, umarł 
podkanclerzym Litewskim. Trzy razy ponawiał śluby małżeńskie 
lo z Sapieżanką starościanką Jjobrójską (jak wyżej) 2o z Teklą 
Radziwiłowną wdową po Michale książęciu Wiśniowieckim woje- 
wodzie Wileńskim hetmanie w. Litewskim. 3o. z Alexandrą księ- 
żniczką Czartoryską , ta po śmierci jego ponowiła śluby małżeń- 
skie z Michałem Ogińskim hetmanem w. Litewskim. Umarł Mi- 
chał podkancierzy żadnego uiezostawiwszy potomstwa. — Krasicki. 



262 Sapieha. 



Michał koniuszy I geiieraf artylleryi w. ks. Litewskiego 
starosta Oszniiański, Gerauowski, Lipnicki, Onikszteński, Bor- 
ciański, trzeci syn Kazimierza Jana wojevvo«ly Wileńskiego i 
hetmana. Ksi^-znie de Sahnc Cesarzowej Leopoldowej skre- 
wnionej zar^'czony, do godności ksiąz^-cej S. R. J. wyniesiony, 
a to z respektu Leopolda Cesarza na wielkie zasługi jego. 3Iię- 
dzy lysiącznemi albowiem innemi napatrzyła si<; ich kani])nnia 
Węgierska, kiedy Belgrad odebrał Turkom, Temizwaru z ksi.-j- 
z«^'ciem Sahaudyi dobywał, Peterwaradynu , przez różne obl^-- 
zenia nadwj^tlił znacznie, pod Tyssą i Begą nieprzyjaciół krzvza 
świętego zniósł. Widziała podobne jego dzieła Franera, kiedy 
dwie fortece Metynę i Bonę podbił i odebrał. Taz nieprzeła- 
inana waleczność Michałowa wiadoma i ojczyźnie, pod czas 
expedycyl w transylwanji przeciwko Turkom , razem z Ja- 
nem IlL Królem Polskim, na której przeciwnej strony wy- 
darłszy zwycięztwo, na swojej utrzymał. Ale niedługo się nim 
cieszyć pozwolono ojczyźnie, bo na zjeździe pod Olkinikami 
w tumulcie zabity. Śmierć, której mąż heroiczny w tak wielu 
obcych kampaniach szukał , w domu znalazł. 

Benedykt na Czerej ^Vysokim, Siemiatyczach, przedtem 
nadworny , potem wielki podskarbi w. ks. Litewskiego , svii 
drugi Pawła Jana wojewody Wileńskiego i hetmana; młodość 
swoje wypolerowawszy w naukach , częścią w szkołach ojczy- 
stych , częścią w cudzych krajach znacznie okazałą uczynił. 
Dla czego zażywano go to do obrad na sejmikach i sejmach, 
to do potajemnych ułatwienia interesów. Był na sejmie elekcyi 
Jana trzeciego Króla Polskiego posłem i oraz marszałkiem. 
Urząd ten roztropnie i według wrodzonej sobie na wszelkie 
okoliczności przezorności, dla różnych na ten czas przeciwnych 
stron i sporów odprawił. Dał tez dowody osobliwszego mę- 
ztwa swego pod Złotą Górą, kędy choć się działa padały, on 
przecie nie poruszony dostawał. Oprócz tego znaczny hojno- 
ścią ku ojczyźnie, gdy swoim sumptem łudzi do l)oju na Turki 
wyprawił i ojczyzny bronił, nie żałując dla niej i życia swego. 
Będąc generałem artylleryi w. ks. Litewskiego. Skolligowa- 
wszy się z Izabellą Tarlowną wojewodzanką Sendoinierską, 
dwóch synów zrodziwszy, umarł 1707. roku w Berlinie. Z 
tych jeden 

Michał na Czerej , Wysokim , Siemiatyczach , wojewoda 
Podlaski, a przedtem pisarz polny w. ks. Litewskiego, guber- 
nator Droliski , Retowski , Kierśniński i Luboszański , był i 
strażnikiem Litewskim, generałem wojsk Saskich, i Orła bia- 
łego kawalerem, przeszedł na wieczność w rokn 1737. przy- 
brał był sobie w dożywotnią przyjaźń Wielopolskę kanclerzankę 
koronną, Królowej Polskiej siostrzenicę. Z tej był syn August 



ISapieha. 2ł;,i 



Benedykt, ale idIuJo wszedł do g;i'obu. Kazimierz (Iruylsyn 
Benedykta, slarosta Olkinicki. 

Franciszek trzeci syn Pawła Jana wojewody Wileńskiego 
i hetmana koniuszy w. ks. Litewskiego, generał arlylleryi w. 
ks. Litewskiego , z Anny Lubomirskiej marszałkowny w . ko- 
ronnej małżonki swojej, szczycił się trzema synami , Janem, 
Józefem i Jerzym, i córką Franciszką Jak(»l)a Henryka Krmiesa 
S. B. J. Fłeminga, w. koniuszego w. ks. Litew. w cudzoziem- 
skiej koronnej milicyi generała, a feltmarszałka wojsk Saskich 
dożywotnim przyjacielem. Była i druga córka w klasztorze u 
panien Wizytek zakonnicą, trzecia w panieństwie umarła. £fu- 
nin w kazaniach swoich słusznie o tym Franciszku powiedział. 
Omnium mililum amor , omnium armorum miles. Albowiem 
wojna jak rozrywka to u niego była. W Węgrzech wyparł 
nieprzyjaciela z pod Orawy , i rebellizantów obóz opanował. 
Ten to był Sapieha, który na niebezpieczną i straszną z Tur- 
kami wolał stawid się wojnę, niżeli zyskownej, o którą go 
upraszano 1087. r. aby z Carami 3Ioskiewskienii wieczny był 
pokój uczynił, łegacyi do Moskwy podjąć się. Ten to jest Sa- 
pieha, który na pierwszym w Grodnie sejmie marszałkiem 
obrany , tyle dokazał powagą , dzielnością i wsj)aniałym umy- 
słem, ile na ten czas stan Bzeczypospolitej potrzebował, ile za 
jego industryą I przezorem sejm szczęśliwie się zakończył. Na 
inne zaś sejmy piętnaście razy posłował. Pod Chocimem za- 
dana mu rana całego wojska zraniła serca, jako szczególnie 
ukochanego sobie żałując wodza. Na tej esjtedycyi sam naj- 
pierwszy leciał prawie nie szedł na nieprzyjaciela, takiej w ręku 
przyrodzonej mocy, ze jako nici targał i przerywał żelazne 
łańcuchy, któremi się opasał nieprzyjaciel, zęby był drogę na- 
szym zagrodził. Daleki od prywaty, ale publicznego dobra 
szczery syn ojczyzny upatrował, nie bez zazdrosnego swemu 
szczęściu oka. Prędkąe wprawdzie śmiercią, ale Chrześcijańską 
gotowością schodził z tego świata 1688. w Lublinie. O zej- 
ściu jego Jan IlL Polski monarcha dowiedziawszy się , tak z 
wielkim żalem zawołał : Heu magnum virum et necessarium 
amisit Patria. P. Dunin. Conc. fun. fol. 123. Cały zaś na 
ten czas Lubelski trybunał, kondolencyą, którą na sercu uczuł, 
wyrazie nie mógł. Z synów jego Jan na Wieluniu, Koźminie, 
Rawiczu , starosta Bobrójski , Zdzitowski , Sokołowski. Ten 
lubo już yyielką buławę w. ks. Lit. miał w swych ręku, dla 
uspokojenia jednak wnętrznych na ten czas w ojczyźnie kolli- 
zyi , dobrowolnie jej ustąpił. Ztemwszystkiem chwalebnie na 
marsowem polu obstawał , nietylko ojczyzny zdaniem, ale i sa- 
mego Cara Moskiewskiego, gdy bowiem na pewnym kongressie 
po uczynionym armistyclum w pokojach jego przed nim stanął, 



234 ISapieha. 



mając u boku kosztowny i sztuczny pałasz , uśmieclinąwszy się 
Car, spyta go, tijześto przypasany bronią zołdatów moich tru- 
pem pokładał? Odpowie Jan: ozdoby to i powagi, nie odwagi 
i mij'ztwa szabla, jest inna droższa, której życiem nieprzyjaciele 
przypłacać muszą. — Ztąd zaś najbardziej słynął, że żołnie- 
rzów w karności wielkiej trzymał, jirzestrzegając między niemi 
wszelkiej swawoli i drapieztwa, wbijał im w pamięć, że nie- 
szczęśliwa to każda utarczka, w kiórej się ze krwią łzy ukrzy- 
wdzonych mieszają, bo te albo szpecą zwycięztwa, albo do nieb 
przeszkadzają. Miał za sobą dożywotnim kontraktem Ludwikę 
Opalińskę wojewodzankę Łęczycką , generałownę Wielkopol- 
ską, z której trzech synów zrodził. Piotra, Franciszka i Pawła, 
Piotr stolnik Litewski , starosta Zdzitowski , żona jego Męży- 
kowna córka feltmarszałka 3Ioskie\vskiego *) , i Paweł starosta 
Sokołowski, w Ojcowskie wstępowali ślady. A Franciszek koad- 
jutorem uczyniony opactwa Lendzkiego, córka zaś Ludowika, 
wjdana za Mikołaja Sapiehę łowczego Litewskiego. 

Józef na Boćkach , Rosi , i Trościenicy , podskarbi na- 
dworny w. ks. Litewskiego, drugi syn Franciszka koniuszego 
i g-enerała artylleryi w. ks. Lit. z Krystyną Branicką wojewo- 
dzanką Podlaską, z matki Sapieżanki, której matka, bvła córką 
Kazimierza Sapiehy wojewody Wileńskiego, ale z dyspensj- 
papiezkiej, małżonką swoją, ku Bogu szczodry, której liojności 
kościół w Boćkach wystawiony od nich , wizerunkiem jest. 
Z tą Krystyną była córka Teresa , Hieronimowi Uadziwiłowi 
książęciu , podczaszemu w. ks. Lit. zaślubiona**). Jerzy na 
Lachowicach, starosta Wilkowski, trzeci syn tegoż koniusze- 
go, dziedzic fortecy Lachowickiej , w cudzych krajach nauki 
zaczął, potem w ojczyźnie kończył, z takim polerem dowcipu, 
uwagi, rozsądku, do wysokiej przyszedł erudycyi. Marszałkiem 
uczyniony trybunału w. ks. Lit. a w trybunale koronnym , był 
pierwszym de])utatem. We czci Boskiej jak się pomnażał, 
świadczy Lachowicki kościół, który on, będąc kollaforem, do- 
statecznym r szczodrobliwości swojej nadał posagiem. Z Rado- 
micką wojewodzanką Inowrocławską złączony, zrodził córkę. Ta 
żyła z Ignacym Koźmińskim starostą Wscliowskim herl)n Poraj. 

Jan, drugi syn Sunigajła kasztelana Trockiego, z maiki 
księżny Hlińskiej , brat Bogdana wojewody Smoleńskiego, o 

*) Ten Piotr stolnik Litewski później wojewda Sraoleiiski , nie z 
Męii/kowny ale ze Skoivro?iskiej spłodził syna starostę Sokołow- 
skiego , który młodo i bezpotomnie umarł. Po Skoicroiiskiej poj;(t 
Piotr Joannę Sulkowską łowczankę koronne, z tą bezpotomny. 
— Przypisek H)'asickiego. 

") Rozwiódłszy się z Radziwilem poszła powtórnie za Joachima Po- 
tockiego podczaszego koronnego. — P. IV. 



Sapieha. 2.1.1 



którym si<; wyzcj mówiło. Ten w niedojrzałym wieku swoim, 
liyt na opiece Króla I*olskiej;'o Kazimierzu Ja<>'iellonowicza, 
Zyg^munl I. Król Polski jak sobie szaeowal, do wszelkiej wspa- 
niałości wrodzony w nim przymiot, ziffd dochodzie łatwo, ze 
go kreował pisarzem w. ks. Lit. i kanclerzem swoim , do tego 
Witebskim wojewod.j , naostatek Podlaskim w ojewodą , mar- 
szałkiem najwyższym i sekretarzem, Brzeskim, Brańskim, Dro- 
liiekim , Braelawskim, Kamienicekim , Kidiryńsklni , Nowo- 
dworskim starost;}. Przy tem w roku 1512. dał mu przywilej 
potwierdzenia lierim Lis. Jeszcze wielkie zasluj>i jej;-o koronu- 
jj^c , dał mu siła włości, jako to d» ie Ikaźii, Kodeńskieli wsi 
nie mało. Boeki , Wiśnic(;: , Pahost, Huełistat, i na sto wsi w 
Smoleńskiem województwie, czego snadno w domowycli przy- 
wilejach doczytać si(^^ może. Sześć czyli siedni razy walne po- 
selstwo do Moskwy sprawował za Alexandra Króla Polskiego, 
na których legacyach , Mosklew skie [)isane ukazy nazywały go 
pisarzem i wielkim sekretarzem w. ks. Lit. ^V Rzymie raz był 
posłem, k(;dy tez scliizmatyckie błędy odrzuciwszy, do jedności 
wiary ś. przystąpił. Oprócz tego, ze roku 1514. z swojego 
sumptu wyprawionem wojskiem , zbił Moskwę , siedm walnych 
hatalji z l)ratem swoim Bogdanem, niezwyciężonego mąk serca 
wygrał. Spiski na Rzeczposj)olitij i konfederacyą na Króla, 
Glińskiego , wydał : o czem przywilej królewski w ten sens u 
liiojałowicza: Profecto falo (juodam ita res Litvnnas agi, 
ut inter domesticos motus, adoersus suprema pericuta e Sa- 
pie/tana Dorno prima veniant praesidia. Graois olim Avo- 
rtim memoria ex Glinsciana fhctione incubuerat tempestas^ 
xi ad destinatam perditionem Russortim defectio accessisset, 
ex trem a futura. P^^erum consilia rebellium, maturę a Joanno 
Sapieha deprehensa, ^^^^' indicata, contrariis artibus oppu- 
gnata, eo ipso robur amłse?'unt , (juod antequam ex integro 
coalutssent, in lucern fuissent protracta. Przez co Pańskie w 
Zygmuncie Królu serce tak sobie ujijł , ze Król do domu jego 
przyjechał. Rad w^ domu swoim tak wielkiemu gościowi Jan, 
przez kilka dni u siebie go trzymał, od którego czasu, konser- 
wują ów sławny i starożytny puhar szklanny, od imienia ocho- 
czego gospodarza. Iwan nazwany. Konsens od tegoż Zygmunta 
Króla otrzymawszy, niektóre dobra od Roszezyców Michała i 
Anastazego braci, Cbaczka i O fanasa skupiwszy, miasto Ko- 
deń założył w roku 1511. za herb Anioła mu z mieczem stoją- 
cego przydawszy : kościół tamże^ nad Bugiem drewniany tym 
czasem wystawił , pod tytułem S. Ducha, i lundacyą nadał. 
Toż uczynił I plebanji Bodkowskiej : sprzysifjgł się dożywotnie, 
najprzód z Anną Cbodkiewiczowną starościanką Grodzieńską, 
2do z Cblebowiczowną, nakoniec z Elżbietą Korczewską ka- 



2d6 ISapleha. 

sztelanką Podlaską, z klórcj spłudził Katarzyiu; zakonnicę Ś. 
Bazyleg^o. Tak zasług I lat pcfen roku 89. życia swego kresu 
dopędził 1519. Ciało jego pochowane w Boćkach, leez po(en» 
syn jego Paweł Sapieha wojewoda Nowogrodzki, przeniósł je 
do cerkwi murowanej Kodeńskiej w zaniku, dawszy nui nagro- 
bek, który znajdziesz u MistolUi in Hist. Sapieh. p. 3. /'. 10. 
Z synów jego z Chlehowiezowny spłodzonych, hył jeden Pioir 
i Michał sekretarz w. ks. Lit. zaślubiwszy sobie tak/.c ksi(;/.nc 
31ontwidown(; Chlebowiezownę Zofią, wojewodzankę Wileń- 
ską, jedyną z niej eórk(^> Ann<; z ksiąźt/ciem Pruńskini złączył, 
a po jego śmierci ponowiła śluby znowu z 3Iikołajeni Sieniaw- 
skim kasztelanem Kamienieckim , i hetmanem poltiym koron- 
nym. Pomieniony Michał z szczodrego ku Bogu animuszu zna- 
czny, wystawił z zoną swoją w Ikaźni kościół na cześć Boską, 
a oraz na nieśmiertelną chwałę świętej swojej ku Bogu szczo- 
drobliwości. 

Fryderyk wojewoda Podlaski, a w przywileju 1515. wo- 
jewoda NarewskI, ze się Podlasie do Narwy rzeki ciągnie, syn 
trzeci Jana wojewody Podlaskiego z Chlehowiezowny. Jani 
czytał ojca jego Jana wojewodą Naravyskim, w roku 151 4. w 
książce Prawa i przywileje , fol. 25. (a ze ten Jan jako się 
mówiło wvźej , umarł 1519. a Fryderyk syn jego juz w roku 
1515. zasiadał na temze krześle, toć trzeba >ynieść jedno z tych, 
ze albo ten Jan, ojciec Fryderyka, wyżej na insze krzesło po- 
stąpił, albo go tez synowi koło roku 1515. ustąpił, sobie życie 
spokojne obra\yszy) od Zygmunta Króla Augusta do Moskwy 
wielki poseł trzy razy jeździł. Fedorem go Rusk'e kroniki na- 
zywają fundował w dobrach swoich Drecia nazwanych, Cre- 
ckiej religji plebanią, kędy tez i z dwiema svyemi dozywolnicmi 
przyjacielami pocho\vany leży : to jest z Anną księżniczką Monl- 
widoyyną Zahrzezińską , wojewodzanką No\yogrodzką, i z Anną 
Luhartowiczowną księżniczką Sanguszkowną starościauką Wło- 
dzimierską, miał dyyócb synów, z tych pierwszy, Dymitr syn 
Fryderyka >vojewody Podlaskiego, którego w czterech synach 
pamiątka została, pierwszy z nich. 

Alexander Bazyli kasztelan Witebski, w roku 101.3. ko- 
missarz do zapłaty wojsku. Constilut. fol. 3. Drugi Mikołaj 
kucbmisti-zyy. ks. Lit. zona jego Petronella Korsakoyyna. Leo 
sędzia ziemski Grodzieński , syn trzeci Dymitra , poprzysiągł 
dożywotnią przyjaźń Haraburdzianee kasztelance Mińskiej (któ- 
rej ojcu wiecznemi czasy dobra Swistocz i Ostrów od Króla 
nadane). Łukasz hrabia Czarnobylski , czwarty syn Dymitra, 
po różnych e.\pedycyach wojennych w 3Ioskwie i pogranicznych 
chyyalebnie sprayyionych , z Zofji Kmicianki wojeyyodzanki 
Smoleńskiej , syna Samuela w młodym wieku z wielkim wszy- 



JSapielia. 2o7 



stkicli żalem, śmierć mu zal)rahi. Ten za Zygmunta Augusta 
w nadgrodł; dziedzicznych dóbr, siraconycii w Siewierskiem 
ksicztwie , wziąt dobra Czarnobyl : miasto to było królewskie, 
które żołnierzom w zasługach rozdano j)o ulicy w sukcessyą, 
potem poszło do Sapiehów. Wystawił w pomienionem mieście 
Łukasz z zoną swojćj konwent ()(). Dominikanom, k(;dy też 
oboje pochowani, ostatniego dnia czekają. OAol. łiuss. Flor. 
fol. 121. Z tego najbardziej chwalebni, ze wyprzysiągłszy się 
schizmatyckich błędów, między schizmatykami i pustenii lasa- 
mi błądzącym bez pasterza katolikom kapłanów opatrzyli. 

Jan starosta Drogicki , syn drugi Fryderyka Jana woje- 
wody Podlaskiego, a brat młodszy Dymitra, fuudator opactwa 
Ś. Bazylego w Czerej , skolligowawszy się z Bogdana księżni- 
czką Sokolińską Drucką, z którą księztwo Druckie w ten dom 
weszło (przedtem była za ksiązęciem Lukomlskim). Z niej pa- 
miętne potomstwo zostało, to jest cói-ek trzy, Maryanna knia- 
ziowa Kurczowa, marszałkowa J. K. 3Ici, starościna Felińska. 
Teodora Leńkowa kasztelanowa Derpska, starościna Nowo- 
grodzka. Anna Frąckiewiczowa podkomorzyna Połocka , sy- 
nów także trzech: to jest Lew, Jędi'zej i Grzegorz. Z tych 
Grzegorz podkomorzy Orszański, młodszy brat Lwa wojewody 
Wileńskiego , szczęśliwy w synach swoich dwóch , z którjch 
pierwszy : 

Alexander Dadzibog stolnik Litewski , starosta Propojski, 
Orszański i Czeczerski , potem wojewoda 3Iścisławski. Dzie- 
dzic to był na Ostrownie, znaczny wojownik przeciwko Mo- 
skwie, Szwedom, i innym ojczyzny nieprzyjaciołom. Smoleńsk 
oblężony swoją industryą posiłkował, przebiwszy się przez 
wojsko, prowiant do niego wprowadził w roku 1614. Ta u 
niego niaxima, przysługa ojczyzny i śmierć dla niej. Na po- 
graniczu Moskiewskiem za Rygą, Połockiem i Smoleńskiem 
konwenty i kościoły 00. Dominikanom fundował, i bogato 
nadał, w Ostrownie dziedziczneni miasteczku Sapiehów, 00. 
Dominikanom konwent i kościół drewniany wystawił, srebrem 
i apparatem go ubogacił, trzy wsie do niego zapisał, Horodną, 
Białą i Porzec, Okol. Russ. Flor. f. 134. w r. 1621. z sejmu 
1613. r. komissarzem naznaczony do ordynowania prowincyi 
Smoleńskiej, wziętej od 3Ioskwy, Constił. f. 37. l6l4. Żoł- 
nierzy przez długi czas nie płatnych i chwiejących się, swoją 
utwierdził hojnością i pieniędzmi, którym ze miała dojść za- 
płata dalsza, na siebie i na dobra swoje dał ewikcyą. Z czego 
chwali go Konstyt. 1616. /b/. 46. kędy mu tez wypłacić każą 
10 tysięcy z swojej szkatuły na oblęzeńców wydanych. Tenże 
w roku 1623. do pokoju z Szwedami traktowania komissarz, i 
znowu w roku 1632. poseł na sejm i do traktatów z Moskwą. 
Tom viii. 17 



238 Sapieha. 

Constit. fol. 2. Przybrawszy sobie w społeczność dozywolnij}, 
Elżbietę Chodkiewiczowiic , kasztelankę Wileńską, dwie córki 
zostawił, Annę Aaruszewiezowę refercndarzowę i pisarzowe 
w, ks. Lit. Krystynę Paeowę podstolinę w. ks. Lit. 

Krzysztof Stefan, drug'i svn Grze^forza podkoniorzeg-o Or- 
szańskiego, a brat Alexandra Dadziboga, także wojewoda Mści- 
sławski, starosta Propojski i Lidzki; w Ruskiem kraju na wielu 
miejscach cześć i chwałę Boską postarał się obficie pomnożyć, 
na podobną usług'ę dla dobra pospoIiteg"o nie żałował siebie sa- 
meg^o w r<5żnycli sprawach, jako to w roku 1616. komissarz z 
sejmu naznaczony do rozg-raniczenia wojewtklztwa Braclaw- 
skieg;o i Kurlandyi, Constit. fol. A^. roku 1623. poseł na scjnj 
i z nieg^o komissarz do ti-aktatów ze Szwedami, Constit. f. 3. 
już na ten czas pisai-z polny Litew. znowu w r. 1626. poseł na 
sejm Warszawski , i deputat na trybunał skarbowy- Wileński, 
Constit. fol. 6. roku 1636. deputat na trybunał skarbowy, 
cale dla ojczyzny prace swoje i życie ofiarował. Poprzysiągł- 
szy dożj-wotnie Annie Hołowczyńskiej księżniczce kasztelance 
Zmudzkiej , syna z niej miał. 

Mikołaja pisarza polnego >y. ks. Lit. sławny bvł szczodro- 
bliwością na kościoły Boskie i SS. Pańskich, yy Łonnej upadłe 
fundacye wyniósł do pierwszej piękności, i dochody rozebrane 
przywrócił. W kontrakty małżeńskie wszedł z Zofią lub z Zu- 
zanną Korwinowną Gosiewską wojewodzanką Smoleńską, a 
córki z niej z różnemi spowinowacił domami : Maryannę z Ko- 
morowskim na Żywcu, podkomorzym ^VołkowIskim, Katarzynę 
z Tryzną Wołkowiskim i Blndzieńskim starostą. Elżbietę z Kor- 
sakiem podkomorzym Połockim, a po nim z Kuncewiczem wo- 
jewodą Brzeskim. Anna zaś w Panieńskim stanie w fraucymerae 
Króloyyej Ludowiki zmarła. Synowie jego ci : Jerzy starosta 
AYilkowiski, sławny do Hiszpanji poseł i Albae Taeniae kawaler. 

Fryderyk Sapieha wojewoda 3Iścislawski starosta Gro- 
dzieński , drugi syn Mikołaja pisarza polnego w. ks. Lit. fun- 
dator 00. Dominikanów w Grodnie. Ten najprzód się złączył 
z Krystyną Pociejowną kasztelanką Brzeską Lit. która wielce 
pobożną będąc, całe życie swoje, na modlitwach, postach, jal- 
mużnach trawiła. Potem z Anną Pacowną podkanclerzanką 
Lit. umarł bez potomstwa. Paweł trzeci syn Mikołaja pisarza, 
na którym męzkic pokolenie, pochodzące od Fryderyka Jana Sa- 
piehy wojewody Podlaskieg^o na Kodniu dziedzica i Pana, ustało. 

Jędrzej starosta Orszański, najpi-zód Miński, a potem Mści- 
sławski wojewoda, syn Jana starosty Drohickiego, r. 1597. pa- 
miętne jest jego znaczne poselstwo do Szwecyi. 3Iałżcński ślub 
uczynił z Bogdana Szymkiewiczowną marszałkowną w. ks. Lit. 
która mu trzy córki powiła, Zofią księżnę Połubieńską woje- 



Sapieha. 239 



wodzinc Parnawską , Konstancją Szemiotów*^' podkoniorzynę 
W^ileiiski}, Elżbietę zakonnicę S. Klary : umarł nicmajijc syna 
żadnego. 

Leo, najstarszy svn Jana słarost*- Dro"ickic"o, brat Grze- 
gorza podkomorzego Orszańskiego , za Króla Stefana był pisa- 
rzem w. ks. Lit. wkrótce podkanclerzym, aź i kanclerzem, po- 
lem za tegoż i Władysława IV. wojewodą Wileńskim i hetma- 
nem wielkim w. ks. Lit. starosta Słonimski , Retowski , Błu- 
dniewski , Mohylowski, Parnawski. Z rodziców heretjekich 
urodzony, zęby się był tern bardziej utwierdził w ich błędach, 
do Lipska jako do źródła i matki herezyi , prete.vtem szkół od 
nich wyprawiony. Ztamtąd powróciwszy, pierwsze lata swoje, 
na dworze Króla Batorego Stefana prowadził, klóry kiedykol- 
wiek wejrzał na młodego Lwa Sapiehę , zwykł mawiać : Iste 
adolescens evadet in mugiium virum in Republica. Dlaczego 
w nim tak sobie korzystał , ze się zdał bez niego tęsknic , nie- 
chcąc zęby był choć na krótki czas od boku Pańskiego uniknął. 
Był bardziej pułkownik królewski, niz dworzanin, i sprawdziło 
się przepowiedzenie o nim królewskie ; bo urósł Lew imieniem 
i rzeczą w doskonałego między rycerzami najprzedniejszego ka- 
walera, a z Rywoekim mówiąc, absoiutissiiiius Hei^os. Pier- 
wszy jego experiment był z 3Ioskalem , przeciwko któremu na 
wojnę sporządziwszy sumptem swoim pułk husarski, wyprawił 
się w kompanji z Królem Stefanem , gdzie pod Toropeczem, 
Zawołoeiem, i pr2.y dobywaniu zamków Ostrowa i Pieszkowa, 
także pod Kiesą w Żmudzi, wspaniałemi czynami i odwagą ry- 
cerską wsławiony, i od Stefana, kawalerów wielce sobie sza- 
cującego , wychwalony, ^^ysłuzył sobie honor pisarza polnego 
w. ks. Litewskiego od pióra do pieczęci postąpił na podkan- 
clerstwo w. ks. Litewskiego. Z tej przyczyny , ze po uczynio- 
nem między 3Ioskwą i Królem Stefanem za sprawą papiczką 
przymierzu, gdy Król bawił się uwagą w obraniu posła do 
Jana Bazylego wielkiego Cara 3Ioskiewskiego , Lew sam do- 
browolnie naraził się na niebezpieczeństwo i poselstwo , we- 
dług zamysłu swego pożądane szczęśliwie odprawił r. 1584. 
Z jaką zaś cnót swoich estyniacyą tę legacyą na wiele lat pa- 
miętną zakończył, wspomina A's. Dunin Conc. fun. fol. 139. 
Tenże mów i, ze Litwa, przy Maxymilianie stała, jego perswazją 
do Zygmunta się nakłoniła. Do katolickiej zaś wiary jakim 
sposobem Lew nawrócił się, sam czynił ks. Janczyńskiemu S. 
J. relacyą. Króla Zjgmunta, jako wielki kanclerz w. ks. Lit. 
przy boku Pańskim w Krakowie przez czas niemały zostając, 
z inszemi odieyalistami Polskiemi i Litewskiemi , zwykł co 
święto do kościoła prowadzić w assystencyi, a odproyyadziwszy, 
sam się do zboru swego z in^zemi dyssydentaml udayyał (który 

17* 



260 ISapieha. 

Ijyl w Krakowie na ulic\ S. Jana) ztamtąd po swojem kazaniu. 
Króla nazad odprowadzał. Trafiło się na ten czas w Sobotę 
święto S. Jana, w który dzień zaprosił go do siebie na kolacyą 
ktoś z lieretyckicli Panów , przeciągnęli ocliolę az do samego 
świtu pijąc. JNazajutrz ledwo coś trochę przespawszy się, por- 
wał się do zwykłego assystowania Panu do kościoła , a odpra- 
wiwszy polityczną z majestatem ceremonią, do zboru swego 
idzie, tym czasem zastaje w nim wielki nacisk swojej religji 
Panów, przy zakrystyi tamecztiej, do pozpyania dyssydenckie- 
go chleba, z którycli niejeden zachęcał go, aby i on z niemi 
był uczestnikiem tego stołu. Po tak długim przepilku, jeszcze 
dobrze nie strawionym, Lew mając to sobie za rzecz niegodną, 
do stołu , jako on rozumiał, świętego przystępować, długo się 
wymawiał, ze po wczorajszej ochocie przewlokłej, nie mógł 
się na to odważyć. Ale predykant rezolwując go w tym pun- 
kcie , powiada, ze to jest szkrupul próżny , gdzie sama wiara, 
nie post, abo jakie przygotowanie potrzebne. Przerażony temi 
słowy mądry Pan , począł powątpiewać o pewności tej wiary, 
która tak zuchwałe, I zbytniego Ijezpleczeństwa podejrzała śmia- 
łością z Panem Bogiem, w świętych, według zdania jego, ta- 
jemnicach, postępuje. Wmówił jednak w niego predykant, i 
po ceremoniacli odprawionych, podał mu swoje wieczerzą. Po 
której przyjęciu, postrzegł kanclerz, ze rozdający komunią pre- 
dykant, nie przy kazdem w szczególności podawaniu chleba, 
wymawia słowa Pańskie : Hoc est corpim meum^ ale podawszy 
trzem sakrament swój , dopiero czwartemu dając , pomienione 
słowa, fiTTCTL trojaką komunią przeclągnione, kończy, spytał 
się predykanta, coby była za tajemnica, ze nie przy każdym 
podaniu słowa Pańskie mówi , zwłaszcza że one sprawują sa- 
krament? I przydał te słowa: Ego Jam sumpsi Sacraiiientum, 
et vos nondum finivistis verb(i. Zamilkł na to predykant, a 
gdv żadnej odpowiedzi nie dawał, albo jeżeli którą dał, niedo- 
stateczna była do uspokojenia w roztropnem wątpieniu , i 
owszem bardziej pomieszał myśli i serce kanclerskie I w wię- 
ksze szkrupuly uwikłał. Tak zalterowaiiy przyszedł do stancyl 
swojej Lew , w nocy ze snu porwawszy się , gdy sam w sobie 
rozważa, co uczynił, począł rzewliwie płakać, czera obudzona 
żona, gdy na nim wymusiła przyczynę żalów, poczęła mu I 
fałsz kalwińskiej wiary I prawdę katolicką przekładać. Nama- 
wia przy tem, żeby się poradzić katolickiego księdza, snadno 
bvto to wmówić w sercfe jego. Więc ks. Piotra Skargi do sie- 
bie zaprasza, od którego przez dni 7. w wierze ugruntoMany, 
tak kryjomo, że o tem nikt, prócz żony jego, niewiedział. 
W Niedzielę tedy następującą, Króla do kościoła odprowadiił, 
i kazania ks. Skargi z pilnością słuchał ; po kazaniu swojem, ze 



iSapielia. 261 

iiiszij wycliod/.i Skarg'.! przed Króla ,, Sapielia tir/, przy o[larz»i 
klęka, z |)0(lzi\vieniem wszystkicli i sameg'o Króla Zyg-muiita, 
który z niewypowiedziaiiij radością patrzał, kiedy się swoicli 
błędów zarzekał; ile ze przedtem nic o tein nie wiedział. Tvin 
swoim przykładem , wielom był powodem do porzucenia bcre- 
zyi. Lwem się także stawił wszystkim lierezyom , synagogi im 
w swoicb dobracb odbiei-at , ludzi z swego dworu beretyekieh 
alieuował. Mawiał ci wprawdzie często owe S. Pawła słowa : 
oportet esse vt haereses^ atoli jednak gdzie mógł, M'ykł)rzcnial 
ten kijkol. Gdy się dowiedział, ze kto z kolligatów jeg-o nie- 
bezpiecznie cborował, bieżał co prędzej do niego, i skutecznie 
perswadował, aby się z kościołem Rzymskim pojednał. Scbi- 
zmatykom jak l)ył nieprzyjaznym, lak tym którzy unią przyjęli, 
osobliwszą swoje prolekcyą dawał. Zkąd skarb swój napako- 
wał apparatein kościelnym , tak Greckicb obrządków jako i 
Rzymskiib , który, przejeżdżając, różnym cerkwiom i kościo- 
łom rozdawał. Gdy bowiem i w drodze i w dzień powszedni, 
mszy S. nigdy nie opuszczał, a postrzcgł Albę na księdzu po- 
dartą, albo łatany OT-nat, na ołtarzu prosty kielicb , na wybór 
alby, ornaty, i kielicby dawał. Po nabożeństwie zaś do sieliie 
wezwanym kapłanom, mawiał: Ego saecularis sum Domini/s^ 
brevis vitae et brevis honoris et tamen multutn succenseo meo 
famiditio^ si vel calceum sordidałiim attulerit in conspectnni 
meuin. Quam dtrpe vero et łiidecoruin es/, in conspectu lie- 
gis Regum sordidatum uppnrere. Domum Domini decet san- 
ctitudo et decor. Pacierzy kapłańskieb, katolickim księżom w 
używaniu pospolitych, i w najpilniejszych sprawach mawiać 
nigdy nieopuszczał. Jeźli co od publicznych interesów czasu 
zbywało, łożył go na^ zmówienie godzinek, i koronki do naj- 
świętszej Panny, i o S. Krzyżu. Zawsze o pół nocy na modli- 
twę wstawał, i na krzyż ręce wyciągnąwszy, na ziemi leżąc, 
owe powtarzał słowa: A^. Deus, S. Fortis , Sancte et Immor- 
talis miserere met. I owszem dwoi'zanie, pokojo\ł i, stróże |)a- 
łacu , o tern świadczyli , i o dyscyplinach od niego w skrytych 
gabinetach czynionych , głosili. Z jakiem zaś nabożeństwem 1 
gorącością i uczęszczaniem do najświętszego sakramentu przj'- 
stępowal, obszernie naczytać się tego, w zebranem życiu jt'go, 
które przy pogrzebowem kazaniu Stunisluus Łuszczewski^, i. 
wyraził. Wkrótce, po wyrzeczeniu się kalwińskich błędów, od 
Klemensa VIII. na ten czas Papieża, krzyżem srebrnym rega- 
lizowany, który się kollegium Brzeskiemu S. J. po jego śmierci 
dostał , i do tego czasu w konserwacyi zostaje tamże. Inskry- 
pcya zaś do niego taka: Hoc signo salutis , Clemens VIII. 
Pontife.r majcimus , Leonem Sapieha Supremum Magni Du- 
cattis Lithvaniae Cancellarium, post ejttratam ab eo hacre- 



262 Sapieha. 



sim, ex Lrbe salutaint, innentam Ovem bonus Pasło?' Christi 
brachiis ainptextts. Tenże Papież na ręce Leonowe, przysłał 
1604. chorągiew z obrazem S. Kazimierza, od siebie poświę- 
cona, litórą Lew niósł li^oło Wilna i Królowi oddał. Zonie zaś 
jego zlolą różę, ręką swoją benedykowaną w ujiominku daro- 
wał, którą ona na obrazie najświętszej Panny, cudami słyną- 
cej w kościele zakonnice S. Klary, za woty\yę zawiesiła. Odtąd 
Lew Sapieha prawie był rozrutny na kościoły, 24 ich w Litwie 
z gruntu wyprowadziwszy. jNadto klasztor 00. Karmelitom i 
Bernardynom wBialyiicu, 00. Bernardynom w 3Iohylowie, 
Pannom Bernardynkom konwent i kościół w Wilnie, PP. Soc. 
Jesu w Brześciu Litewskim kolleg^ium , nadawszy włościami. 
Do bazyliki S. Kazimierza , w rynku Wileńskim położonej, 
00. Jezuitów, znacznie przyłożył się, którą tez i srebrem i 
dzwonem obdarzył. 3Iianowicie zaś miejsca, które się jego 
fundacyą w kościołach i ozdobą szczycą, rachują się te: Wilno, 
Brześć, Orsza, Bialyniec, Słonini , Roźana, Kosów, Siemia- 
tycze, Zdzięcioł, Bereza, ZjTowice, 3Iohylów. Oprócz tego 
w Wilnie wiele fundacyi i dobrodzieist\yom jego^ winni są, 
jako to katedralny S. Stanisława kościół, S. Jana, S. Jerzego, 
S. Trójcy, w których napatrzy*; się to kielichów, to krzyżów, 
to rozmaitycli ozdób , po ścianach , po ołtarzach , od Leona 
sprawionych. ^V Brześciu także prócz kościoła Jezuickiego, 
kościoły 00. Bernardynów, 00. Augustyanów, Panieńskie 
obu tych zakonów, i szpitale, Leonowe fundusze , łaski, do- 
brodziejstwa, jałmużny, potomnym wiekom przypominają, tak 
obfite, że na każdy rok więcej niż na 70 tysięcy zwykł był Lew 
Sapieha Bogu ofiarować. Jeszcze po Białej Rusi siła bardzo 
plebanji i kommendy, ale i kościołów na 60 powystawiał. Starał 
się usilnie o unią schizmy z kościołem Rzymskim, osobliwie na 
synodzie Brzeskim Litewskim. Zyrowicki i w Czerej klasztory 
unitom Bazylianom oddał. Jedność Święta p. 3. cap. 6. A gdy 
w r. 1623. Witebsk miasto, odważyło się na zabójstwo okru- 
tne swego pasterza arcybiskupa Jozafata Kuncewicza ; on tam 
z sejmu komissarzem zesłany, nietylko , że obwinionych spra- 
wiedliwie pokarał , ale też w Witebsku , w Orsie , w 3Iobylo- 
wie, w Wilnie schizmatyckie pozamykał cerkwie; ciału zaś 
błogosławionego Jozafata, na trumnę 20 tysięcy talarów bitych 
wjsypał. Podobnąż komissyą do Rygi z Sewerynem Bonar ka- 
sztelanem Krakowskim z znaczną sławą odprawił , tumulty po- 
uspokajał, hersztów bunlu w oczach ludu rebellizującego na 
ścięcie skazał. Rajce i burgrabiego z miasta wa rzuconych , do 
dawnej godności przywrócił, 00. Jezuitów wegnanych wpro- 
wadził do swego kollegium. Odprawiał i inne komissarstwa, 
to jest w r. 1590. l)ył naznaczony ad Consiłia bellica Con. 



Sapieha. 263 



fol, 5()4. A ze za dobra Suraż Zyginunt August, ua zamian 
wziął był niektóre włości od Sapiehów dziedziczne , dlatego 
Zygmunt III. w roiiu tym, za wszystkich stanów konsensem, 
lenźe Suraż nazad powrócił. A Sapieliom Leonowi kanclerzo- 
wi , i braci jego rodzonym Grzeg^orzowi , i Jędrzejowi, wrócił 
ich dziedzictwo. Polną, Czereją , Lemnicc, Biejeszów, Ole- 
xyiice, Biereczwiecz, Czeplaki, a w Bialyńsklm powiecie Skor- 
wiiiskie dobra, Constit. jol. 587. W r. 1598. posłem był do 
Cara Moskiewskiego Borysa Oduna , dla ugruntowania z nim 
pokoju. W roku 1607. do ukojenia Rokoszanów wiele fatyg-i 
podjął, a gdy jego perswazye płonnie uchodziły, 400 ludzi 
przeciwko nim przy Zygmuncie Królu wjstawił. Const. f. 888. 
W r. 1611. naznaczony do korrektury trybunału w. ks. Lit. 
Constit. f. 40. do którego tez ułożenia, przedtem w r. 1584. 
siła pracował. Na niepłatne, i o to skonfederowane wojsko 
Litewskie, kilkakrod sto tysi(;cy, to z swego własnego skarbu, 
to z pożyczanych spendował, i szczęśliwie uspokoił, za co wszy- 
stkie mu cła w. ks. Litew. do y^^j trzymania puszczone, przez 
Konstyt. 161.3. której summy dobrał w r. 1632. Constit. h. 
An. fol. 7. W r. 1625. wielkim hetmanem w. ks. Lit. ogło- 
szony, Inllanty w całości utrzymał, i co przedtem stracili an- 
łecessorowie, odzyskał. Albowiem podczas powietrza panują- 
cego po całej Litwie , z samym wyborem wojska , swemi pie- 
niędzmi żywionym, 12. Października pod zanikiem Lewen, zbił 
wiele Szwedzkich chorągwi , Dyncburg i Krytzhurg nieprzyja- 
cielowi wydarł, 23. Października, Awikszt Szwedzką fortecę, 
dzielnie opanował, zniósłszy presidium. Tudzież dawszy odpór 
natarczyw'ości Gustawa Króla Szwedzkiego , Lutzen , Retzen, 
Mariaebauzen , zamki , ze wszystkicmi gruntami poodbierał, 
zgoła Szwedów do pokoju przymusił, i herczyi w Inllancieeh 
rogów przytarł. Na ludzi żołnierskich był przyostrzejszy, spra- 
wiedliwości wszędzie upatrując. Trafunkowym przypadkiem za- 
bił żyda towarzysz , sprawa ta na sąd jego wytoczyła się , i już 
dekret śmierci na niego stanął , wiele miał za sobą instancyi 
powaźnycli obwiniony, ale gdy całe nieuchodzily , spowiednik 
jego text pisma ś. de involunta7'io Aomicidio, na karcie napi- 
sał , i w brewiarz Leona włożył. W nocy według- zwyczaju 
swego, w stanie do pacierzy kapłańskich mówienia, napada na 
kartę, czyta z wielką uwagą, pyta się chłopca, czy tu wczora 
w pokoju moim nie był ks. spowiednik? powiada, był: na co 
on, dobrze się stało, l)cdziemy przed Bogiem l)ez gTzecbu , a 
wkrótce rzecze, ficisti Pater, quin pritdenter monuisti: i 
lak go wolnym uczynił od śmierci. Tejże sprawiedliwości świą- 
tobliwie przestrzegał, gdy marszałków al w trybunale Litew- 
skim w r. 1630. i 1624. i 1604. Ubogim poddanym krzywdy 



264 Sapieha. 

czynie, albo oppressyi, nigdy nie dopuścił, skarg ich pilno 
słuchał, gdy mu co w podarunku przynieśli chętnie przyjmo- 
wał , a przez swego poufałego pokojowego , ubogim to rozdać 
kazał. Mawiał wi(;c do swoich administratorów: u was elitop 
cliłopem, a u mnie wielmożnym, jaśnie wielmożnym, bo kiedy 
ja chłopa mieć nie będę, pewnie ani jaśnie wielmożnym będę. 
O nim Potocki Cent. a Jol. 136. pisze, do którego odsyłam 
czytelnika, tu tylko z niego to przytaczam. Spiknęli się w nim 
piękne (mówi on) i do boju i do pokoju przymioty. W polu i 
na dworze królewskim doświadczona cnota, na najwyższe w 
Litwie wyniosła go suhsellia. Jego Zvg-munt III. młodemu na 
len czas ^Yładysławowi , przydał, żeby 3Ioskiewskie Państwo 
na osobę jego windykował. Jakoż za jego powodem Siewier- 
skie i Czerniechowskie prowincye do Polski przyłączone. Śmierć 
jego niespodziana zdała się być, bo gdy w Wilnie posłów We- 
neckich pańsko u siebie częstuje , w tern Mstaje od stołu , na 
miejscu swojem syna Kazimierza zostawuje, mówiąc: czas juz 
nadcliodzi, niiejce moje, miejsce gospodarskie zasiądź, sam do 
poblizszego pokoju idzie, modlitwą się przydłuzszą zabawia, 
duszę swoje poleca Bogu, na łóżku się kładzie, krzyż ś. na 
siebie włożywszy, i zaraz bez żadnych konwulsvi i śmiertelnych 
bólów umiera, z wielkim wszystkich, ale osobliwie Włady- 
sława IV. Króla Polskiego żalem, w kościele S. 3Iichała od 
siebie fundowanym pogrzebiony, z małvm apparatem ; bo te- 
stamentem zakazał większego, i z obiema żonami. Dwóch zaś 
miał dożywotnich przyjaciół; pierwszą Dorotę Firlejownę ka- 
sztelankę Luljelską, pozostałą wdowę, po śmierci książęcia 
Zbarawskiego wojewody Trockiego. Drugą miał Elżbietę księ- 
żnę Radziwiłownę wojowodzankę Wileńską, z niej synów, 
Krzysztofa pisarza , i Kazimierza Lwa podkanclerzego w. ks. 
Lit. córkę także Annę, Wojciecliowi Władysławowi Radziwi- 
łowi , książęciu na Nieświeżu, kasztelanowi Wileńskiemu, za- 
ślubioną. 

Stanisław Jan, marszałek wielki w. ks. Liłew., przedtem 
był marszałkiem nadwornym, stolnikiem w. ks. Litew. staro- 
stą Słonimskim, 3Iarkowskim, Błudniewskim. Syn Leona z 
Firłejowny, mąż i dowcipem i wjniową i wspaniałością umy- 
słu nieporównany, ojcowskiej cnoty zelant. ZaAA ładyslawa IV. 
odprawił dwa razy poselstwo do Cesarza Rzymskiego, tam mu 
ofiarowanego Principatiim S. Re^ni Inip. nieprzyjął, ale mając 
dosyć na książęcem urodzeniu przodków swoich , naprzyklad 
obserwancyi praw , i równości obywatełów Rzeczypospolitej, 
wielką wspaniałością serca, takowych postronnych uniknąwszy 
tytułów, ledwo namówiony został, akceptować kawałeryą Klu- 
cza złotego. O czem Sarl/iewsAi in Conc./un. i ffnjsznaro- 



Sapieha. 265 



wicz chwali go w ten sens. Prine/pis Imperii titulos , sed 
cl(tve retenia sprevit. Mnjores aiirea linguti iledit : bo dla 
wielkiej iakuiuKI aureuin os Sarmatiae nazwany. A zaś 
Hurtknoch in Republica Polona folio GOS. w te słowa o nim 
pisze: Et cum tempore fladislai If. liegis Poloniae, Im- 
perator Germanorum Joanni Stanislao Sapieha Si/premo Jf. 
D. Lit. J/areschafco siiique liegis ad Imperatorem Legato, 
titultim Principis S. R. I. ohtutissety recusarit eum mode- 
ste, sub suo nomine se omnes sibi convenientes titulos Vien- 
num secum invexisse causatus. ^larszalkowal w trybunale Li- 
tewskim , raz w r. 1612. dru"-i raz 1021. ze wszvstkitb ukun- 
tcntowanieni , mając osobliwszy wzgfląd na sieroty , z czeu^o 
tak o-o wychwala Sarhiewski. Justitiam prniarit. Justitiamne 
tantum? imo et inclinatam in Judiciis liempublicam. Tej był 
szczerości ten senator, ze o sobie często zw-^kl był mawiać, 
Mało esse f^erouensis guam Placentinus. O Boską część i o 
zbawienie swoje wielce się od niludości starał, częstokroć po- 
tiijemnie przyłączał się do kompanji dyscyplinę w kapach czy- 
niących na passyach. W Słonimiu, wielkiemi expensanii mu- 
rowany i piękny kościół w"\stawił, tamże 00. Franciszkanom 
do fundacyi Bazyliki i klasztoru znacznie przyłożył się. ^V 
Wilnie tak/.e Pańską munifieencyą. Bazylikę S. Michała fun- 
dował. Heroiczną odwagą między innemi tem się przysłużył 
ojczyźnie : na wojnę Moskiewską pod Zyg^munlem III. cały 
pułk swoją fortunną podejmował , drugą rażą na tegoż nie- 
przyjaciela za Władysława Króla Polskiego z siedmiąset ka- 
waleryi czuwał pod Drują, aby 3Ioskal ztamtej strony nie wa- 
żył się czego. Pod czas Wołoskiej wyprawy przeciwko Tur- 
czynowi , Karolowi Chodkiewiczowi sto dowodnych pieszych, 
i tyleż lekkiego żołnierza podesłał; sam zaś z takąż kwotą bu- 
sarzów ciągnął za Królem Zygmuntem. Xa Pruską i Inflanlską 
kampanie, z tąż się ku ojczyźnie pokazał ochotą. Przeczuwa- 
jąc to z instynktu Boskiego, to z przyrodzonego, ostatni życia 
swego termin, w Żurowicach na śmierć się po katolicku dy- 
sponował, przestawszy życ docześnie, życie wieczne zaczął 
wieku swego 46. Pańskiego 1635. w małżeńskiej lidze miał za 
sobą Annę Scholastykę , Jana Karola Chodkiewicza hetmana 
wielkiego w. ks. Litew. jedyną córkę. Po niej śluby ponowił 
z Gryzeldą Wodyńską wojewodzanką Podlaską, miał syna 
Krzysztofa, który prędko zmarłszy i z ojcem i z jego dwie- 
ma żonami w tymże kościele S. Michała pochowar^y leży. 
Tak jego jako i ojca jego nagrobki wypisał Starowol. in 
Monumen. 

Krzysztof 3Iikołaj , najprzód krajczy Litewski , a potem 
pisarz polny, starosta Markowski i Zdzitowski, syn Leona wo- 



266 ISapieha. 

jewody Wileńskiego i hetmana z Radziwiłowny, młodsze lala 
polerując W różnych szkołach , a osobliwie w Lowaniuni pod 
Erykiem Pulcaneni w r. 1627. pięknym stylem napisał narra- 
cyą o Dymitrze Caru Moskiewskim , którego udano hyło, ze 
go w kolebce zabito, a potem si«' zjawił ; tę sam Putean chwali 
w listach swoich. Centiir. 4. Eptst. 38. Tamże publicznie 
defendował Conclusiones politicas. Liwiusza history.-} na ję- 
zyk Polski przełożył. Nie tylko zaś w naukach znaczny postę- 
pek uczynił, ale tez i w 3Iarsowych dziełach. wielkie postępki 
założył, pod najprzedniejszemi wtenczas w Europie wojowni- 
kami, a potem do ojczyzny powróciwszy, i pod ojcem swoim 
hetmanem. Nie długo się jednak ojczyzna cieszyła do wielu 
funkcyi urodzonym synem, w roku życia swego 24. w r. Pań- 
skim 1631. jeszcze za żywota ojca, przeniósł się na wieczność, 
pogrzebiony u S. Michała w Wilnie z nagrobkiem, którv wypisał 
Staruioolski in Monumentis , i Historya Sapiehana pa?', 3. 
J'ol. 52. 3Iiał na jego pogrzebie kazanie ks. Olszewski S. J. 
które podał do druku. To mu wszyscy przyznają, że się w nim 
przeciwne rzeczy pogodziły : młody wiek i sędziwa cnota, dwór 
i pobożność, żywość natury i niewinność, wysoki dowcip i 
submissya, fortuna wielka i statek. 

Kazimierz Leo, syn drugi Leona wojewody i hetmana z 
Radziwiłowny , tzymał go do chrztu Władysław Królewicz, i 
Konstancya Królowa. W^ szesnastu leciech wysłany do cu- 
dzych krajów, ćwiczył się w naukach szkolnych, pod Puteanem 
i ^\^ernuleuszem ; pod Spinolą wojennej experyencyi nabył. 
Powróciwszy do ojczyzny z wielkim w umiejętności postę- 
pkiem i biegłością w szczęściu językach, przypadł do serca 
Zygmuntowi trzeciemu , od którego pisarzem w. ks. Lit. kreo- 
wany, deputowany był do rewizyi metryki i kancellaryi Rze- 
czypospolitej. Po zwycięztwie nad 3Ioskwą od ^Yładysława 
otrzymanem , odprawił poselstwo do Moskwy z dostatnią oka- 
załością: gdzie wszystko do myśli i ku sławie majestatu spra- 
wiwszy; po pisarstwie marszałkiem nadwornym wjniesiony, 
aż też i pieczęć mniejsza Litewska oddana mu , oraz Słonim- 
ski, Grodzieński, ^Yołpieński , Luboszański , Orszański staro- 
sta, na Czerei i Starosiole dziedzic. Był i administratorem eko- 
nomji Brzeskiej. Prawda że wiele Królom Polskim powinien, 
ale i Królowie jemu. Władysław czwarty wielką część chwały 
w Moskwie, Król Jan Kazimierz koronę mu powinien , do 
której nie tylko że mu pomógł, ale i potem pod czas inktirsyi 
siła przy dostojeństwie J. K. Mości stawając, pracował. Od 
dwóch majestatów śliczną wymową oracula dawał, a pod czas 
elekcyi orator Władysława, imieniem jego prosząc o koronę. 
Porządek elekcyi fol. 10. Ten Władysław umierając chciał 



ISapieha. 267 



go miec e.\ekutorem testamentu r. 1608. Po śmierci Włady- 1^ 
sława rebeliizującycli Kozaków Zaporowskich, raz pod Bucłio- 
wem , drug^i raz na Polesiu, zebrawszy wojsko swoim kosztem, 
zniósł szczęśliwie, i od zniszczenia szlachtę Litewską windyko- 
wał. Za co imieniem całej Rzeczypospolitej roku IG-^iO. osta- 
tnieg^o dnia Stycznia, dziękował mu na sejmie Adam Kazanow- 
ski, ze w niehezpieczeiistwie Rzeczpospolitą Litewską zostają- 
cą , nie podjazdami tylko , ale całemi wojskami posiłkował. 
Podobną obronę pod Zborów, Beresteczko , Zwaniec , opa- 
trzył, tysiąc ludzi z hojneg"o ku ojczyźnie animuszu. Za Króla 
Jana Kazimierza, na którego usługach pod czas rozruchów, 
przez które Litwa Moskalowi i Szwedowi wydana była, trwał 
statecznie. Będąc jeszcze pisarzem polnym w. ks. Lit. był po- 
słem na konwokacyą pod czas interregnum 1632. W r. 1638. 
za swego marszałkostwa nadwornego, komissarz do ordynacyi 
Smoleńskiej prowincyi, Consttt. Jol. 35. i do rozgraniczenia 
między województwy Smoleńskiem i Czernicchowskiem, i znowu 
w roku 1641. do rozgraniczenia międzv Podlaskiem wojewódz- 
twem i ksiąźęcemi Prusami. Constit. fol. 20. Deputat na try- 
bunał skarbowy w. ks. Lit. 1647. marszałkował w izbie posel- 
skiej w r. 1637. jak zaś ojczyźnie przymilał się Me wszystkich 
okazyach , tak dopieroź i jeszcze bardziej Bogu. W Nowo- 
gródku kościół zakonowi naszemu darował, w Brześciu zaś, 
naszym pod tytułem imienia Jezus, i S. Kazimiei-za, kościół 
wspaniały, z fundamentów wyniósł, takiź w Słonimie kanoni- 
kom regularnym. W Berczie Kartuzów pańską magnifiką fun- 
dował, co approbowała Konstytucya 1653. fol. 27. jako i w 
Sapieźynie 00. Bernardynów, a w Nowogródku 00. Boni- 
fratrów. W^ Siemiatyczach i Zdzięeielu kościoły M^jstawił, i w 
nich zęby kurs śpiewano, dochodami opatrzył. W Cymkowi- 
cacb , Hockach , Biesiorkowicacli , przybytki Boskie z jego 
szkatuły powstały, indziej zaś po Litwie na dwadzieścia Cer- 
kiew, krom szpitalów po różnych miejscach hojnie uposażo- 
nych. Przy Wileńskiej akademji Jus ulrumgue zęby uczono, 
fundacyi przyczynił. Za duszę zony swojej Teodory hrabianki 
Tarnowskiej wojewodzanki Inllantskiej , sto tysięcy złotych na 
msze święte Mysypał, którą jego ofiarę Bóg' sobie miłą by<5 
uznał, kiedy w trumnie jego w kościele Berezowskim zamuro- 
wanej , rój pszczół miód robiących w nogach nienaruszonego 
ciała, w kilka lat znaleziono. Zszedł z tego świata w czterj^ 
lata po zonie swojej, to jest 1656. Pan gorliwy o wiarę, co 
w nim pochwalił Ale.\ander VIL Papież danym do niego li- 
stem : bezpotomnym schodząc , część większą fortuny swojej, 
inszej linji Sapiezyńskiej zapisał, jako się wyżej mówiło. 

Paweł wojewoda Nowogrodzki, syn Jana wojewody Po- 



268 iSapiełia. 



(Haskiego, z -^""y Chodkiewitzowny slarośeiaiiki Grodzień- 
skiej zrodzony , brat Fryderyka wojewody Podlaskiego , Pan 
wielkich zasług, ozdoba « . ks. Lit. tego dział dóbr ojczystycli 
z braciij, Król Zygmunt j)ot\vierdził. Nie mało miał trudności 
ten Paweł o Kodeń , ale Zygmunt August Król , prawo nui 
|)olwierdził na niego, w r. 154G. dnia 5. Kwietnia, wspomina- 
jijc jego zasługi, i częste poselstwa do róznycb monarchów od- 
prawione , ozdoł)ił go naj|)rzód starostwem Bracławskiem , po- 
tem Rzeczyckiem , miecznikostwem w. ks. Lit. potem dał mu 
marszałkostwo 3Iińskie, na koniec osadził go na województwie 
Nowogrodzkieni. Byt ten Paweł posłem do Cesarza Ma.\ymi- 
liana wtórego od Króla Augusta pierwszego, za którą legacyą 
temu Pawłowi Cesarz przydał nowy lierl), rękę zbrojne-} w polu 
ezcrwonem , i orła czarnego z koroną n.i hełmie. A Król zaś 
August w nagrodę postrzału otrzymanego w Inflanciecli, przy- 
czynił do herbu jego strzałę przez rękę przeszytą. Tenże wpro- 
wadził używanie herbu HIppocentaura, o czem świadczy Okol- 
ski. Fundował Cerkiew, jedne w dobrach swoich pod tytułem 
S. Michała , a drugą wymurował w samym zamku Kodeńskim. 
Przyczynił fundacyi do probostwa Kodeńskiego od ojca swego 
zaczętej. Tenże rudy żelaznej w dobrach Kodeńskich dobył. 
Miał za sobą \mo ł'oto księżnę Holszańską, stolnikownę w. ks. 
Lit. powtórnem zaś małżeństwem , miał Ale.\andrę Chodkie- 
wlczownę wojewodzankę Nowogrodzką. Z pierwszą wziął księ- 
ztwo Holszańskie , z którą też miał synów czterech. Mikołaja, 
Teodora czyli Bogdana, Akwandra, i Jędrzeja. Miał i córek 
cztery według informacyi danej in MS. Z drugą zaś żoną miał 
syna Jędrzeja wojewodę Smoleńskiego. Córki Pawła z księżny 
Holszańskiej, pierwsza Teodora, była za Wołowiczem kasztela- 
nem Wileńskim, druga 3Iaryanna Korsakowa wojewodzina Po- 
łocka, trzecia Zofia Kmicina wojewodzina Smoleńska, czwarta 
Bazylissa Piaseckicffc koniusze""o w. ks. Lit. żona. Umarł w 
r. 1580. mając lat 1)9. pochowany w Kodniu. 

Jędi'zej , syn Pawła wojewody Nowogrodzkiego , a brat 
Bogdana, wojewoda Smoleński, starosta Kumliorski, Rzeczy- 
cki , z Chodkiewiczowny zrodzony. Dla biegłości doM'cipu i 
roztropności, do wielkich i trudnych rzeczy zdolnych sił , do 
senatu od Zygmunta Aiigusta Króla zawołany. Jego Mikołaj 
Radziwił hetman w. ks. L. na objęciu buławy swojej , jako 
zwycięztwy sławnego, umiejętnością wypolerowanego, regi- 
mentarzcm do Inłlant z ordvnansem wysłał; kędy on 3Ioskwy 
24000. z Maciejem Dębińskim , nieniiijąc więcej swoich nad 
4000., na głowę poraził; dwócli wojewodów 3Ioskiewsk!ch 
pojmał, i do Króla StcFana przyprowadził, inni dwa pierzchnęli, 
chorągwie żołnierskie, działa, i obóz z armatą i wielką korzy- 



ISapieha. 2(i9 



ścią zabrał; dawiu} karność wojenni} wni)^! do obozu i zacbo- 
wał: naostatek pt-łen honorów, pozcg-naf świat w r. 1614. 
Kolle<jium Lubelskie S. J. liczy <co mi(^'dzy pierwszenil bene- 
faktorami. 3Iiaf za sob.j Itno voto Maryannę księżnę Czarlory- 
skę Mojcwodzankę Wołyńskij. 2do vo/o miał Annę Krystynę 
Dębiilskę slarościankę Chi/eiiisk;}, z którą miał trzy córki: 
Annę Lasockę kasztelanowę Czerską, Maryannę Jasienskę pod- 
skarbinę koronną, i Alexandrę, która była za Tryzną marszał- 
kiem Słonimskim. Ilozyusz o nim pisze tom. 2.f. 452. Exi- 
mius Christ i Cultor. f^^ir insigni pielale praeditus , quani 
etiam Romae ., cum esset ibi ., mnltis documentis declarauit., 
i Annuae Societatis 1597. ze g;dy na województwo Połockie 
wje/.dzał, nie do zamku, ale wprzód do kościoła naszego skie- 
rował, ztamtąd do zamku, kędy krzyż z kościoła naszego przy- 
niesiony, z wielkiem nabożeństwem uczcił, z podziwieniem 
scliizmatyków na to patrzących. O Dębińskiej zaś zonie jego 
świadczą, ze do kościoła S. Barbary w Krakowie, i monstran- 
cyą , i wiele to w apparatach , to w pieniądzach , na ten dom 
Boży wysypała. 

Bogdan, drugi syn Pawła wojewody Nowogrodzkiego z 
księżny Holszańskiej zrodzony, był wojewodą Mińskim; był 
najprzód kasztelanem Brzeskim, potem Mińskim, potem woje- 
wodą Brzeskim, deputatem na trybunał skarbowy w Wilnie 
w r. 1591. Fundował 00. Bazylianów w Bogdanowie. Z Ma- 
ryny Kapuścianki z książąt Pereasławskich idącej , kasztelanki 
Braeławskiej, miał synów trzech : Mikołaja , Pawła i Jędrzeja, 
i córek cztery: Barl)arę Wolowiczowę starościnę Koniawską, 
Zofią Hajkowę starościnę AYiesiełowską , która powtórnem 
małżeństwem żyła z Pacem podkomorzym Brzeskim , i Annę, 
która się dostała w stan małżeński Tryznie marszałkowi Sło- 
nimskiemu, czwarta Starszą rządziła klasztor u Panien Bazy- 
lianek. Z synów jego Jędrzej starosta Homelski, Bielski, fun- 
dator Różańca w Boczkach , sławny zwycięzca nad Moskwą w 
r. 1578. znaczną pobożnością wsławił się w Rzymie pod czas 
walnego jubileuszu. Miał za sobą Elżbietę księżnę Radziwił- 
łównę marszałkownę w. ks. Lit. z której była córka jedynaczka 
Eleonora Szyszkowska starościna Lelowska. 

Paweł Stefan , drugi syn Bogdana , dziedzic na Holsza- 
nach, najprzód koniuszy, a potem podkanclerzy w. ks. Lit. 
starosta Oszmiański , Homelski , Gieranowski , Wasilkowski, 
wojownik wielki z W^ładysławcm czwartym Królem Polskim 
pod Smoleńskiem. Był marszałkiem trybunału Litewskiego w 
r. 1598. Fundował wspaniały konwent 00. Franciszkanów 
w Holszanaeh i kościół, do którego dał ornat, który ośmdzie- 
siąt tysięcy był szacowany od pereł I kamieni drogich , dzwon 



270 fSapiełia. 



znacznej wielkości tamże do nieg^o nadany i podzi.śdzień znaj- 
duje się , z takim napisem : Paulus Sapieha Dux in Holsznny 
Procancellarius 31. D. L. 3Iarmuro\ve ołtarze i nagrobek 
sobie wielkim kosztem wystawił , gdzie po śmierci le/.y , która 
przypadła na rok 1633. Pannom Bazyliankom w Wilnie kla- 
sztor fundował i wymurował. W Telszach także 00. Bernar- 
dynom , a na wielu inszych niiejscacli przyl)ytki Boskie wysta- 
wił. Do najświętszej Matki szczególniej nabożny, co dzień Go- 
dzinki i Różaniec na cześć jej odmawiał. W Rzymie był na 
jubileuszu 1600. r. , kędy od Klemensa VIII. mile przyjęty, 
wiele z sobą do Litwy relikwji świętych i znacznych wyprowa- 
dził. Rękę w Moskiewskiej expedycyi stracił. Zbór niegdy he- 
retycki w Holszanacli sławny, wielkim kosztem z obalin ko- 
ściół wystawiwszy, katolickim księżom oddał, apparalem ozdo- 
bił i organami, znaczny dobrodziej Bazylianów. Miał naj|)rzód 
za sobą Reginę Chaleckę siostrę podskarbiego w. ks. Lilew. 
drugą żonę miał Katarzynę Gosławskę starościankę Będzińską, 
trzecim małżeństwem miał Elżbietę córkę hrabi YS^esseliniego 
wojewody Węgierskiego, czwartą żonę miał Zofią Daniłowi- 
czownę podskarbiankę koronną. Córek miał trzy : Katarzyna 
była w zakonie S. Bazylego, Tekla w zakonie S. Franciszka, 
która w Słonimie klasztor i kościół wymuroMała. Krystyna zaś 
była za Chodkiewiczem podstolim w. ks. Lit. 

Mikołaj, trzeci syn Bogdana, najprzód był podkomorzym 
Grodzieńskim w r. 1588. potem koniuszy w. ks. Lit. naosta- 
tek wziął województwo Nowogrodzkie, był także komissarzem 
do traktatu o pokój z Szwedami w r. 1623. i deputatem na 
trybunał skarbowy r. 1626. Miał pierwszem małżeństwem Bo- 
glewską wojewodzankę Mazowiecką, drugą żonę miał powtór- 
nem małżeństwem Reginę Mondwidownę Dorohostajskę wo- 
jewodzankę Połocką, córek miał dwie, z tych Helena była za 
W^ojną Hreczyną, starostą Pieniańskim, Zuzanna za Tyszkie- 
wiczem wojewodą Brzeskim. Synów miał trzech : Pawła staro- 
stę Zyzmorskiego sterilem^ i drugiego 

Tomasza , wojewodę Nowogrodzkiego , za którym była 
Zuzanna Chreptowiczowna wojewodzanka Nowogrodzka, ale i 
ten zszedł bezpotomnie: marszałkował w trybunale Litewskiem 
w r. 1640. Kazimierz syn tegoż Mikołaja, starosta Niemonoj- 
ski , miał za sobą Katarzynę Wojniankę podskarbiankę w. ks. 
Lit. z którą miał córek dwie, Barbarę Wołowiczowę stolni- 
kowę w. ks. Lit. i Annę Leśniowolskę starościnę Brańską, 
która powtórnem małżeństwem była za Parysem kasztelanem 
Lubelskim. 

Mikołaj, pierwszy syn Pawła wojewody Nowogrodzkiego, 
brat Bogdana wojewody Mińskiego, z Anny księżny Holszań- 



.Sapieha. 271 

skiej zrodzony, był wojewodij Mińskim, Wieliskim i Surazkim 
slarostj}. Posłem od Zyg-munta Augusta Króla Polskiego do 
Maxyniiliana wtórego Cesarza , od którego był kreowany hra- 
bią państwa Rzymskiego, oraz kawalerem złotego runa, jako 
[lisze JVarsx>ewicki^ potem wziął województwo Witebskie, 
posłował od Stefana Króla do Iwana Cara Moskiewskiego , z 
Krzyckim wojewodą Mazowieckim, o czem świadczy Heiden- 
sztein i Okolski. Pałac znacznym kosztem w łymze okopie, 
g-dzie zdawna zameczek bywał, wystawił wspaniały. Ciało 
dziada swego i ojca , przeniósł z Bocków do cerkwi Kodcń- 
skiej , umarł w r. 1 609. mając lat 80. Pojął pierwszem mał- 
żeństwem Annę Sanguszkownę księżnę Koszyrską, starosty Łu- 
ckiego córkę, która bezpotomnie umarła. Drugą miał żonę 
Annę księżnę Wiśniowieckę wojewodzankę Wołyńską, z tą 
miał synów pięciu: Mikołaja, Krzysztofa, Ale.\andra, Fryde- 
ryka, i Jana w młodym wieku zmarłego, i córkę Elżbietę Wo- 
łowiczowę kasztelanowę ^Nowogrodzką. Pochowany ten woje- 
woda Witebski w Kddniu, z takim nagrobkiem. Legę et luge^ 
posteritas^ in unius fato succisas Palriae fortunas , auae 
rotam eliam fregerant ^ ne iter facere ■possent^ cecidit ut 
staret aeternitati. Magni illius Aeneae Pauli Sapiehi Pa- 
latini Novogrodensis melior Ascanius , Magnus Joannis Pa- 
latini Podlachiae Nepos Nicolaus Sapieha^ qui ul ex Du- 
cissa Holszanensi natus, suam posteritati legaret glortam, 
voto Sigismundi tertii ad lvanum Moschoviae Ducem Legu- 
tum egit^ jamque Princeps Hymaeneas bis łestes transmis- 
sae gloriae accenderat faces ^ postąuam semel Amazonem 
Polonom^ Annam Sanguszkoimam , Lituanam deinde Lacae- 
nam, Annam Visnioviccciam in sociale foedus assumpsisset^ 
et quia sublimes aniinas sublimi in sede morari est necesse, 
Palatinatus Minscensis , Brestensis , f^itepscensis suffra- 
giutn^ ud Capitaneatus Suraziensis Vieliscensis capitolium^ 
magno Scipioni anłeambulo Jlareschalcalis S. R. M. prue- 
ivit Scipio , et nisi primum intrajines vitae, certę intra bo- 
norum metam non stctisset. Jan , drugi syn Mikołaja woje- 
wody Witebskiego , a brat Mikołaja kasztelana Wileńskiego, 
z księżny Wiśniowieckiej zrodzony , wkrótce i młodo umarł. 
Krzysztof, trzeci syn tegoż Mikołaja , był podczaszym y>\ ks. 
Lit. Eques Hierosolimitanus^ probostwo Wisznickiego funda- 
tor, pojął był Elżbietę Firlejownę wojewodzankę Sendomier- 
ską, z którą niedługo żyjąc pobożnie, sterilis umarł w Padwie. 
Alexander, syn czwarty tegoż wojewody, był podstolim w. ks. 
Lit. i kawalerem 3Ialtańskim. 

Mikołaj , pierwszy syn Mikołaja \yojewody Witebskiego, 
z księżny W^iśniowieckicj zrodzony, najprzód starostą Molcza- 



272 Sapieha. 



ckiin i Zyzmorskim, potem chorjfzym w. ks. Lit., po clior."!- 
ztwie wziął marszalkostwo nadworne w. ks. Lit. ztej^o postąpił 
pierwej na województwo Glińskie, potem na Brzeskie, na osta- 
tek umarł kasztelanem Wileńskim , temu si<; działem dostał 
Kodeń, ofdzie kośeiół wspaniały wystawił, szpital fundował; 
w cudzoziemskicłi wojskacli z wielką sławą stawał. Za co od 
Ferdynanda Cesarza , kawaler złotego klucza kreowany , na 
trybunale Litewskim marszalkował 1034. pod który czas witał 
Króla Władysława z 3Ioskiewskiej zwyciczkiej kauipanji po- 
wracająccg^o ; ta i insze mowy jeg"o , weszły do druku. Był i 
komissarzcm do traktatów między Moskwą; ciała anteeessorów 
swolcli z cerkwi do kościoła marmurowane^o przeniósł, oł)raz 
najświętszej Panny od Urbana ósmego otrzymał i czterech 
świętych relikwie, które w Kodniu są złożone; umarł w Lu- 
blinie w r. 1644. pierwszem małżeństwem miał Annę Woj- 
niankę podskarbiankę w. ks. Lit. drugim Helenę Prusinowską 
podkomorzankę Belzką herbu Topor. Z pierwszą tylko miał 
synów dwóch : Kazimierza starostę Krzepickiego, który z Da- 
nilowiczowną Heleną, krajczanką koronną żyjąc bezpulomnie, 
umarł w r. 1G54. mając lat 29. nagrobek jego te mu pochwały 
daje, ze był in expe(Ulinne contra rebellis fortis^ piiis, reli- 
giotiis j iritegritdtis piihlicae ^ et faunie defensor-. Drugiego 
syna miał Jana Ferd\ lumda, czcśnika w. ks. Lit. starostę 3Iol- 
czackiego , ten bezzennie umierając , zapisał Kodeńszczyznę 
bratu swemu stryjecznemu, umarł w roku I()."i9. I)«ie chorą- 
gwie kosztem swoim na usługę ojczyzny, w Tatarskich, Koza- 
ckich, Szwedzkich, 3Ioskiewskich okazyach, trzymał, któreml 
pod Toruniem i na inszych miejscacli jakie dał dowody heroi- 
cznego serca, jeszcze do tych czas pamięta Polska. Siła w nim 
była niezwyczajna: córki Mikołaja, a siostry tych dwóch braci 
trzy, Joanna, Stefana Koryało\yicza Kurczą, wojewody Brze- 
skiego: Helena, Tyszkiewicza wojewodzica Brzeskiego , a po 
nim ksiązęcia Druckiego Sokolińskiego, kasztelana Mścisław- 
skiego , i Teresa, Karpia podkomorzego Biclskiegtt małżonki. 

Fryderyk Sapieha, podkomorzy Włodzimierski, piąty syn 
Mikołaja wojewody Witebskiego , z księżny Wiśnio\yicckiej 
zrodzony; ten kościół murowany z probostwem fundował w 
Maciejowie, miał za sobą Ewę Kaszewskę podkomorzankę 
Chełmską, synów miał czterech: J^na, Alexandra, Krzysztofa, 
i Tomasza, i córkę Helenę Daniłowiczowę starościnę Czerwo- 
nogrodzką. Umarł w roku 1626. w Maciejowie pochowany. 

Ale.yander, syn Fryderyka, był biskupem Wileńskim, 
pierwszy z Sapiehów stan duchowny sobie obrał. Sygnetem 
szafirowym od Urbana ósmego udarowany , dobroczynnością 
swoją to sobie zasłużył, ze go ojcem kapłanów i ubogich, po- 



Sapieha. 275 



spolicie zwano. W Rzymie na kapłaństwo |)oświ(;conv, uniait 
w r. 1671. Był wprzód referendarzem Litewskim, sullraga- 
nem ^Ylleńskim , kantorem Wileńskim , kustoszem Płockim, 
scliolastykiem Sendoinierskini , kanonikiem ^Varszawskim, az 
tez i l)iskupeni Zmudzkim , a z tej infuły j)rzcniósł się na Wi- 
leńską. Z sejmów po (łwakroe komissarzem upi-oszony do wy- 
płacenia żołdu Ałojsku Litewskiemu, jako to w roku 16G2. i w 
roku 1670. 

Tomasz, drugi syn Fryderyka, oboźny w. ks. Lit. po- 
wróciwszy z cudzycii krajów , pojął w stan małżeński Zoiijj 
Mondwidownę Droliostajskę, cześnikowne^' w. ks. Lit. z któi-ą 
niedługie zyjt-je , zszedł bezpotomnie. 

Jan , czwarty syn Fryderyka z Ewy Skaszewskiej zrodzo- 
ny, pisarz połny koronny: hyl to Pan wielkiej wspaniałości 
serca, pułki całe wojsk własnym swoim kosztem na usługę oj- 
czyzny wystawiał, /.adnej nieopuścił kampanji : do jego uwol- 
nienia z niewoli, nietylko Król Jau Kazimierz i Rzeczposjiolila, 
przez naznaczoną przez Konsfytucyą sunimę przykładała się, 
ale też i Ojciec święty pisał do Króla list, al)y się starał o win- 
dykacyą tak odważnego za wiarę Clirystusową więźnia. Jakiej 
zaś był e.\peryencyi ^vojennej, nietylko dobycie Torunia i in- 
szycłi różnycłi fortec, są świadectwem, ale też najjaśniejszego 
Jana trzeciejro wyznanie, że cokolwiek dzieł ryccrskicli mócł 
mieć wiadomości , to zawziął od Jana Sapicliy. Do lej expe- 
ryencyi siła mu pomogła per-egrynaeya , gdyż dla nabycia 
cnej , siedm lat w wojsku Francuzkiem przy znacznyeli szar- 
żacb służył, tyleż potem w łliszpańskiem. Król sam Kazi- 
mierz, wielki ryccrskicb ludzi szacownik, cbeiał byt zasługi 
jego polną bubn^ą po Gosiewskim zawdzięczye, dawszy mu 
przywilej cum suminis enenmiis , gdzie go Fu/men Ae//^' nazy- 
wa, ale mu się z tej pańskiej laski cieszyć niedostało, gdyż 
przez całe półtora lata z zaparzonego kataru i podagry leżąc, 
umarł w Zórawnie w r. 1664. w lat 74. pocbo\yany we Lwo- 
wie u 00. Bernaidynów. Ten, z Konstancyą Herburtowną 
kasztelanką Kamieniecką, miał synów trzecb: 3Iikołaja , Kazi- 
mierza, i Pawła, i córkę Ludowikę Konstancyą, kniazia Szuj- 
skiego pisarza w. ks. Lit. małżonkę. Fundował ojców Karme- 
litów trzewikowych w Dorobostajacb , sukienkę srebrną dat 
do obrazu Kodcńskiego. Potocki Cent. Vir. a fol. 127. w 
ten sens o nim mówi. 3Iiędzy >vojennemi tumanami, na AVo- 
łyniu, nieprzyjacielskim Inkursyom w blizkośei podległym, wy- 
chowany, w pierwszej młodycb lat porze, do Belgium , rycer- 
skich ludzi ojczyzny, udał się: kędy do Marsowjch przywy- 
knąwszy dzieł, do Polski powraca, na złoty pokój za Włady- 
sława IV. trafił, atoli choć w tak pieszczonym wieku, męzkiego 

Tom viii. 18 



274 Sapieha. 

nie zmiękczył animuszu. Spędziwszy z granic najazdy i tlunn 
Tatarskie, gdy chłopska wojna z rebellji głowę podnosiła, on 
na pierwszy ogień od Mikołaja Potockiego kasztelana Krakow- 
skiego i IiGtmana wielkiego koronnego, i z svnem jego Ste- 
fanem Potockim wjsłany, pod Zóltemi Wodami z garsztką 
szczupłą ludzi swoich , którzy ledwie pułk jeden wynosili. Ko- 
zaków i Tatarów zgraje na sohie trzymał, a gdv Potocki tam 
mężnie zginął on ztemwszystkiem niemałą klęskę w nieprzyja- 
cielskiem wojsku uczyniwszy, po trudach dzień i noc wytrzyma- 
nych , w niewolą wzięty: z której gdy się wy\yiklał, pod Bere- 
steczkiem odważnie stanął : a gdy znowu po Zwanieckich tra- 
ktatach niedotrzymawszy umówionych paktów Tatarzy , na 
^Vołyn wtargnęli, od Jana Kazimierza Króla na poskromienie 
pogańskich insultów wyprawiony , powtórnie w ręce się nie- 
przyjacielskie dostał. Do Karola Króla Szwedzkiego, pod pła- 
szczykiem protekeyi , królestwo najeżdżającego, z kwarcianemi 
chorągwiami był wprawdzie przylegnął, atoli jednak drugiego 
roku oderwawszy się zlamtąd, do Jana Kazimierza powrócił, 
którego potem statecznie i heroicznie majestatu bronił. 

Mikołaj, syn Jana hetmana polnego, był wojewodą Bra- 
cławskim , ten róznemi bogatemi apparatami kościół Kodeński 
ozdobił, miał za sobą Annę Charlęską miecznikownę AVołvń- 
ską , z którą było synów dwóch : Jan i Adam ; córki dwie , ale 
w młodym wieku z tego ŚM'iata zeszły. 

Paweł, treci syn tegoż Jana, był biskupem Żmudzkim, 
opatem Paradyjskim zakonu Cystercyeńskiego, w Polszczę ge- 
neralnym komissarzem , i sekretarzem w. ks. Lit. umarł w r. 
1715. ł^ir mngnae sanctitatis ^ Pater pauperum nazwany, 
pochowany w Kodniu. 

Kazimierz wojewoda Trocki, syn Jana pisarza polnego, 
kilka lat strawiwszy na peregrynacyi w cudzych krajach, w oj- 
czyźnie potem na różnych publicznych funkcyach szczególniej 
się przymilał. Najprzód był starostą Brzeskim, dalej, podsto- 
lim , stolnikiem , podskarbim nadwornym w. ks. Lit. , aż też 
kasztelanem Trockim i wojewodą. Był to Pan nabożny i na 
Boga szczodry. Fundacye w kościele Kodeńskim niemałe po- 
czynił, organy znacznym kosztem wystawił, ustawiczny w 
ksiąg czytaniu. Umarł 1703. leży w Kodniu. Z pierwszą mał- 
żonką Franciszką Kopciowną, kasztelanką Trocką, powtórna 
zaś małżonka jego Anna Wincencya Fi-edrowna wojewodzanka 
Podolska, ta wprzód żyła z Michałem książęciem Czartoryskim 
podkomorzycem Krakowskim , starostą Krzemienieckim, bra- 
tem książęcia chorążego w. ks. Lit. z obiema sterilis.. Z Ko- 
pciowną zostało dwóch synów: Jan i 3Iikołaj starosta Mści- 
slawskl, ale len młodo świat pożegnał w r. 1716. i córki, Ju- 



Sapieha. 275 



styiif' Krasickę kasztelanowę Haliekij, Cecylię Chodkiewiczowę 
starościnę Błudeńską, i Lutlowikę zakonnicę S. Benedykta w 
Staniątkach. 

Jan Fryderyk, syn Kazimierza wojewdy Trockiego. Po 
skończonych szkołach w Brześciu, Lublinie i Warszawie, zo- 
stawszy starostą Brzeskim , dalsze lata swoje polerował w cu- 
dzych krajach, jako to w Niemczech, Holiandyi, Anglji, Fran- 
cyi. Zkąd powróciwszy bywał na różnych funkcyach, najprzód 
referendarzem w. ks. Lit. od Króla Augusta wtórego wziął 
kasztelanią 3Iiiiską, z tej postąpił na kasztelanią Trocką, przy- 
dał mu do tegoż tenże Król, order Orla białego, a w r. 1735. 
wyniesiony kanclerzem wielkim w. ks. Lit., marszałkowa! w 
trybunale w. ks. Lit. w r. 1729. Zacność Pańskiej jego hoj- 
ności przeciwko Bogu sławie będą potomne wieki, bo i przy 
publicznych interessach , ten godnością wysoki senator , nie- 
mniejszęj pobożności, kiedy na ozdobę kościoła, probostwo 
Kodeńskie wyniósłszy ad infulatam dignitatem^ z konsensem 
Klemensa XI, uczynił aukcyą fundacyi dawnej, przez inkorpo- 
racyą plebanji Huszczańsklej , o czem Konstytucya świadczy w 
r. 1717. Nad to i kapłanów do tegoż kościoła przyczynił 10. 
Missyą Soc. Jesu tamże dla pomnożenia chwały Boskiej fun- 
dował; facyatę kościoła magnifico operę wystawił. Koronę na 
koronacyą najświętszej Matki Boskiej obrazu Kodeńskiego od 
Papieża Innocentego XIIL otrzymał, i historyą od siebie pi- 
saną tak po łacinie, jako I po polsku wydrukować kazał, o 
tymże obrazie najświętszej Maryl. Ołtarz wielki w Brześciu u 
00. Jezuitów, i część kollcgium tamże wystawił, relikwijami 
Ś. Kazimierza i B. Jozafata arcybiskupa Połocklego, tak Brze- 
ski Soc. Jesu, jako I KodeńskI kościół przyozdobił, niemniej i 
ołtarzami i znacznym apparatem. AYydał też do druku Anno- 
tationes historicas de origine Orderu Polskiego białego 
Orla, już po łacinie, Coloniae 1730. in 4^o, już po polsku, 
także I Reioolucyą Rzymską., w JJ^arszawie 1736. infol. Te- 
raz zaś Mowy różne w Lublinie pod prasę drukarską we- 
szły. Pojął w stan małżeński Konstancyą księżnę Radziwiłłó- 
wnę kanclerzankę w. ks. Lit. z Anny księżny Sanguszkowny 
zrodzoną. Temu Panu nieśmiertelną wdzięczność powinna aka- 
demia nasza Wileńska, jego dzielnością u majestatu I Rzeczy- 
pospolitej , i u Benedykta XIII. Papieża, przy prawach i da- 
wnych prerogatywach swoich utrzymana w roku 1741. 

Pisał także: Swadę Polską i lacittską tuydaną pod imieniem Da- 
nfijkowicsa. — Domine Palatii Regina liberlas. — Obserwacye 
Jana Kiliana fłelatyńskieg-o. — Genealogia Domus Sapiehana. — 
Umarł roku 1751. — Krasicki. 

Krzysztof, drugi syn Fryderyka, krajczy w. ks. Lit. sta- 

18- 



276 Sapieha. 



rosta Oszmiaiiski , chwali jego in<;zt\vo Konstijtucya 1062. 
fi)l. 24. Ze 0(1 poezątku vvojny na len czas, tak w k(»i(iiiiiem 
jako i w Litcwskieni wojsku stawająe, liczne roty swoim ko- 
sztem \łystawil, i ze podczas Szewedzkiej inkursyi statecznie 
pr7v Janie Kazimierzu Królu dostawał, więzienie cierpiał, z 
którego się okupił 30. tysięcy i t. d. fol. 6. Z Heleny księżny 
Sołomcreckiej kasztelanki Smoleńskiej , która pierwszem mał- 
żeństwem była za Korycińskim kancicrzycem koronnym , nilal 
synów trzech: Stanisława starostę Tr;jbskieg'o, Jędrzeja staro- 
stę Czerwonogrodzkiego , za którym hyła Joanna Chodkiewi- 
ezowna starościanka 3Iozyrska- 

^Yładysław Jozafat Sapieha, syn Krzysztofa, pisał się 
hrabią na Wiśnicacli i Niesuchojezach, był najprzód krajczyni 
w. ks. Lit. starost;} Płockim, Czerwonogrodzkim, Trąbskim, 
pułkownikiem, posłem na sejm w r. 1G89. i deputatem na try- 
bunał skarbowy, potem wojewodą Mińskim, umarł wojewodą 
Brzeskim w r. 1732. mając lat 80. Marszałkował I w trybu- 
nale Litewskim 1713. trzy razy śluby małżeńskie ponawiał, 
najpierwej z Urszulą Daniłowiczowną krajczanką koronną, z 
Krystyny księżny Wiśniowieckiej zrodzoną, któi-a pierwej l)yła 
za Potockim wojewodą Bracławskim , ztą miał córkę Joannę, 
\mo voto Bajeckę kasztelanowę Brzeską, 2(lo voto Tyszkow- 
skę podstolinę Brzeską. Drugi raz tenże Władysław ponowił 
śluby małżeńskie z Ludowiką córką barona Gultza, marszałka 
ziem Pruskich, pozostałą wdową po Krasińskim, wojewodzie 
Mazowieckim, ale ta sterilis. Trzecicni małżeństwem pojął byl 
Krystynę księżnę Sanguszkownę, Anny księżny Badziwiłłowej 
kanclerzyny w. ks. L. siostrę, z którą zostawił trzech synów: 
Karola , pisarza polnego w. ks. Lit. za którym była Firlejo- 
wna ; Kazimierza, który nie dawno umarł, i Ignacego cześnika 
w. ks. Lit. Pan ten wszelkiej ludzkości pełen, dobro ojczyzny 
kocliający, wspaniałość Pańskiego animuszu z przykładną po- 
bożnością połączywszy , żyje w dożywotnie przyjaźni z Anną 
Krasicką kasztelanką Chełmską, pozostałą wdową po Cetnerze 
staroście Korytnickim , która mu powiła synów dwóch : Jana, 
który jeszcze niedorosły, ile dopiero w r. 1740. początek nauk 
w szkołach naszych Lwowskich zakładający, od Karola VL 
Cesarza, w wojsku swojem, przywilejem do Polski mu przysła- 
nym, przy promocyl oflicyerów na wj'źszą szarżą, chorążym 
kreowany; druklego Józefa, prócz tych wielkiej nadziei potom- 
ków, o inszych wznieca się dalsza. 

Karol Sapieha syn starszy Władysława wojewody Brzeskiego, 
wprzód pisarz Litewski (jak wyżej) umarł wojewod.-j Brzesko- 
Litewskim r. 1768. bezpotomnie. — Ignacy drugi syn Wlail^- 
slawa wprzód cześnik , dalej podskarbi nadworny Litewski , na- 



ISaporowski— Narliiewski. 277 

koniec wojewoda Mścislawski z Anny Krasickiej kasztelanki 
Chełmskiej wdowy po Cetnerze sptodzil lo. Jana pułkownika 
wojsk koronnych, len z Elżbiety Bninickioj zostawił syna Ka- 
zimierza młodo zmarłego. — 2o. J ózefa krajczego Litewskiego 
złączonego z Teofilą ks. Jabłonowską wojewodzauką Nowogro- 
dzką. — 3o. X a w i era złączonego z Teresą Siifczijiiską. — 
4o. Kajetana, wielkiej nadziei młodzieńca, ten podczas kontede- 
racyi generalnej obrany marszałkiem Połockim zginął w potyczce 
pod Landskoronera r. 1771. wieku 21. — 5o. Córkę Maryannę 
i 60. syna Antoniego młodo zmarłych. — Krasicki. 
S§aporoivski herbu Junosza, na Pokuciu. Ci od Ko- 
łów wyszli , o których w piątym tomie pisałem. Adam Koło 
Saporowski, z Elżbiety Drohojewskicj, nie mając żadnego mc- 
zkiej płci potomka , ostatni z tego domu wszedł do grobu , w 
r. 1591). wieku swego 90., fundowawszy we Lwowie klasztor 
Panien zakonnych pod regułą S. Benedykta , pod tytułem 
W^szystkich Swi<^'tych , przy którym życie prowadził ])ogoboj- 
ne, a nawet i córki swoje trzy, tamże na wieczną służbie' Bo- 
ską poświ(;cił, które, jedna po di-ugiej , ksieniami tenże kla- 
sztor rządziły, z tych Katarzyna zeszła z świata 1608. Anna 
1638. Krystyna 1640. wszystkie wraz i z ojcem tamże pogrze- 
bione. Siostra zda mi się Adama, żyła z Pawłem Strzemeskim 
1592. N. była za Piotrem Fredrem. Katarzyna Saporowska, 
Pawła Skotnickiego chorążego Halickiego małżonka. 

Saporo%vsk.i herbu Korczak , w Chełmskiej ziemi. 
Alexander Saporowski , którego córka była za 3Iarcinem Ła- 
zowskim. N. miał za sobą Elżbietę Łazowską. 
^.^ ISarbiewski herbu Praiodzic^ w województwie 3Ia- 
zowieckiem. Balcer Sai-biewski , najprzód miecznik, a potem 
sędzia ziemski Ciechanowski, poseł na sejm 1643. zŁamtąd ko- 
missarz do ustanowienia ceł Conslitut. fol. 17. a w r. 1648. 
pod inlerregnum^ sędzia kaptura generalnego Warszawskiego, 
Porządek elekcyi fol. 1 . Maciej Kazimierz*) w zakonie na- 
szym, wybornego we wszystkich naukach polcru. Iłeloryki, 
filozofji, teologjl , w Wilnie, z taką u wszystkich imienia 
swego sławą uczył, że gdy w oczach Władysława IV. Króla 
Polskiego, doktorski brał biret: Król, sygnet swój zdjąwszy, 
na palec go Macieja włożył, z osobliwszą umiejętności jego 

*) Dziad Macieja Sarbiewskiego Adam, jako sam o nim w liście do 
Stanisława Łubieńskiego biskupa Płockiego wspomina żył lat 109. — 
Ojciec jego był 31ateusz Sarbiewski, matka Anaslazya Mileai- 
ska — urodził się roku 1595. w Sarbicwie wsi dziedzicznej o milę 
od Płońska w województwie Płockiem. — Był w blizkiem pokre- 
wieństwie z Opackiemi , co znać z listów jego do wyżej wspo- 
mnionego Lubieńskiego pisanych , gdzie wyraża , iź czas niejaki 
przepędził w Kobyłce u brata swego Opackiego : znać ten Opacki 
z Sarbiewskiej urodzony, ciotecznym był jego bratem. — Krasicki. 



278 SSarbiewski. 



j)oelivvalą, w r. 1636.; jtizedlem zaś Urban VIII. Papież, i 
sam wielki poeta, szacujije sobie w Sarbiewskim i prętkość i 
gładkość w pisaniu wierszów, laurem mu poetycznym <;low(,ł 
ozdobił ; kaznodzieją polem królewskim u tegoż Władysława, 
z żalem wszystkich na wieczne życie przeszedł w Warszawie 
w r. 1640. 2. Kwietnia: pisze o nim A"*. liraszeuiski in Pro- 
loqu. Domest. pa^. 321). że mu sI*; na jawie w nocy, na ten 
czas w Wileńskiej akadcmji uczącemu teologji, pokazał ks. 
Jakób Olszewski, wsławiony kaznodziejską funkcyą w zakonie 
naszym , i kazaniami do druku podanemi kapłan , i założywszy 
za thema owe eklezyastyka Pańskiego cap. 1. słowa: P^ani- 
tas yanUatum^ el omnia vanitas. Długie na godzinę kazanie o 
próżności świata powiedział , co o sobie samże powiadał ks. 
Maciej , głęboko tedy to napomnienie roztrząsnąwszy , nieco 
inszego musi bye, wnosił sobie, tylko że mię w krotce do sie- 
bie Bóg wezwie, przetoż tem pilniej do niego się gotował : nie 
mógł się jednak oprzeć usilnemu naleganiu Króla Władysła- 
wa IV. wzywającemu go do siebie na ambonę królewską, ka- 
zał tedy przed nim z niewypowiedzianą i imienia swego sławą, 
i Boską cliwałą, wszakże uslawlcznie się ode dworu królew- 
skiego wyłamywał , żeby się Ijył tem lepiej w komorze zakon- 
nej do nieba przyprawił , clężkoc było i wspomnie«5 o tem 
W ładysławowi Królowi , który w nim tak bardzo korzystał, 
nakoniec jednak nakłonił się na prośbę ks. Sarbiewsklego, we- 
sół tedy wyjeżdża z Warszawy , w tym nadjecbał do Króla 
Pan znaczny, który że się przed W^ładysławem wydal, jak so- 
bie życzył przynajmniej raz słyszeć każącego ks. Sarbiewskle- 
go, Król chcąc ukontentować człowieka, wielklem naleganiem 
wymógł to na Macieju, że się już z di'ogi Mrócił, i kazania 
podjął, klóre nieporównanym powiedziawszy plauzem , tylko 
co zszedł z ambony , na łóżko się położył , ciężką maligną do 
trzeciego dnia strawiony : pi'zyczyną skwa|)liH ej śmierci była 
kropla krwawa, która z czoła spadła Sarbiewsklego, z natęże- 
niem myślącego o kazaniu. Po śmierci swojej pokazał się wi- 
domle księdzu naszemu Szalabskiemu , na ten czas kaznodziei 
Lubelskiemu, i mówił do niego. Pr. Szałabski et Regtam 
Concionatorem , et Laureatum Poetom ; et Doctorem Theo- 
logiae fuisse ^ vanitas est, co powiedziawszy zniknął, ten zaś 
goręcej od tego czasu żyć w Bogu począł , a gdy przyszła ro- 
cznica tego widzenia, i dzień ten, w rok potem świątobliwie 
życie swoje zakończył. Urban VIII. Papież będącemu na ten 
czas w Rzymie Sarbiewsklemu, cbcąc doznać jego cliybko- 
ści w opisaniu wierszów, powiedział taką bistoryą. Ojciec 
prawi jeden idąc przez most na Tybrze postawiony, czy z nie- 
dostatku, czy też z gniewu, własnego syna wrzucił w pomie- 



Sarliiewski. 279 

nioną rzekę ; któreg^o gdy nurt bystrej rzeki , juz juz na dno 
pogrążał, pies wskoczył w rzękę, i na brzeg' jej zdrowo go od 
zguby wyniósł : kazał ją tedy we dwócli tylko wierszach i 
z konceptem jeszcze wyrazie, co ks. Maciej bez zwłoki żadnej 
teg-oź czasu tak opisał. Projicit in Tiherim puerum Pater, al 
canis ejfcrt: Hic gerit ojjicium Putris^ at Ule canis. Są te 
w druku jego pisma. Imo. Laska Marszałkowska ^ albo ka- 
zania na pogrzebie Jana Stanisława Sapiehy flielkiego 
Marszałka Litewskiego^ in kto w ff^ilnie 1635. 2do. Oratio 
Panegyrica in solenni Corporis S. Casimiri translatione, 
1636. in 4. f^ilnae. 3tio. Obseąuium gratitudinis ab Ap- 
polline Crosensiy Joanni Carolo C/iodkiewicz, Palat. Vil- 
nen. 1619. ink. Vilnae. 4to. Sacra Lithothesis , in prima 
templi Collegii Crosensis a Chodkiewicio fundati inchoatio- 
ae, f^ilnae 1622. in 4. 5to. Honor Sanctorum religuiis f^il- 
nae ex!iibitus , Oratio so/uta, f^ilnae 1634. in 4. 6to. Ora- 
tio y qua Antistitem f^ilnensem novum, Abraham Jf^ojna, 
nomine Coli. f^ilnen. excepit. 7mo. Lyricorum libri 4., Li- 
brum Epodon et allerum Epigrammaton inultoties impres- 
sum ninae 1628. in 12. Coloniae 1625. et 1682. in 12. 
Romae 1643. in 12. Antuerpiae 1646. in 16. et 1634. et 
1632. in 4. Caliss. in 12. 1681., ałe Kaliska edycya ma in 
libro 2do odas 28. in libro 3tio odas 32. , in libro kto odas 
32. ; których niema Antwerpska. Krom tego zostawił kazań, 
które miewał przed Władysławem IV. , tomów 4. Gotował 
nadto druku. De Perfecta Poesi lib. 4. Orationum librum 
unum Lechiados lib. 12. heroico earmine. De Physico con- 
tinua lib. 4. De Deo Uno et Trino, et de Angelis ^ ad pri- 
mam portem S. Thomae Aąuinatis. De Diis Gentium lib. 4. 
soluta oratione , ale go w tem śmierć zaszła. Widzieć mnie 
się dostało jego 3JS. in kto, pod tytułem: Dii Gentium, 
seu Theologia Philosophiaąue tam naturalis , qxiam Ethica, 
Polita, Oeconomia , Astronomia, caeteraegue arłes etScien- 
tiae, sub fabulis Theologiae Ethicae, a yeteribus occultatae, 
erutae vero opera P. Mathiae Sarbiewski 1627. in hoc 
operę eruditissimo cap. 23. ostendit, ex anttguis historico- 
rum argumentis petitis , fabulas Graecas et Aegiptias or- 
tum traxisse a Noe, et ejus posteris. Znajdziesz niektóre 
listy jego in Oper. Stanisława Łubieńskiego biskupa Płockie- 
go. Stanisław wojewoda Mazowiecki starosta Grabowieckl i 
Korylnicki , brat rodzony 3Iacieja Kazimierza , deputat na try- 
bunał koronny w r. 1643. Jansonii elogia, marszałek izby po- 
selskiej w r. 1647. poseł na sejm 1653. i deputat do namó- 
wienia pewnej legacyi. Constit. fol. 9. Komissarz do uwol- 
nienia zup Wielickicli z ręku Cesarskich. C.onst. 1661. y. 10. 



280 ISarliski— Parnicki. 



Potoc. Centur. Viror. fol. 466. tak o nim między inszcmi 
mówi: /Vr liberne ingenuitatis ^ quae ad scopulos pr-ioatae 
t/ti7/'fnfis, aut affectiis liaut ojfenderet Flexanima ejus suada 
tu lingua, Consiis in pecfore, sparlacum illum Orbis Poloni 
Chmielnicitim , Zamoscio immineiitem ai<ertit, imo terruil in 
fugactm receptum. A Joannę Casimiro Regę, Suecis ad 
aeguiores condifiones adigendis adhibitns cadiiceator, atque 
ad 3Joschnin tempora?'io faedere illigandum , destinatus 
Oratoi' ; córka jego Anastazja wydana za Franciszka 3Iy- 
szkowskiejjo kasztelana Betzkieiro : syn zaś Rafał kasztelan Bra- 
dawski , starosta Korytnicki, Pan bogobojny, kolleglo nasze- 
mu Krasnostawskiemu chciał fundacyi przyczynie, ale ta jeg^o 
intencya zupełnego skutku nie wzi«;la , przeniósłszy się na wie- 
czność w r. 1715. pogrzebiony w kościele tegoż kollegium ; 
jedna żona jego Maryanna z Borzynia Makowiecka łicrbu Po- 
mlan, kasztelanka Kamieniecka, której postradał w r. 1691, 
Druga 3Iaryanna Dembińska : trzecia Elżbieta Skotnicka, atoli 
dzieci wszystkie jeg^o młodo poscbodziły. Stanisław chorąży 
Ciechanowski, poseł na konwokacyą 1674. Cousłit. fol. 13. 
Teresa i Elżbieta zakonnice S. Bryoitty w Lublinie w r. 1674. 
Jakób wojewodzie 3Iazowiecki , poseł województwa Podlaskie- 
go, podpisał eltkcyą Jana III. Króla. 

I§arliski ^ w Pomorskiem \yojewództwie. Bernard Je- 
rzy Sarbski sądowy ziemski Lemburski , poseł z województwa 
Pomorskiego na konwokacyą 1696. N. deputat na trybunał 
koronny. 3Ielchior na Sarbi Sarbski , miał za soIjji Zofią 
Trembecką córkę Piotra 1576. Acta Casfren. Cracov. 

f^arilieki herbu Slepowron, w Chełmskiej ziemi, do- 
kąd się z Płockiego województwa przenieśli , i ^y Łukowskiej 
ziemi, ale się ci Sarneckimi piszą. Pierwszy w Ruskich kra- 
jach osiadł Jakób Sarnicki, (bodaj to nie on miał za sobą Po- 
])zicdzinską herbu Gryf, Okol. sub Leliwa) był w Tatarskim 
języku biegły, dla tego Jan Albrycht Król Polski w legacyach 
go do tego narodu zażywał, syn jego Jan , dziedzic na Lipsku, 
bodaj to nie temu Jano^yi , 1524. Mikołaj proboszcz Tarnow- 
ski i Feli.\ wojski i sędzia Chełmski, Zamojscy, wójtostwo 
Tworzyczów w zasługach nadali, o czem jest kopia listu ich 
Paproć, o herb. Jol. 196. z Elżbiety Gorzkowskiej herbu 
Tarnawa , spłodził syna Stanisława wojskiego Krasnostawskie- 
go , ten młode lata polerując w akademji Królewieckiej na 
naukach, a potem po różnych nacyach peregrynując, chwycił 
się też byl przewoźnej Kalwińskiej wiary, której żwawo bro- 
niąc, zasłużył sobie u swoich, że go superinlendentem obrali, 
co poznać z listu Orzechowskiego do niego pisanego, potem 
jednak porzuciwszy tę funkcyą, jednakże nie błędy, na zie- 



tarnowski. 281 



niiańskioj fortunce siedzifc, nadzieją sickarniit, ze za |)raec 
swoje w ró/.nycli do druku jiodaiiych kslęyaeli j)odj«;te , miał 
więcej i w honorze i fortunie profitowae. Są zaś w druku te 
jeg^o księgi, Inio. Statuta i Melrijka Przywilejóio koronnych^ 
w Krakowie 1594. in ful. 2do. Annnlcs de otigine et rebus 
gestis Polonorum ac Lttranorum ^ 1587. Cracor. in fol. a 
lenii czasy świeżo u> Lipsku infol. 1711. wraz z Długoszem 
fam. 2. kędy o nim iv prefaci/i fol. 32. ohszerną dysserlacyą 
znajdziesz, i o księgach od niego spisanych, także zdania auto- 
rów o nich , jako tez i błędy jego , Braun tez de Scriptor. 
Polon, traktuje o nim fol. 12. i 40. 3tio. Ejcempla et for- 
mulae electionum Pontificum Romanorum , Itnperntorum , et 
Ducum f^enetorum^ kolo roku 1577. jako sam o sohie po- 
wiada in Epist. Praelimin. fol. 345. namienia, ze napisał 
Librum Campiductoriue a fol. 406. Commentarios de tota 
Scienlia militari , ale icli do druku nie podał. Trochę przed- 
tem, to jest f. 405. natracą coś o swojej w druku topografji, 
która rozumiem ze nie insza jest tylko ta , która na końcu jego 
Annalium jest położona. Historium Ecclesiasticam takie źe 
pisał, świadczy lib. 6. cap. 6. ale podobno do druku nie we- 
szła, I dobrze, bo duchem heretyckim trąciła, jako i insze jego 
pisma. Wydał i Triumphum Regis Step/tani , o czem sam 
lib. S. Annul. opowiada. Jan Sarnecki 1577. poborca w ziemi 
Chełmskiej. Constit. fol. 321. i 1580. /o/. 36(5. Marcin Sar- 
necki podstarości Łukowski , poborca w w ojewództwie Lubel- 
skiem 1611. Swentosław Sarnecki wydał do druku Celcbris 
JJarc/tionatus in introductione SS. Rcliquiarum ad Templum 
PinczoiHense ^ infol. 1701. Cracov. 

liariiowski /terbu Jastrzębiec , w Łęczyckiem woje- 
wództwie. Prandota Sarnowski sędzia ziemski Łęczycki 1422. 
podpisał list Władysława Jagiełłą u Łask. iv Stat. fol. 49. 
W^ojciech chorąży Łęczycki , miał za sobą Annę Zadzikownę 
siostrę biskupa Krakowskiego, z której syn Jakób, Krakowski 
kantor i Sendomierski, ostatnią woła swoją wszystkie swoje 
pieniądze na kościoły i ubogicli wysypał, zszedł z tego świata 
w r. 1682. co opowiada nagrobek jego w katedrze Krakowskiej 
z lierbem Jastrzębiec. N. chorąży Łęczycki , któremu Wilka- 
nowska cztery córki powiła, jedna z nich poszła za Wierzbow- 
skiego podstoiego Łęczyckiego, druga Imo roto za Karwickie- 
go , z którjin spłodziła dwóch synów, 2do roto za Trębiń- 
skiego , trzecia za Prze(II)orskicgo , czwarta za Szypowskiego 
sterilis. Swentosław z Dałkowa Sarnów ski kanclerz (jnieznieii- 
skl , kanonik Łęczycki i Łowicki, proboszcz Sieradzki, deputat 
na lryl)unał koronny 1626. Szymon kantor Krakowski, umarł 
1639. co wypisał z jego nagrobku w katedrze Krakowskiej. 



282 



(Sartai¥ski. 



Starowol. in Monuin. Steraii podkomorzy Łt^-czycki, marszałek 
izby poselskiej, na sejmie abdicationis Jana Kazimierza Króla, 
jest jego Mowa w tomie drugim Moiocy Polskiego , którt^ 
upraszał tego Króla, aby nie osierocał swojem oddaleniem się 
ojczyzny strapionej: jest i u Zatusk, t. \. Jol. 55. był wprzód 
chorążym Ł<;czyckim , i posłem na różne sejmy , zkąd komis- 
sarzem zapisany, juz na sądy fiskalne Radomskie, juz do dy- 
strybuty hiberny, juz do granic od 3Iarcliji Brandeburskiej, 
Conslit, lG76.yb/. 17. Stanisław z Janem Kazimierzem Kró- 
lewiczem na ten czas Rzym odwiedził , sekretarzem potem 
wkrótce królewskim , a dalej referendarzem koronnym urósł, 
az tez na biskupstwo Przemysłkie posuniony , wjeżdżał na nie 
1659. przy którem trzymał i opactwo Sulejowskie, z sejmu 
1667. deputatem na trybunał Radomski naznaczony, Conslit. 
fol. 6. Król Michał tak go sobie poważał, że go ostatniej woli 
swojej exekutorem zostaAvil , z tej infuły posuniony na Kujaw- 
ską, na którą miał nominaeyą jeszcze av roku 1676. jako się 
podpisał na liście Króla Jana III. którą i z sobą w grobie zło- 
żył, w roku 1680. Adam kanonik Warszawski, kustosz Sen- 
domierski, proboszcz Łęczycki, o nim Konstytucya 1683. 
fol. 15. N. była za Radolińskim kasztelanicem Krzywińskim. 
1\. Sarnowska z Osiny za 3Iikolajera Romiszowskim. 



SARTAWSKI 




HERB. 



Okolski tom. 3. fol. 340. tak ich herb położył, pod imie- 
niem Zelberzdorff, a znać z informacyi sobie przysłanej, tarcza 
na dwie części przedzielona linią wężykowatą, tak, że się cztery 
anguły w niej znajdują, czyli raczej jak piorun kręcącą się, 
tak, że się niby zdadzą dwa gradusy, od lewego boku tarczy 
w górę w prawą idące , pole górne w niej powinno być białe, 
niższe krwawe, na hełmie nad koroną dwa skrzydła orle, bar- 
kami do siebie obrócone , między któremi takież dwa pola jako 



Sartawski. 285 



i na tarczy. Podobny temu herh kładzie Petrnsuncta cap. 22. 
Atoli JIS. o Familiach Pruskich , lubo Okolskiego tu cytuje, 
przecież inszym kształtem łierb ich odrysowany przytacza, to 
jest tarczą w szerz, prosto na dwie części przedzieloną, z któ- 
rycli niższa gfoła, na wyższej jest g;wiazda o sześciu promie- 
niach, na hełmie nad koroną trąba mvśłiwa, w cvrkuł trochę 
nie zupełny skr(,-cona, cieńszym końcem na dół, grubszym w 
j^órę obrócona , tak , że z prawej strony tarczy cyrkuł jej nie 
zakończony , pice dzwonków u niej widać. Z Oko/skini jednak 
trzeba trzymać. Tym się herbem pieczętują Zejberzdorf Sar- 
tawscy w Prusiech. Zejberzdorfami się piszą na pamiątkę, że 
się kiedyś w Bawarskiej ziemi tak zwali, kędy nadany sobie 
mając ten klejnot od Cesarzów Rzymskich , jeszcze za czasów 
Okolskiego pod temże imieniem kwitnęli ; z których jeden był 
infułatem Frisingiae., dobra ich Ryterzfert nazwane W' tamtych 
krajach. Z tych Lenard miał pięciu synów, Wilhelma, Jana, 
Bernarda , Zyg^munta , i Tomasza : z tych Bernard jeszcze za 
Krzyżaków przyszedł do Prus, chwały rycerskiej szukając, któ- 
remii dobra Sartawice w' zasługach nadano ; są Sartawice mila 
od Świeca , kiedyś sławne , zamek znaczny nad rzeką ^Visłą 
na wjsokiej gogrze , teraz tylko go ruiny , miał kiedyś u siebie 
głowę S. Barbary Panny i męczenniczki , którą Krzyżacy nocą 
dobywszy go , zabrali , i do Chełmna z Ayielką radością wpro- 
\yadzili. MS. de Famil. Pruss. Kwitnął ten Bernard koło r. 
1430. Jan Sartawski w r. 1493. będąc w Bawaryi u swoich 
łamiliantów, otrzymał przywilej pewny od Cesarza , dzielił do- 
bra niektóre z Oltą Zbrachlińskim w r. 1511. Jerzy Zygmun- 
towi I. Królowi dobrze zasłużony, od którego wziął dobra ^Vą- 
twie nazwane 1525. prawem dożywotniem sobie, żonie, synowi 
i córce, służącym. Sebastyan Jerzemu Topolowskiemu chorą- 
żemu Pomorskiemu, pewnych dóbr donacyą uczynił wr. 1531. 
a drugie Piotrowi Bąkowskiemu 1534. puścił zastawą. Jerzy 
syn Jerzeg^o , o którym Księgi Chełmińskie: siostry jego Ka- 
tarzyna i Anna 1560. z Bąkowsklej spłodził Jerzego i Ludyyika, 
którzy dóbr swoich Krąpiewic nazwanych , zamianę czynili z 
Jerzym Niewieścińskim za Obiezierze I Terkułki, żona Jerzego 
Bagnievyska, dóbr Krostkowa nabyła pod Swiecem, syn z niej 
Rafał, któremu ^Vysocka sześć córek powiła, Krupocką, Kru- 
szyńską, Kosso\yą, Ostrowicką, Siecińską, szósta Panną umarła. 
Ludwik brat Jerzego w cudzych krajach wychowany , z Anny 
Lisowskiej spłodził dwóch synów, Jerzeg-o dziedzica In Rckein, 
którego z 3Iilewskicj syn Wojciech , Krzysztof drugi syn Lu- 
dwika w województwie Sendomierskiem osiadł , dziedzic na 
Chodczy, z Grocholskiej Zuzanny, miał syna Jana Karola. 
Maryanna Sartawska była za Kazimierzem Kitnowskim chorą- 



284 



Sas. 



7.ym Poinorskiin , z którym wraz fiindowawszy kuściuł nasz w 
Chojnicach, życie swoje skończyła w r. 1736. 






SAS 




HERB. 



Miesićjc żółty na tarczy jak na nowiu, rogami t»biema pro- 
sto do góry obrócony, nu każdym rogu jeg^o gwiazda o sześciu 
graniach , we środku jego strzała źełeźceni prosto do góry wy- 
rychtowana, w polu hłckitnem , na hełmie nad koroną pawi 
og-on , który strzała |)rzeszyvva z prawej strony tarczy w lewą; 
tak g^o opisują Paproć, o /terbach Jol. 547. Okol. tom. 3. 
Jol. 195. Z tych drugi, początki tego herbu z Saxonji zasląga, 
zkąd się tez Sasem zowie, z Saxonji do >\ cgier zaszedł, zkąd 
hrabia Hujd , według- świadectwa ffo/ciecAa Slrepy , z nie- 
niałem wojskiem do Lwa ksiązccia Ruskiego przybywszy , i 
związawszy sic^; z Litwą, Mazowsze spustoszywszy, gdy w nad- 
grodę swoich rycerskich dzieł, krom inszych podarunków, je- 
szcze mu i krewną swoję blizką w małżeńską ligę oddał, osiadł 
\v Ruskich krajach , i w potomkach swoich , różnych familji, 
które się tym herbem pieczętują, stał się ojcem. Paprocki i 
zląd dochodzi, jak to kiedyś możny bvł dom w Węgrzech, ze 
czerwone złote z tym herbem ich \\ybitym widziano, znać kiedy 
superintendentami będąc przodkowie ich, w mennicach taką 
monetę ])ic kazali. Niektórzy ten herb cały z góry na dół prze- 
wróciwszy noszą, jako się mówiło pod Garczyńskiemi, Mści- 
szewscy podobny do Sasa herb noszą, tylko ze strzały nie kładą, 
jiatrz Mściszewski\ a gwiazdy ti-zy u nich rzędem idzie. Dzie- 
dzielowie także inszym kszłaltem tego herbu zażywają, patrz 
w trzecim tomie yb/. 465. 

Herbowni. 

Baczytiski, Bereznicki., Bojarski, 

Bandrołvsh\ Biliński, Bratkowski, 

Baraniecki, Błazowski^ Bi-ijliński, 



Sasie%vicz —Sasin. 



28ii 



Brze.śctuńsAi, 

Bucliowski^ 

Chodkowskt.) 

Czoihańskii, 

Dani/uwtcz, 

Długopolskie 

Dobrzańskie 

Dubrawskie 

Dziedoszyckie 

Dziedzie/y 

Hoszowski, 

Jlrebnieki, 

Dubernicki, 

Jamińskie 

Jasiński, 

Jaworski, 

Kłodnicki, 

Homanticki, 

łCropiwnieki, 



Kruszelnicki, Tutoinir, 

Lityński, Terlecki, 

Łucki, Tesiner, 

Miińczak, Tyssaro wski, 

Munesterski, L iiiutycki. 

Mścisz e wski, U ^in n icki, 

JSowosielski, ff^islocki, 

Odrzec/iowski, Jl ^it wieki, 

Orłowski, Jtolkowicki, 

Podwysocki, ff'^olosiecki. 

Raszkowski, U^ori/ski, 

Ro źn iafowski, Zap lałyński. 

Rudnicki, Zawisza, 

Siemiasz, Zeliborski, 

Skotnicki, Zesteliński, 

Strutyński, Zuruko wski, 

Sulatycki, Zukotyński. 

Swistelnicki, 
Tarnawski, 
Duiiczewski, liuropntnicki , Małachowski i lVielądek następujące 

familie do herbu tego dołączają : 
Brzuski, Nechrebecki, Popiel, 

Charmuics, Obertyhski, Sasimowski, 

Hi/sarzewski, Olew/iicki, Sasowski, 

Kumarnicki, Pochorecki, Tyzdrowski. 

Jasiewicz herbu Jastrzębiec, w województwie Tro- 
ckiem , ale z tij odmianą, ze w podkowie kładą dwie strzały, i 
krzyż w pośrodku. Hieronim Sasiewicz wojski i podstarości 
Kowieński, skarbny Litewski, synowie jego w wojsku. Kazi- 
mierz podjtisał w Trocklem elekcyą Jana Kazimierza Króla. 
lionslytueye 1G70. fol. 3. wspominają Sasiewicza wojewodę 
Smoleńskieffo , którego pozostała małżonka, ponowiła śluby z 
ffenerałem Podolskim. 

!$asiii herbu Jastrzębiec , w Mazowieckiem wojewódz- 
twie, a potem i po inszych. Niektórzy z nich na yY^^ołyniu 
osiadłszy, od dóbr Bylce Byleckiemi nazwani. Sasin kasztelan 
^Vyszogrodzki, z synem swoim Rolandem, w r. 1395. w woj- 
sku Zygmunta Cesarza wielkiem sercem potykając siczBajaze- 
tem, poległ na placu. Długosz. Piotr Ludwik Sasin, dziekan 
Dynowski 1641. Bernard kanonik Chełmiński, dobrocz\nny 
na nasze rezydencją 3Ialborską, świat pożegnał w r. 1681. Se- 
bastyan pisarz grodzki Halicki , miał za sobą Zofią Kuberską, 
z tej si(^* zostały dwie córki, i dwaj synowie, Józef i Antoni. 
Petronella Sasinowna była za Wojciechem Dąbrowskim pod- 
stolim Nowogrodzkim. Sasinowskich wspomina Laudum Łom- 
żyńskie 1607. Są i Sasinowie Kaleczycki. 



286 Slaszor— Sawicki* 



liaszoi* herb ^ patrz Orla: od tego-i lierhu nazwani 
Saszowscy w Zatorskiem ksi(j'ztwie I Oświeciniskiein. 

I§awicki herbu Cholewa^ w Brześciańskiem wojewódz- 
twie. Jan Sawieki w zakonie naszym mąi uczony, pierwsze po- 
czątki zakhidat rezydcncyi naszej w Drog-Iczynie w Podlaszu, 
umarł 1657. Brat jeg^o rodzony Melchior wojewoda Brzeski 
Litewski, m.-jz uczony, w akadeniji ^Ylleńskiej z teologji do- 
ktorskim laurem uczczony, są jego niektóre pisma w druku: 
Imo. Cienie żałobne po Jnsnijch promieniach wierszem ^ nu 
pogrzebie Katarzyni/ z Sokolińsktch hiszczyny wojewodzimj 
Potockiej ^ in kto 1040. iv ffilnie. 2do. Primitiae honorwn 
B. Josaphato Kuncewicz Archiep. Poloc. in kto 1643. f^il- 
nae, fest Oracya o tym Btogostuwiomjm którą miał w JVil- 
nie. Niemniejsza si(; w nim dzielność wydawała, we wszystkicli 
którekolwiek na siebie wziął funkcyacłi, najprzód Icdy łowczym 
Mielnickim urost , dano mu potem starostwo Grodzieńskie, 
ale się wkrótce wyzuł z nieg'o, widząc sobie mniej życzliwe 
serca braterskie; nadgradzając mu to Jan Kazimierz Król, ka- 
sztelanią mu Brzeską konferował, w którcm mieście kommendę 
mając, długo go i mężnie przeciwko Szwedom bronił, ale w 
r. 1657. niemogąc dłużej wytrzymać potencyi , Szwedowi go 
Karolowi i Rakoccmu w pewne poddał kondycyc, z sejmu 1662. 
był komissarzem do uznania krzywd od wojska poczynionych, 
Constit. fol. 17. zostawszy potem wojewodą, gdy dla obrady 
publicznej na sejmik zjechał, tam od zawziętych na siebie za- 
bity: z synów jego , dwaj w zakonie naszym kwitnęli, Antoni 
i Karol , pierwszy rządził kolleglum Brześciańskie , umarł w 
Krakowie u Ś. Piotra 1733. wieku 77. Drugi rządził kollegia 
Gdańskie i Krakowskie u S. Piotra, umarł we Lwowie 1733. 
jest w druku jego Prawdziwe zwierzciadło niewinności, to 
jest Zycie S. Aloizego Gotizagiy w Poznaniu 1725. Trzeci 
Dominik Kazimierz kasztelan Brześciański 1691. zona jego Sa- 
dowska. Czwarty^ Krzysztof 3Iarcin, którego z Eufrozyny Kra- 
sowskiej herbu Slepowron , podkomorzanki 31ielnicklej , syn 
Karol został: siostry zaś ich, jedna Katarzyna była za Janem 
Szujskim, druga Emerencyanna zakonnica S. Brygitty w Brze- 
ściu : wszystkie te dzieci spłodził Melchior wojewoda z Zofjl 
Pikarskiej Brześciańskiej w ojewodzanki , której nagrobek wi- 
dzieć w Białej na Podlaszu. Wprawdzie^ ich Kojał. in 3JS. 
pod herbem Nowina położył , alem ja w Brześciu herb ich wi- 
dział Cholewa. Jan Sawicki w zakonie naszym missyonarskie 
życie skończył 1709. w Bydgoszczy. Niewiem czy nie ta Ka- 
tarzyna wojewodzanka Brześciańska , co była za Janem Szuj- 
skim, była takie za Piotrem Piekarskim miecznikiem Brze- 
ściańskim. 



ISAtricki* 287 



liawicki herbu Lubicz , w Podlaskieni województwie, 
do których Okol. naciąga 3Iaeieja kasztelana Po(llaskieg;o, któ- 
rej^o syn Wojciech hył starostą 3Iielnickim , zona jego Dłuska 
herbu Kolficz. Synowie jeg-o , Mikołaj i Krzysztof. Paweł za 
czasów Baronów. Jakób Sawicki Lubicz , hurgrabia Inowro- 
cławski 1700. Stanisław najprzód komornik ziemski Drohicki 
1616. potem stolnik Podlaski, poseł na sejm 1627. zkąd depu- 
tatem stanął na trybunał Kadomski , Constit. fol. 5. syn jego 
Władysław 1633. N. miał za sobą Zofią Lipską podezaszankę 
Bełzką. N. Barbarę Rudnicką. 3Iichał i Jcdi-zej bracia rodzeni 
tego lierbu 1691. 

Sawicki herbti Nowina, w ziemi Mieinicklej. Jan Sa- 
wicki skarbnik Podłaski , spłodził dwóch synów , Stanisława 
Jana chorążego Mielnickieg^o 1674. stertlem., i Wojciecha, 
który z Joanny Biskupskiej zostawił ci wprawdzie syna Jana, 
ale bezpotomnego, córek zaś teg^oz skarbnika było trzy, pier- 
wsza Felicyanna za Wojciechem Bełczyckim , z którym miała 
córkę Annę Sobolewskę, i syna Kazimierza, od klóreg-o był 
syn Adam, i córka Barbara Tomaszewska. Druga Elżbieta po- 
szła za Wierzbickiego. Trzecia Teofila za Jędrzeja Jawoza, z 
której synowie Gabryel i Rafał bezpotomni, i córka Maryanna, 
Pawła Swiętkowskiego małżonka. Do tych zda mi się należał 
ks. Kasper Sawicki, w zakonie naszym, rektor niegdy kolle- 
gium Kaliskiego, mąż wielce uczony, są jego niektóre książki 
W druku. Imo. ylnatomia Consilii editi de stabilienda pace 
Poloniae, Jesintis pulsis^ 1611. in Ato^ sub nomine Gasp. 
Cichocki Canon, latine, Polanice vero sub nomine Lunotoski. 
2do. Alloąuia Osiecensia^ lib. 6. in Ato , 1616. sub nomine 
Cichocki. 3tio. Dialogus Curforis et nautae ^ in quo, de 
f^iolenta Gedanensium Monialium S. Brigittae^ per haere- 
ticos facta proscriptione, narratio instituitur. 4to. Replica 
na Nowiny z Poznania , które Minister jeden rozsiał po 
Prusiech. Cracov. 1614. in kto. Sto. Tryplika na duplikę 
Niedoperza Ministra Toruńskiego^ in kto Cracoy. 1615. 
6lo. Foremna zgoda, albo istna wrzawa między Ewangeli- 
kami^ Cracou. in kto 1616. sub nomine Joan. Gołubski. 
7mo. O wiecznem Błogosławieństwie i szczęściu Ks. Bellar- 
tnina Kardyn. przełożył na Polski język, 1617. w Krak. in 
kto. Nad to, zostawił do druku Indicem Biblicum omnium 
matcriariutn. Dwa razy do Rzymu jeździł prokurator od pro- 
wincyi Polskiej, trzeci raz z Legatem królewskim, biskupem 
Łuckim. Podjął się mąż apostolski, missyi Moskiewskiej, kędy 
w połowie dyssydentów i schizmatyków. Bóg mu znacznie po- 
szczęścił. Jednego z Ewangelików w Anglji i Francyi, w błę- 
dach heretyckich nad innych lepiej wypolerowanego, raz i drugi 



288 ISawicki— iSchak. 



w dyspucie złamał, co sobie za Itonłuzy.-j ten iiiaJ!}c , cłicial się 
jej śmiercią Kaspra zemście, atołl go ten, tak swoją łagodnti- 
śeią powściągnął , ze się z liośeioleni i^atoliekini pojednał. 
Więcej o nim znajdziesz in Biblioth. Scriptor. Societ. 311- 
kołaj Sawicki, miał za sobą Tyszkiewiczownę. Maciej cborą/.y 
MIełnicki. Ałcxander, prowincyał Litewskiej j)rowine>i w za- 
konie naszym, potem proboszcz /^o7««* /^/o/t^MAe w Wiłnie 
1724. Teodor, Paweł 3Iarciu 1648. w Brześclańsklem. 

liawicki herbu Slepowron , w Wileńsklem m ojewódz- 
twle. MIcbał Sawicki pisai-z ziemski Wileński, poseł na sejm 
\T2k. i komissarz do sprawy Toruńskiej. NIewiem czv tu, czv 
do inszego domu należą, Stanisław i Chryzostom Sawiccy; w 
zakonie naszym, bracia rodzeni, ale podobno należą do herbu 
Lubicz. 

I§ttn'icz herbu Sulima^ z których jedni się piszą Saw łez 
Ryezgorski , drudzy Sawicz Zabłocki, niewlem, czv oba do 
tegoż herbu należą. Jan Sawicz Ryezgorski, mąż wujenny, 
syn jego ^Vaw rzeniec sędzia ziemski Trocki *) , tego syn Jan, 
tego Alexander, z Sapiehą Pawłem liełmaneni ryeeisko trakto- 
wał. Tomasz Sawicz Zabłocki , 1048. deputat do pisania ^a- 
cta conventa, między Rzeczypospolitą i Janeu] Kazimierzem 
Królem elektem. >Vojeiech w Wileńskiem w tymże roku. 
Bartłomiej w Znuulzi 1G21. Stanisław w 31ińsklem 1G74. r. 
Wojciech zaś Sawicz Zabłocki , dworzanin królew skl , w 
Osznilańskiem. 

^cliaff§:ocz« herbu Gri/f, na Szląsku, Trebnicz haza- 
nie. Z tych Adam Scliawgotz w r. 1592. za sto dziewięćdzie- 
siąt I pięetyslęcy lale!'ów , kupił dobra Tracheml)erg Prauznilz. 
N. Schaffgolsch oslaluicli czasów (1793.) biskup \\'rocla\yski , brat 
zaś jego ^yielkim koniuszym Króla Pruskiego. Familia ta znacznie 
rozrodzona w Priisacb. — Krasicki. 

Scliairter herbu Chomąto. Michał SchalTter 1.394. r. 
leży w Piasecznie w kościele, św iadklem grabsztyn , ale trudno 
napisu WĄ czytać. MS. de Famil. Pruss. 

Scliak. herbu Szachotvnica, atoli .t^kim kształtem, jako 
go opisuje iJJS. o Famil. Pruskich. Tarcza tego Iierbu w piił 
przedzielona, po lewej jej stronic, powinna hyc szachownica 
o sześciu przedziałach, pola u niej czerwone I modre, z której 
wilk w prawą wyeliodzi modry, w czerwonem polu, nogę 
przednią do góry podniósłszy, na hełmie wilk modry, nogi 
przednie do góry od kolan spuszczone mający. Tym się herbem 
Schakowle w Prusiech pieczętują , dom w tych tam krajach 



") W r. 1589. na sejmie Warszawskim w ralyfikacyi tranzakcyi Ben- 
dziiiskich miaan^yany Jan Sawicz poseł z województwa Trockie- 
go. — Przypisek Krasickiego. 



fSchaiiipacłi. 289 



starożytny; bo jeszcze w r. 1298. gdy Litwa niespodzianie, w 
sam dzień S. Michała, na Strazburg' napadła, i ludziom nie 
folgując , którycli , do kościoła na ten czas zgromadzonych 
siła trupem położyła, i kościołom, które bałwochwalską zu- 
chwałością sprofanowała, wszystko pustoszyła; Konrad Schak 
Chełmińskiej prowincyi komendę mając sobie powierzoną, tak 
nag"le z wojskiem swoich przypadł, ze i jeden żywo z pod jeg-o 
oręża nie uszedł. Tenże Golub założył w Prusiech , a w r. 
1301. został według Pr ae tor. Orb. Gol. 3Iagister Proinn- 
ciulis in Prussia, wspomina go także Stryjków, fol. 374. 
Długosz, Sarnicki lib. 6. fiojat. p. 1. /ib. 6. Był rodem 
Trewirczyk , zkąd znać do Prus z sobą ściągnął krew swoję 
blizką i tamże osadził, pannom zakonnym Benedyktynkom w 
Chełmnie fundacyi przyczynił. Trzymali potem Schakowie 
Szynwald, Wydrzno, Btomów i święte, królewskie dobra w 
zasługach sobie nadane: od Kostków na łrymark wzięli Sztem- 
berg'. Nabyli potem różnych possessyi w Kurlandyi , Szląsku, 
i Prusach książęcych. Jeden z nich miał za sobą Pilawownę, 
był sędzia Malborskim , drugi był posłem na sejm z Mall)or- 
skiego 1623. zkąd komissarzem zapisany do taxy rzeczy, Con- 
stit. fol. 10. pojął Rauszkownę, z którą spłodził trzech sy- 
nów, jeden z nich, był deputatem z województwa, Malbor- 
skiego , drug'! w Niderlandzie ożeniwszy się osiadł, trzeci na 
Sztemberku dziedzic. Sacken f^ladislai If^. Cubiculariiim, 
et nnlitiae Prnefectus , rebus contra Turcas et Moschos 
praeclare gestis clarus ohiit 1635. mówi nagrobek jego w 
Toruniu, u Starotvoł. in Monum. Wacław Schak kanclerz 
książęcych Prus, legacye sprawował do Królów Polskich, od 
Kurfirszta Brandeburskieo-o. Fabian a Schak. Consiliarius 
Proińncialis Ducatus Prussiae, deputatus 1620. fid recogni- 
tionem juris Prorincialis Prussine, a 1600. podpisał dekret 
komissyi królewskiej. Jan Schniak kanonik Chełmiński. Al- 
brycht starosta Szuski , miał za sobą Małgorzatę Sakinownę 
roku 1677. 



Schak (Szak) generał w wojsku Rzeczypospolitej, miał za sobą Go/- 
tsownę starościankę Waleck;}, z niej syn jedynak kapitan w re- 
gimencie ojca zabity w Piotrkowie r. 1748. — ■ Krasicki. 

SCHAMPACH HERB. 

Lew w lewą tarczy obrócony , na dwóch tylnych nogach 
stojący, w koronie na g'łowie, z og'onem na grzbiet zadartym: 
we dwóch przednich łapach w górę wzniesionych trzyma różę. 
Okol. tom. 2. fol. 105. ani koloru tarczy, ani hełmu nie opi- 
sawszy. Petra sanct. de Tesser. gentilit. cap. 53. powiada, 
Tom viii. 19 



290 



Schaiupaełi. 



SCHAMPACH 




H E R B. 



ze Davideoruin Familia w Wenecji, na tarczy szafirowej Lwa 
złoteg-o nosi z lili.j złotą, w Rzymie zaś Rnisiorum familia 
Lwa ma na czerwonej tarczy złotego, z srebrną lilią, (jcklryi 
herb Lew zólty w polu niebieskim. Braun lib.k. Civit. f. 16. 
Ten herb do Polski wniesiony za Zygmunta 111. Króla od Zden- 
kona Scliampacli , któremu indygenatu pozwoliła przez s\\ oj\' 
ustawę Rzeczpospolita , nie inaczej jednak według- Adama 
Grodzieckiego ^ w Przestrodze o Tytułach-, tylko ze musiał 
wyprzedać swoje dobra, które miał w cudzych krajacli. Dłu- 
gosz pod rokiem 1400. wspomina, Zanipach zamek w Moraw- 
skiej ziemi, tak ł)ym rozumiał, ze był kiedyś dziedzictwem 
tego domu. Przywilej Ferdynanda 11. Cesarza na pargaminie, 
długą genealogią wywodzi, ród Szampachów od dawnych Le- 
szków, niegdy książąt i monarcliów Polskicli*) , otrzymał ten 
przywilej wspomniony Zdenko Schampach , len w młodym 
wieku, dany na dwór Maxymillana ksiązc^^cia Austryi, nad lata 
swoje seice i mcztwo wielkie pokazał, gdzie tegoż Maxymi- 
liana na tron Polski, pod rozerwaną clekeyą obranego, wpro- 
wadzał. Rudolfowi Cesarzowi przeciw^ko Turkom tak ludźmi 
do boju, jiiko i pieniężnym ratunkiem, sita dopomagał. Ma- 
tyasz także Cesarz, na mądrej radzie jego |)olegał. Ferdynand 
zaś II. Cesarz któremu się tez nie mniej jak i drugim przysłu- 
żył, gdy państwo jego od nieprzyjaznego Gabora obronił, za 
co senator Austriae zawołany był ; orła mu cesarskiego do 
jego lierbu pizydał , na którego piersiacli złotemi literami imię 
jego wyrażone było Ferdinandus. Po tych jednak tak wielkich 

*) Szampachowie wynikli z Pokolenia Leszków książąt Polskich od- 
miennym się herbem pieczęliij.-j , to jest : w polu zielonem lew na 
tylnyi'h łapach stojący, bez korony, w pniwą tarczy obrócony, 
z zadartym na grzbiet ogonem, w przedniej łapie prawej trzyma 
miecz goły wprost do góry, w lewej kwiat róży z szczypulką, 
której koniec od koloru pola ciemniej zielony niżej łapy widoczny. 
W Lelmienad koroną pół jednorożca, jako w herbie 5o«c^a. — P. fr. 



Scheuliiii^— ^cheie. 291 

faworach cesarskich , stęsknił się do Polskiej wolności , przc- 
toź indygenat wyjednawszy sobie na sejmie, Zygmuntowi Kró- 
lowi wiernemi się zasług-ami zaszczycał, jako, gdy do Prus 
znaczną liczbę jazdy niemieckiej wyprawił, az go tez śmierć w 
Krakowie zastała, kędy w kościele 00. Franciszkanów po- 
g^rzebiony od syna 1039.; był to Henryk Buryan na Hodonl- 
nie i 3Iilolyce hrabia Schamj)ach , w wielu cudzoziemskich ję- 
zykach biegły, i serca mężnego. Malicki Camil. Francis z/c an. 
kazanie j Złota wolność śmiercią i Okol. 

Scheuliing herbu Trąby. Okol. tom. 3. /. 233. tak 
ich herb opisuje. S;j trzy trąby myśliwe czarne, z dzwonkami, 
w polu czerwonem, między dwiema liniami ułożone, jedna po- 
dle drugiej, które jednak linie na ukos id.-}, z lewego boku 
tarczy z góry, na prawy na dół, i każda z nich jedna od dru- 
giej co raz mniejsza. Dorota Schenckinowna była za Hugo- 
nem z Ranzowa grafem koło r. 1530. Ten zaś herb miał pier- 
wszy wnieść do Polski, Otlo Schenhing biskup Inllantski, jako 
się wyraźnie Okolski świadczy Kalendarzem Fontana , co je- 
dnak tak się ma rozumieć , że jak Inflanty Szwedzka potencya, 
od tego Królestwa oderwała, tak Schenhingowie starożytny 
dom w Inflanciech, smakując sobie swobodę tej ojczyzny, do 
w. ks. Lit. wyniósłszy się, tamże osiedli. Otto tedy Schenhing 
po podbitych do Królestwa Polskiego , przez Stefana Batorego 
Inflantach , i erekcyi nowego biskupstwa Inflantskiego czyli 
Wendeńskiego , drugim infułatem zasiadł na tej katedrze, i 
miejsce mu w senacie i jego sukcessorom naznaczone , zaraz 
po Kamienieckim biskupie, przez Iionstytucą 1593. Constit. 
fol. 647. nie mógł jednak, dla ustawicznych od Szwedów wo- 
jennych rozruchów, spokojnie rządzie: to pewna, że był pa- 
sterz osobllwszego w obyczajach ułożenia i życia przykładnego, 
w r. 1597. ponieważ senat Rygski zakazał był, żeby nikt stu- 
dentom naszym , gospód nie najmował , Otto dom dostatni 
skupił, dla ich rezydencyi , gdzie pięciu ich swoim kosztem 
chował. Annuae Societ. tęż dobroczynność i w Derpcie na- 
szym 00. świadczył, mąż w naukach się kochający. Synod 
dyecezański w naszym kościele Rygskim 159.5. odprawił. Jan 
Schenhing z \yojewództweni Trockiem podpisał elekcyą Wła- 
dysława IV. Króla. 

Sclieve herbu Sternherg. Ta familia najprzód w Cze- 
chacti swoje i początki i wzrost wzięła, jako się mówiło pod 
herbem Sternherg, z tych był Zdenko z Szternherka na Kono- 
piszczu, którego Matyasz Król Węgierski, h yprawił do Czech, 
aby był na niego tę koronę przeciągnął. Papr. Ogród. f. 196. 
koło r. 1480. Nawet niektórzy twierdzą, że i na tronie Cze- 
skim zasiadła hrabianka z Szternherka kanclerzanka Czeska, 

19* 



292 



8cliiliii{3:. 



z Jerzym Królem Czeskim dożywotnie złi^ezona, ale Paprocki 
wyraźnie pisze , że ten Król miał za sobą Joaunt; Lwowni; z 
Rozmitala : dopiero/, to jawna omyłka, ze siostra tej kancle- 
rzanki była za Janem Tarnowskim kasztelanem Krakowskim i 
iietmanem wielkim koronnym : bo Jerzy Król Czeski , żył koło 
r. 1470. Tarnowski umarł 1561. Ze też w Franeuzkiem Kró- 
lestwie Sztei-nberkowie de Sehevc kwitn(/łi, dowodem jest na- 
orobek w Lasku, który bratu swemu rodzonenui Sabina de 
Scheye, Olbrycłita Łaskiego wojewody Sieradzkiego małżonka, 
w r. 1611. wystawiła, z tyni napisem, f^iucentii de ScAeue, 
Łascensis, Łoviciensis Praepositi Arcliidiuconi Gnesnensis^ 
mortales exuviae^ qui cum ex Gallus in liegnum Poloniae^ 
cum velusta Łaskorum affhiilate domicilium transtulissef^ 
alaue a saeculari , sacrae militiue animuni consecrasset, 
plurimum onini vita , de Ecclesia Dei totoąue dero Regni^ 
non paucłs ad Sedem Apostolicam, cum laude expeditis le- 
gat ionibus , meritus , anno 1611. aetat. 54. Łovicii morbo 
extinctus ^ deposifue per II. Dnam Łuska de Scheve Pala- 
tinam Siradiensem, sororem tllius charissimam. WPrusiecb 
też dawniej przedtem : ])o w r. 1466. pierwszy zasiadał krze- 
sło województwa Cbełmińskieg-o , Augustinus u Scheve , a to 
w nagrodę zasług swolcb , że najwięeej pracował , do przyłą- 
czenia Pruskiej prowincyi do Korony. Małg-orzata de Scłieye 
była za AIexandreni Geschavyem. 

W r. 1454. w hołdzie uczyuionym Kazimierzowi Jagiellończykowi 

iuź pisał sip Augustyn de Schewe wojewoda Chełmiński. — 

Cod. Dipl. Fol. IV. fol. 153. — Krasicki. 



SCHILING 




HERB. 



Na krwawej tarczy cyrkuł srebrny, w któregfo środku g^a- 
łązka lipowa o trzecb listkacb, z którycb dwa z boku, a ti-ze- 
cie nad niemi we środku , w szystkie zielone , na belmie dwa 



Schliclitiil^. 295 



skrzydł.T orle roz('iQŁ;iiione do góry, na kazdeni z nicli takież 
cyrkuły z listkami , jak i iia larczy: tak go opisuj;}, Paproć, o 
herb. fol. 701. Okol. tom. 3. fol. 208. gdzie powiada, ze 
Ma.\yinilian Cesarz Camili;} Sciiilliugów w r. 1507. przywile- 
jem swoim danym w Konstaueyi , zdawua w Niemczech szla- 
chetną, dla wielkich zasług, tym herbem ozdobił. Zygmunt 
zaś I. Król Polski w r. 1543. indygenalu im w tem Królestwie 
pozwolił. Jan Schyling w Samhieiiskiej prowincyi w Prusiecli 
ziemianin, w r. 14(50. podpisał pokój Brzeski, n Łask. w Sta- 
tut, fol. 150. Dechis de Sigism. I. teniporibus wspomina, 
ze Fryderyk, Jan, Jodoeus i Mikołaj Schilingowie z Wyssen- 
burga do Polski się przenieśli, gdzie według Paproć, kwilnęli 
Mikołaj w r. 1509. Jan 1534. Erazm 1539. Justus 1540. Je- 
rzy 1551. Jan Schiling J. U. D. Wrocławski S. Floryana 
proboszcz , Wrocławski i Krakowski kanonik , Pleban Bo- 
cheński , gdy się z Rzymskiej drogi do ojczyzny powraca , w 
Karyntji umarł 1518. jego nagrobek na zamku Krakowskim, 
brat jego Augustyn, oba z ojca Fryderyka, urodzeni , miał za 
sobą Krupezankę, tej był syn Erazm, dziedzic na Koezano- 
wie, ten zostawił syna Zygmunta, i córek sześć. Mikołaj Schi- 
ling z Szpaczkowny spłodził Jana, kanonika Krakowskiego i 
Wrocławskiego , zmarłego r. 1552. któremu Jędrzej Prze- 
eławski , i Piotr Myszkowski , kanonicy Krakowscy, nagrobek 
w katedrze Krakowskiej wystawili z tą pochwalą, f^iro pio., 
literata, et qui in rebus humanis traiKjuiltitatem antmt, sum- 
mum bontim esse pulabat, ea de causa alienus ab omni ambi- 
tione, ita semper vixłt, ut nemtni moles/us , omnibus grutus 
ac juctindus esset. Erazm syn Krzysztofa dziedzica, na 3Iino- 
dze, miał za sobą Ewę Chrząstowskę, sióstr jego pięć było. 
Jeremiasz dziedzic na Ilendrykowie i W^ieprzu , córka jego 
Elżbieta była za Maryanem Przyłęckim kasztelanem Oświęcim- 
skim, żyła jeszcze 1046. pani pobożna, w Hendrykowie ko- 
ściół wymurowała, i panny zakonne z Szląska do Polski skło- 
nione, cały rok szczodrobliwie w dobrach swoich żywiła. Jan 
pisarz skarbowy; którego syn z książęciem Koreckim mężnie 
z Turkami i z Tatarami ścinając się, poległ; Jan w pieszem 
wojsku Polskiem znacznej szarży , pod expedyeyą Moskiewską 
za Króla Stefana, w okazyi zabity. Paproć, o herb. fol. 417. 
Zuzanna córka Krzysztofa , najprzód żyła z Gerałtowskim , po- 
lem z Adamem Jordanem. 

S C H L I C II T I N C. HERB. 

Jelenie rogi trzy, dwa z nich jeden podle drugiego, trzeci 
zaś nad niemi, w polu czerwonem powinny być, w hełmie 



294 



SScliliclitin^T— Nchlieben. 



SCHLICHTIAG 




II K K Ii. 



zaś trzy pióra strusie, tuk g;o opisuje Kojat. in MS. który po- 
wiada, że ten herb do ksi(^'zt\va Zmudzkiego od jednego z 
SchlichtMł^ów z Wielkiej - Polski przyniesiony. Jan Jerzy 
Schłielitinji- z Bukowca, sędzia ziemski Wscliowski ; z woje- 
wództwa Poznańskiego poseł na sejm 1633. zktjd zapisany na 
trybunał skarbowy Radomski , Conatit. fol. 20. i znowu w r. 
1635. Constit. fol. 17. w r. 1638. komissarz do granie od 
Szl;iska,/o/. 2Ó. i 1645. do Królewca , /o/. 17. i 1653. de- 
putat na trybunał skarbowy Lwowski, /b/. 2. podpisał także 
konfederacyą generalną Warszawską, poseł na konwokacyą 
1632. Wojciech u Bogusława Leszczyńskiego generała Wielko- 
polskiego w wielkich respektach. Samuel rotmistrz królewski, 
z sejmu 1683. komissarz do granic od Szląska. Const.fol. 12. 
j\. miał dwie córki , z tych jedna poszła za Bukowieckiego, 
druga Zuzanna za Kczewskiego , matka Samuela wojewody 
3Ialborskiego. Jan Szymon wojski Inflantski w księzfwie Zmu- 
dzkicm r. 1674. svn jego Stefan młodo umarł. Anna Elżbieta 
z Bukowca Sehłichlizank.i , Jerzego Franciszka Gołcza mał- 
żonka. Dwaj Schłichtyngowie mieli za sobą dwie siostry ro- 
dzone 3Iorsztynowny Barbarę i Bogumile; , córki Gabryela, 
trzeci lakze Gryzellę Morsztynownę, córkę Bogusława. Kazi- 
mierz w Poznańskiem, Ale.\ander w Krakowskiem 1697. ^ 
Jonasz Schlictiting z Bukowca sławny Socyniaiiista, umarł w Ze- 
lecho\vie 1. Listop. 1695. r. wieku 74. pisa! komentarze na Ewan- 
gelię Ś. Jana, na listy do Rzymian, Hebrajczyków, Koryniyan, 
w bibliotece Fratrum Polonorum pisma jego znajdują się. — Jo- 
nae Schlichtingii a Bukowiec mertio disputata, luim ad Regrium 
Dei possidoidum necesse sit in nullo peccato Erangeiicae doctri- 
nae adrerso manere , Racoiiae , Ti/pis Pauli Sternacii 1635. 
in %vo. — n/'asicki. 

IS clili el) en . m Inflanciech. Jan Teodor grafa Schlie- 
ben, czy jak drudzy piszą a Schluben , wojewoda Inflantski w 
r. 1681. syn jego Wilhelm posłem był z Prus na sejm 1730. 



Sclinieliiig— ISclioiiIiergr. 293 

córka Joanna , Kazimierza Zawadzkiego kasztelana Clielniiń- 
skiego , starosty Puckiego i Lipińskiego, małżonka. 



scH3iELiivr. /a!Xi!!^iMMkŁmk herb 




w polu blalem na ukos od prawego boku tarczy na dół 
na lewy krata z balasam! pięciu prosłemi nie loezonenii czer- 
wona, jaka więc na gankach bywa, na hełmie pól Panny, albo 
po pas bez obudwu ręku, jakby po ramię obiedwie odcięte 
miała, głowę jej binda związała, której końce daleko na bok 
lewy tarczy wy ciągnione , takem go odrysowany ten herb wi- 
dział między inszemi herbami Pruskiemi. Pieczętują się nim 
Schmelingowie, z których 3Iclchior von Schmelling miał za 
sobćj 3Iagdalenę Urtclłę , z tej syn Henryk pojął Dorotę von 
Kresen, która mu urodziła syna Hartwika , w wojsku koron- 
neni Zygmunta HI. Króla Polskiego majora, ten się złączy! 
dożywotnie z Gertrudą Wittinghoffowną , z której córka Ger- 
truda Golardowi Bystramowi zaślubiona, umarła 1649. Ję- 
drzej Schmelling miał swoje rotę w wojsku Polskiem , co po- 
znać z Konstytucyi 1631. /b/. 49. Henryk starosta Orleński 
podpisał pacia conventa Władysława IV. Porząd. Elekc. 
Władysław koniuszy koronny, starosta Orleński 1674. Const. 
fol. 21. N. była za Felixem Pacem podkomorzym Litewskim. 
Melchior w zakonie naszym , rządził prowincyą Litewską od 
r. 1646. i na tym urzędzie umarł w Nieświeżu w r. 1648. 

Sclioulierg herbu Leiv , według świadectwa Okol. 
tom, %. fol. 103. takiz Lew we wszystkiem powinien hyc, ja- 
kiegoś widział pod Schampach , tylko ze w przednich hipach 
nie różą, ale miecz dobyty i zaniesiony, nad głowę swoje trzy- 
ma. Petra sancta cap. 53. inaczej Schonbergów w Misnji 
herb opisuje, to jest, ze powinien hyc Lew ale bez korony na 
głowie, nie w lewą tarczy, ale w prawą całym sobą obrócony, 
w pół od głowy cisawy, w pół od ogona zielony, na złotej tar- 



296 Schoiilierg:. 



czy. Dom ten po Europie dziełami swemi wsławiony, a naj- 
przód Mikołaj Schonberg- syn Teodoryka, w Misnji urodzi- 
wszy si(* , świ<;tą do Rzymu pcregrynacyą odprawiwszy wstą- 
pił do domu powracając do Flurencyi, kc^^dy iiabit Ś. Dominika 
na siebie przyjął w r. 1497. gdzie wkrótce tak wysoką umie- 
jętnością zajaśniał, ze go Juliusz Ii. i Leo X. Papiezowie, 
wielce sobie poważali, pokazał dowcipu swego i nauki dowo- 
dy , gdy róznemi pisnuimi błędy Lutrowe , dopiero wszczyna- 
jące się łamał , j)okazał , gdy zakonu swego prokuratoryą ge- 
neralną sprawował, gdy nuucyusza papiezkiego urząd, juz w 
Hiszpanji juz w Węgrzech, na ten czas arcybiskup Kapuański 
piastował, gdy Franciszka Króla Francuzkiego z Cesarzem po- 
godził, czeni nieporównaną sobie u wszystklcli stanów ludzi i 
miłośd i estymacyą zjednał, tak dalece, ze po Klemensa Pa- 
pieża ba i Adryana śmierci, lubo jeszcze nie })ył kardynałem, 
na stolicę go papiezką tłumem promowowano, Paweł trzeci za- 
sługi jego w kościele Bożym, zważywszy, między purpuratów 
go Rzymskich policzył pod tytułem S. Syxta ; na tej godności, 
nic nie ubliżając z powinności zakonnej, stał się drugim, wi- 
dowiskiem cnót nie poślednich ; wyzuł się z śmiertelności w r. 
1535. Spondan. in Annal. Pancinius ^ Purpura doda. Cu- 
reus fol. 237. i 238. ale go szczypie heretyk. Przedtem zaś 
kwitnął Piotr Schomberg' kardynał, umarł r. 1464. Purpura 
docta. Teodoryk Schomberg rajtaryi Niemieckiej , w wojsku 
Henryka IV. Króla Francuzkiego, mężny wódz i dzielny, w 
r. 1590. poległ w poti'zebie pod Juryakiem. Busl. hist. Franc. 
lib. 22. Kasper Nantolji hrabia, rodem Sas, ale do Francyi 
affcktem przylgnął, i dla Henryka Walezyusza Króla Francu- 
zkiego, ludzi do boju w Niemczech zbierał. Spondan. 1589. 
num. 12. Tenże w r. 1593. z katollckiemi deputatami trakto- 
wał, aby za Króla przyjęli Henryka Nawarra , a gdy widział 
ze do tej korony nie mógł przyjść inaczej, tyłko zęby był przy- 
jął wprzód wiarę katolicką , on mu do tego najpierwszym był 
powodem. Spondan. num. 12. Henryk Schomberg Francuzki 
marszałek, albo hetman, 1627. Anglików z w>spy Raca na- 
zwanej i od oblężenia zamku Martyniańskiego z klęską w nich 
odpędził, czego mu przez list swój winszował Urban YHI. Pa- 
pież. Spond. num. 5. Książęcia Aureliańskiego Królowi bratu 
rebellizująeego poraził 1632. Spondan. mim. 7. umarł na apo- 
plexyą w tymże roku. Clurer fol. 790. Hallring Schomberg 
Ocitaniue Praefectus Leueatę od Hiszpanów oblężoną, nie- 
tylko że od gwałtownego szturmu i impressyi oswobodził, ale 
też Hiszpanów znaczną klęską złamał, obóz im, działa i wielką 
zdobycz odjął, za co go Król Ludwik marszałkiem Francuzkim 
kreował 1637. Spondan. num. 2. Katalonią spustoszył 1639. 



Schonbergr. 297 



wspomina '^o Cluver jeszcze w r. lGi)0 /ol. 879. W Polszczę 
naszej, ile docliodzę, pierwszy si«; z tego domu gnieździe po- 
czjjł Teolll Seliomberg, któremu i biegłość w cudzoziemskich 
językach, i poler w rycerskim kunszcie, do tego pomogły, ze 
mu generalstwo artyleryi koronnej powierzono : pod Smoleń- 
skiem podziemne miny on zasadzał, na prędsze lego miasta do 
Zygmunta III. Króla nakłonienie. Pod Cecora mężnie i nie 
raz natarczywe Tatai-skie liufce odganiał. Pod Chocimem wal 
na wysokiej górze ufortyfikowawszy, wielij Turkom, gęsto 
ztamt;}d dajjjc ognia, był lalalnym. Ptasec. fol. 347. Bel- 
luardę j)od Kamieńcem Podolskim wystawił. W roku potem 
1638. w legacyi do Perskiego Króla od Władysława IV. wy- 
słany , szczęśliwie dotarł przymierza między Persyą i Króle- 
stwem Polskiem , aby zjcduoczonemi siłami \\'raz Turecką po- 
teneyą obarczyć. Ztamtijd powracając , gdy do Astraclianu 
przybliża, ze z jego łudzi ktoś gwałtowniej wyciągającemu cło 
od nicli Astrachańczykowi oparł się, w zwadzie, ile ze z nich 
żaden języka tamtej krainy nie umiał , na obronę albo na uko- 
łysanie grubego narodu: bo konwój Perski dla obstalowania 
gospody w pobliźszem miasteczku odłączył się był od nieb, i z 
życia i ze wszystkich apparencyi , także donatyw Króla Per- 
skiego, Schombcrg, i jego drogi towarzysze wyzuci. Pinseclii 
C/irun, fol. 502. Potoc. Ceittur. f. 93. kędy tez o tym domu 
napisał , Schonbergia domus in Republica iiosirn merifis cu- 
mulatior (junin annis. Zostawił dwóch synów, 3Iichała (ja go 
czytam rotmistrzem j)ancerncj cliorągwi w kompucie wojska 
1658.) ten gdy zblizka fossy Kijowskie objeżdża, pojmany i do 
Ulciuchy większej w głąl) 3Ioskwy zaprowadzony, długą nie- 
wolą jedyną nadzieją salwowania się z niej ucieczką cieszył, 
jakoż i uszedł, atoli dogoniony, gdy się mężnie Moskwie broni, 
raczej sobie śmierć chwalebną obierając, niżeli pęta Moskiew- 
skie, od wielu jeden zamordowany, przecież nie bez klęski w 
nieprzyjacielu poległ. Potne. fol. 95. i Jacka kasztelana Ka- 
mienieckiego , całe prawie życie swoje Marsowi poświęcił , w 
Szwedzkich, Tatarskich, 3Ioskiewskich, Kozackich, Siedmio- 
grodzkich e.\pedycyach , życie swoje za całość ojczyzny na 
hazard puszczając ; jakoż i rany z nich liczne wynosił i łyka Ta- 
tarskie cierpiał, przecież w nim nie ostygła chęć nigdy do boju, 
którą w nim uważając najwyżsi wojsk Polskich Moderaloro- 
wie, komendy mu częstokroć nad całem wojskiem powierzali, 
którą nietylko czułością pilną , ale i biegłością nabytą wielu 
lat godnie piastował, tak zaprawiwszy się, przyszło do tego, 
że nie na łóżku , ale na koniu śmier«5 go zastała , a co bolało 
wszystkich , że sukcessora żadnego chwały swojej rycerskiej 
nie zostawiwszy, ostatni z tego domu w Polszczę wszedł do 



298 



Scliiveryii. 



o^robu. Putoc. Cenlur, fol. 93. Kochów, clim. I. /ib. 1. 
Pastor. Okol. Rnss. Flor. fol. 114. 3Iiał zaś za sobą Kata- 
rzyna Htiinicokjj , córkę kasztelanlca Kamienieckiego , która 
j)o jfgo zejściu poszła za Łuzecklego. 



SCHWERYN 




HERB. 



Szyba albo okno do miner , kwadratowe , przecież trochę 
spiczaste , białe , w ])olu czerwonem byc powinno , na liełmie 
pice piór strusich, z jednego boku jedna szyba, z drugiego 
boku druga, takiinzc kształtem jako i na tarczy, tak go opi- 
sują, Okol. tom. 2. fol. 343. J/^". o Fumil. Pruskich, MS. 
Ks. Kojał. Hurtman. in Hepub. Pomer. powiada, ze Schwe- 
rynów familia, która się tym lierhem szczyci, jest najdawniej- 
sza w Pomeranji, co i z tego poznać, ze Mikołaja Schweryna 
córka Elżbieta, była za Ottonem I. ksiązęciem Szczecińskim 
koło roku 1345. zkąd się znać niektórzy do Inilant przenieśli, 
gdzie Jan Schweryn był arcybiskupem Rygskim , o którym 
Długosz pisze pod rokiem 1299. ze gdy długą oppressyą, i 
cięzkiem panowaniem krzyżacy Inflantczykom naprzykrzali się, 
mężnie się Im jak był powinien oparł, atoli od nich pojmany, 
tak źle był od nichze traktowany, ze w r. 1300. I z życia go 
wjzuli. 3IS. Cracoi'. de Livonia. Facies Her. Sarmat, przy- 
daje , ze w Rzymie u Papieża szukał folgi od Krzyżackiej nie- 
lltości, ale mało co zyskał. Krzysztof Schweryn generalissimus 
nad jazdą Cesarską, syn jego Jakób najwyższy « ódz wojsk Ce- 
sarskich podkomorzy Pomorski, Jan Felix, syn Jakóba, guber- 
nator Pomorski, którego syn Liryk pułkownikiem był w wojsku 
Cesarsklem , spłodził syna Jana konsyllarza Cesarskiego, ten 
zaś Jakóba , administratora Kurlandyl , od którego syn Jan 
Ulryk, dziedzic na Alszwangu, ten młodsze lata w 3Iarso\ł-Ącb 
dziełach polerował pod Janem Karolem Chodkiewiczem, wy- 
stawiwszy swoim kosztem znaczny komput ludzi \yojennych, 



IScibor-ISoipion. 290 

z którym w różnych okazvach, osobliwie jeiliiak j)rzcci\vko Szwe- 
dom w Inllanciech, lieroicznie sta« al. Piei'\vszv z domu swego, 
herezyi sił^' wyrzekłszy, kościół w ojczyźnie swojej Alszwang^u 
katołickim kajitanom przywrócił, ozdojjil i uposażył, umarł 
1637. z Barłjarv z Konarzyna Konarskiej iuibu Koło, trzech 
zrodził synów , Jana , Jerzeg^o , dworzanina królewskiego , któ- 
rego zona Eufrozvna księżniczka na Kowlu Sanguszkowna 1644. 
i Samuela proboszcza katedralnego Zmudzkleg-o , który część 
swoje ojczYstij obrócił na fundacyą tej prelatury. Herby ojca 
icli Jana Llrvka, widziałem cztery, pierwszy Szvba albo Okno, 
drugi Trydent, trzeci Wręby, czwarty Wieniec, z gałązki dę- 
bowej zielonej , skręcony- Zofia Sabiua Schwerynowna , była 
za Janem Zawadzkim wojewodi} Parnawskim 1614. Otto Scliwe- 
ryn Minister .lulae Brandeburgicae 1655. Piifendorf ł. 2. 
§. 56. Baro a Sweryn Excuhiaruin Generalis Praefecfus 
1660. Dameler. in Lutcran. Revoc(i(. ') Podobny do tego 
heib kładzie Petrasaitcta cap. 26. Szwerynowie dwa zaniki 
wystawili, jeden Landskron, drugi Schweryn. Krzysztof Schwe- 
ryn, chorąży Parna\\ski, Jerzy, Jan Alexander dworzanin kró- 
lewski, w księztwie Zniudzkiem 1674. N. była za Hieronimem 
AVazyiiskini , starostą Wiekszniańskim. Ostatni z tego domu 
w Polszczę (bo indziej jeszcze i podziśdzień kwitną w znacznych 
honoracłi) dwaj Iti-acia rodzeni bezzcnni pomai'li. Katarzyna 
Schwerynowa była za Stenbockini grafem Erykiem koło r. 1650. 

ScibOP herbu Ostoja., patrz Ostoja* 

licierski herbu Leliwa. "JL tych był Jan Ścierski pro- 
boszcz Ołomuuiecki. 

SCIPION HERB. 

Cztery laski błękitne, w czerwonem polu, na krzyż na 
ukos złożone , z którycłi dw ie na jedne stronę idą , dwie na 
drugą, \\ chełmie zaś pelikan, krwią z rozdartych piersi, dzieci 
troje ożywiający. Takeni go widział na domowej pieczęci: ba 
i Hs. Iiojnłouicz- in MS. tak go opisuje. Początku tego herbu 
>\iedziec nie można, domyślają się tylko niektórzy, że te cztery 
laski ułożone są, na pamiątkę czterech niegdy wsławionych tak 
wielu tryumfami Scipionów, którzy od zawojowanych Rzymo- 
wi prowincyi no«ych imion ntdjyli, to jest, Scipio Africunus 
major, Scipio Asialicus, Scipio Nusica^ Scipio JStimanti- 
nus albo Africanus Minor, co to za wojownicy byli, jak 



■) Temu Ottonowi baronowi de Schwenn podkomorzemu Elektora 
BramJeburjjskiegn , i jeco potomkom , nadanv został indygenat na 
sejmie r. 1658. — lot. If^. fot. 565. — Krasic/>i. 



300 



IScipio. 



S C I P I o 




HERB. 



szczęśliwa woliiośe Rzymska l)vła pod ich opiek.-}, jak świat 
drżał j)od ich orężem, czytać histor>kuw Rzymskich. To tylko 
pisze Jis. Kojałowicz in MS. że z Włoch do Polski wnie- 
siony, w ten czas, kiedy i Knilowa Bona Zyjrmunta I. Króla 
Polskiego małżonka , z ksicztwa Barskiego do Polski zawitała, 
wniesiony zaś od Piotra Scipiona dc Campo, w r. 1518. mar- 
szałka dworu tejże Królowy, i guhernatora ksicztwa Barskiego, 
żona jego hyła Liyla de Leonardis , zacnego domu w Króle- 
stwie Ncapolilańskicm, herbu, który się po Włosku Sbarra zo- 
wie, to jest krokiew srebrna w czerwonem polu, z któreg^o 
małżeństwa syn Fabryey , został się we \N'łoszech , drugi w 
księztwie Litcwskicni gnieździe się począł; dziedzic na Ku- 
drawcc, miał za sob.-j Annę Dusiackę Rudominownę, z tej były 
córki jego dwie, Regina zaślubiona JakóboM i 3Iicucie chor;jży- 
cowi Litewskiemu, i Anna Józefowi Pohibińskiemu , podsędko- 
\yi Słonimskiemu, synowie zaś, Jeremiasz, Jerzy, Jan, Alc- 
.\ander. Piotr, Krzysztof i Stanisław. Ojciec ich w krwawych 
zasługacłi swoich podWielkiemi Łukami, wziął był dobra kró- 
lewskie Harasimowicze , Steckie Sioło, Horodiszcze, Rienie- 
wicze , Stoczne, i w księztwie Zmudzkiem dobra Pozuszwy ; o 
czem jest przywilej Króla Stefana, w r. 1582. Ruskim języ- 
kiem pisany. Z tych synów jego , których dział fortuny opo- 
wiada, siib acta w ff^ilnie 1591. 18. Jinn'/\ Jeremiasz i Piotr, 
jeżeli jakich mieli sukcessorów, nie wiedzieć. Stanisław mię- 
dzy bracią najmłodszy, \vojskim był Grodzieńskim , umarł bez- 
potomny, co się pokazuje : Prolestaoji w Grodzie Grodzień- 
skim 1642. i z przywileju Kancellaryi mniejszej Litewskiej. 
Czwarty Ale.\ander, który osobą swoją, i liczncmi pocztami, 
na wojnie Inflantskiej , Rzeczypospolitej służył, osobliwie pod 
Kircholmem , dał wielkie dowody odwagi swojej , za co mu 
Król Zygmunt III. w tychże Intlancicch dał dobra lenne Uszl, 



Scipio. 501 

Pappcn, Nadom, 3IujtPii i inne, na co jest przywilej królewski 
1605.^27. Paźdz. w Metryce Iior-onnej. Piijty Krzysztof za- 
konu S. Franciszka Ordin. Minor, byt pro«'ineyaleni Bcrnar- 
dyńskinii, w r. 1C12. jeździł do Ilzvmu, był koniissarzeni Sedis 
slpostolicae na Jasną Górc," Cz^-stochowską. Szósty Jerzy, |)od- 
komorzy Grodzieński , dziedzic na Repli , z lyni tytułem posło- 
wał na sejm 1623. zkijd komissarzem zapisany do g^ranic mii;- 
dzy województwy Podlaskiem i Brześciańskiem, Conslił. J'. 11. 
wziijł zaś ten honor po Eustaebim Kurczu w r. 1619. co się 
pokazuje z listu Zygmunta III. w Metryce huncellaryi ff^iel- 
kiej Litewskicj\ approbujące<;o t«; jego elckey<|, w którym mię- 
dzy inszeml tak mówi. Consideruntes nos egregin et prae- 
clara gestu et merita G. Georgii Scipionis Campo , ejusque 
antiguae fainiliae; tam pote ^/vi et Parentis sui, qni Jldem 
et integritatem suam Seren. o/im Bonae Reginae Aviae iio- 
strae desideratissimae , sntis ahunde simt testati, rei ma- 
aime is idem Purens ipsius^ Serenis. o/im Antecessoribus 
nostris , Regiius Połoninę, Sigismundo Augusto Avunculo 
l\'ostro, et Stephuno, toto ipsorum Jelicis gubernalionis tem- 
pore, in oppugnatione castr i ad ff'iefkiełuAu\ necnon et a/iis 
expeditionibus bel/icis , non sine insigni militum manu ^ ac 
sumptu, strenue ac de.rtre militlae nomen dcdit suague ope- 
ram et inuictum animi robur , luculenter declararit. Cujus 
vestigiis praenominatus etc. Oźcnil się ten Jerzy z ZoHą z 
Lewiczyna Lewick.-j , ehoni/.ank.-j Podlaską, urodzoną z >Voło- 
wiezowny, siostry Hieronima ^Vołowicza starosty Zmudzkieg-o. 
Fundował i nadał kościół w Repli, w dobrach swoich dziedzi- 
cznych, w powiecie AVołkowiskim. Potomstwo jego, córka 
Anna wydana za Krzysztofti Kopcia, synowie zaś, Gabryel bez- 
potomny, podpisał elekcyą Władysława IV. z ziemi Wyszo- 
grodzkiej , i Matyasz dziedzic na Repli i Olekszycach, którego 
córka dziedziczka jedynaczka, poszła za Wołowicza, i wniosła 
w ten dom pomienione dobra , ale się •znowu po ^Yolowiczo- 
wnie dostały w dom Massalskicli. Trzeci syn tegoż Jerzego pod- 
komorzego, 3Iikołaj dziedzic, na Puszkarowczyźnie , ten pojął 
Halszkę ^Yybranowską, z której był syn Jerzy, temu Jadwiga 
Byszlajowna powiła tych synów: Józefa, 3Iarcina , Włady- 
sława , 3Iikołaja , i Kazimierza. Z tych Kazimierz dziedzic na 
Jlutkacli, z Katarzyną Olędzką spłodził córkę Teresę, synów, 
Jędrzeja, Jana i Józefa, bezpotomnych, i Krzysztofa nieda- 
wno zmarłego , którego z Anny Ordyńcowny synowie , Józef, 
Adam i Jan. 

Siódmy Jan wojski Grodzieński, (Kojał. in MS. i Jerzego 
i Jana podkomorzymi Grodzieńskiemi pisze,) dziedzic na Ku- 
drawce, deputat na trybunał Litewski 1603. z powiatu Gro- 



302 Scipio. 

dzieńskicg-o, konfundator i z bratem swoim 00. Bernardynów 
I Panien Bernardynek w Grodnie , gdzie tez i grób jest te'>o 
domu, kędy pierwszy z Seipionów ten Jan pugrzebiony koto 
r. 1620. na ktiirego pogrzeltle miał mowę Piotr Wiesiołowski, 
na ten czas podskarbi nadworny Litewski, złączył się był z 
Anną Brześeiańską z ziemi Przemysłkiej, z której synowie dwaj, 
jeden z nieb Mikołaj Euslaclii starosta Merecki, na dwórWła- 
dysłavya Królewicza na ten czas Połskiego oddany, z nimze 
cudze kraje zwiedził, kędy i wierną usługą i [)rzymi(ilanil swe- 
mi , tyle sobie uskarbił laski jego , ze g'o najprzód j)odkomo- 
rzym swoim , a wstąpiwszy na tron Połski , starostą 3Iereckim 
uczynił, i pewnieby posunął go respekt królewski wylej, gdyby 
była śmierć wkrótce nie zaszła 1637. in coe/iba(u żyjącego; 
jest jegfo pamiątka u 3Iatki Boskiej w Sierpcu, tablica wielka 
srebrna 1035. Łuc. Papr. Łaski fol. 60. i przywilej Włady- 
sława IV. Króla w kancellaryi wielkiej Litewskiej, dany 1633. 
Drut"! Krzysztof dworzanin i sekretarz królewski , dziedzic na 
Szczucinie małym , albo Szczuczyńku , w powiecie Lidzkim, 
zona jego Symłoroza Syrucianka, z tej córka poszła za Adama 
Baranowicza dziedzica na Oleszewicach , od której zmarłej 
1673. zostało potomstwo, synowie zaś jeg-o Jan, Olbrycbt, 
Alexander i Stanisław, żyli steriles ; Jędrzej tylko syn tegoż 
Krzysztofa , dziedzic na Szczuczyńku i Sukkurczacłi , wprzód 
podczaszy Grodzieński, potem cliorązy W'endeński , z którym 
tytułem podpisał elekcyą Jana IIL z powiatu Grodzienskieg-o, 
i 3Jicbała Króla z powiatu Lidzkieg'© z tymże tytułem komis- 
sarzem był do ekononiji Grodzieńskiej z sejmu 1678. Constit. 
fol. 22. wziąwszy w nadgrodę dóbr swoich zawojowanych, do- 
bra Bebrowice w powiecie 3Iozyrskim, a pojąwszy w małżeńską 
ligę Eleonorę Suchodolską, z Zofji Jundziłowny, urodzoną 
pisarzownę ziemską ^Vołkowiską, \mo i<o(o (bo 2do voto miał 
za sobą Annę Podehocimską, z której był syn Józef, a w za- 
konie S. Franciszka Ordin. Min. Observ. Fortunat, i córka 
Joanna, Jana Korkueia pisarza g-rodzkiego Lidzklego małżonka, 
z którym zostawiła potomstwo) spłodził dwie córki , Katarzynę 
Jerzego Hlebickieg-o Józefowicza podstoleg'o Witebskiego, Kon- 
stancyą Alexandra Kasperowicza ^Ylnczy, strażnika i sędzieg^o 
Lidzklego, małżonki, i synów dwóch, Jana i Kazimierza. Z 
tych Kazimierz , podstoli , podkomorzy a na koniec marszałek 
Lidzki, trzy razy deputat na trybunał Litewski z tegoż powiatu, 
dwa razy marszałek w nim, raz /b;v' composili, drugi raz koła 
wielkiego , komissarz na komissyą Brześciańską , i przez hon- 
stytucyą 1726. do renowacyi traktatów z Moskwą. Poseł na 
sejm 1724. i 1726. marszałek kapturu Lidzkiego pod interre- 
gnum 1733. w którjm z światem się rozstał. Dwa razy pona- 



Scipio. 305 

wiat śluby małżeńskie, pierwszy raz z Anną Gutowski}, drugi 
raz z Zofiij Ju(Jvcką, marszałków ną Rzeczycką , z obiema po- 
tomstwa nie było. 

Jan , kasztelan Smoleński , starosta Lidzki , Boreiański, 
syn starszy Jędrzeja chorążego Wendeńskicgo, w r. 1699. de- 
putatem zasiadał na trybunale Litewskim, w r. 1702. rotmis- 
trzem obrany chorąg^wi powiatu Lidzkiego : którą \łTprawił 
tenże powiat na wojnę Szwedzką w r. 1703. na ten czas pisarz 
grodzki Lidzki, marszałkowa} w trybunale Litewskim, i znowu 
1709. posłował do Króla Szwedzkiego od prowineyi Litewskiej, 
na rózue sejmy i walne rady siedm razy. Komissarz i plenipo- 
tencyarz do traktatu zaczętego w Lublinie , a skończonego w 
Warszawie, między Królem Augustem IL i skonfederowaną 
Rzecząpospolitą, kędy przez dziewice miesięcy na tej usłudze 
pracując, szczęśliwie go zakończywszy, podpisał 1717. wkrześle 
kasztelanji Smoleńskiej zasiadlszy 1720. z sejmu 1726. komis- 
sarzem naznaczony do traktatu z elektorem Brandeburgskim, 
na komissyą zaś skarbową tak z rycerskiego stanu, jako i z se- 
natu ustawiczny prawie komissarz. Pod interregnum na elekcyą 
prowadził województwo Smoleńskie, umarł 1738. fundował 
kollegiura i szkoły 00. Piarum Schołurum w dziedzicznych 
dobracb swoich ^Yerenowie w powiecie Lidzkim , 00. Domi- 
nikanów w Koniuchach także w dziedzictwie swojem, w powie- 
cie Wołkowiskim : małżonka zaś jego siostry miłosierne w Sztu- 
czynie w j)owiecie Lidzkim, była la Teresa Illebicka Józefowi- 
czowna, podstolanka Witebska, herbu Leliwa, która mu krom 
córki Anny, i synów Franciszka , Józefa, Antoniego, Domi- 
nika, Jędrzeja, młodo zmarłych, powiła syna Józefa Lidzkiego, 
i 3Iukarowskiego starostę, ten z szkół wyszedłszy, deputatem 
obi-any na trybunał Litewski 1717. posłem z. Smoleńskiego i 
deputatem do Konstytucyi 1724. i 1726. z którego drugiego, 
komissarzem zapisany do renowacyi antiquorum foedenim z 
Cesarzem Rzymskim, i do inkorporacyi Kurlandyi , na której 
funkcyi pięć miesięcy pracował; w r. 1728. 1729.-1730. 1732. 
1733. poseł, a na dwóch sejmach Grodzieńskich, i na konwo- 
kacyi Warszawskiej , kandydat do laski sejmowej , ale te dwa 
sejmy Grodzieńskie, przed elekcyą marszałka zerwane, na kon- 
wokacyi zaś dobrowolnie swej konkurrencyi ustąpił in perso- 
nam tertii, niechcąc dac z siebie okazyi, do jakichkolwiek dys- 
sensyi w tej osierocialej na ten czas ojczyźnie. Pojął w mał- 
żeństwo Werenę z Dąbrowicy Firlejownę kasztelankę Kamień- 
ską, z Anny Lanckorońskiej kasztelanki Radomskiej urodzoną, 
po zeszłym bracie swoim w r. 1730. Jakóbie Firleju staroście 
Mukarowskim, ostatnią fortun i domu jedynaczkę i dziedziczkę, 
z którą potomstwo, córki, Anna, Magdalena, i Teresa, i syn 



504 ISczaiiieeki. 



Ignacy de Campo Scipion, starosta Borciański : 2Jo luilo y(iji\\ 
ksi<;/.inczk^" Rad/iwiłowuc wojewodzankę Nowogrodzki}. 

W knik'u wymieniony Józef Scypion starosta Borciańsiii , pnźiii<*j 
podstoli Litewski z H^odzickioj kasztelanki iS;ideckiej zostawił po- 
tomstwo. Siostry jego Anna za Szaniawskim starost;} INlalogoskim, 
• — N. za Jabłonowskim kasztelanem Wiślickim, zmarła inlotlo i 
bezpotomnie. — Krasicki. 
liczauiecki herbu Osoria, w Wielkiej-Polszcze. N. 
Sczaniecki , miał za sob.-j, Cielecka, drugi Zofi,-} Koczorowską, 
trzeci Szoldrską, ta mu spłodziła prócz córek, synów eztereoli : 
z tycli pierwszy Ale.\andcr, od tego zostali syno\łie, (jal)ryel, 
Alexy, i Józef, i córka Magdalena Taczanowska. Drugi Stefan 
w zakonie naszym, rządził Kaliskie, Poznańskie, Lul)elskie, 
Lwowskie kollegia , Domum Professam w Krakowie , i pro- 
wineyą Polską, do Rzymu od prowincyi swojej jeździł dwa 
razy, ośmdziesiąty rok życia swego zacząwszy , umarł w Po- 
znaniu 1737. są w druku niektóre jego pisma. Imo. Frngiuenta 
Philosophiae universae, 1694. in Svo Calissii. 2do. Pro- 
J'essio circa ptteroritm in rirtute, sapientia et politia insfitu- 
tionem , Caliss. 1715. in 12. 3tio. JStida f^eritas, de terra 
puri J^erhi Dei pridem exorta^ contra palliatam falsitatem^ 
Posnan. 1727. in kto. 4to. Toi sumo po Polsku pod tytu- 
łem, Sczera prawda przeciw obłudnemu fałszowi, iv Pozna- 
niu 1719. in kto. 5lo. Protrepticon ad Mugistros. 6to. Re- 
monstratio contra cujusdatn Luterani meUite maledicam de 
Benedicto XIII. Pontifice demonstrationem. Posnan. 1727. 
in kto . 7mo . Trój kapitolium albo kazanie na pogrzebie Zojji 
z Łubieńskich 3Iqczyńskiej' Starościny Klonowskiej , 1692. 
Caliss. infol. 8vo. Godziemba, kazań, na pogrzeb. Teresy 
z Dąbskich Łąckiej Kaszłelanicoivej Kaliskiej , w Poznań. 
1700. in fol. 9no. Kazanie na S. Tomasza z Aąuinu 1699. 
Posnan. in fol. lOmo. Pierwsza zapowiedź kazanie na B. 
Jana Franciszka liegis, 1716. infol. Cracov. Wmo. Księga 
Żywota, kazanie na Niepokalane Poczęcie Matki Boskiej', 
1716, infol. Crucov. 12mo. Kazanie na prymicyach Józefa 
Gutkowskiego Opota Przemęckiego 1662. Posnan. in fol. 
i3tio. Serce Sercu oddane kazań, na pogrz. infol. Leopol. 
1730. Trzeci Franciszek, dziedzic na Oporowie, ten z Wil- 
czyńskiej zostawił córki , Franciszkę Skorzewskę , Katarzynę 
Morawskę , i Wiktoryc. Synów zaś dwócli, Pawła towarzysza 
usarskiego , złączył się dożywotnie z Taczanowska. Hermene- 
gilda, ten źył najpizód z Teresą Twardowską, z której spłodził 
tylko córkę jedne, a gdy mu ta zona umarła, stan sobie du- 
cłiowny obrał. Czwarty Mikołaj, dziedzic na Nojowie, ten 
tylko zostawił jednego syna Franciszka towarzysza pod usarską 
cborągwią, i córkę Annę Świaarskę. NIewiem, czy nie odje- 



Sczawiiiski. 30o 



dnego z tych braci, idzie Józef, temi czasy w zakonie naszym, 
i N. Sczaniecki starosta Gnieźnieński, cześnik Wschowski. N. 
Sczaniecki podczaszy Dobrzyński, z Woźnickiej zostawił córkę 
zda mi się Zofią. 

W roku 1778. Prokop Sczaniecki kasztelan Kamiński — Józef 
podkomorzy koronny. — Franciszek podczaszy Poznański. — 
Przypisy Krasickiego. 

fScza^riuski herhu Prawdzie ^ w Mazowszu i w Łę- 
czyckiem województwie. Dom starożytny, z których jedni pi- 
sali się z starego Sczawina, drudzy z wielkiego, inni z Scza- 
wina nowego, który, za czasów Okolskiego Borowa zwano. 
Jan z starego Sczawina, któremu Bolesław książę Mazowie- 
cki, w r. 1299. w zasługach puścił wiecznem prawem Scza- 
win wielki i Włosczanów; kładzie Okolski VoT^ii\ tej donacyi, 
której data w Trojczynie w dzień Ś. ff^atwzeńca. Dadzibog 
Sczawiński dzielny kawaler, któremu Władysław książę Łę- 
czycki i Dobrzyński ile sobie w ielcc zasłużonemu , nadał 
zamek Ozorków, z młynem i z innemi przyległościami , czego 
dowodem w tym domu jest przywilej tegoż książęcia, dany iv 
r. 1344. w dzień S. Katarzyny. Dadziboga potem marszałka 
u książęcia Mazowieckiego , i Dobiesława wojewodę Rawskie- 
go, wspomina dział fortuny ojczystej między niemi, który czynił 
Ziemowit książę Mazowiecki w r. 1355. data in Gostyń w 
fVigilią ŚŚ. Apostołów Piotra i Pawła ^ Dobiesławowi do- 
stał się Sczawin wielki , Dadzibogowi stary. Jan wnuk Dobie- 
sława, O kolski go Pincerna Lanciciensis napisał, ale MS. 
z którego sobie przysłanego on też familią wypisał , zow ie go 
wojewodą Łęczyckim, i Acta jakieś na to przywodzą iv roku 
1468. tego z Grodzianowskiej było córek pięć: Zofia, Bielaw- 
skiego herbu Zaręba: Anna, Chotowskiego: j\. Wierzbowskie- 
go : N. Ryboskiego , małżonki, piąta zakonnica w Płockim 
klasztorze, i syn Piotr, i tego tenże MS. wojewodą Łęczyckim 
pisze, ale roku, którego na tem krześle siedział, nie wyraził, 
mąż wytwornego rozsądku i powagi u w szystkich , ten z A 
Wolskiej Duninowny, Pawła kanclerza koronnego córk 
syna Jana kasztelana Socliaczewskicgo , który spłodził 
córki, Jadwigę Bartłomiejowi Szamowskiemu , Annę Star 
wowi Uchańskiemu kasztelanowi Rawskiemu , Zofią najpr^ 
SJerpskiemu Jędrzejowi, kasztelanowi Ripicńskiemu , 2do An 
zelmowi Gostomskiemu 1573. wojewodzie Rawskiemu (kaplicę 
w Płocku przy 00. Dominikanach wymurowała, w której po 
śmierci złożona , pani pobożna , i wielkiego rozsądku , zkąd ją 
pasierbowie jej chocci dyssydenci wielce sobie szacowali) za- 
ślubione: to Okolski, ale Ks. Sitśllga w życiu Elibietij zGn- 
stomskich Sieniawskiej córki tej Z,ofji ^ powiada , że Piotr 
Tom viii. 20 




306 ISczai¥iiiski. 



kasztelan Sochaczewski , miał za sobą Annę Wolską kancle- 
rzankę, i z niej były te dzieci spłodzone, co miarkując czas, 
kiedy zyl kanclerz Wolski, jest pewniejsza: nawet sam się tu 
z sobą Oko /sk i nic zgadza, bo jednegoż juz Janem, juz Pio- 
trem zowie, dla lego lepiej Pajtrocki mówi, ze Piotr cześnik 
Łęczycki z Grodzanowskiej spłodził te córki wzwyż wspo- 
iiinione, i syna Piotra kasztelana Sochaczowskieg-o , którego z 
Wolskiej kanclcrzanki były te trzy córki, i syn Paweł, najprzód 
kasztelan Sochaczowski 15G5. Jakom go czytał na liście Au- 
gusta I, danym Miastu Lwowskiemu, potem kasztelan Brze- 
ziński, starosta Socbaczowski 1576. Conslit. Jol. 271. dalej 
kasztelan Łęczycki , Bełzki , Warecki starosta 1587. Conslit. 
fol. 454. ocbmistrz dworu Królowy Anny, zony Stcfima Króla, 
ten wszedł w kontrakty matźeiiskie z Anną Duninowną stolni- 
kowną Łęczycką jedynaczką, która z sobą w dom Sczawińskicb 
wniosła dobra Ujazd, która mu powiła córki, Katarzynę z Kra- 
sińskim podkomorzym Ciechanowskim Genealogia KrasińskicA 
Petronellą ją zowie, i |)owiada, że była za 3Iikołajeni podko- 
morzym Różańskim : Annę z Herburtem Janem z Bruchnala, 
Zofię z Grabskim starostą Kruświckim, Barbarę z Michałem 
Sokołowskim kasztelanem Gostyńskim, starostą Brzeskim i Ro- 
gozińskim , zmówione, i synów czterech, Samuela, Jędrzeja, 
Pawła i Jana, o pierwszych dwóch nie mogłem się nigdzie nic 
doczytać. Paweł był wprzód kasztelanem Brzezińskim, potem 
wojewodą Podlaskim 1032. zona jego Anna Gostomska kaszte- 
lanka Rawska, z której trzech synów było , Jan kanonik Po- 
znański , Franciszek sterilis i Tomasz, który się ożenił z Spin- 
kowną, z niej miał tylko córkę Maryanuę Imo voto Kalinkie- 
wiczową, 2do Rokitnicką i to sterilem. Córki zaś tego Pawła 
były te: Ewa Zofia Szydłowska, Dorota Jakóbowa Łeśniow- 
ska, Barbara Wojciechowa Kurzenicka, ale bezpotomne, Anna 
zakonnica, i Maryanna Marcina Chrząszcza małżonka, z którym 
miała to potomstwo: \mo Zygmunta Łukasza Chrząszcza, któ- 
rego z Jadwigi Wróblewskiej, syn Fiaziniierz podczaszy Staro- 
wski, '2do Władysława Chrząscza,s/e/'i7eA«, ^tio Katarzynę 
Cłuiaszcm Rosochackim sterilem., kto Helenę Krzysztofa Te- 
iskiego małżonkę. Jan Sczawiński, czwarty syn Pawła ka- 
szt^ana Łęczyckiego , któremu się działem dostał Ujazd , i w 
Podlaszu miasteczko Waniewo, ten najprzód żył z Wilkanow- 
ską, po niej z Urowiecką, z niej był syn Paweł pisarz ziemski 
Podlaski, który z Trąbkowny zostawił potomstwo , a między 
tem był syn Alexander. 

Dadzibog albo Bogdan, marszałek książąt Mazowieckich, 
brat rodzony Dobiesława wojewody Rawskiego wzwyż wsjio- 
mnionego , zostawił dwóch synów , Nasiegniewa i Sieciecha, 



» 



Sczawiiiski. '"^o: 



» 



którzy przed Ziemowitem ksifjzęciem 3Iazo\vieckim dział for- 
tuny swojej ojczystej uczynili w Gostyniu 1380. Nasiegniew 
wziął Sezawin nowy, Sieciecli Sczawin stary, atoli od tego 
Sieciecha mało co sukcessorów zostało , kwitnęli jednak ci, 
Marcyan syn Stanisława, a od Krzysztofa skarbnika Gostyń- 
skiego była córka z Koryciiiskiej , ta poszedłszy za Adama Zel- 
skiego, starego Sczawina rezygnacyjj uczyniła, na osobę Ja- 
kóba Sczawiuskiego wojewody Brzeskiego Kujawskiego, tenże 
Jakób nabył i Sczawina wielkiego, od Stanisława Sokołowskie- 
go , którego byli niegdy ustąpili 3Iicbałowi Sokołowskiemu, 
Samuel i Jędrzej Sczawińscy, synowie Pawła kasztelana Łę- 
czyckiego i ochmistrza, o klórycb mówiło się wjźej. Kazimierz 
z starego Sczawina w Litwie osiadł, gdzie się w województwie 
Trockiem podpisał na elekcyą Jana Kazimierza Króla. Nasie- 
gniewa dwócb było synów , Jędrzej , któremu gdy się działem 
Brochów dostał, od niego potomków jego Brochowskiemi na- 
zwano , drugi JNiemierz skarbnik Gostyński , dziedzic na Scza- 
winie no^\'\'m , nabył do niego i innych dóbr, to jest Kamin, 
Guzów i Rybie, od 3Iarcina Rogali kasztelana Włocławskie- 
go , o czem Jest list Ziemoivłta Ksinięcia Mazowieckiego^ 
dany w Sochaczewie w roku 1415. i od Dadziboga brata ro- 
dzonego kantora Płockiego , części w dobrach W aliszew na- 
zwanych 1414. zszedł z tego świata 1417. zostawiwszy syna 
Sasina, najprzód łowczego Gostyńskiego; co poznać ex Actis 
Gostin. 1420. potem sędziego ziemskiego Gostyńskiego, z któ- 
rym tytułem podpisał pokój Brzeski, u Łask. w Stat. J". 140. 
w r. 1436. az tez i kasztelan Płocki, w tern krześle zasiadał, 
na zjeździe Czerwieńskim książąt Mazowieckich, Statut Mazor . 
fol. 94. z Barbary Oporowskiej spłodził czterech synów. Pio- 
tra, Jana, Mikołaja i Sasina; z tych dwaj ostatni bezdzietni 
zeszli, Acta terrestr. Gąbin. 14G5. kędy się piszą synami Sa- 
sina, syna Niemierzy skarbnika Gostyńskiego. Jan, trzeci ich 
brat, był kasztelanem Płockim, którego według MS. tego do- 
mu, dwóch się synów zostało, Jakób i Wawrzeniec, Jakóbowi 
działem dostały się te dobra w województwie Łęczyckiem, mio,- 
steczko Krośniewice i z przyległościami , Perna, Kajewo^ Ło- 
sosin, Ostrowy i Wołodrza, był kasztelanem Płockim po ojcu 
swoim, a po nim brał toz krzesło Wawrzeniec brat jego, (tylko 
ze ani roku, którego kto z nich siedział na tern krześle, ani 
dowodu żadnego ten 3IS. nie przywodzi) który z Grudzińskiej 
spłodził syna Adama , z Komorowskiej zaś Kaspra wojskiego 
Łęczyckiego, a ze, tak dziad jako i ojciec, jako i synowie ka- 
sztelanami Płockiemi zagęścili parentelę swoje, dlatego pospól- 
stwo zwało ich Płockiemi , czego się i w księgach Łęczyckich 
napatrzyć, Płocki Sczawiński , i Gregor. Sambor, elog. 3. 

20" 



308 Sczawiiiski. 



wspomina Jana Płockiego Garwolińskiego i Osieckiego probo- 
szcza koło r. 1570. Piotr, czwarty brat, podkomorzy Gostyń- 
ski 1473. zona jego 3Iałgorzata Gulczewska, spłodził Irzecli 
synów. Mikołaja sterilem^ A\ ojciecha, który się dla sławy ry- 
cerskiej wyniósł na Podołe, i tam osiadł, atołi syn jego Jędrzej 
Sieciech wojski Kamieniecki , tyłko córkę zostawiwszy Zofią 
Kalinowską, matkę Walentego, Kalinowskiego, generała Po- 
dolskiego , tę linią wkrótce na Podolu zakończył ; i Jana pod- 
stolego Gostyńskiego , (ci wszyscy trzej bracia nabyli dóbr, 
Bronno, Wyczalków, Karlów o nazwanych, w r. 1487". od 3Ii- 
kołaja z Bronna Brońskiego , o czem świadczy jego rezygna- 
cya) rotmistrza królewskiego na Moskiewskiej i Maltańskiej 
e.fpedycyi , złączył się I)ył dożywotnie z Katarzyną Szubską 
chorąźanką Łęczycką, z którą wziął dobra Szubsko, kędy jako 
i w Ozorkowie wystawił dwa zamki: ta mu powita te córki, 
Wysockę sędzinę Łęczycką ziemską, Macieja zonę, Małgo- 
rzatę Jana Zieleniewskiego, Katarzynę Jana Biernackiego pod- 
sędka Halickiego, i Zofią pannę, synów zaś czterech, Piotra, 
ten sobie obrał był stan duchwny, w którym prędko zycla do- 
konał; Krzysztofa, ten z Sieniawskim lietmanem pod Szeretem 
Tatarów bijąc i Wołochów, i sam mężnie poległ w r. 1538. 
Stanisława, ten z Jadwigi Trąbskiej herbu Prawdzie, córki Fe- 
iixa, miał cztery córki, Jadwigę, najprzód Borzewskiemu , po 
nim Piotrowi Łassockiemu cześnikowi Dobrzyńskiemu , Annę 
Erazmowi Zieleńskiemu , Agnieszkę Jerzemu Garwaskiemu, 
staroście Gostyńskiemu, zaślubione, i Katarzynę przeoryszę w 
Strzelnie, i synów dwóch : z tych jeden Piotr krajczy Królowy 
Anny, w wielu językach biegły, bezzenny przeniósł się na wie- 
czność w r. 1598. Drugi Mikołaj , najprzód kasztelan Brze- 
ziński, potem Łęczycki, dziedzic na Szubsku, rycerskiemi dzie- 
łami wsławiony, i poscistwy do obcych monarchów, ale i po- 
bożnością , kiedy z Agnieszką z Glewa Lasocką żyjąc bezpoto- 
mnie. Boga fortuny swojej dziedzicem zostawił, fundowawszy 
w r. 1603. w Łęczycy panny zakonne S. Norberta, kościół im 
i klasztor wymurował , Szubska im oboje i z przyległościami 
na wieczne czasy zapisał , od złota i srebra kościół ubogacił, 
kędy po śmierci , która przypadła na rok 1620. zwłoki ciała 
jego złożone , z nagrobkiem , który mu Jan Szymon Sczawiń- 
ski, starosta na ten czas Łęczycki, wystawił. 

Szymon kasztelan Inowrocławski , starosta Gostyński , syn 
Jana podstolego Gostyńskiego z Szubskiej, z tym tytułem 1587. 
był z konwokacyi W^arszawskiej , deputatem naznaczony do 
kwarty Bawskiej , Constit. fol. Ali. a w r. 1589. do korre- 
ktury praw koronnych. Constit. fol. 516. Komissarz 1569. 
do uspokojenia kłótni Gdańskich , Biel. od Króla Augusta Ł 



ISczawiiiski. 300 

jeździł w legacyi do Danji, we wszystkich funkcyach dzielny, 
przybrał był sobie w dozywolnii} przyjaźń Puczkownę Stani- 
sława z Przecławic córkę, której reformacya w księgacli Łę- 
czyckich, w r. 1541. zapisana, drug;ą według Paprockiego 
Boruckę, trzecią Annę Uchańskę Arnolfa wojewody Płockie- 
g'0 , starosty WyszogTodzkiego córkę, z tą zrodził trzv córki: 
Helenę przeoryszę w Strzelnie , 3Iałgorzatę Pawła Betdow- 
skiego kasztelana Brzezińskiego ; Dorotę Mikołaja Krzvkow- 
skiego, małżonki, isynaJakóha, przeniósł się na wieczność 
w r. 1589. wieku swego 74. Jakób marszalkował izbie posel- 
skiej raz 1616. drugi raz w r. 1620. gdzie gdv się ojczyźnie 
z swoją wytworną radą popisał, osiadł krzesło województwa 
Brzeskiego Kujawskiego , przy któreni trzvmał starostwa Łę- 
czyckie, Błońskie, i Gąbińskie, z sejmu 1631. delegowany 
do uspokojenia kontrowersyi, między stanem duchownym i ly- 
cerskini, Constit. fol. 5. a w r. 1635. komissarz wojenny do 
boku królewskiego, I do traktatów o pokój z Szwedami, Con- 
stit. fol. 2. złączył się był dożywotnie, \mo voto z Anną Jana 
Karnkowskiego , kasztelana Lędzkiego , starosty Łęczyckiego 
córką , a wnuczką Stanisława Prymasa koronnego , z tej był 
syn Jan Szymon, i córki, Maryanna wydana za Jędrzeja z Ru- 
dnik Biskupskiego, na Kempuie i Ruszowie dziedzica, kaszte- 
lana Spicimierskiego , starostę Wieluńskiego , Katarzyna za 
Stanisława Krasińskiego kasztelana Płockiego, starostę Nowo- 
miejskiego, Annę za Stanisława Ciosnowskicgo kasztelana War- 
szawskiego ; i Agnieszkę zakonnicę S. Norberta w Łęczycy. 
2</o roto z Zofia 3Iichała Sokołowskiego kasztelana Gostrń- 
skiego , starosty Brzeskiego i Rogozińskiego córką, urodzoną 
z Barbary Sczawińskiej , Pawia kasztelana Łęczyckiego córki, 
wdową po Walentym Rudnickim kasztelanicu Sieradzkim , z 
lej było trzech synów: Paweł Ludwik, Samuel Konstantyn, i 
Jakób Olbrycht, córek dwie: Teresa zaręczona Janowi Zawa- 
dzkiemu staroście Świeckiemu i Olsztyńskiemu, podkomorzemu 
Parnawskiemu. 2do roto Janowi Konarskiemu podkomorzemu 
Parnawskiemu. MS. de Famil. Pruss. Konstancya Marcinowi 
AV^alewskiemu , ale z nim sterilis : życie to śmiertelne w nie- 
śmiertelne zamienił w r. 1637. wieku swego 60. w Łęczycy 
pogrzebiony, kędy kaplicę dla swego, i swoich sukcessorów 
pogrzebu , wymurował i uposażył ; zaczął był w Sczawinie ko- 
ściół stawiać, ale go zona pozostała po śmierci jego kończyła. 
Młodsze lata to w cudzoziemskich szkołach , to na dwoi-zc 
Anny infantki Polskiej , to na Wołoskich i Multańskich expe- 
dycyach przepędził ; podkomorzym , a wkrótce starostą Łęczy- 
ckim będąc, sławę imieniowi swemu czynił, gdy swawolne ku- 
py , grassujących zhrodniów poskromił, i pokój tamtym kra- 



310 Sczawfńskl. 



jom uczynił. Zamek Łęczycki własną swoją szkatułą restauro- 
wał, i w obszerniejszy przcłormował. Na potrzeby ojczyzny, 
kochający matkł^' syn, przeciwko Tatarskim inkursvom, okrytą 
chorągiew swoim sumptem wyniósł, i z synem swoim do obozu 
postał, tęz pomoc i przeciwko Gustawowi Królowi Szwedzkie- 
mu, gdy Prusy najecliał , wyświadczył. Jan Szymon, najprzód 
kasztelan, a potem wojewoda Brzeski Kujawski 1643. starosta 
Łęczycki , i Gołubski , syn Jakóba wojewody także Brzeskiego 
z Karnkowskiej , posłował na różne sejmy; jako to 1627. zkąd 
deputatem stanął na trybunał Radomski, Const. f. 5. i 1633. 
fol. 21. i 1635. deputat do kwarty Rawskiej, Const. fol. 57. 
z sejmu 1638. komissarz do zapłaty \yojsku , Constit. fol. 3. 
lakże do odebrania kościoła S. Jana w Toruniu dyssydentom, 
który katolikom oddawszy, pewną g;o coroczną prowizyą opa- 
trzył. Pod Martynowem i Krukowem rebellizujących gromił 
Kozaków i Tatarów, przeciwko Gustawowi Królowi Szwedzkie- 
mu, w stu pięćdziesiąt, zaciągnionych swoją expensą ludzi do 
boju , Królowi drogę zaszedł , gadzie tez pod Gniewem nacie- 
rając na nieprzyjaciela, kulą yr ramię był postrzelony. AV r. 
1648. pułkownik województw Kujawskich , w r. 1645. mar- 
szałek trybunału koronneg-o, wszystkie te funkcye tak utrzymy- 
wał, żeby były z sławą imienia sweg^o. Zmówił sobie kontra- 
ktem małżeńskim, Reginę z Bogusławie Sierakowską, kaszte- 
lankę Lędzką, Łukasza córkę , z której Barbara Domicella, 
najprzód żyła z Konstantynem Lubomirskim podczaszym ko- 
ronnym, potem z 31ikołajem Grudzińskim starostą Golubskim, 
pewną summę oddała matce Bolesnej w Jarosławiu na jej 
ozdobę. 

Paweł Ludwik, wojewoda Inowrocławski, a przedtem ka- 
sztelan tegoż miejsca , i starosta Brzeski Kujawski , syn drugi 
Jakóba wojewody Brzeskiego Kujawskiego, ale z Sokołow- 
skiej ; jak z Bogiem sercem złączony, czego dał dowody, kiedy 
komissarzem wjsłany z sejmu 1667. do Torunia, kościół S. 
Jakóba pannom zakonnym od berezyi wjdarty, przywrócił, 
Constit. fol. 39. a do rugowania Arryańskiej sekty z Króle- 
stwa tego, i zatamowania takim drogi do niego przez sejmowy 
warunek, siła się przyczynił, na ubogich i domy zakonne 
hojne sypał łaski , w Ostrowie kościół wystawił i przyozdobił, 
w Łubrańcu od Szwedów zrujnowany restaurował , tak od 
obrony miłej sobie ojczyzny, nigdy nieoderwany, bronił jej 
radą , ręką i fortuną , pod Beresteczkiem i Zbarażem w zna- 
cznym kompucie ludzi s>yoich stawając : praeciwko Szwedom 
niemniejszą liczbę ludzi \yojeunych do obozu odesłał, i owszem 
na każdą potrzebę Rzeczypospolitej , umarł 1679. Dwa razy 
śluby małżeńskie ponawiał, pierwszy raz z Zofią Duninowną 



8cza\viiiski. "^1* 



Modliszewśk.i , drugi raz z WIktoryą Trzebuuliowską, kaszte- 
lanką Kowalską, z tej się syn został Jakób rotmistrz królew- 
ski, którego zona Łącka herbu Korzbok, kasztelanka Kaliska 
1700. Samuel Konstantyn, kasztelan Kruświcki, syn trzeci 
Jakóba wojewody Brzeskiego Kujawskiego z Sokołowskiej, 
rotmistrz pamiętny na Kozaków , na których chorągiew okrytą 
wystawił, miał za sobą Koniecpolską kasztelankę Chełmską, 
podobno miał i drugą Elżbietę Herburtownę kasztelankę Ka- 
mieniecką , z której córka Konstancya, Samuela Lipskieg-o, 
stolnika Kijowskiego żona , ale sterilis. Jakób Olbrycht ka- 
sztelan, a potem wojewoda Inowrocławski , starosta Łęczycki 
i Gąbiński, fundator 00. Reformatów w Sczawinie pod ty- 
tułem Nawiedzenia P. Maryi w r. 1661. czwarty syn Jakóba 
wojewody Brzeskiego, bywał deputatem na trybunały koronne 
i posłem na sejmy, zył jeszcze 1683. w którym roku pieszo 
peregrynacyą z całym dworem swoim podejmował do Często- 
chowskiej Góry. Pierwsza zona jego Zuzanna Konstancya z 
Jazłowca Jarmolińska, ale sterilis, druga Katarzyna Dunino- 
wna Modliszewska, siostra Zofji, o której się wyżej mówiło, z 
tej były dwie córki, Zofia i 3Iaryanna, ale ta Panną umarła. 
Zuzanna wojewodzanka Inowrocławska, była za Stanisławem 
Potockim herbu Pilawa, kasztelanem Kijowskim, i synów 
trzech, Stanisław sterilis. Mikołaj starosta Łęczycki, poseł 
na konwokacyą 1674. Constit. fol. 13. i ten sterilis, i Kazi- 
mierz starosta Gąbiński, tego z Otrębusowny, dwaj synowie 
temi czasv, Tomasz starosta Gąbiński, deputat na trybunał 
koronny 1722. poseł na sejmy 1724., 1726. i 1729. sprzysiągł 
się doź^^^yotnie z Anną Sołłohubowną, Jana łowczego Litew- 
skiego, podkomorzego Gostyńskiego, a teraz podskarbiego wiel- 
kiego Litewskiego, córką, teraz podkomorzy Gostyński; i Mi- 
kołaj podczaszy Rawski , ten zaślubił sobie Jasińskę łowczankę 
Rawską. Krom tu wyliczonych , jeszcze ci kwitnęli. A naj- 
przód Sasina kasztelana Rawskiego w r. 1377. wspomina .^^rt- 
tut Mazowiecki Jol. 67.; kombinując lata, rozumiałbym ze to 
syn Dobiesława wojewody Rawskiego , ojciec Jana cześnika 
Łęczyckiego. Jakób Sczawiński sędzią był ziemskim Gostyń- 
skim 1564. Constit. fol. 76. Rosłaniec, w ziemi Gostyńskiej 
o klórym Konsti/tucya 1576. /. 261. Walentyn kanonik War- 
miński i Chełmiński olficyat 1610. Goldon. Bractwo. Anna 
starościanka 3Iirachowska Jana ^Vejhera wojewody Chełmiń- 
skiego małżonka, zeszła z tego świata 1627. Starów, in Mon. 
fol. 745. Wojciech z wielkiego Scząwina Sczawiński , Łę- 
czycki , Łowicki kanonik, proboszcz Zychliński, świat poże- 
gnał 1686.; co jego nagrobek w Łowiczu opowiada. Jan sę- 
dzia grodzki Radziejowski 1674. Elżbieta Alcxandra Sczawiń- 



312 Nc%avriiiskf — Sczcpanowskt. 

ska , była za Hieronimem Grochowskim , z którym fundowała 
1 688. nasz nowicyat w Nieświeżu , Konstancya za Bandrow- 
skim. N. za Stanisławem Brodowskim. Jam pisał w pierwszym 
tomie Tomasza Sczawińskiego wojewodą Brzeskim Kujawskim 
w r. 1653. z Konstytuciji Jol. 2. ale to błąd drukarni w imie- 
niu, ze go tam tak ochrzczono. Mikołaj kasztelan Kruświcki, 
miał za sobą Nowomiejską, synów z nią czterech: Alexandra, 
Konstantego , Józefa i Jakóba. Ałexander pojął Konstancya 
Chojnacką wdowi; po Grabi, Józef Humnicką. Anna Sczawiuska 
była za Stanisławem Garczyiiskim kasztelanem Inowrocławskim. 
W roku 1778. Jan Sczawiiiski wojski Orłowski. — Wojciech 
cześnik Gostyński. — N. cześnik Gąbiuski. — Wojciech łow- 
czy Inowlodzki. — Krasicki. 

l§CzaYviiiski herbu Topor ^ w Pruslech. Stanisław 
Sczawiński kanonik Kujawski, był na synodzie prowincyalym 
Piotrkowskim 1568. ylcta Synod, ze był herbu Topor poka- 
zuje si«; z jego nagrobku w katedrze Włocławskiej. Maciej w 
zakonie naszym 1616. Kaspra z Tarnowa Sczawińskiego, osta- 
tniego łierbu swego i familji potomka, zmarłego w r. 1617. 
opowiada, nagrobek w Pucku. Starowol. in Monum. 

l§Czekocki herbu Odrowęi, w Krakowskiem woje- 
wództwie. Patrz co się pisało o Odrowązacli z Sczekocina pod 
jierbem Odrowąż. Felicyan Sczekocki miał za sobą Annę z 
Kowat FIrlejownę. N. była za Kiiiiskim. 

Sczeuiowski^ w Wołyńskiem województwie. 3Iichał 
^łvał Sczeniowski podczaszy Derpski. Sczeniowska jedna była 
za Jędrzejem Hulewiczem podkomorzycem Łuckim, 2do voto 
W^ładysławem Czaplickim stolnikiem Żytomierskim , druga za 
Kocem. 

N. Sczeniowski starosta Trechtyniirski na Ukrainie, miał za sobą 
lVitoslawskq i z lej potomstwo. — R. 1778. Ignacy pisarz ziera- 
skiKijowski. — Wr.l788. Onufry podstoli Winnicki. — Ki-asicki. 

ISczcpailO^TSki herbu Gryf., w Krakowskiem woje- 
wództwie. Dom starodawny, ze od Sczepana Jaxy wojewody 
Krakowskiego, brata rodzonego Jaxy fundatora Miechowskiego 
idą, dorozumiewa sn; ISahiel. in 3Iiechov. fol. 101. od któ- 
rego imienia, oni przezwiska nabyli. Maciej Sczepanowski za 
czasów Paproch, z Szafrańcowny wojewodzanki Sendomier- 
skiej zostawił potomstwo. N. sędziauka Nowomiejską Mikołaja 
Sienickiego małżonka. 

$!>CKeiiaiioiVjSki herbu Kornic, w Mojewództwie Sen- 
domierskiem. N. Sczepanowski miał za sobą Elżbietę Rudnickę. 
N. była za dziadem Abrahama Bzowskiego sławnego pisarza. 
Andrzej Sczepanowski w r. 1788. cześnik Sendomierski. — Krasicki. 

ISczepaupwski herbu Prus Imo, w Krakowskiem 
województwie. S. Stanisław Sczepanowski, biskup Krakowski 



(^ezepaiiowNki— Ncze]iaYi$»ki. 315 

z ojca Wielisława, z niutk! Bogny urodzony, o którym mówi- 
łem pod herbem Prus \mo. J<;drzej miat za sobą iXiewiarow- 
sk<j, zrodzoną z Wielopolskiej, synów z niej Anlonieg;o i Mi- 
chała. Antoni chorąży Czerniechowski , pojął Teresę Czyzow- 
skę , spłodził z niej synów pięciu: Józefa, Antoniego, Włady- 
sława, Soc. Jesu, Gabryela i Alexandra, córkę 3Iaryannc. 
Michałowi zaś Frezorowna burgrabianka Krakowska powiła 
trzy córki , z których jedna jest za Jarockim. N. miał za sobą 
Ma«;(lalenc Chwalibogownę, siostrę rodzoną pisarza ziemskiego 
Krakowskieg-o. Baran. N. Sczepanowska była za Bosaekim. 
Michał z Polski się wyniósłszy, osiadł w Brzeskiem Litew- 
skiem, którego synowie; Stanisław i Damian 1G91. N. bvła 
za Mrozowickim Stanisławem. 

Sczepaiiowski herbu Wieniawa , w powiecie Pil- 
znieńskim. Ci są prawdziwi Prusowie, to jest od Sczepanow- 
skich herbu Prus idący, ale gdy z nich jeden pojął dziedziczkę 
na Bedlinie, z Lezeńskiej urodzoną herbu Wieniawa, do tego 
się rzucił, tak jednak, ze Wieniawę herb na tarczy zostawi- 
wszy, Prus \mo swój ojczysty klejnot, na hełm wyniósł: sy- 
nów trzech zostawił , jeden dziedziczył na Bedlinie , drugi na 
Spartyniu. N. zaślubił sobie Jadwigę Krupczankę. Jakób Ja- 
dwigę Zakliczankc. Anna Stanisława Niewiarowskiego, druga 
Cyrylla Taszyckiego małżonki. 3Iarcin łowczy >Varszawski 
1670. roku. ' 

i!icze|iau$ki herbu Dołęga., w Prusiech. Sczepanki 
są cztery mile od Grudziądza w Chełmińskiem województwie. 
Jakób Sczepański starosta Mirachowski potem Grudziądzki, 
podkomorzy wprzód 3Ialborski, polem Chełmiński, z sejmu 
1609. komissarzem do granic od Pomeranji , Const. fol. 896. 
posłował na sejmy 1607. a jako o nim nagrobek jego mówi: 
Religionis Catholicue jtropugnalor eximius,^ Sigismundilll. 
Cubicu/ariusj in legationibus et bellicis eorpeditionibus Mu- 
jestatis armatae comes, Patriae et Principi strenuam et for- 
tem navavit operam. Guilhelmo Georgio Brandeburgico 
Marchioni feudo tradendo Comrnissarius , munificentia in 
egentes et Religiosa claustra singulari, deeessit 1630., ten 
mu napis na marmurze napisać kazała w Grudziądzu , pozo- 
stała jego małżonka Zuzanna Cengerowna Austryaczka , którą 
był pojął z fraucymeru Królowy Anny, matki Władysława IV. 
zostawił z nią syna Zygmunta Ferdynanda starostę Grudzią- 
dzkiego i Mirachowskiego, ten z Sobieskiej herbu Janina, spło- 
dził córkę Reginę, Stanisława Działyńskiego małżonkę , i svna 
Ferdynanda Gabryela starostę Grudziądzkiego, który z Magda- 
leną Teresą Konopacką, córką Oktawiana kasztelana Elbląg- 
skicgo zył bezpotomnie. 



514 (Sczepieckl— Sczepkoi¥ski. 

Sczepauskich (dziś Szczepański) familia, początkowo Jastrsębcsyko- 
wie , z województwa Płockiego przenieśli się w Prusy i w Kra- 
kowskie, gdzie różnych dóbr nabywszy to przez kupna, to przez 
małżeństwa , między innemi od tych w których się zasiedzieli, 
wzięli imię Szczepańskich, a rozrodziwszy się na różne linie, po- 
dzielili się, z tych jedni pozostali w województwie Cbelmińskiem, 
i od tych idzie Jakób Szczepański starosta Mirachowski, jak wyżej. 
— Druga linia od Bartłomieja w Lamburskim powiecie, w Po- 
morskiem niegdy województwie, a tego dzieci jedne zostały podBran- 
deburskiem panowaniem, drugie w Pomorskiem, z których syn Ję- 
drzej długo w wojsku Polskiem przeciwko Szwedom chwalebnie 
służył , nakoniec z ran i trudów wojskowych na zdrowiu nadwe- 
rężony , w późnym wieku żonę pojąwszy , spłodził synów czte- 
rech , z których Maciej z żony Groc/tows/aej spłodził Kazi- 
mierza, ten zostawił jedne tylko córkę w dożywotnią przyjaźń 
oddaną Fabianowi Ziemieckiemu dziedzicowi Martuskoicców dóbr 
w województwie Wołyóskiem powiecie Krzemienieckim leżących. 
Drugiego, Tomasza Szczepańskiego kanonika Warmińskiego, a 
póki Warmia w Polskiem panowaniu zostawała, administratora te- 
goż biskupstwa i officyała przez znaczny czasu przeciąg. Igna- 
cego z którego jeden syn Jak'ób będący w wojsku konfederacyi 
Barskiej pułkownikiem, pod Kutnem w potyczce z Moskalami chwa- 
lebnie stawając, na placu poległ. Drugi Se bas tyan dziedzic dóbr 
Scrcdjjniec pod Zasławiem, w województwie Wołyńskiem, i córkę 
wydaną w stan małżeński, Franciszkowi Janiszewskiemu. Czwar- 
tego Jana który długie lata przemieszkawszy na Wołyniu, a po- 
tem nabywszy dóbr Ostatowic i Mereszczowa w województwie 
Ruskiem z żony Agaty Bukowskiej , spłodził cztery córki: pier- 
wszą Lukrecyą, wydaną w stan małżeński Tadeuszowi Cieleckie- 
mu. Drugą Antoninę w śluby małżeńskie daną Hipolitowi Kadłu- 
bickiemu. Trzecią Augustynę Dyonizemu Lasockiemu. Czwartą 
Maryannę Franciszkowi Paparze, i syna Stanisława, który 
pojąwszy za żonę Maryannę Małachowską mieszkał w Michalcach 
ziemi Halickiej. — Heraldyka fViclądka. 

l§Cxeiliecki herhii Leliwa, w powiecie Pilznieiiskim. 
Jcilnaz ich z Gołucliowskiemi linia. Dobrogost Sczepiecki 
Fricz w r. 1399. zginął w potrzebie z Edygą Tamerlaneso- 
M'j'ni hetmanem. Długosz. Paprocki dwie siostry rodzone z 
lego domu wspomina , które były w fraucymerze Królowy An- 
ny , te w różne domy pownosiły fortunę ojczystą : brata ich 
rodzonego właśni słudzy zabiłi : z tych jedna była Barbara 
Sczepiecka Oleskiego małżonka , druga Katarzyna. 

SCKeplŁOivslli herbu Jastrzębiec- jam jednego z nich 
nagrobek widział w Krakowskiej katedrze z tym herbem , ale i 
Ks. Kojałow. in MS. świadczy, że są w Trockleni wojewódz- 
twie , z których Alexander Sczcpkowski podpisał elekcyą Jana 
Kazimierza Króla. N. SczepkowskI na Wołyniu, na kollegium 
nasze Łuckie dobroczynny, umarł 1675. Kasper Sczepkowski 
kanonik Krakowski, brat jego miał za sobąMiciiiską. N. Scze- 
pkowska, ale herbu Pobog, była za Janem Bogusławem Petry- 



Sezerba— Sczerliliiski. 315 

czynem. Ji^drzej w zakunie naszym , rektor kollegium Nie- 
świezkiego 1650. 

Jakub Sczepkowski w r. 1788. M'ojski Ciechanowski. — Mikołaj 
wicegerent Łucki. — Krasicki. 

Hiczerlia herbu Rawicz^ w Oszmiaiiskim powicie. Ko- 
jatow. in MS. 

Sczeriłicz herbu Jelita , w Krakowskiem wojewódz- 
twie. Paweł Sczerbicz z młodycli lat swoich rycersko trakto- 
wał, a ze byt cudzoziemskicb obozów i sposobu wojowania 
wiadomy , dla tego Jan Tarnowski kasztelan Krakowski , i het- 
man wielki koronny, do wojennej go rady zażywał. Włoski i 
Niemiecki J>rzy lem język miłym mu go uczynił, ale najbar- 
dziej cnota jego i hogobojność; syn jego Paweł także, z ukła- 
dności i ludzkości pochwalenia godny, w prawie i inszych nau- 
kach biegły, a jako na nagrobku jego w Krakowie u S. Trójcy 
napisano: Injuvemliuetate^jurii! Saxonici\ et postea Poli- 
ticorum Justi Lipsii translator ^ Promptuarii statutoru/n, et 
Constitutionum Regni author , Decretorum duorum Regum^ 
Stephani et Sigisnnindi II. annis plus 25. scriptor. Judicii- 
ąueRegii Consilarius, persecutionum propter justitiam con- 
temptor patientissimus ^ soi^te sua paupercula contentus^ ab 
omni ambitione avaritiaque alienus, vixit ann. 56. moritur 
1609. herb na tymże nagrobku położony Jelita, lubo ojciec 
jego według Paproć. Różą się pieczętował : bo go do herbu 
swego Jelitu przypuścił Jan Zamojski hetman i kanclerz , ile 
soljie dobrze zasłużonego , Stefan Król potwierdził : syn jego 
Jan o którym pisze Baranowskie że miał za sobą Trembecką, 
atoli ten Paweł, stan sobie potem duchowny obrał, i był pro- 
boszczem Sendomierskim, kanonikiem Warszawskim, sekre- 
tarzem królewskim. Chwali go Lipski Observat. practic. 65. 
Starowol. Hecaton. in elog. 87. Braun, de script. fol. 14. 
Książki jego, Imo. Politica Pańskie^ to Jest nauka^ Jako Pan 
i każdy przełożony , rządnie iyć i sprawować się ma. Lip- 
syusza z łacińskiego na Polski Język przełożyła do którego 
przydał tegoż Lipsyusza dyskurs o kalumnii ^ in 4. Cracov. 
1608. j' 1595. inkto.) Cracov. 2do. Promptuarium statuto- 
runi omnium et Constitutionum Regm\ infol. Brunsb. 1604. 
injol. ?*1609. i'1615. 3tio. Speculum Saxonum, albo prawo 
Saskie i Magdeburskie porządkiem obiecadła zebiutne , in 
Jol. Leop. 1581. Córki jego Maryanna Sobolewska i Dorota. 
Aeta Castren. Cracov, 1611. 

fSczerbilishi ^ w Dobrzyńskiej ziemi. N. Sczerbiński 
miał za sobą Enfrozynę Strzemeską 1599. Jan miał za sobą 
Konstancyą Wieszczycką 1702. 



316 ISczęsnowicz— Sczucki. 

HiCKCSUOn^iCK ^ w ksicztwIeŻmudzkiem. Malcher Sczi;- 
siiowicz skarbnik Zinutlzki , podpisał elekcyą Jana III. Króla. 
N. miał za sobą Potloleownc^' j)odstolankc Bracławską. 

l§Cxkowshi ^ w Kiijawskieni województwie. Stanisław 
Sczkowski j)odkomorzy Kujawski 1433. u Łaskiego w Stal. 
fol. 86. na liście Jagiełłą Króla. 

SczodroifSki ^ w Kaliskiem województwie. Krzysztof 
SczodrowskI podjiisał elekcyjj Jana III. Króla. 

fScziicki herbu Pobog, w województwie Sendomier- 
skiem z Lubelskiego. N. Sczucki , rotmistrz, którego Rzecz- 
posptdita przez konstytucyą sejmową 1587. na ochronę Ru- 
skich krajów pod interregnum z cliorągwią jego naznaczyła, 
Constit. J'ol.'i\7 . Tenże czy inszy rotmistrz, komissarzem na- 
znaczony do ułożenia prowincyi Smoleńskiej 1612. przez sejm, 
Constif. fol. 38. Marcin na Uronowie , miał synów czterech, 
Stanisława, 3Iikolaja, Zygmunta i Marcina. Jerzy surrogator 
Halicki, za Strusia starostę, zabity od Tatarów, zona jego Zofia 
Brzeska. Stanisław deputat na tryl)unał koronny 1643. Janson.) 
poseł na sejm 1638. zkąd deputatem na trybunał Radomski or- 
dynowany, Conslit. fol. 21. był j)otem w r. 1648. podscdkiem 
ziemskim, a dalej sędzią Sendomicrskim, o którym tak mówi 
Kochów, climac. 3. lib. 6. f^tr praeclara indole, et obitis 
integerrime pvn Republ. functionibus eommendatus . Jan syn 
Szymona, nazwany Prussa, spłodził syna Sebastyana , męża 
wojennego aż do wieku swego 70. w wielu okazyach doświad- 
czonego, zginął od Tatarów pod Jezupolem. Jan pisarz grodzki 
Łukowski , a potem tegoż miejsca proboszcz. N. miał za sobą 
Teresę Podkańskę, syna z nią Stanisława, i córkę Ludowikę, 
za Stanisławem Domaszewskim sędzią grodzkim Radomskim. 
Michał Katarzynę Zieliiiskę łierbu Ciołek pojął , z nią spłodził 
córkę jedne Zofią, która \mo noto była za Kochanowskim, Ido 
za JNiezabitowskim, i synów dwóch, Stefana cześnika Braclaw- 
skiego , i Stanisława, którego żona Orzęcka. Geneal. Oleśnic. 
Tomasz poseł na sejm 1667. Constit. fol. 27. Mikołaj sekre- 
tarz królewski I dworzanin Królowy Anny, jeździł w legacyi do 
Pawła V. Papieża, i do Francyi, a przedtem z 3Iikołajem Gnie- 
woszem w poselstwie do Paryża jeździł. 

Set^welŁi herbu Slepowron., w województwie Płockiem. 
Jednaż ich dzielnica, co i Krasińskicli, których przodek był 
Sławomir, syn Sławka sędziego Różańskiego, dziedzic na Sczu- 
cinie, córka jego Małgorzata poszła za Stefana Siestrzonka. 

l§cxiichi herbu Trzaska , w Rawskiem województwie. 
Sczuekiego męża uczonego sławi Rescius epistoł, /. 1- Ep. 27. 
Szymon Sczucki w zakonie naszym życie skończył w Krakowie 
1676. Adam kanonik Łucki, proboszcz Sezurecki, dobroczynny 



Scziika. 317 



iia nasze kollcj;iuni Łuckie, wyzuł si(> z śmiertelności w roku 
1681. Tomasz 1670. AVojciech 1674. ]N. bvła za Alesaiidrem 
Zulińskim. 

Sczufea Ae7'iM Grabie^ w ziemi Wizkicj. ^Yladysław 
książę Mazowiecki, 3Iarcinowi Sczuce dworzaniaowi s«eniu, 
w nadgrodę zasług jego , dal w ziemi Wizkiej nad rzeki} Wv- 
sz."} siedin wsi , którego potomkowie , jedni na ojczystej for- 
tunie, drudzy w ksii^^ztwie Litewskiem, inni na Rusi poosiadall. 
Z ostatnich byl Wacław Sczuka, o którym świadczą Księgi 
Grodzkie Kamienieckie iia Podolu. Ale.\auder porucznik usar- 
skicj chorągwi , którego syn mą/, dzielny , pod Korsuniem do- 
stał się był w łyka Tatarskie, z tych na wolność wyszedłszy, 
zginął pod Pihiwicanii : drudzy także z nicli tak w różnych oka- 
zyach życie dla ojczyzny wylali, że na samych tylko córkach 
na Rusi imię Sczuków zostało. Z Sczuków Wizkich z suk- 
cessorów Falisława Szczuki , byl Kazimierz Jan biskup Cheł- 
miński Administrator perpetuiis opactwa Paradyskiego , za- 
konu Cvstercyeńskiego , proboszcz Warmiński i Łomżyński, 
ten w świeckim jeszcze stanie będąc, Janowi Kazimierzowi, 
przemysłem swoim wielce si«; zasłużył , od Królowy Łudowiki 
do Pilcy zamku dziedzictwa ^Yarszyckiego kasztelana Krakow- 
skiego , od Szwedów opanowanego wysłany, wymierził na 
Szwedach, że z niego w pewne kondycye ustąpili, a Kazimierz 
klucze od niego dziedzicowi oddał, toż wyperswadował i kom- 
mendantowi Oxembart w Krzepickim zamku, że zostawiwszy w 
nim dwa działa wielkie, któremi przedtem Częstochowską górę 
szturmowali, wyszli z niego. Temże szczęściem i Piotrków od 
polencyi Szwedzkiej uwolnił, i ludzi tam na prezydium będą- 
cych, na Jana Kazimierza stronę przeciągnął 1656. Tegoż roku 
od Króla w\słany do herszta rebellizantów Kozackich, wyrobił 
fortunnie, że Wyhowskiego, Chmielnickiego i Mazepę w lepszą 
harmonią przyjaźni wprowadził , co silą tej ojczyźnie strapio- 
nej pomogło. Duchowny potem sobie stan obrawszy, opatem 
Paradyjskim od Króla wyniesiony, szpital w Warszawie wysta- 
wił, kościół v>- Paradyżu w bogaty apparat przystroił, klasztor 
częścią reparował, częścią z fundamentu murował; domy Bo- 
skie \y Łomży, i w Tarczynie , jego szczodrobliwością nowym 
kształtem przeformował ; a że był u Królów Jana Kazimierza, 
3Iichala, i Jana IIŁ dla swych przymiotów w wielkiej konsy- 
deracyi I delicyach wielom inszym pomógł do infuły, sam je- 
dnak biskupstwa przyjąć niechciał, zkąd nazwany, Creafor 
Episcoporutn, aż go Król Jan IIŁ przymusił do infuły Cheł- 
mińskiej, w której jednak tylko jeden rok chodził, zamknąwszy 
życie w r. 1694. Seminarium albo Collegium 3Iissionaino- 
rum Gallorum w Chełmnie w prowenta większe opatrzył, sio- 



318 IScziika. 



strv tamże Miłosierne fundował. Gdy raz przez Warsz.iwę je- 
cliat, łiaroc z sześcią iioni, tali uwiczła, ze jej dłng^o W'jcl.'}gnąc 
niemoźono, zadziwiwszy się rzelcł, miły Boże, liiedym był tvllvo 
lianoniliiem Warszawsliim , parą łyłlio lvoni jeździłem po całej 
Warszawie, i przez różne błota, a przecież nig-dziem nie ul- 
g;nął , dopiero teraz gdym bisliupem został : musi to by(5 że 
stan bisliupi wiełlci to ciężar , Iciedy g'o i sześć Iłoni uciągnąc 
nie może. Nagrobek jego w Chełmnie. Tylkoto. dedic. Wa- 
cław liucłimistrz lioronny, stołnili, a potem starosta Wizlti i 
AVąwolnieli;i, pułiiowniic infanteryi, poseł na lionwolcacyą 1696. 
brat rodzony bisliupa Chelmiiisliiego, rnąi. wojenny, pod Cho- 
cimem , AYiedniem , Parlcanem , i indziej , żył bezżenny. N. 
trzeci ich brat, od litórego dwóch się synów zostało, rotmis- 
trzów lirółewslcich , ale ci młodo pomarli. Seweryn bisliup 
Joppeński , suffragan , archidyakon i administrator biskupstwa 
Chełmiriskiego 1718. Florvan podkomorzy ^Y.-jsocki 1652. r. 
Clagius Lindae 3Inr. 1. 4. c. 11. IN. kanonik Chełmiński, de- 
putat na trybunał koronny 1727. Jan podczaszy Wizki, kapi- 
tan wojsk Rzeczypospolitej , komissarz do granic od Prus z 
sejmu 1690. Constitut. fol. 19. Piotr miecznik 3Iielnicki do 
tejże funkcyi zapisany. Józef, Seweryn i Jędrzej 1674. Do 
księzlwa Litewskiego pierwszy się z księztwa 3Iazowieckiego 
wyniósł Stanisław Szczuka, i w województwie Trockiem osiadł, 
zostawił synów z W^yszgerdowny, Daniela, Wojciecłia i Jana. 
Daniel najprzód pokojowy królewski , w wojsku za Chodkie- 
wicza buławy rotmistrz, deputat na trybunałach Litewskich, 
miał za sobą najprzód Rądoszyńską, Jerzego podstolego Li- 
dzkiego córkę , z której córka poszła za Linonta dworzanina 
królewskiego, potem Justynę Grudziaiiską pisarzownę ziemską 
Trocką, potomstwo z niej, córka Zofia za Frydrychem Puzy- 
ną, i Jakób syn niewidomy, w powiecie Kowieńskim, pojął 
Iwaszkiewiczownę , potomstwo jego, Michał i Hieronim , i có- 
rek cztery. Wojciech Stanisławowicz , to jest Stanisława syn 
drugi, żona jego Kurlandka , z której synowie, St<anisław 
wzięty z Dominikiem Pacem od Kozaków, w Moskwie w wię- 
zieniu umarł, złączył się był z Zofią Szpilewską Neronowiczo- 
wną, z której było dwóch synów, Gracyan Michał wojski Rze- 
czycki, ten w wojsku Gwilbelma Fryderyka Elektora Brande- 
burskiego żołd wojenny prowadząc, w szturmie pod Sczecinem 
w ramię śmiertelną ranę ^\">niósł, i Antoni Stanisław referen- 
darz koronny, umarł podkanclerzym Litewskim , starostą Lu- 
belskim, Wareckim, Wiłkijskim. Jan III. szacownik godnych 
subjektów, widząc w nim wielkie przymioty, do publicznych go 
interessów applikowac począł, regentem go tedy kancellaryi 
koronnej wyniósłszy, z Hieronimem Lubomirskim marszał- 



Sczukocki— l§icziiplluski. 519 

kiem na len czas nadwornym kuronnym , wysłał do Fryderyka 
Brandcl)urskicf>o niarg-rabi , dla odebrania od niego lioma- 
giuni, a z Waelawem Leszczyńskim do Moskwy, posłem na 
różne sejmy slawając, przytrudniejsze intcressa ojczvznv wiel- 
kim obrotem swoim uspokajał, marszałkował izbie posełskiej 
raz w r. 1689. drugi raz 1690. kt/dy gładkość wjmowy jego, 
głęboki rozsadek , nie skorrum])owana ku Rzeczypospolitej mi- 
łość w nim si<; wydawały, jest jego książka w druku, pod imie- 
niem Canrf^'rf^'A^erone^^*^V, tytuł jej, Ecclypsis Poloniae^ Orbi 
Polanico demonstrata, f^^arsau. 1709. m kto. Fundował w 
Sczucinie w ziemi Wizkiej przy granicy Pruskiej Collegium 
Scholartim Piarum cum upplicatione summy od Jana 111. 
Króla, na seminarium dzieci ubozszycli , co approbowala Kon- 
stytucya 1703. /'. 19. miał za sobą Konstancyc Potockę berbu 
Pilawa, starościankę Jabłonowską, siostr«^^ k raj czego , z którą 
spłodził córkę jedn«;, ta \mo voto żyła z Janem Stanisławem 
Kątskim miecznikiem koronnym i generałem Podolskim i arty- 
leryi Koronnej , drugim z Janem Cetnerem kucbmistrzem ko- 
ronnym , starostą Kamionackim , i synów dwócb z których 
obadwaj młodo z tego świata zeszli bezpotomnie, starszy z nich 
wszedł w kontrakty małżeńskie z Anną Sapieźanką , córkę Je- 
rzego stolnika Litewskiego, drugi starosta Wiekszniański iAVą- 
wolnieki, z Elżbietą Potocką herbu Pilawa wojewodzanką Smo- 
leńską , córką Alexandra , 1 Teresy Tarłów , z Kostczanki uro- 
dzonej, o której pisałem tom. 5. f. 292. Jan Stanisławowiez, 
to jest trzeci syn Stanisława, spłodził dwócłi synów, Samuela, 
ten w wojsku zabity, i Stanisława, któremu Łacbnicka dwóch 
synów powiła, Jana i Piotra. Jan Sczuka z Leszczynowskiej 
miał syna Wojciecha. Piotr lata swoje w wojsku strawił. Ale- 
xander caelebs umarł. Jakób kanonik Wileński. Augustjn 
oboźny wojskowy. N. kasztelan Miński ; cywunTrocki, a przed- 
tem pisarz ziemski Trocki, z sejmu 1703. deputat na trybunał 
skarljowy. Consłit. Jol. 29. Adam kustosz Chełmiński depu- 
tat na trybunał 1738. 

Wr. 1778. Paweł podczaszy Wizki. — Antoni komornik graniczny 
Wizki. — W r. 1788. Dominik podstoli Wizki. — łirastch'. 

iSczilkocki herbu Jelita, w Sieradzkiem wojewódz- 
twie , drudzy z nich na Podolu osiedli , inni w powiecie Gro- 
dzieńskim , Krzysztof Sczukocki cześnik Grodzieński , miał za 
sobą Katarzynę 3Iiciuciankę sędziankę ziemską Grodzieńską, 
z którą zostawił syna Jana. Jan służył z Kotłem podkomorzy- 
cem Oszmiańskim , pod chorągwią Petyborską. 31aclej w Tro- 
ckiem podpisał elekcyą Jana Kazimierza. 

Scztipliński* N. Sczupliński scholast:}'k i kanonik 
Lwowski prałat pobożny. 



320 Scziirski — 8czyt. 



ISCKlirski herbu Korab, w Kaliskiem województwie de 
Sczury. N. Sczurska była za Górskim herbu Łodzią, Antoni, 
miał za sobą Katarzynę Kowalską, z tej była córka Jadwiga za 
Antonim Bojanowskim podstolim Kaliskim , ostatnia z tego 
domu. 

Sezyciiisk.i herbu Je^ierza, w województwie Mazo- 
wieckiem. 

SczjciiislŁi herbu Rawicz, w województwie Raw- 
skiem , wspomina ich Okolski tom. 2. fol. 86. N. Sczycińska 
była za Brześciańskim herbu Sas. 

Sczyciiisfei herbu Rola, w Kiijawskiem województwie. 
Jan Sczycicński 1632. N. l)yła za Moszczyńskim. 

Sczygielsli-i. Stanisław Sczygielski zakonu S. Bene- 
dykta proboszcz Tucholski : w druku jest jego książka. ^4quila 
Polono Benedictina, in qua Beatorum et Illustrium f^tro- 
rum Elogia, Caeuobiorum ac rerum memorabilium synopsis, 
exordiu et progressus Ordin. S. Benedicti describuntur, in 
Ąto 1663. CracoiK 

ISczyjeński herbti Abdank, w Wiełkiej-Polszczc, dru- 
dzy ich piszą Sczycieński. 

Sczypierslii herbu Grabie, w województwie Mazo- 
wieckiem. Stanisław Sc/.ypierski wziemi Zakroczymskiej 1674. 

Sczypierslii herbu Łodzią, w Kaliskiem województwie. 
Wojciech Sczypierski , córka jego Anna była za Eustachim 
Kowalskim 1634. Acta Castren. Caliss. Wawrzeniec ibi- 
dem. Marvanna Alexandra Załuszkowskiego herbu Rola mał- 
żonka. Jan 1696. 

Sczyt herbu Jastrzębiec, w księztwieLilewskiem w wo- 
jewództwie Nowogrodzkiem : a w Polszczę Sczytowski, z któ- 
rych Marcin w ziemi Gostyńskiej 1670. r. Adam Szczytowski 
komornik Krakowski, deputat na trybunał koronny 1727. r. 
Patrz co się mówiło w szóstym tomie pod Aiemira Sczyt heri)u 
Jastrzębiec. 

Sczj"! herbu Radwan, w Połockiem województwie, tak 
pisze Kajał, in JIS. bo go widział na drzwiacli dworu, od Jó- 
zefa Sczyta kanonika Wileńskiego restaurowanego , piszą się 
Sczyt Niemierowicz, wszakże niektórzy z nich od dóbr Zabiały 
Zabialskich imię wynieśli, według tego autora. Jakób Niemi- 
rowicz Sczyt , syn jego Jan marszałek Litewski starosta Mo- 
hilowski, poseł od Króla Zygmunta I. do Moskwy w r. 1516. 
w tymże roku podpisał przywilej królewski o ziemi Drohickiej 
u Januszoto. w Statucie fol. 836. Mikołaj Sczyt wojski Wi- 
tepski, bronił mężnie zaniku Połockiego, a gdy dalej nie mógł 
wytrzymać, poddał i zamek i siebie w r. 1563. jednakże nad 
umowę wzięt^' do Moskwy w niewolą. Mikołaj poborca w Po- 



iSczytuicki— l§(ecimski. 521 

iockim 1578. Constitut. ful. 353. Daniel posłował na ró/.ne 
sejmy, zkijd koniissarzein stanął do la.\y rzeezy, Const. 1623. 
fol. 10. i 1626. i 1629. ale jui podsi^dek Potocki, i deputat 
na trybunał fiskalny Litewski. Constit. fot. 15. Mikołaj po- 
seł na sejm 1661. Justynian także z sejmu 1667. komissarz do 
Połocka, Constit. Jol. 16. umarł podkomorzym Połocklm, sy- 
nowie jego, Konstantyn Horodniezy, a potem podsędek Poło- 
cki , dalej podkomorzy Wendeiiski, Krzysztof Benedykt cho- 
rąży Połocki i poseł na konwokacyą 1696. Samuel podstoli 
Połocki , Olbrycbt młodo umarł zostawiwszy syna Dominika; 
Bronisław, i Kazimierz w zakonie Soc. Jesu. Krzysztof Sczyt 
cześnik Litewski, z sejmu 1703. deputat do boku Króla Augu- 
sta IL dla obrad, potem kasztelan Smoleński w r. 1717. Const. 
fol. 3. z Anny Zawiszanki berbu Łabędź starościanki Bracław- 
skiej, synów jego dwócb zostało, jeden Józef cześnik Litewski, 
starosta Jaswouski, złączył się dożywotnie z Petronellą Wo- 
łodkiewiczowną wojskieg^o Mińskiego córką, drugi Krzysztof. 
Adam Sczyt cześnik Litewski temi czasy. 

Slczytnicki herbu Belina , w Brzeskiem Kujawskiem 
województwie. Marcin de Sczytniki w r. 1443. kościół w 
Grzymiszewie fundował. Damal. in Archiep. Gnesn. f. 241. 
Ks. Stanisław Sczytnicki domu rodowitością znaczny , lecz 
cnotą nierównie znaczniejszy , w której w zakonie naszym po- 
stąpił , przedziwny był tak wzgardą siebie samego , jako żarli- 
wością dusz zbawienia, Poznańskie kollegium liczy go między 
swoje Dobrodzieje, któremu dobra swoje dziedziczne zapisał: 
rządził toż samo kollegium po dwa kroe, raz Gdańskie, aż też 
i prowincyą Polską, z niemałą cbwałą i wszystkich ukonten- 
toManiem : po których rządach rzadkim prawie przykładem 
podjął się missyi Wołoskiej i Multańskiej, z niemałem Króla 
Kazimierza , i całego Królestwa Polskiego , podziwienlem , na 
koniec stargawszy siły, oczy straciwszy, życie skończył w Po- 
znaniu 1667. Są Sczytniki nie daleko Poznania gdzie do tych 
czas kwitną jeszcze Sczytniccy. 

Hiebastyauowicz^ wksięztwieŻmudzkiem. Sebastyan 
Sebastyanowicz sędzia ziemski Zmudzki 1603. Mikołaj 1621. 

ISebieński herbu Bibersztein, w powiecie Bieckim. 

liecemski herbu Dołęga, w ziemi Zakroczymskiej, 
wprawdzied ich Paprocki do berbu Jastrzębiec naciąga , atoli 
jam o Dołęgach czytał, z których żył w zakonie naszym ks. Jan 
Secemski superior rezydencyi Barskiej 1617. Adam poborca 
w ziemi Zakroczymskiej 1643. Constit. fol. 2. 

Secimski herbu Gozdawa , tak wyraźnie o nich pisze 
Suchod. w kazaniu. Głowa niebu róiona. 

Tom viii. 21 



322 Seeygiiioi¥iski. 



Secyguiowski herbu Jelita, w Krakowskiem woji- 
Mództwie, jedenze lo dom z Paczanowskiemi. Tomasz Secy- 
giiiowski w kapturze Korczyńskim 1439. Piolr Secygniowski 
/. Paczanowa s<;dzia ziemski Seiidomierski. Floryan, wspomina 
dział 1411). ze się pisał z Paczanowa. Jakul) Secygniowski sta- 
rosta Buski, o którym Sta7'owol. in Bella t. Sarmat, f. 148. 
powiada, ze pod Konstantynem kslązcciem Ostrowskim, i 3Ii- 
kołajcm Kamienieckim sławnemi w Polszczę lietmanami , rękę 
dzielną na nieprzyjaciołach tej ojczyzny zaprawował , którą 
wkrótce pod Zynkowem Talarów grassującycłi na Podolu starł 
na głowę, nie mniej się męztwem swojem popisał i pod Łopu- 
szną. Z Mikołajem Firlejem na Krzyżaków się do Prus wypra- 
wiwszy, na kilku miejscach poraził ich fortunnie, a gdy mistrz 
Krzyżacki Heilsbergi dobywał szturmem , i juz działami zna- 
czną część muru zwaliwszy , wszystkicmi silami na naszych w 
Heilsherdze będących nacierał, Secygniowski z tyłu na nich 
lak potężnie uderzył , że po między trupów Krzyżackich od 
szabli swojej padających, przedarł się do fortecy, ztamtąd posłał 
do misirza Krzyżackiego: — Teraz, prawi, szturmuj do Heils- 
bergi , ja ciebie na rozwalinaeh tych, któreś poczynił, czekać 
będę. — Widząc heroiczną rezolucyą krzyżacy Secygniowsklego, 
od miasta ustąpili, ale nie od nich Secygniowski, uchodzących 
albowiem wielu jednych pobił , drugich w niewolą pobrał. Z 
wlększem powtóre nastąpił na nieg-o wojskiem mistrz Krzyża- 
cki, ale tąż serca wspaniałością zbił impet jego, najmniej nie- 
ulękniony junak Polski , i fortecy dotrzymał. Paweł rotmistrz 
sławny i pamięci godny, ten za Króla Augusta I. posłany zdru- 
giemi rotmistrzami pod sprawę jego poddanemi. Alexandra 
wojewodę Wołoskiego na państwo wsadził r. 1551. Bielski 
fol. 59(5. Królową Węgierską Izabellę do Siedmiogrodzkiej 
ziemi prowadził, i nieprędzej ztamtąd powrócił, aż tam ugrun- 
tował syna jej Janusza. Był i w owej szczęśliwej pod Newelą 
wygranej. Biel. fol. 6\6. Paproć. Synowie trzej jego, Jakób, 
który i męztwa i sławy ojca swego doszedł: Jan, ten pojął Fa- 
nuelownę siostrę rodzoną stolnika Lubelskiego, z którą potom- 
stwo zostawił , i Paweł. Dyonizy biskup Kamieniecki , prałat 
mądry i serdeczny 1569. Paweł rodzony synowiec tego bisku- 
pa , trzymał Nieszków w Krakowskiej ziemi , ale go przedał 
Myszkowskiemu, biskupowi Krakowskiemu. Piotr z Pacanowa 
Secygniowski sędzia ziemski Sendomierski , miał za sobą 
Magierownę. N. chorąży i burgrabia Krakowski , Elżbietę 
Przerębską, córka z niej była za Jakóbem Gnoińskim. Jakób 
starosta Szydłowski, mąż wojenny pod Newicm, Krasnogro- 
dkiem, Wielhą i indziej, żył roku 1588. Franciszek miał za 
sobą Maryannę Witkowską , z tej było dwóch synów : Ale- 



{Secymiiiski - będziński. o25 

.\ander i"oku 1697. i Sebastyan , i córka Joanna Dominikanka 
w Przemyślu. 

JSccyniiliski herbu Dąbrowa^ w Prusiech. Wojciech 
z Secymina zakonu Kaznodziejskieg^o S. Theologiae Magister- 
prowincyaf Polski. Komissarz Innocentego VIII. Papieża, a 
potem biskup Tcodozyi , suffragan Gnieźnieński 1502. Fry- 
drych in S. Hyac. f. 213. Dominik z Secemina kanclerz ko- 
j^cloła Gnieźnieńskiego, S. Theologiae et J. U. Doctor, i Lu- 
dolphus czyli Ludovicus zakonu Kaznodziejskiego prowincyał, 
jednegoz roku, to jest 1519. jednegoź dnia zmarli, bracia ro- 
dzeni, oba równi sobie tak w natury przymiotach, jako i cnoty, 
oba w życiu się szczególniej kochający, obadwa w kapitularzu 
u 00. Dominikanów w Krakowie przy S. Trójcy pogrzebieni, 
gdzie gdy grób otwierano w r. 1588. znaleziono ich obudwu 
w grobie wzajemnie obłapiających się. Bzov. in Propag. c. 5. 
fol. 46. Pruszcz w opisaniu Miasta Krakowa fol. 47. i w 
Fortecy Duchownej. 

Scflzicki herhu Lubicz., w Prusiech. Okol. i 3IS. O 
Famil. Prus. jedenże dom z Białoblockiemi , ale od dóbr tak 
nazwani. Jędrzej Sędzicki mąż żołnierski pod Gdańskiem i w 
Moskwie, osiadł w Lubelskiem województwie, spłodził z ZoQi 
Chobrzyńskiej pięciu synów: Jana, Wilhelma rotmistrza, Mi- 
kołaja, Marcina, i Wojciecha, ludzi rycerskich. Brat Jędrzeja 
Jakób , w Moskiewskiej okazyi poległ , trzeci Jerzy młodo 
umarł. N. była za Felicyanem Jasieńskim , Łukasz pojął Ka- 
tarzynę Borowską herbu Ogończyk. 

I§ędziinii* herbu Ostoja, w Podgórzu, pisze o nich 
Paproć. IV Ogród. król. fol. 31. kędy powiada, że się piszą 
de Korsko i Łukowice, idą zaś od Scibora sławnego wojownika 
u Zygmunta Cesarza, ale ich i Sędziwojami tenże autor zowie. 
Gabryel, Marcin i Jędrzej Sędzimirowie 1632. Kazimierz skar- 
bowy województwa Krakowskiego 1674. synowie jego, Lu- 
dwik i Stefan. N. miecznik Zakroczymski, żona Teresa Czer- 
nianka, Franciszek 1674. Hieronim 1697. Anna zakonnica w 
Sączu, Jan 1680. N. z żoną swoją Zofią znaczny dobrodziej 
Domus Professae w Krakowie u S. Barbary. Wespazyan 1674. 
Acta Sandec. N. wojski Sądecki miał za sobą Nielepcownę. 

N. Sędzimir miał za sobą Sierakowską siostrę Wacława arcybiskupa 
Lwowskiego, z tej N. dziekan katedralny Przemysłki. — Do- 
minik brat dziekana Jezuita, po zniesieniu zakonu kanonik Lwow- 
ski. — Franciszek Sędzimir sędzia graniczny Sandecki roku 
1778. — Jędrzej burgrabia zamku Krakowskiego. — Krasicki. 

ISędziński herbu Pielgrzym , w Ruskiem wojewódz- 
twie, Konstantyn Sędziński 1632. inni ich piszą Szędziński, 
czyli Siedziński. 

21* 



324 Segrowski—Sekiicki. 

fSegrotrski herbu Junosza^ w Sieradzkiem wojewódz- 
twie, inni ich piszą Segrocki. 

iSelieil herbu Syrokomla , ale z tą odmianą, ze na Ab- 
danku kładą strzałę do góry zeleźcem obróconą , przez nic 
krzyż idzie , a na hełmie trzy pióra strusie, tak g^o opisuje /»*. 
Kojał. in MS. kędy powiada, że się przedtem pieczętowali 
chorąg^wią z krzyżem. Stefan Sehen w powiecie Oszmiańskim, 
sędzia Grodzki, wojski Wołkowiski, spłodził trzech synów, 
Tomasza, Antonieg-o , i Jana Alexandra podslolego ^Veudeń- 
skiego. Władysław Sehen 1674. 

I§ięk herbu Jastrzębiec, u Paproć, in Stroni, znajdziesz 
list Zygmunta I. dany Goszyckim, kędy wspominają Wojcie- 
cha Sęka Jastrzębczyka. 

ISękowski herbu Prawdzie, w Płockiem wojewódz- 
twie, z wielkiego Sękowa się piszą, z których Jakóh Sękowski 
po zniesieniu Krzyżaków przeprowadził się do województwa 
Chełmińskiego 1467. i osiadł w Konojadach małych, zkąd po- 
tem Konojackiemi się zwali : potem jeden z Konojackich kupił 
Dębową łąkę , także na Chełmińskiej , zkąd Dębołęckich iraie 
urosło. W^awrzeniec Sękowski miał za sobą Apollonia Wols- 
dorfen. Niektórzy z nich na Podole się wynieśli, z których był 
Mikołaj Sękowski starosta Nowoniiejski, u Zygmunta I. Króla 
i Królowy Bony, w wielkich respektach, od których jeździł w 
legacyi tak do Maxymiliana Cesarza , jako i do Króla Hiszpań- 
skiego. W^ojciech Sękowski stolnik Ciechanowski , starosta 
Mławski, pisał się z Bolemina, z sejmu 1601. do lustracyi 
dóbr królewskich w 3Iazowszu komissarzem naznaczon\ , Con- 
stit. fol. 728. z sejmu 1607. w Wielkiej -Polszczę. Constit. 
fol. 840. i 1616. /b/. 40. W^ojciech, w zakonie Kaznodziej- 
skim S. Tlieologiae Doctor, z Pawłem wojewodą Bełzkim 
Uchańskim, ablegatem, jeździł do Konstantynopola, zkąd po- 
wróciwszy rządził prowincyą Polską lat dziesięć, gdzie Miele 
pracował koło reformacyi klasztorów swego zakonu , konwent 
Warszawski fundował. Różańca osobliwszy promotor, wzglę- 
dem którego wydał do druku o nim książkę , umarł , dzień 
śmierci swojej przepowiedziawszy w r. 1609. Bzov. in Pro- 
png. Ruszel in Tryumf fol. 83. Ludwik Sękowski także Ka- 
znodziejskiego zakonu, jest jego kazanie w druku : Oko chtoa- 
lebne , kazań, na pogrzeb. Jakóba Rybińskiego wojewody 
Chełm. 1726. w Lublinie in fol. Piszą się drudzy z Sarbiewa 
znać z Sarbiewskiemi jedna linia. Kazimierz w zakonie naszym 
temi czasy. 

W r. 1778. Karol Sękowski wojski Raciążki. — R. 1788. tenże 
czy inny Karol podsędek Zawskrzyiiski. — Krasicki. 

Sehuchi herbu trzy podkotvy, w Wicikiej-Polszcze. 



Sempelliorski— Seriiy. 323 

Senipelborskl herbu Nałęcz , czy Bylina. N. Sem- 
pelltorski podczaszy Łęczycki , miał za sobą iNiszczyckę woje- 
\vodzank(,ł Belzką, córka jeg^o była za Mikołajem Zebrzydow- 
skim, druga za Mikołajem Łąckim kasztelanem Kamieńskim. 
N. pojął Kościełeckę wojewodzankę Brzeską Kujawską. 

I^ęp herbu Junosza^ w Ruskiem województwie. Joachim 
Sęp 1548. Monim. Colleg. Leop. 

Sępia €jiłovia herb , patrz Elzanowski. 

fSeilicIlOWSki herbu Pułkoztc. N. Sepichowski miał 
za sobą Zofię Bireekę córkę Gabryela, N. starosta Leżajski 
Zofię z Dembna Rzeszowskę, z niej zostało potomstwo, które 
na Trzciany, i innych dobrach dziedziczyło. Paproć. Wojciecii 
z Strzałkowa Sepichowski 1660. Stanisław z Siesławic Sepi- 
chowski 1561. Nahiel. Jol. 671. i Wojciech z Strzałkowa. 

ficpiński herbu Niesobw, pisze o nich Papr. in Strom. 

S^Jfińs}/kX herbu Nowina z Sępna, Długosz pod rokietn 
1429. wspomina 3Iikołaja Sępińskiego herbu Nowina, sekre- 
tarza i dworzanina u Witolda w. ks. Łit., który imieniem jego 
docierał u senatu Polskiego o koronę dla niego , wj źej trochę 
pod rokiem 1423. zowie go starostą Łukowskim, i koniissai-zem 
do traktatów o pokój wieczny z Krzyżakami. Długosz. iVa con- 
cilium Konstancyeńskie posłem był od Władysława Króla Ja- 
giełłą : wspomina go Starował, in Bellat. fol. 83. 

Seraflliowicz^ wksięztwie Zmudzkiem. Stanisław Se- 
rafinowicz 1621. Łukasz 1648. podpisał elekcyą Jana Kazi- 
mierza Króla. Dom to dobroczynny na naszą rezydencyą Mo- 
hilewską. 

Serebryskl herbu Korczak, w Chełmskiej ziemi. Jan 
i Jędrzej Serebryscy, Conslit. 1590. /bA 589. Z tych Jędrzej 
poborcą był w ziemi Chełmskiej 1601. Constit. fol. 111. był 
potem pisarzem ziemskim Chełmskim, Jan cześnikiem Chełm- 
skim. Łukasz komornik graniczny Chełmski , poseł na sejm 
1629. ztamtąd deputat na trybunał Radomski. Constit. fol. 1. 
Wojciech kanonik Krakowski, sekretarz królewski 1633. Const. 
fol. 8. w kościele Krakowskim S. Piotra kaplicę jedne kosztem 
swoim ozdobił. Jędrzej 1635. Constit. fol. 53. 

SereŁ. herbu Lubicz, w Lubelskiem województwie. N. 
Serkowna była za Janem Gizowskim , druga za Janem Dzierz- 
klem sędzią Lubelskim. Okol. tom. 2. fol. 290. Hieronim 
dworzanin Władysława IV. 1634. dobroczynny na konwent 
Karmelitailski Warszawski. 

Serny herbu Jelita, ale z tą odmianą, ze na hełmie nad 
koroną, powinna hyc chorągiew kościelna, o ti-zech połach, 
jak zwyczajnie jej w kościołach zażywają, z krzyżem na wierz- 
chu, między dwiema propoicami, jednym z jednego boku, dru- 



.V2({ Setnickf— Siliergr. 

gim z drugiego , poty powinny być żółte , krzyż złoty. Tym 
herbem nadany od Stefiina Batorego Króla, Bartłomiej Serny 
z całem potomstwem swojem , wzgli^dem zasług- syna swego 
ł:iukasza: Łukasz ten albowiem chwyciwszy się żołnierskiego 
clileba , we Francyl najprzód początki Marsowe zakładał , tak 
jednak, że w mczlwle i dawno zahartowanym w boju kawale- 
rom wyrównał, czego napatrzyły się miasta, Puzyn w Dellina- 
cie, i Llworn, kędy szturmującemu Henrykowi Królowi Fran- 
cuzklemu , do Hugonottów , siła do odebrania Im tycli fortec, 
swoją odwagą dopomógł, zna<5 to było z rany, którą z postrzału 
w ten czas >vj'niósł : do Polski wróciwszy , na Moskiewską za 
Stefana Króła expedycyą wyprawił się, gdzie pod Wlelisem, 
Wielklemi Łukami iZawołoclem, temże sercem 3Ioskwę raził, 

fiierwszy do szturmu na wszystek grad gęstych kul i postrzałów 
ecąc , pod Ostrowem także 1 Pskowem , z podziwlenlem Króla 
Stefana , z pochwałą hetmana Zamojskiego , i wszystkich zale- 
ceniem , życie swoje na hazard dla ojczyzny stawiał : przetoź 
Stefan Król, ojca jego Bartłomieja, który lubo z antenatów 
swoich w domu szlacheckim był urodzony , ale że potem w 
Sendomlerzu mieście był osiadł, do prerogatywy dawnej szla- 
chectwa przywrócił, 1 ze wszystkleml sukcessorami jego , Za- 
mojski hetman do swego go herbu przypuścił , tak jednak , że 
dawny z przodków swych herb Radwan , na hełm mu >\ynie- 
siono, o czem przywilej królewski znajdziesz, u Paproć, o herb. 
fol. 207. Biel.f. 782. Heidensztein. Brat Łukasza Staulsław, 
pod Pieczarami 1 indziej, chwały braterskiej i męztwa naśla- 
dowca. Któryś z nich miał za sobą Zofię z Strzyżowa 1618. 
Zacharyasz Serny, z Heleny Waslczankl, spłodził Zofię Ję- 
drzeja Żółkiewskiego małżonkę, i Łukasza miecznika Bełzkle- 
go , tego córka była za Danielem Jęło Malińskim , i syn Krzy- 
sztof podstoll Buski ale sterilis. 

^ctuicki herbu Nałęcz, w powiecie Piiisklm, Kojał. 
tn MS. Setnlccy kwitną. 

jSey w Inllanciech. Karol Sey poseł z Inllantskiego na 
konwokacyą 1632. podpisał ją. Samuel 1674. podpisał elekcyą 
Jana IH. Króla. 

ISiąski^ w Podolsklem województwie. Stanisław Śląski 
miał za sobą Agnieszkę Kręzylowską, z tej córka Elżbieta, za- 
ślubiona Spytkowi Jordanowi rotmistrzowi królewskiemu. Wła- 
dysław w Trocklem 1648. Jednaż ich dzielnica, co 1 Gałęzkich, 
o czem świadczą ylcta Casfren. Ostrzeszov. 

^ihcrs herbu czferi/ Iioła w Inllanciech, przecież ^/"/c- 
łius S. J. in dedic. Libri Filii Mariue ., nie położył jakim 
kształtem ułożonehy być miały Koła, to tylko powiada, że w 
r. 1697. ci z tego domu kwituęli ; Jerzy Alolzy dziekan 1 ofH- 



Sfciuskl. 327 



cyał generalny Inflantski , kanonik Smoleński, proboszcz 3Ii- 
tawski , poteiu Soc. Jesu zakonnik, ^Volter Stanisław sędzia 
ziemski i kapturowy Inllant^ki , Samuel Piotr miecznik Smo- 
leński, Gotard Xawier krajczy Inflantski de Wischlingk Siber- 
gowie, fundatorowie rezydencyi naszej ///?/j7/anae, i 3rita«- 
skiej , ludzie gorliwi o prawowierną wiarę katolicką, dla czego 
dom ich stal się bitym gościńcem wszystkim , dla tejże wiarv 
wygnańcom z Danji , Szwecyi i indziej. Waleryan podscdek 
Inflantski, z sejmu 1678. komissarz do granic. Constif. J". 19. 
N. Zyberkowna była za Józefem Puzyną chorążym Czernie- 
chowskim starostą Szakinowskim. N. za Felixem Pacem cho- 
rążym Litewskim. N. kasztelan Inflantski, miał za sobą Kon- 
staneyę Wolffownę podkomorzankę Derpską, z tej bvly dwie 
córki , Strutyńska kasztelanowa Inflantska , i Franciszka Pod- 
bereska starościna Hlińska. 

Syberg (Zyberg) Jozefat wojewoda Inflantski, pojął Moszcsyitskę 
wojewodzankę Inowroclawskę — brat jego Józef podkomorzy In- 
flantski. — W r. 1778. Jan Kazimierz Zyberg chorąży In- 
flantski. — Krasicki. 

Siciiiski herbu Pomian , w Kaliskiem województwie. 
Ci od Dziembowskich poszli: bo gdy Maciej Dziembowski pojął 
w małżeńską ligę, Grabińską, i z nią część w dobrach Sitno 
nazwanych, od nich Sicińskim zawołany: syn jego Kasper mąż. 
rycerski; z którego synów jeden w Żmudzi osiadł, i tam suk- 
cessorów zostawił, z tych Jan marszałkiem był Lpiłskim, puł- 
kownikiem sła«nym, ten od Krzysztofa Radziwiła w r. 1599. 
wysłany z wojskiem , pierwszą straż Szwedzką wyciął pod Ko- 
kenhauzem; w AYilnie piorun go zabił: wspomina go Uniwer. 
Pobór. 1611. Władysław stolnik Upitski, poseł na sejm 1659. 
Constit. 1661. /o/. 59. 

JSiciuski herbu Prawdzie., w ziemi Przemysłkiej. Mi- 
chał z Sitna Siciński, pamiętny wojownik, przeciwko Tatarom, 
Kozakom , Szwedom i Moskwie , pod Cudnowem krwią swoją 
i z nią życiem dla ojczyzny wylanem, tęwiktoryą zapieczętował 
w r. 1660. któremu chorągiew nad grobem w Przemysłkiej ka- 
tedrze, z tym herbem zawieszoną widziałem. Stanisław Siciński 
sędzia ziemski Przemyslki, i deputat na trybunał koronny 1681 . 
w Piotrkowie, na inszy się sąd przeniósł; wystawił w tejże ka- 
tedrze Przemysłkiej ołtarz marmurowy czarny, kędy herb jego 
Prawdzie podziśdzień wida<5, żona jego zda mi się Stadnicka. 
Stefan sędzia ziemski Sanocki , zszedł z tego świata w Wielo- 
polu , brat jego rodzony był podstarościm Sanockim 1691. 
Franciszek miecznik Przemyslki, z sejmu 1670. komissarz do 
granic od \^ ęgier, Constit. f. 27. i 1676. komissarz do ziemi 
Drohickiej, Constit. fol. 23. Teresa zakonnica u wszystkich 



328 Kiciński— Sieciiiski. 

ŚŚ. we Lwowie. N. miał za sobą Maryannę Rozwadowska, 
zda mi się SteHin sędzia ziemski Sanocki, syn z niej Józef od 
Boga do sluzby swojej w zakonie , powołany , diugo się nad- 
cbnieniom Boskim opierał, więc zęby go był Bóg do siebie po- 
ciągnął, ciężką go niemocą złożył, której I blizkiej w niej 
śmierci , żeby był uszedł , śłubem się obowiązał więcej się nie 
sprzeciwiać wołającemu go Bogu, ozdrowiał tedy, ale gdy ode- 
dnia do dnia zwłacza wykonanie śłubu , znowu zapada , znowu 
jak na nowe śłuby czyni , znowu zdrów z łóżka wstaje , ałe jak 
prędko on z niego wyszedł , tak prędko i z pamięci święte po- 
stanowienia wypadły , przetoz trzeci raz jeszcze w śmiertełnej 
chorobie mocniej się Bogu obłiguje pójść do zakonu , ałe go 
już nie \^"\ słucbano , umarł w tej niemocy. Stanisław sędzia 
ziemski Przemysłki, o którym wyżej , był najprzód podsędkiem 
Przemysłkim i rotmistrzem pospolitego ruszenia w ziemi Prze- 
mysłkiej , marszałkiem sądów kapturowych 1674. posłem na 
różne sejmy, ztamtąd komissarzem do różnych funkcyi, na za- 
kon nasz ujirzejmie i szczodrobłiwie łaskawy. 

Iiiciu»»k.i herbu Ramułt w Prusiecb , ale z tą odmianą, 
że powinno by<5 pięć róz na pasie na ukos idącym, w czerwo- 
nem polu, na hełmie zaś jedna tylko róża, z listkami po bokach 
i korzonkiem , tak g-o opisuje ^JS. o Famil. Pniss. takiegoż 
herbu zaż>-wają Łagiewniccy i AViśniewscv. Franciszek i W a- 
wrzeniec Sicińscy w województwie Pomorskiem, podpisali ełek- 
cyą Jana III. Króla. Wojciech miał za sobą Sartawską. N. 
była za Łaskim. 

Sieciecll Aer-bn Topor, patrz Topor. Sieciecbowna 
była za Dobromirskim , ale to zda mi się Sczawiiiska była. 

^iecińŚtLi /lerbu Rogala, w Dobrzyńskiej ziemi i Prze- 
mysłkiej , piszą się z Sieczyna : Hrabiów S. R. Imperii z Mu- 
rzynowa, że domowi temu tytuł nadany świadczy Starował, i 
Święcicki. Jakób Sieciiiski Trąba nazwany, spłodził trzech sy- 
nów : Jakóba męża rycerskiego , który w Przemyslkiej ziemi 
osiadłszy, z Orzechowskiej lierbu Oksza, miał także trzech sy- 
nów, Alexego, który się pierwszy pisać począł Krasickim z Sie- 
czyna, był wojskim Przemysłkim, umarł 1580. dwa razy śluby 
małżeńskie ponawiał, pierwszy raz z Nowomiejską herbu Wil- 
cze kosy, z tej był syn , i córka Barbara Zarszyńska , drugi raz 
z Fredrowną córką Tomasza , z tej się zostało potomstwo , a 
między niem była córka Przedwojewska : drugi syn z Orzechow- 
skiej Stanisław, oboźny i starosta Lubomski , mąż ludzkości i 
szczerości wielkiej , ludzi mądrych kochający, serca nieustra- 
szonego w Gdańskich i Moskiewskich e.\pedycyacli , żona jego 
pierwsza Zórawińska herbu Korczak, od której synowie Jerzy 
i Marcin , druga Jakubowska herbu Topor starościna Łubom- 



Sieczkowski. 529 



ska , wdowa po (irotowskini : Marcin . ti-zeci syn z Orzechow- 
skiej , mąz wojenny, pojął Manasterskii z Mielnowa herbu Pi- 
la\%a. Od tych urósł dom Krasickich w Przemysłkiej ziemi. 
Jędrzej, drugi syn Jakóha Tnjhy, na ojczystej fortunie w ziemi 
DohrzYiiskiej osiadł , kcdv zaręczywszy sobie Goi^zechowskę 
herbu Oo^ończyk , zrodził z niej czterech synów : AYojciecha, 
ten na Dobrzyńskiej został: bodaj to nie on był stolnikiem Do- 
brzyńskim , a według' ^ara/e. zostawił dwie córki, z któi-ych 
jedna poszła za Raszkowskiego : Mateusza, Stanisława i Pawia. 
Maciej najprzód podczaszy Wyszogrodzki , podstarości Prze- 
myslki 1609. ^-Jcta Terresfr. Leopol. potem kasztelan Wy- 
szogrodzki, umarł 1642. w Czermińsku pochowany, z synów 
jego jeden był kanonikiem , córki , zaś jedna Pilchowska pod- 
sędkowa Wyszogrodzka, druga Chojnacka w ziemi Przemysł- 
kiej : io Baranów. Stanisław z kanonika Krakowskiego , pro- 
boszcza Pułtuskiego , biskup Przemysłki, skromność się w nim 
i pokora osobliwsza , pi-zy wielkiej nauce wydawała. Pierwszy 
on Soc. Jesu do Przemyśla wprowadził, i łaskami swemi utrzy- 
mywał, tymże zabiegiem chodził, źebv był nas i w Krośnie 
osadził. Przykładnego swego zycla i pasterskiej funkcyi termin 
znalazł w r. 1619. świątobliwie się do śmierci jjizygotowawszy. 
Elogia Pigłow Cichoc. Alloc. Osecen. lib. 3. cap. 14. Wa- 
wi"zeniec trzeci syn Jakóha z Sczawiuskiej Prawdziczanki, spło- 
dził syna ^Yojciecha , i córkę Stawowską. Piotr Sieciński był 
kasztelanem Czerskim 1573. tenże ezv inszy Piotr kasztelanem 
Inowrocławskim w tymże roku *). X. była za Grochowskim 
urodziła ojca arcybiskupa Lwowskiego. Jakób żołd najprzód 
wojenny smakował sobie, potem Boski, wstąpiwszy do 00. 
Bernardynów , klasztor ]Vowski przez lat szesnaście rządząc, 
należycie go restaurował. Histor. Possel. JIS. fol. 348. N. 
była za Stefanem Drohojewskim. Stefan kantor Przemysłki i 
oflicyał, ofiarowano mu i suffraganią Praemysłką , ale śmieri5 
zaszła w roku 1646. Histor. Colleg. Preinisl. Był na sy- 
nodzie Warszawskim 1643. ^icta Sjpi. 3Iikołaj archidyakon 
i administrator biskupstwa Łuckiego proboszcz Krasiczyński 
1633. >*. miał za sobą Stoińską, z tej była córka Barbara za 
Sierakowskim herbu Prawdzie, i synów trzech, Stefan *?eri7/*, 
Krzysztof stolnik AVendcński, żona jego pierwsza Markowska, 
druga Żółkiewska herbu Lubicz, syn jego z niej Antoni 1688. 
Jerzy trzeci syn, którego syn Józef, ei na ^Yołynlu na Cliaru- 
czy dziedziczyli. >. miał za sobą Sartawskę. 

Sieczkon ski herbu Ogończyk^ w Sendomierskiem 
województwie. 

*) Piotr Sieciński kasztelan Inowrocławski podpisał diploma Eleclio- 
nis Hcnrvka Króla. — 



330 SSiedlecki— Niedliczy/iski. 

ISiedleeki herbu Grzymała^ z ni«,^zein zbrojnym w bra- 
mie , na Krainie w Wielkiej-Polszcze i na Wołyniu. N. Sie- 
dlecki dworzanin Alexandra Króla, starosta Koniński, len nod 
oblężenie od Moskwy Smoleńska, mocno go od ich impetów 
obronił. Starowol. in 3Jonumen. fol. 472. Melchior dziedzic 
na Sosznie i Obodowej Siedlecki, miał czterech synów, Jana, 
Mikołaja, Jędrzeja i Marcina, z tych Jan i Jędrzej zeszli bez- 
potomnie. Mikołaj miał za sob;j Zaleskę z którą miał dwóch 
synów, Władysława i 3Iikołaja , i córkę Konstancyę w kla- 
sztorze Chełmińskim mniszkę. Władysław miał za sobą 3Ian- 
tejfeltownę Kiełpińskę , z którą spłodził dwóch synów, Kazi- 
mierza i Wojciecha, i córek dwie, Annę za Bębnowskim 3Iar- 
cinem herbu Odrowąż, Zofię za Dembińskim. Kazimierz pod- 
stoli Przemysłki ma za sobą Salomee Dedyńskę córkę wojskiego 
Mielnickiego , która mu powiła dwóch synów Władysława i 
Ignacego, tyleż córek. Apollonia I Joannę; Marcin drugi syn 
Melchiora, pojął takie Zaleską bratowej swojej rodzoną siostrę, 
z tą zostawił dwóch synów, Stefana i Jędrzeja bezdzietnych. 
Mikołaj syn Mikołaja brat Władysława, zaślubił sobie Rado- 
lińskę, z której jest syn Jan i córka Anna. Wojciech syn Wła- 
dysława wszedł w kontrakty małżeńskie z Wąglikowską , z tej 
synowie Marcin i W ładystaw. Bogdan Siedlecki na Wołyniu, 
f^goz herbu, poborca tamże 1590. Conslit. fol. 603. Michał 
tamże 1689. 

I§ie(llecki herbu Rinvicz, w Podlaskiem województwie. 
Jednaż ich dzielnica z Gniewoszami herbu Rawicz, co i z tego 
poznać, że na przywileju danym miastu Lubelskiemu, czy- 
tiiłem Dorotę Gniewoszownę z Siedlec zakonnicę S. Brygitty 
w Lublinie. 

fiiedlechi herbu JVąi, w Sieradzkiem województwie. 
Walentyn W^ężyk Siedlecki 1632. miał za sobą Barbarę Brze- 
skę, wdowę po Bykowskim kasztelanie Konarskim. Wężyka 
Siedleckiego nagrobek z Piotrkowa wypisał Starów, in Mon. 
z kościoła Franciszkańskiego. Katarzyna była za Samuelem 
Watta z Kosiczyna Blęckim. Aima za Mikołajem Rogowskim. 
Zuzanna i Zofia zakonnice S. Benedykta we Lwowie. 

W roku 1778. Józef Siedlecki podstoli Sendomierski. — Teodor 
podsloli Pilznicki. — Mikołaj łowczy Pilznicki. — Prrijpisy 
Krasickiego. 

!§ietlliezyuski. Jędrzej Siedleczyński 1587. podpisał 
ustawy zjazdu Pokrzywnickiego. Consttt. fol. 427. Siedle- 
szczyński miał za sobą Weronikę 3Iokrskę kasztelanica Ra- 
domskiego córkę. Rafiił w Sendomierskiem województwie 1674. 
lego synowiec, Barbara za Sebastyanem Jadamowskim, Agnie- 
szka za Piotrem Potockim. 



Niedlishi-ISiekierzecki. 351 

Siedliskl herbu Ostoja^ w Ruskiem województwie. 
Tomasz Siedliski sloluik Zydaczewski , miał za sobą Izabell<; 
Glinczankę, z nią syna Józefa, i córkę za Czermińskim. Ala- 

ryanna była za Adamem Krynickim. N. pojął Clioleekc. N. 
była za J»^'drzejem Witosławskim. 

liiedliticki herbu Odrowąż. Jułiusz Cornełius gfraf 
Siedlnicki, podskarbi nadworny koronny temi czasy, miał za 
sol)ą 3Iary(; Kazimir*; Pieniązkown<,' wojewodzankę Sieradzką, 
z Warszyckiej spłodzoną. Carołns Julius g^raf Siedłnicki, zona 
jeg-o Joanna Ludomira Noslyczowna <;^rafowna. 

N. Siedlnicki, o którym Niesiecki niewspomina, umarł podskarbim 
wiel. koronnym z Branicką marszalkowną nadworną koronną bez- 
dzietny. Urodzony był z Pieniąikowni/ wojewodzanki Sieradzkiej, 
syn podskarbiego nadwornego koronnego. — Krasicki. 




SIEKIERZ ;P^^^M^^^ HERB. 



W polu czerwonem strzała z jelcami i krzyżem na środku 
jej , z końcem rozdartym na dwie cz»;ści , z których jeden w 
jednę stronę wyciąg^niony, i na końcu w górę trochę załamany, 
drugi w drugą stronę takiz, na hełmie trzy pióra strusie, tak 
go opisuje Paproć, w Gniazdz. fol. 1192. O herb. fol. 679, 
Klejnoty fol. 100. Okol. tom. 3. fol. 113. MS. Ks. Kojat. 
Nadany ten herb jednemu żołnierzowi Siekierz nazwanemu, za 
jego znaczną dzielność, którą w dobyciu nieprzystęjłnej fortecy 
pokazał, i niespodzianą sprawił wiktoryą. Pod tym klejnotem 
od wielkich książąt Litewskich nadanvm , kładzie Okolski ^\c- 
kierzów Zienkowiczów w województwie 3Iińskiem. Zienko Sie- 
kierz miał syna Wasila. Fiedor Siekierz i Bogdan ludzie ry- 
cerscy. Chwiecko Siekierz spłodził syna Siekierza Chwieckie- 
wicza. Tegoż klejnotu w ks. Lit. zażywają, lubo trochę odmien- 
nego, Kimbaro«ie, Wolkowie i Zienkiewiczowie Cichyńscy. 

Siekierzecki herbu Topor ^ z tym herbem widziałem 
nagrobek wystawiony Janowi Sickierzeckiemu kustoszowi Sen- 



552 Siekierzyński— Sieklucki. 

domierskiemu, plebanowi Jaiigrockiemu, który szpital w lymze 
Jangrocie Avystawił, i w dochody coroczne opatrzył, umarł 
1616. tamże pogrzebiony. Siekierka Jakób w ziemi Warszaw- 
skiej 1674. 

Siekierayiiski herbu Kościesza , w Podolskiem wo- 
jewództwie I indziej. Jędrzej SiekierzyńskI poborca na Podolu 
1607. Constit. fol. 887. Stanisław 1618. Uniwers. Pobór. 
Drugi Stanisław, z sejmu 1661. komissarz do granic od Wo- 
łoch. Constit. fol. 26. Adam rotmistrz królewski 1674. An- 
toni córkę Annę wydał za Ostrowskiego. Maryu«.z miecznik 
Podolski 1681. Krzysztof wojski Czerwonogrodzki. N. złączył 
się dożywotnie z Antoniną Adama Jaruntowskiego kasztelana 
Sanockiego córką , z którą zostawił potomstwo : siostra jego 
była za Nosadynira Janem, chorążym Latyczewskim , na imię 
Konstancya. Tomasz w zakonie naszym temi czasy. 

Stanisław Siekierzyński starosta Rzeczycki z Maryanny Char- 
czewskiej spłodził Felicytatę la wydana za 3Iniszcha cłiorąźego 
nadwornego koronnego, jej siostra Domicella : — syn Wacław, 
z pierwszej żony Rzeczi/ck/ej , starosta Horodelski miał z Kon- 
stancy! CharHzewskirj córek dwie Joanna; i Karolinę. — R. 1778. 
Józef Siekierzyński sędzia grodzki Horodelski. — Jan regent 
tegoż Grodu. — Krasicki. 
Ow/k-rewiA/ w herbarzu T. 11. str. 458 — 59. utrzymuje źe Siekie- 
rzyńscy nie do Koicicszy ale do herbu Zadora należą. — 

liieklicki herbu Kuszaba, w Drohickim powiecie, lu- 
boć ich i Siekluckiemi drudzy piszą: są i w Lidzkim powiecie, 
gdzie się pierwszy przeniósł, po pierwszej Chocimskiej , To- 
masz Sieklicki. N. podczaszy Lidzki, syn jego Alexander pod- 
czaszy W izki, służąc w wojsku pod Petyhorską chorągwią Paca 
hetmana, stawał mężnie w różnych expedycyach , i przeciw 
Turkom pod Chocimem. Jędrzej w zakonie Soc. Jesu doktor 
teologji. Wojciech podkomorzy Drohicki 1591. Const. f. 633. 
Władysław podstoli Drohicki, Kazimierz 1674. 

Śiekllicki herbu Trzaska, w Krakowskiem wojewódz- 
twie. Jakób Sieklucki, najprzód kasztelan Biecki, 1502. pod- 
pisał przywileje księztwa Oświęcimskiego, potem kasztelau ^Voj- 
nicki 1505* Łaski Stat. fol. 120. miał za sobą Beatę Tęczyń- 
skę, umarł 1512. co poznać z jego nagrobku w katedrze Kra- 
kowskiej , był oraz starostą Bieckim , ochmistrzem Królewny 
Elżbiety: u czterech Królów w wielkich respektach. 3Iichał 
Sieklucki Soc. J. sławny teolog, i żarliwy operaryusz w Kra- 
kowie, tamże umarł 1724. 

W r. 1778. Adam Sieklucki komornik ziemski Wyszogrodzki. — 
Na intercyzie ślubnej między Zygmuntem I. Królem a Barbarą de 
Zapolie r. 1512. 10. Lutego podpisany Jakób Sieklucki kaszte- 
lan Wojnicki. — Cod. Dipl. Fol. l.fol. 120. - Krasicki. 



fSielawa-Siielski. ^55 



SIELAWA ,^^lSmmi^^^ HERB 




Niektórzy rozumieją, ze na haku strzała leleźeem do góry 
prosto wyrychtowana stoi, ale inni powiadają, ze to jest rzeka 
wężykowato płynąca, w czerwonem polu, a na hełmie trzy 
pióra strusie, tak go MS. Ks. Kojałouncza wyraził: zażywa 
go dom Sielawów w księzlwie Litewskicni i na Wołyniu. Ana- 
stazy Sielawa, Metropolita Kijowski i całej Rusi, władyka Ha- 
licki , archimandryta Zydaczcwski 1646. wielki zelant za unią; 
będąc jeszcze przełożonym u S. Trójcy w Wilnie u 00. Ba- 
zylianów, wydał do druku, Odpis na skrypt uszczypliwy Za- 
konników Cerkwie odstępnej S. Ducha ^ in 4. Vilnae 1622. 
Antoni był arcybiskupem Połockim 1632. i 162.5. Zycie B. 
Jozafata M. N. kanonik Wileński , pleban Nieświezki, a po- 
tem Miński , w Mińsku fundował klasztor panien zakonnych 
pod regułą S. Benedykta. Jan podczaszy Połocki 1674. Paweł 
regent ziemski Łucki. Daniel 1674. w Połockiem. 
W r. 1778. Piotr Sielawa stolnik Polocki. — Krasicki. 

!Sielick.i herbu Korczaka w ksicztwie Litewskiem. W 
Metryce Wołyńskiej 1528. czytam Fiedora Sielickiego , ztąd 
się dorozumiewam , ze z W^ołynia niektórzy z nich przenieśli 
się do województwa Mścisławskiego. Bogdan Sielicki chorąży 
Mścisławski i poborca 1580. Constit. fol. 367. Stefan Siele- 
cki 1641. Constit. fol. 36. Maciej Sielicki dobroczynny na 
nasze kollegiuni Brześciańskie. W^ładysław strażnik Połocki 
1674. Samuel zaś w ziemi Inflantskiej. 

W r. 1778. Józef Sielicki regent kancellaryi w. ks. Litewskiego. 
— Konstytucya sejmu r. 1659. approbuje nadanie pewnych wiosek 
prawem wieczystem z starostwa Bobrójskiego Janowi Kazimie- 
rzowi Sielickiemu skarbnikowi Rzeczyckiemu — f^ol. IV. f. 683. 
W r. 1788. Józef Sielicki kasztelan Polocki. — Krasicki. 

fSielskl herbu Lubicz, w Płockiem województwie. Ale- 
xander Sielski kasztelan Gnieźnieński, starosta Stężycki, 1674. 
Marszałkował izbie poselskiej 1652. był kasztelanem wprzód 



334 8feiiiakoi¥»ki— Siemaszko. 

Łęczyckim 1659. posłował na różne sejmy, deputatem zasia- 
dał na Iryljunale skarboM'jTn Lwowskim , komissarzem do zu]> 
Wieliekieli , Constit. 1661 yb/. 2. pisał się z Sieicza , córka 
zda mi się jego Alexandra, była za Zygmuntem Działyńskim 
wojewodą Brzeskim Kujawskim. Paweł 1632. Jędrzej Sielski 
z Płockiego wyniósłszy się, w Prusiecli się gnieździe poczjjł na 
dobracli Spęgawku, był pisarzem ziemskim Pomorskim ; zosta- 
wił kilku synów, a między niemi Jędrzeja burgrabiego Pomor- 
skiego : to JUS. o Famil. Pruss. Jan podwojewodzy Malborski 
1704. Stanisław i Michał 1699. Wawrzeniec 1700. N. była 
za Piotrem Gomollńskim. N. miał za sobą Elżbietę Ponętow- 
skę. Jan, Konstantyn ,Wiktoryn , i Adam Sleliski , posłowie 
z Prus na sejm 1730. patrz l§zeliski. 

iiieiuakowski herbu Doliwa, Benedykt i Mateuez 
Siemakowski , o których Konstytucija \Cikl . fol. 41. Siemia- 
szkowska l)yła za Marcinem Lipskim. 

(iiemaszko herbu Łabędź, wWołyńskiem wojewódz- 
twie, atoli Okol. tom. 2. fol. 15. powiada, ze niektórzy z nich 
zażywają w herbie krzyża, na trzech górach wysławionego. 
Metryka lVotyńska 1528. wspomina tycłi Slemaszkowiczów, 
to jest synów Siemaszka. ^Vasila, Szczęsnego, Bohdana, i 3Ii- 
chajła, tego ostatniego trzech się synów doczylalcm , jeden 
Piotr Michajłowicz starosta Łucki w r. 1551. czego dowodem, 
instrument rozo-raniczenia dóbr Ostrowskich in Monim. Coli. 
Ostróg. Kojat. in MS. Piotra tego, ilę dochodzę, bo w roku 
1552. pisarzem Litewskim zowie, starostą Krzemienieckimi 
i posłem do Moskwy; tego według Paprnc. zona l)yła Bobo- 
witynianka, z której się zostało synów trzech : Jarosz, ^Vasil i 
Piotr, i córki trzy: Anastazya była za Wasilem Pawłowiczem, 
Anna za Fiedorem Zaharowskim i Alexandra, myli się jednak 
Paprockie gdy tego Piotra, synem Bohdanowym pisze, jako i 
bracią jego. Bazyli Siemaszko dziedzic na Dobralynie, (rozu- 
miem ze jeden z synów Piotra) był chorążym Wołyńskim , z 
sejmu 1611. deputatem do rewizyi ksiąg ziemskich i grodzkich 
Łuckich. Constit. fol. 31. AYasil, drugi brat Piotra, tylko 
jedne córkę zostawił Bohdanę, która \ino volo żyła z Januszem 
ksiąźęciem Czetwertyiiskim , 2do z Zacharyaszem AYanikiem 
Łabodowskim , 3^/o z Stanisławem Kamienieckim , dziedzicem 
na Załozcach. Bohdan Michajłowicz, trzeci brat Piotra, miał 
za sobą Annę Puciatankę dziedziczkę na Tuczynie, z tej spło- 
dził córkę Wahanowską w województwie Brzeskiem Litcw- 
skiem, i syna Alexandra, najprzód podkomorzego W"łodzimier- 
skiego 1569. z tjni tytułem podpisał unią Litwy z Koroną, bę- 
dąc posłem na sejm, Constit. fol. 171. polem kasztelana Bra- 
cławskiego i starostę Łuckiego 1596. IfJomm. Coli. Ostróg. 



iSfeiuianowskl. 33<1 

pierwszy on z tego domu schizmę odrzucił, za pracą ks. Bene- 
dykta Hcrbesta Soc. Jesu, i wielom bardzo, to przykładem 
swoim, to perswazyą, byłpocliopem, ^HM?/fle 158(5. wr. 1577. 
Duhna przeciwko Talarom mężnie obronił, i nic bez kb;ski od- 
pędził ich od miasta. Paproć. Jh 1 . 351. Imo roto zlfjczył się 
był z Anastazyą AVołowiczowni} , z niej miał córkę Barbarę, 
za Adamem Boliowitynem podkomorzym (^zernlechowskim , i 
syna Mikołaja, o którym niżej: 2<Io poj<*jł księżniczkę Pory- 
ckę , z tej córka Ewa dostała się w małżeństwo Janowi Char- 
lęskieniu podkomorzemu Łuckiemu , syn zaś z tejże był Mar- 
cyan, który wieś Pękałową darował kościołowi Koblińskiemu, 
z zonij Zofią z Tarnowa zył slerilis. Mikołaj syn Alexandra z 
Wołowiczowny , i on kasztelan Bracławski , a oraz starosta 
Łucki , pan bogobojny, i zakonowi naszemu uprzejmie przy- 
cliylny, zszedł z tego świata w r. 1618. w kościele naszym Łu- 
ckim pogrzebiony , zona jego pierwsza Anastazya Malińska, z 
niej były dwie córki, Katarzyna zaślubiona Eustachicmu Ty- 
szkiewiczowi wojewodzie Brześeiańskiemu , Maryanna Stani- 
sławowi Daniłowiczowi staroście Czcrwonos-rodzkiemu. Dru2"a 
zona Izabella Uchańska z Słuźowa, ale z nią źył bezpotomnie: 
była córka jeg^o za Uchańskim , ten jednak po ślubie prędko 
umarł. Mikołaj Siemaszko poborca 1631. IJniw. Pobór. Krzy- 
sztof w księztwie Zmudzkiem 1621. Jan rotmistrz pancerny 
1635. Konstantyn sędzic Łucki. Samuel miał za sobą Zofię 
Gorskę. N. Alexandrę księżniczkę \Voroniecką, Geneal. Ks. 
lVisniov. N. była za Franciszkiem Łedoehowskim kasztelanem 
Wołyńskim , Anna za Władysławem Ochotnickim podstolim 
Żytomierskim, a po jego śmierci za Manieckim chorążym Czer- 
niechowskim. N. za Janem Og^ińskim wojewodą Połockim, 
hetmanem polnym Litewskim. Franciszek temi czasy. Adam 
stolnik CzerniechoAvski, zona jeg^o Helena Podkańska łowezanka 
Sendomierska, wdowa po Sierakowskim i Pszonce. Stanisław 
kanonik Zmudzki , fundator missyi naszej Tylzańskiej. 

W r. 1778. Andrzej Siemaszko chorodniczy Miński. — Przypisy 
Krasickiego. 

fSieiuiaiioirfsk.i herbu Grzymała^ z mężem zbrojnym 
w bramie, w województwie Rawskicm. Floryan Siemianowski 
pisarz ziemski Gostyński, ten dla wzroku w sędziwym wieku 
stępiałego, ustąpił synowi swemu pióra , kontentując się hono- 
rem cześnika Gostyńskiego, syn jego Tyburcy, najprzód pisarz 
ziemski, a potem sędzia ziemski Gostyński. Szymon chorąży, 
dalej podkomorzy Rawski. Szczęsny podstoli Gostyński , brat 
jego Augustyn sędzia grodzki Brzeski Kujawski , zostawił sy- 
nów trzech: Marcina, Pawła i Mikołaja, temu Radecka herbu 
Godziemba , powiła dwóch synów : Hieronima męża rycer- 



536 Siemianowski. 



skicgo i Alexaiidra Kazimierza, który złijczywszy się dożywo- 
tnie z Barbarą z Rakoszyna Kempską herbu Gryf, w pięciu 
synach rozplenił familią. 1. Marcin sędzia grodzki Wieluński, 
cześnik Sieradzki , poseł na różne sejmy, deputat na trybunał 
koronny, koniissarz do granic 1690. Constit. fol. 19. 1683. 
fol. 13. Brzeziński, Kamiński, Wieluński kasztelan, starosta 
Szczerczowski. Pod Beresteczkiem pierwszej odwagi swojej 
e.\peryment skończywszy , z Czarneckim potem w Duńskiej 
ziemi wojował. Pod Cudnowem , Cohorązym będąc Dzialyń- 
skiego starosty Bratyańskiego , od Szeremetowego wojska po- 
strzelony , krwią wytoczoną, miłość swoje ku ojczyźnie zapi- 
sał, pojąwszy potem w dożywotnią ligę Annę, córkę Jana Ol- 
szowskiego kasztelana Brzezińskiego herbu Prus , synowiec ar- 
cybiskupa Gnieźnieńskiego, z niej spłodził dwie eórki : Barbarę 
i Zofię, i synów czterech: 3Iarcina, Jana, Franciszka kaszte- 
lana Wieluńskiego, Mikołaja starostę Sochaczewskiego , który 
z Franciszką Mokronowską chorążanką Iławską, zostawił po- 
tomstwo. 2. Jędrzej skarbnik Wieluński , rycersko traktując, 
to pod usarskim znakiem królewskim, to porucznikując u Bra- 
nicklego marszałka przez lat 30. pod Strygoniem wzięty od 
Turków w niewolą , i do Budy zaprowadzony , gdy niechcial 
arcana wojsk Chrześcijańskich wydad, zabity, a głowa jego 
do Belgradu zaniesiona 1683. żona jego Krystyna z Kozietuł. 
3. Mikołaj, po poselstwach na sejmy, po deputacych trybunal- 
skich , cześnikiem był sędzią ziemskim, aż też i po śmierci 
brata swego, kasztelanem W^ieluńskim, i na trybunale 1694. 
yicemarszałkiem , wszedł w kontrakty małżeńskie z Urszulą 
Krystyną Radziejowską , Jana Felixa kasztelana Wieluńskiego 
córką, podobno wprzód miał za sobą Łubieńskę, kasztelankę 
Sieradzką , córka jego jedna w zakonie Bogu zaślubiona , sy- 
nowie, Alexander kanonik Łęczycki, proboszcz Wyskieki, Ka- 
zimierz cześnik Sieradzki, i Waleryan , córka druga Rozalia 
W^alewska. 4. Kasper Teodor, pod Wiedniem porucznikował 
u Lubomirskiego marszałka, cześnik, a dalej chorąży i sędzia 
grodzki Sendomierski, sprzysiągł się dożywotnie z AnnąUstrzy- 
cką kasztelanką Przemysłką , wdową po Stanisławie Ossoliń- 
skim staroście Piotrkowskim, z tej były dwie córki, Barbara 
Rozalia za Stanisławem Fredrem kasztelanem Lwowskim , i 
Teofila Wiktorya za Józefem Rosnowskim stolnikiem Sano- 
ckim. 5. Alexander Karol , młodo w roku życia swego 24. z 
świata zabrany. 

Siemianowski oboźny koronny spłodził córki , Morskę kasztelanowę 

Lwowską , — Uslrzyckę kasztelanowę Inowlodzką — Puzyninę. 

Czwarta była ksicnią u Benedyktynek w Sendomierzn. — Syn N. 

starosta Korabiowski z Grabińskiej zoslawW potomstwo. — Pj'sijpisy 
■ Krasickiego. 



8iemiasz— ISieniieiiski. ^^^ 



SieuiiaSK Dryniewicz, herbu Sas, w ziemi Przemysl- 
kiej. Z tych Dymitr Siemiasz Dryniewicz miał za sobą Ma- 
ryannę Witosławską herbu Nieczuja , z tórej synowie , Jan i 
Antoni. 

Jan Siemiasz z H^iloslawsJdej urodzony miał za sobą Sliieioską 
wdowę po Zagórskim. — Antoni brat jego miał za sobą Sza- 
niawskę z tej synowie Franciszek, Józef i córka . — Krasicki. 

Sieiuii|tkO¥VSk.i herbu Jastrzębiec, w Płockiem wo- 
jewództwie. Jan Sicmiętkowski skarbnik Sieradzki. N. miał 
za sobą Maryannę Mycielską pozostałą wdowę po Tomickim. 

J^ieniiat^CZ* Michał z Siemiatycz podkomorzy War- 
szawski 1453. Statut. 31asov. fol. 98. Hryczko Siemiatycz 
ziemianin Wołyński 1528. Metryka Jf^olyńska. Wawrzenlec 
Siemiaczyn w Grodzieńskim powiecie. 

SieiMicllOWsŁi herbu Gera/d, w województwie Kra- 
kowskiem i Sendomierskiem. Ale.\aiider z Wroblowic, i Piotr 
1632. Siemichowski , z których Alexandra córka Zofia, była 
za Janem Madalińskim chorą/.ym Wieluńskim. Stefiin miał za 
sobą Annę Dzicciełowską wdowę po Ulanickim. Ludwik 1643. 
Bartłomiej 1636. córka jego Zuzanna żyła z Eliaszem Trem- 
beckim. J4cta Castren. Sandec. 

fiiemieńsKi herbu Leszczy c, w Sieradzkiem woje- 
wództwie i na Rusi. Stefan Siemieński, wprawdziec juz był na 
opactwo Przemęckie od swoich w r. 1560. zgodnemi głosami 
obrany, atoli mu królewska interpozycya do tego przeszkodziła. 
Auctor 50. singul. Jan pisarz grodzki Piotrkowski 1618. i-. 
Uniw. Pobór, potem miecznik Sieradzki, i poseł na sejm 1629. 
ztamtąd deputatem zapisany na trybunał Radomski. Constit. 
fol. 12. i 1631. fol. 9. I 1635. fol. 18. Syn jego Stefan z 
Siemieniec Siemieński, najprzód podsędek i sędzia grodzki Sie- 
radzki , potem sędzia ziemski Sieradzki , byw al posłem na sej- 
my , i deputatem na trybunał koronny 1690. zona jego Zofia 
Mączyńska, Jana podkomorzego Wieluńskiego córka, z której 
Elżbieta wydana za Jana Alexandra Otwinowskiego starostę 
Szczerczowskiego, druga za Kaspra Otwinowskiego. N. była 
za Abrahamem Sieniutą. Maciej deputat na trybunał koronny 
z Sieradzkiego 1727. N. była za Alexandrem Bykowskim pod- 
czaszym Sieradzkim. ^Yojciech stolnik Nowogrodzki z woje- 
wództwa Brzeskiego Kujawskiego przeniósł się na Ruś , i tam 
osiadłszY, wszedł w ligę małżeńską, \mo voto z Godlewską 
chorąźanką Czerniechowską, umarła, 1673. zostawiwszy mę- 
żowi swemu córkę Krystynę Ubyszową, i syna Jana, ten naj- 
przód bvł podstolim, a dalej podkomorzym Lwowskim: posło- 
wał po kilka razy na sejm walny Warszawski, marszałkowa! 
województwu Ruskiemu na sejm electionis 1733. Za Augusta 

Tom VITI. 22 



«>38 iSieniieński. 



zaś 111. Króla Polskieg^o wziął kasztelanią Lwowską, które 
krzesło zasiadł 1738. po śmierci Lstrzyckiego. Fundował OO. 
Reformatów w Wiśni. Dwa razy śluł)y małżeńskie ponawiał, 
|)ierwszy raz z Swirską, która mu powiła córki trzv : Helenę 
Wolską kasztelanicową Przemysiką , Maryannę, zakonnicę S. 
Benedykta we Lwowie u wszystkich świętych , i Juditę, ta je- 
szcze w panieństwie żyje *) synów zaś dwóch : ^Vojciecłla sta- 
rostę Dębowieckiego, porucznika pod usarską chorągwią ksią- 
żęcia Sanguszka marszałka w. Litewskiego, posła na sejm, ten 
żyje w dożywotniej przyjaźni z Borzęcką podkomorzanką Prze- 
mysłką, z której temi czasy żyje w dzieciństwie synów dwóch. 
Józef, drugi syn kasztelana, ten powróciwszy z cudzych kra- 
jów, skontraktował dożywotnie z 3Iniszkowną podczaszanką 
Przemysiką. Drugi raz tenże kasztelan ponowił śluby małżeń- 
skie z Niemojewską pozostałą wdową po Wolskim, ta mu tylko 
jedynaczkę córkę 31agdalenę powiła. 2do voto Wojciech stol- 
nik Nowogrodzki , żył z Teresą Sokolnicką chorążanką Lwow- 
ską , ta mu urodziła córkę Joannę Nahojewską podczaszynę 
Podolską , i syna Jędrzeja w zakonie naszym teologa , który 
temi czasy rządzi kollegium Lwowskie. 

Wojciech starosta Dębowiecki (jak wyżej) mąź ludzki i wymowny, 
w prawie biegły, umarł referendarzem koronnym r. 1763. Syno- 
wie jego nilodo pomarli, córki zaś z Borzęckiej zostawił cztery, 
z tych Kunegiinda wydana za Stadnickiego starostę Ostrzesźow- 
skiego , — Antonina za Debolego — Krystyna za Męcińskiego. 
— Józef drugi syn kasztelana Lwowskiego umarł kasztelanem 
Lwowskim r. 1759. z Mniszchowny żadnego niezoslawiwszy po- 
tomstwa. — Niewiadomo czy do tveh należeli: — Teodor w r. 
1778. dziekan Gnieźnieński, kanonik Warszawski, wizytator kon- 
gregacyi missyonarzów w Polszczę — i Stefan wojski Radom- 
ski. — Przi/pisy Krasickiego. 

Sieniieński herbu Dąbrowa. Dom ten lubo dawno i na wy- 
sokich urzędach w Polszczę kwitnący, niewiadomo z jakich po- 
wodów opuścił Niesiecki wspomniawszy tylko o Siemieńskich Le- 
szczycach i Siemińskich Lubiczach. Familia Siemieńskich herbu 
Dąbrowa , połączona przez związki małżeńskie z domami Prze- 
rembskich, Zaborowskich, Gostkowskich, Leśniowskich, Rożnów, 
które ostatnie dwa domy podług świadectwa Kriropatnickiego na 
karcie 45. od Jaxy księcia Serbskiego a potomka Leszka Króla 
Polskiego ród swój wywodzą , dalej z domami : 3Iierów , Poto- 
ckich, Lubomirskich i Jabłonowskich. Przez długi szereg lat fa- 
milia ta posiadała dobra ziemskie w województwie Lubelskiem, do- 
piero około r. 1630. Krzysztof ze Sławczyna Siemieński syn 
Stanisława dziedzica dóbr Rad/i//a i Zapiennika ■w "wojewódz- 
twie Lubelskiem powiecie Urzędowskira przeniósł się w wojewódz- 
two Krakowskie nabywszy tamże dobra Ropę i ffyskitne: ten 
spłodził z Anną Przerembską miecznikowną Sieradzką syna A d a - 

') Ta Judyta córka kasztelana Lwowskiego poszła później za Urbań- 
skiego dziedzica na Bruchnalu. — Przypisck Krasickiego. 



Sieiuikowski— Nieniionoiricz. 539 



ma, któren w charakterze urzędnika koronnego służąc w wojsku 
Rzeczypospolitej Polskiej za panowania Króla Jana 111. zgin;|ł pod 
naczelnym Króla dowództwem przy oswobodzeniu Wiednia stolicy 
Austryackiej przez Turków oblężonej, syn zaś Adama i Elżbiety 
Zaborowskiej Zygmunt Siemieński spłodził z Heleną Leiniow- 
skq syna Mikołaja podczaszego Wołyńskiego, któren z Kon- 
stancyą z Mierów Gosi/cowską chorążanką Braclawską zostawił 
syna Wilhelma, którego brat rodzony Józef Siemieński był 
generałem w wojsku Rzeczypospolitej Polskiej przy boku Jana Bra- 
nickiego wojewody Krakowskiego hetmana wielkiego koronnego. 
Wilhelm zaś ze Slawczt/na Siemieński prawnuk Adama, rot- 
mistrz gwardyi koronnej w wojsku niegdyś Rzeczypospolitej Pol- 
skiej właściciel bardzo znacznych w Gallicyi wschodniej posiadłości 
starosta Biecki, wyniesionym został przez wiekopomnej pamięci 
Maryą Teresę Cesarzową Austryi, i Królową Królestw Gallicyi 
i Lodomeryi z potomstwem swem na godność hrabiego na Bieczu, 
jakoż później ten sam Wilhelm ze Slawczyna \ir».hm uh Bieczu 
Siemieński otrzymał od Józefa II. jako Cesarza Rzymskiego do- 
stojność hrabiego świętego Państwa Rzymskiego , który z Petro- 
neilą Beklewską podczaszanką Wiślicką zostawił dwoje potomstwa, 
to jest syna Stanisława, i córkę Annę; ta z księciem Stani- 
sławem Jabłonowskim weszła w śluby małżeńskie, syn zaś Wil- 
helma Siemieńskiego Stanisław ze Slawcztjna S. P. R. i dzie- 
dziczny hrabia na Bieczu Siemieński zaślubił Elżbietę Potocką 
córkę Józefa Potockiego starosty Halickiego i Ludwiki z książąt 
Lubomirskich Potockiej, zaszczyconym został przez Franciszka II. 
Cesarza Austryi i Króla Gallicyi i Lodomeryi w r. 1798. urzę- 
dem koronnym najwyższego Królestw tychże ochmistrza w r. 1805. 
godnością aktualnego tajnego konsyliarza, w r. 1810. komanderyą 
orderu Austryackiego S. Leopolda a w r. 1816. godnością aktual- 
nego szambelana — tego syn Konstanty hr. Siemieński. — 
Podług dyplomu wynoszącego familią Siemieńskich do godności hra- 
biowskiej , do ojczystego ich herbu przydaną została korona hra- 
biowska i rycerz w pancerzu trzymający w prawej ręce wycia- 
gniony miecz a w lewej odciętą głowę turka , dwa sztandary 
niebieskie i trzy turnierskie hełmy. — Z dokumentów familij- 
nych złożonych u wydawcy. — 

SieMlilł.01VSKi^e?"iM Oksza, w Sieradzkiem wojewódz- 
twie, patrz córa mówił o przodkach domu tego pod Radoszew- 
sklemi Boxami. Jan skarbnik Sieradzki i poborca 1577. Con- 
stit. Jol. 320. Regina Siemikowska była za Janem Lipskim, 
matka J(;drzeja Lipskiego biskupa Krakowskiego. 

i$ieiiiiiisli.i /terbu Lubicz, w Lubelskiem województwie. 

l§ieuiiouoivicz herbu Radwan, ale z tą odmianą, ze 
miasto średniej poły, u chorągwi kładą gwiazdę o sześć gra- 
niach, kolor gwiazdy i cłiorągwi biały, na Iieimie trzy pióra 
strusie. Paproć, w Gniazdzie f. 1193. Okol. tom. 3. /'. 114. 
Kojał. in MS. tym się licrbem pieczętują Siemionowiczowie 
w Oszmiaiiskim powiecie, z których był Paweł i brat jego Sie- 
mionowiczowie. Niewiem czy nie tu należy Anna Siemiono- 
wna, zona Wacława Kościewicza marszałka u Zygmunta L 



340 iSieiiiiono^tski — ISieniawski. 

r 

Króla, fundatorka allaryi S. Anny w kościele Kobryńskini , o 
ezem ezytaleni list Ki^óloioy Bony. 

ISieiiiiononiCK herbu Szeliga. Ci zaś Sieniionowi- 
czowie co si(; znajdują w księzlwle Zniudzkiem, do tego herbu 
należą. 

S^ieaiiirailzlŁi ^ \v Sendomierskiem województwie. N. 
Sieniiradzki pisarz grodzki Radomski w r. 1660. Wojciech 
kanonik Knikowski , deputat na trybunał koronny 1714. 

iSieiUliszenski herbu Start/koń^ w ziemi Przemysl- 
kiej. AdamzSiemuszowaSIemuszewski surrogat starosty Lwow- 
skiego , albo podslarości Lwowski, umarł w Lublinie 1569. 
posłem będąc na sejm. f^ir retigione grarttafe moruin, ainore 
unwersi Equestris ordinis sumnius, jako mówi nagrobek jego 
w Lwowskiej katedrze. Staroiool. in Monum. Ponęt. Com. 
Sambor. Eleg-. 6. 

^ienistnski herbu Leliwa, w województwie Ruskiem. 
Sieniawski Rafał pierwszy imienia i domu tego autor: syn to 
był Dymitra Granowskiego kasztelana Nakielskiego , któremu 
się Spławie w podziale dostało , ten ujęty sławą i dawnych 
swoich przodków dzielnością, gdy długo na Rusi przeciwko 
Tatarom z bratem swym rodzonym , i odważnie stawa , przy- 
brawszy sobie w małżeńską ligę dziedziczkę na Sieniawie i je- 
dynaczkę, tamże osiadłszy, pierwszy się od tych dóbr Sicniaw- 
skim zwać począł ; które imię przez półtrzeciasta lat, aż do na- 
szych czasów, i w honory i w zasługi kwitnęlo, ta dziedziczka 
Sieniawy Rafałowi według Okol. jednego tylko syna Hiero- 
nima powiła, który z Cebrowską trzecli spłodził: Mikołaja, 
Alexandra , i Prokopa (ale Paprocki tych trzech synów nie 
Hieronimowi , ale Rafałowi przypisuje) z których Alexander i 
Prokop razem i z ojcem Hieronimem w kościele Dominikań- 
skim Lwowskim u Rożego ciała pogrzebieni leżą. Alexander 
podkomorzym l)vl Halickim, nie zostawił tylko córkę jednę, 
którą wydał za Jana Oleśnickiego dziedzica na Pińczowie : 
chwali go z męztwa jego Cromer orni. in fan. Sigismundi I. 
Mikoł. Rej IV Ziuierzyńcti fol. 79. Prokop brat jego, stolnik 
a potem chorąży Halicki , wszystkich tych trzech braci, gdy 
opisuje dzielność ich pod Obertynem , Oriclinv. zowie ich 
Trismegistos Hercules^ szczególniej Alexandra i Prokopa ry- 
cerska odwaga wydała się, gdy w r. 1549. Tatarów w Ruskie 
kraje dla zdobyczy zapędzonych , nie na jedncm miejscu i z 
życia i z plonu wyzuli. Biel. f. 590. Oriclior. JSeugeb. gdy 
w r. 1524. Turków od Rohatyna odpędzili, gdy w r. 1537. 
w Wołoszech zwycięzkie żniwo z nieprzyjaciół zbierali , tam 
Prokop ferworem 3Iarsowym wniesiony, daleko się był zaciekł 
za nieprzyjacielem, co len posłrzegłszy, że ogołocony nie mógł 



Sieiiiawi^ki. ^^^ 

mieć tak pri^Mlko posiłków, kup.-} z zasadzek wypadłszy, w koło 
go opasał , bronił sic,- do ostatnicli sił Prokop , ale gdy i konia 
pod nim zabito, i zgraja na jednego tyłko nacierała, on wi- 
dząc sit; w takim razie , Maiki Boskiej Częstocliowskiej na po- 
moc wezwał , i nie oszukał si^;: na nadziei , bo znagła jakby 
przestraszeni wszyscy się rozpierzebnęli, on bez szwanku wolny 
z oczywistego niebezpieczeństwa wyszedł. Go/d. tn hist. Czc- 
sloch. Złijezył się był dożywotnie nie z Kowalsk.j kaszfelank.'} 
Lwowską jako omylnie napisał Okoiski, ale z Anną Lwowską, 
córką Marcina Ostroroga Lwowskiego, od Lwówka dóbr w 
Wiełkiej-Polszcze tak nazwanego , kasztelana Kowalskiego, 
jakom dowodził pod Lwowskiemi , z tej córka żyła pierwszym 
związkiem z Amłjrozyni Pempowskini uterilis, drugim z Hie- 
ronimem Gostomskim podkomorzym Rawskim, i synowie dwaj, 
z tycli jeden według Okol. Alexander, według Paproć. Mar- 
cin, rotmistrz królewski, podobno był i podkomorzym Sano- 
ckim, o którego córce Eleonorze, ze była za Janem dc (»ar- 
bow Farurej , świadczy Sturoiool. in Monum. fol. 429. 

Prokop podczaszy koronny, z tym tytułem podpisał list 
Zygmunta ii L potem marszałek nadworny koronny , az tez i 
wielki, starosta Ratniilskl , syn di-ugi Prokopa eborązego Ha- 
lickiego. Tycb tam czasów gdy się i najj)rzedniejsze domy, 
świezycb z Genewy albo Wilembergu nowinek cbwytały, i on 
tez torem drugich idąc, od Staro|)olskiej odstrycbnął się wiary, 
przecież z mądremi katolikami rad o wierze gadał, nawet zo- 
nie swojej katoliczce nie ł)ronił kapłana, któryby dla niej mszą 
świętą odprawował. Trałiło się raz w drodze jadąc do War- 
szawy", źe nierychło ksiądz mszą świętą zaczął, on tym czasem 
karetę dla zony gotową zoslawiwszy, sam uprzedzając powoli, 
puścił się w drogę, ale daleko zbłądziwszy zaszedł, że go i 
dworscy nie zaraz doścignąć i znaleźć mogli, przecież żadnego 
gniewu o to żonie nie pokazał, ani przyganiał o przewlokłe na- 
bożeństwo. A że już wiele na ten czas Panów Polskich opu- 
szczało lierezyą, i on się też o tern długo namyślał. Pewnego 
czasu, gdy w Katnie, starostwie swojem mieszkał, zjechało się 
do niego ludzi znacznych wiele na święta Wielkanocne , na- 
prawiła ich żona jego , aby go z sobą na jutrznią namówili : 
obiecał był, jednak namyśliwszy się w domu został, więc gdy 
na łóżku leży, coś do niego przyszło i uderzyło go, wpraw- 
dzieć nie szkodliwie, ale tak mocno, że dobrze poczuł, i rozu- 
miał że go ciężko raniono, mniemając tedy, że go kto z gości 
owycli uderzył , porwał się z łóżka do drzwi , które zastawszy 
mocno zamknione, domyślił się że przestraszeniem onem, nie- 
dbalstwo jego P. Bóg chciał ukarać, dla tego niemieszkając, 
poszedł za drugieml na jutrznią do kościoła , co I na potem 



342 SSienfiawski. 



czyniJ zawsze ochotnie. W pr^-dce potem od P. Boga oświe- 
cony, do wiary się katolickiej nakłonił: gotował się do tego, 
czytając doktorów świętycli, i z księdzem Piotrem skargą Soc. 
Jesu kaznodzieją krółewskim , w trudnościacli się znosząc, aź 
tez na dwie lecie przed śmiercią pojednał się z kościołem pra- 
wowiernym, spowiedź uczyniwszy przed ks. Piotrem Naliaju- 
szem tegoż zakonu, i lubo z razu dla różnych respektów chciał 
byc potajemnym katolikiem, atoli potem jawnie się z tem ogło- 
sił. Chorował długo w Krakowie, przyczyna zaś choroby jego 
ta była. Siłę miał z natury wielką, tak, ze jednem cięciem, 
konia albo wołu w pół przecinał; poszóstną karocę we wszy- 
stkim biegu z góry pędzącą, jedną ręką ująwszy za koło utrzy- 
mywał. Czego gdy nie raz w oczach królewskich dokazywał, 
zerwał się. W tej chorobie Król Zygmunt III. laskę mu wielką 
koronną przysłał, którą on wdzięcznie przyjął, a widząc ze się 
co raz to hardziej choroba wzmaga , wszystkie myśli swoje do 
Boga obrócił chydząc sobie świat i życie to doczesne , przy- 
szedł zaś był do tego stanu doskonałości, ze się radował z na- 
stępującej śmierci swojej, nawet przed śmiercią kazał sobie po- 
dać zwierciadło , i obaczywszy w nim znaczną odmianę twarzy 
swojej, był albowiem dziwnie pięknej urody, żałował. O gnoju, 
gnoju, jak n!ervchło szpelność twoje wydajesz? O jak cu- 
chniesz teraz, wkrótce cię robactwo toczyć będzie. — Dobrze 
się tedy na świętą Miecznośc przygotowawszy przez Sakramenta 
święte, w owych słowach : In manus łtias JJo7iiine. życie zam- 
knął. Zona jego była Elżbieta z Leżenie Gostomska, córka 
Anzelma wojewody Rawskiego , pani bogobojna , z którą je- 
dnak tylko sześć lat mieszkał: z tej spłodził syna Hieronima, 
ale ten młodo zniknął, córek trzy: Zofią, Annę i Elżbietę, z 
tych Anna niedoróslszy, w stanie Panieńskim umarła, Zofia i 
Elżbieta w Chełmińskim klasztorze pod regułą S. Benedykta, 
zakonne sobie życie obrały, gdzie Elżbieta w póltory niedzieli 
po professyi swojej w niewinności życie swoje zakończyła. 
Kwoli zaś starszej Zolji, matka klasztor Panieński, pod tąż re- 
gułą w Sendomierzu fundowała , dokąd Zofia z Chełmna prze- 
niesiona, i ksienią poświęcona, gdzie samą miłością rządząc 
sługi Boskie i w karność zakonną wprawując , Macierczyń- 
skiej świątobliwości i ałlcktu ku Societ. Jesu dziedziczka, bo 
dała nam tyle, ileby dosyć było na fundacyą jednego kolle- 
gium , w Górkach zasnęła w panu, w r. 162i>. Słiśliga w Ży- 
ciu Elżbiety z Goslomskich SieniaivskieJ. 

Mikołaj wojewoda Ruski, hetmana wielki koronny, i sta- 
rosta Halicki i Kołomyski, syn najstarszy Hieronima z Cehrow- 
skiej , był wprzód kasztelanem 1549. potem wojewodą Beł- 
zkim 1553. Jemu i braci jego województwo Ruskie, całość 



S§ieniaM^ski. 545 



swoję powinno, któreg^o od inkursyl Tatarskich mężnie bronił, 
poraziwszy nie raz na głowę nieprzyjaciół tej ojczyzny, to pod 
Obertynem , kędy na ten czas rotmistrzem stawał , to pod Ka- 
mieńcem , to pod Trembowlą , Werestatyiicem , Podbajcami, 
Micdzyl)ozem, to po wielu inszycb miejscacb, co mu i tiromer 
in orat. funeb. Sigismundi I. przyznaje, że Tatarów dwakroć 
pobił, i nagrobek jego w Brzezanach , który o nim tak mówi : 
JIoc iHgilante łiussia felix , hostibus a cunctis undiqtie tuta 
fuil. Dwanaście batalji zwycięzko wjgrał , jako świadczy Ori- 
c/iov. dial. 0. Ałe.\andra wojewodą i hospodarem Wołoskim 
osadził, więzienie dla ojczyzny cierpiał, i nie raz rany niebez- 
pieczne z harców wynosił. Swoim kosztem strzegąc granicy 
Polskiej, i puste krainy osadzając , zasłużył sobie męztwem 
swem i odwagą, ze za jego buławy, żaden powiat, żadna zie- 
mia uszczerbku nie znała. Pr<awda, ze pod Oczakowem w ty- 
siąc jezdnych wybrawszy się w r. 1529. o czem Biels. f. 560. 
bez konsensu królewskiego i Rzeczypospolitej , jeszcze nie ma- 
jąc w ręku buławy, gdy tamte kraje pustoszy i wojuje, od nie- 
przyjaciół wkoło otoczony, straciwszy ludzi swoich trzysta, bo 
się wszystką siłą w złym razie potykał, o pokój prosie musiał, 
ale skwapliwą swoje porywczość, licznemi potem tryumfami i 
wygranemi potyczkami sowicie nadgrodził , mszcząc się nad 
nieprzyjaciołami ; któremu gdy potem buławę dano , wojsko i 
w karności trzymał , i rządził dawnych wojowników ti-ybem, 
luboc i potem pod Szeretem z Multanami się bijąc , jak to for- 
tuna niestatek, cale mu nie służyła: do czego pomogła dyssen- 
sya między nim i Jędrzejem Tęczyńskim starostą Rohatyńskim, 
zkąd mówi Starowol. in Bellat. Sarmat, fol. IGO. że z me- 
lancholji ^v gorączkę zapadłszy, życie zakończył, ale się jak w 
wielu inszych narratywach, tak i tu myli ten autor: bo ta oka- 
zya pod Szeretem przypadła na rok 1538. według i9/e/./". 578. 
a ten wielki hetman długo jeszcze żył potem. Na wioski jego 
dziedziczne w ziemi Lwowskiej, Brzeżany, Łapczyn, Leszynki, 
Łaczów, dał mu przywilej Zygmunt I. a gdy znowu pod Ober- 
tynem z Tarnowskim wielkim hetmanem Wołoszę bijąc zwy- 
cięzko, krwi swojej i życia dla ojczyzny nie żałował, i owszem 
i wodza i dobrego żołnierza urząd, na sobie wjpełniając, sam 
się z nieprzyjacielem wręcz ścinał, tenże Zygmunt wieś Ba- 
linę w ziemi Kamienieckiej, jemu i sukcessorem jego płci mę- 
zkiej darował: o czem czytałem list tego Króla in MS. Petri- 
cov. Spytany czegoby też najbardziej potrzeba było hetmano- 
wi , odpowiedział, że chleba, Orichw. dial. 0. bo głodnego 
żołnierza i utrzymać w ryzie niepodobna, i narazić na okazyą 
niebezpieczna. Na koniec wszystkie lata swoje na usłudze oj- 
czyzny straw iwszy , umarł w Lublinie podczas sejmu w roku 



544 Sieiifawskl. 



1569. lat mając ośmdziesiijt, pożal się Boże, ze oddaliwszy się 
od matki kościoła prawowiernego, z nią się nie pojednał. Ciało 
jego gdy z Lublina do Brzezan wyprowadzono, Zygmunt Au- 
gust, zawdzięczając jego ku sobie i Polszczę zasługi, ze wszy- 
stkim przytomnym senatem, pieszo aż za miasto z wielkim ża- 
lem swoim prowadząc, uczcił, ll^argocki in dedic. Peregrin. 
liadwil. Złączył się był dożywotnie z Katarzyną, Radziwiła 
Jana książęcia na Goniądzu, starosty Zmudzkiego, córką, koło 
roku 1540. a snąc Irno voto miał za sobą Kolańską, z której 
były dwie córki, jedna z nieb Anna Wawrzeuca Spyfka Jor- 
dana kasztelana Krakowskiego małżonka, która w 3Iikulnicacłi 
zamek murowany na samym szlaku Tatarskim wystawiła, druga 
poszła za Jana Tworowskiego , Buczackim nazwanego, woje- 
wodzica Podolskiego , berbu Pilawa , i synów czterecb : Hie- 
ronima, Mikołaja, Jana i Rafała. Z lycb 

3Iikołaj kasztelan Kamieniecki, betman polny koronny, 
starosta Stryjski , syn Mikołaja wojewody Ruskiego i betmana 
wielkiego. Starowol. in Bellat. Sarm. fol, 161. elogium mu 
takie napisał , wszakże go on tam wojewodą Ruskim pisze , ale 
się w tem myli : własny Heikules Polski do boju nigdy nie 
zstąpił bez męztwa, z pola nigdy nie zszedł bez zwyzięztwa, 
mąż niezwyciężonego serca, niespracowanego nigdy umysłu, 
gorającej zawsze, na rozszerzenie i obronę ojczyzny, miłości; 
godnością i cnotą ojcu swemu wyrównał, szczęściem przewyż- 
szył, któremu i sam nieprzyjaciel przyznawał, że sobie tam- 
tycb wieków niemiał równego wojownika. Lata młodsze ró- 
żnemi przepolerow^awszy naukami, wszystek się do wojny udał, 
z bratem swym na ten czas kasztelanem Kamienieckim |)od Sta- 
nisławem Leśniowolskim, okryte roty do boju przywodził prze- 
ciwko Moskwie, i pod Newelą kędyśmy Polacy, w tysiąc i 
pięćset naszych , czterdzieści tysięcy Moskwy prawie cudownie 
zbili, on tum szablą swoją i odwagą, siła do tego zwycię- 
ztwa dopomógł. Za co z mniejszą buławą Mieleckiemu , wiel- 
kiemu na ten czas hetmanowi, przydany, kawalerskie serce i z 
|»rolitującem sobie szczęściem zawsze związane pokazał , kiedy 
na rebellizującycb Wołochów nigdy oręża swego nie podniósł 
bez wygranej: kiedy Bogdana w r. 1572. na AYołoskle bospo- 
darstwo, złączywszy z nim swoje wojsko, wprowadzał: kiedy 
Podkowę wojewodę Wołoskiego, z ordynansu Króla Stefana 
pojmał, że z Kozakami Wołocby nad pakta i przymierze uczy- 
nione, najeżdżał: kiedy Piotra wojewodę Wołoskiego z hospo- 
darstwa wyzuł , a brata jego młodszego Alexandra na jego 
miejsce wyniósł : kiedy Stefanowi Królowi w Moskwie pod 
wielklcnii Lukami męztwcm swojcm w trudniejszych okazyach 
dopomagał: to Slarowolski. Zaślubił sobie Annę Sapicżankę, 



Wieniawski. '>4{ł 



Alichaia Sapiehy wojewodzica Podlaskieg^o córkę, pozostałą 
wdowę po ksiązęciu Pruńskini. Histor. Sapieh. par. 3. J'. 10. 
ta mu córkę powiła, która poszła za Piotra Opalińskiego kraj- 
czecfo koronnego, Okolski pod herbem Łodzią., i svna 3Iiko- 
laja, którego nagrobek z Brzeźan wypisał Starowol. in JIo- 
num. Iiwicta animi Jortttudme, indefessu, in Reipublicae ne- 
gotiis opera, laude bel/ica, amore in Patria/n et Ecclesiani, 
clarissinius , i przydaje ze to był syn Mikołaja kasztelana Ka- 
mienieckiego i hetmana polnego koronnego który zył jeszcze 
w r. 1582. i Jankule hospodarowi ^Yoloskiemu z rozkazu kró- 
lewskiego we Lwowie głowę kazał uciąć , o czem Bielski 
fol. 790. Heinden. libro 6. 

Rafał kasztelan Kamieniecki, z tym tytułem podpisał tran- 
zakcyą Bendzińską w r. 1589. svn Mikołaja wojewodv Ru- 
skiego i hetmana wielkiego. Jak ojczystej fortuny dziedzic tak 
i cnoty , widziała go ojczvzna mę/.nie wojującego regimenta- 
rza w boju, Biel. w r. 1577. fol. 742. doznała w polu, sły- 
szała na sejmach i sejmikach Motującego na dobro Rzeczypo- 
sj)olitej , zgoła i ręką i głową wolności bronił. W r. 1576. w 
Jędrzejowie, zgodnym wszystkich stanów głosem uproszony, 
aby na granicacli Polskich i z bracią swemi Hieronimem i 3Ii- 
kołajem , przyjmował świeżo obranego Stefana Króla, i do 
Polski wprowadził. Constit. fot. 243. Złączył się był dożywo- 
tnie z Dziduską herbu Jelita, starościanką Konińską , wdową 
pozostałą p'0 Piotrze Barzim kasztelanie Przemyslkim i staro- 
ście Lwowskim, zostawił według Okol. potomstwo, ale o niem 
nigdzie nic nie czytam. Jan sędzia ziemski Halicki, trzeci syn 
najmłodszy Mikołaja wojewody Ruskiego i hetmana wielkiego, 
z którym, jako i z bracią swoją, we wszystkich okazyach prze- 
ciwko nieprzyjaciołom tego Królestwa heroicznie stawał : roz- 
stał się z światem w r. 1583. Histor. Colleg. Jarosl. Przy- 
brał ł)ył sobie w małżeńską ligę Herburtownę kasztelankę Lwow- 
ską starościankę Samborską , z tej córka poszła za Jana Sto- 
gniewa. Załuski kazań, pogrzeb, daje mu tytuł kasztelana 
Lwowskiego , ale drudzy milczą o tem. 

Hieronim wojewoda Ruski, Halicki i Kołonnski starosta, 
syn najstarszy Mikołaja wojewody Ruskiego i hetmana wiel- 
kiego koronnego, wielki w tem Królestwie senator, nie mniej- 
szy w wojennym placu kawaler przy którym zawsze się wią- 
zała przyjazna fortuna , przy fortunie skromność, z skromno- 
ścią szczodrobliwość, którą sobie wszystkich zniewalał serca i 
umysły. Moskiewska kampania za Stefana Batorego Króla, 
dzielność jego wsławiła ; rada , którą na publicznych kongres- 
sacb poddawał, miłość ku ojczyźnie i rozsądek w rzeczach wy- 
soce zaleciła. Był najprzód podkomorzym, dalej kasztelanem 



346 Wieniawski. 



Kamienieckim , aź tez , gdy pod czas interregnum w Polszczę, 
ciężkie postrachy na Ruskie kraje biły, dla gwałtownej poli-ze- 
by, ile w takim razie, w r. 1576. od rycerstwa województwa 
Ruskiego , zgodnemi głosami , lubo nie praktykowanym przed- 
tem przykładem , krzesło mu województwa Ruskiego konfero- 
wane , co potem i Stefan Król i wszystkie stany na sejm zgro- 
madzone approbowały, ile ze się to zdała rzecz byc potrzebna 
dla nieprzyjacielskiego sąsiedztwa. Constit. fol. 245. Podpisał 
potem z tym tytułem infeudacya na ksieztwo Pruskie 1578. A 
ze się były w przodkach jego dyssydenckie błędy zaplątały, on 
znowu dom swój , na tor praw dziwej wiary katolickiej wvkie- 
rował, od ks. BenedyktJi Herbesla Soc. Jesu do tego nakło- 
niony, jakoż i przedtem, zawsze bvł na zakon nasz, ile dopiero 
w Polszczę goszczący, uprzejmie łaskawy, i rad z naszemi oj- 
cami konwersował , od którycli tez na wieczność przygotowa- 
ny, wyzuł się z śmiertelności w r. 1579. pochowany w Brze- 
zanach. Cztery razy małżeńskie kontrakty ponawiał, co o nim 
jego nagrobek opowiada , który znajdziesz u Paproć. Okol. i 
Staj'oivol. tn J/oiium. przecież żaden ich nie yyspomina. Pa- 
proć, fol. 374. natracą, ze Sieniawski kasztelan Kamieniecki, 
który umarł wojewodą Ruskim, miał za sobą3Iaciejowską wo-- 
jewodzankę Lubelską, takbym rozumiał, ze o tym tu Mikołaju 
mowa : o Jadwidze tvlko Tarłownie , Jana chorążego Lwow- 
skiego córce, ze była jego małżonką wszyscy się zgadzają, była 
to stateczna katoliczka, i około pozyskania Bogu męża swego 
szczególniej pracująca , ta mu zrodziła jednego syna Adama, o 
którym niżej. 

Adam Hieronim , podczaszy koronny , starosta Jawo- 
rowski, pamiętny krwi nieprzyjacielskiej, nie mniej i swo- 
jej za całość ojczyzny rozlewca: z Zamojskim wielkim het- 
manem w Dacyi sławny wojownik, ten Adam i w inszych ex- 
pedycyach, osobliwie jednak przeciwko 31ultanom, w znacznym 
kompucie ludu wjbornego, swoim kosztem zaciągnionego, sta- 
nął , tam chciwym będąc sławy rycerskiej , z Janem Karolem 
Chodkiewiczem potem wielkim hetmanem Litewskim, domagał 
się u Zamojskiego, żeby byli mogli pierwsi na nieprzyjaciela 
uderzyć , ale im tego hetman mąż przezoru wielkiego nie do- 
puścił, czy to chcąc temperować ich ferwory Marsowe, czy 
też obawiając się, żeby tak godnych ojczyzny synów na szańc 
nie wystawiał. Po tej e.\pedycyi podczaszym koronnym wynie- 
siony, gdy się brał do przysięgi, Król Zygmunt rzekł: ,,Nie 
trzeba , wiadoma nam dobrze Sieniawskicli ku Panom swoim 
wierność : " i pewnie że to rzeczą samą pokazał , jak nieporó- 
wnaną statecznością, dostojeństwa majestatu królewskiego bro- 
nił, kędy pod czas domowych rozruchów, widział związane 



Wieniawski. 347 



prywatiieml spiskami, na Pana swego nieictórych malkontentów 
r<;ce, on jako wierny syn koronny, nie tylko się do nich nie 
łączył, ale tez, gdy go rokoszanie, pozornemi o wolność po- 
wabami, pi-zez posła do siebie nęcili i zapraszali, zaraz go na- 
zad odesłał, a potem w r. 1606. marszałkiem izby poselskiej 
zgodnie od wszystkich zawołany, szkodliwym ojczyźnie zama- 
chom , nowymi ustawami drogę tamował , zęby pożarem nie 
wybuchały, mocno się przy Królu rokoszanom oi)arlszy. Tak 
juz 3Iichała wojewodę 3Iultańskiego, i Skinder Baszę z Zamoj- 
skim zwojowawszy, juz zakłóconą domowenii rozruchami oj- 
czyznę uspokoiwszy, znowu Tatarów kilka razy własnym swym 
indem z granic Polskich wypędził, i owszem gdzie tylko nawała 
jaka to Królestwo wspierała, wszędzie albo się sam osobą swoją 
stawił, albo tysiąc ludzi na obronę Rzeczypospolitej posyłał, a 
co podziwienia w tym mężu godna, żadnego honoru albo sena- 
torskiego krzesła, lubo się do niego cisnęły, i królewska łaska 
za heroiczne dzieła z niemi go potykała, przyjąć za młodu nie- 
chciał, chcąc pokazać, ze honor powinien być płacą zasług, 
nie zachęceniem do nich. Jego tez żarliwość i święty ku Bogu 
affekt, w tem się dość jawnie wjdał, kiedy wszystkich herety- 
ków z dóbr swoich wypędził: będąc i słusznie tej perswazji, 
ze prędzej zły dobrego zepsnje, niżeli dobry złego naprawi. 
Do uwolnienia z więzienia ksiązęcia Samuela Koreckiego u 
Turków siła się przyłożył, postawszy mu sprawnego i wiernego 
Greez^■na do Carogrodu, który go ztamtąd przemyślnym for- 
telem, lubo przy wielkiej ostrożności, na wolność wyprowa- 
dził. Bzovius m jinnal. Eccles. fol. 1383. num. 20. Żył w 
dożywotniej przyjaźni z Katarzyną Anną z Sztemberku Kost- 
czanką, Jana Kostki wojewody Sendomierskiego córką, z Odro- 
wązo>yny spłodzoną, z której córkę jedne Zoficą w dziesiąciu 
leeiech utracił; trzech zaś synów zostawił, Mikołaja, Alexandra 
i Prokopa, i zszedł z tego placu śmierci, na życie nieśmiertelne, 
w r. 1616. wieku swego 43. Z synów jego Alexander, pię- 
knego ułożenia młodzian , urody wytwornej , w konwersacyi 
miły, powróciwszy do ojczyzny z cudzych krajów, gdy sobie 
po nim wszyscy i ojczyzna siła obiecuje , od maligny gwałto- 
wnej strawiony, wieku swego 23. w r. 1622. w Brzeżanach 
pogrzebiony. 

Mikołaj kraj czy , a potem podczaszy koronny, starosta 
Ratniiiski, syn najstarszy Adama Hieronima, podczaszego ko- 
ronnego z Kostczanki , jak w honorze tak i w cnocie ojcu wy- 
równał. Z cudzych krajów do ojczyzny zawitawszy, zaraz się 
z rodzonym swym bratem Prokopem pod Chocim wyprawił, 
g'dzie jak odważnie stawał z swoją usarską chorągwią, pisze 
Ostroróg w swoim Dynnjiiszit. Po wstępnym boju i zamlę- 



548 ISieiiiawski. 



szaiiiu wojsk obojga, gdy się obiedwie strony dobrze z sob;} 
staih', a na odwrót potem zatrąbiono, rachują się z pośrodka 
siebie, kto zginął, kogo niedostaje, 3Iikołaja Sieniawskiego 
podczaszego widzą, ze nie masz, już go tedy zalują i opłakują, 
ze tak potrzebny i godny syn ojczyzny zginął : w tern niąz m a- 
leczny przez wojska się nieprzvjaciełskie przebiwszy, z konce- 
rzem i ręką ^ye krwi zbroczoną, ku swoim bieży. Dogania go 
w ten czas jeden z znaezniejszvcli Turków, chcąc go pokonać, 
i z konia zwalić, co postrzeglszy nieustraszony podczaszy, w 
oczacli obojga wojska, potkał się z doganiającym go adwersa- 
rzem, którego jako ptaka na rożen, tak on go na koncerz wzią- 
wszy, z konia zrzucił, i trupem na płacu położył. Te jego takie 
początki wojenne, wiele po nim ojczyźnie obiecywać mogły, 
ałe złe zdrowie, i ustawiczna prawie clioroba, do dalszycłi pro- 
gressów tamę uczyniły. Przecież i przeciwko Tatarom pod Ha- 
liczem , i przeciwko Kantymirowi Syllstryi Baszy , i pod Gli- 
nianami, gdy trwoga od nieprzyjaciół, wszystkich była potrwo- 
zyta, i w Pruslech pod Toruniem, męztwa s\yego nie małe dał 
dowody. Pawła Grodzickiego lierbu Łada swoim kosztem do 
Belgium wysiał, na wyćwiczenie w Marsowych kunsztach, ja- 
koż byt ten Grodzicki potem \y Polszczę generałem artylleryi 
koronnej. Pofoc. Ceniur. fol. 191. Posłował ten Mikołaj na 
sejm wr. 1620. i ztamtąd deputowany konsyliarzem hetmanom 
^yojskowym, Const. fol, 2. i znowu w r. 1623. będąc jeszcze 
krajczym koronnym na ten czas, gdzie między inszemi był 
uproszony komissarzem do Zaporowskicli Kozaków , aby ich 
było do przyszłej wojny sporządzać. Constit. fol. 4. Dziedzi- 
czną swoje majętność Brzeżany ufortyfikował i ozdobił, jako 
g^rób przezacnych przodków swoich, kościół farny tamże, wiel- 
kim kosztem z ciosanego kamienia wjstawił. Drugi w Buszczii 
• wsi z fundamentu wywiódł, nadał i ubogacił. Ciclioc. Trzeci 
z gruntu restaurował. Zszedł bez potomstwa 1636. na którego 
pogrzebie, miał mowę Jakób Sobieski kasztelan Krakowski. 
Zona jego Urszula Zofia Krotowska , Jędrzeja z Krotoszyna 
wojewody Inowrocławskiego córka, tej ciało u Dominikanów 
we Lwowie złożone, gdzie też wiele ozdób temu kościołowi 
przyczyniła, była to dziedziczka Łobżenicy, Bai-tlina itd. 

Prokop chorąży koronny , syn trzeci Adama Hieronima 
podczaszego koronnego , ojczystej wolności zelant i obrońca, 
czego dal niezbite dowody, posłując na sejm 1623. Constit. 
f. 4. krwi swojej i fortuny dla dobra pospolitego nie żałujący, 
kiedy pod Cbocimem i z bratem svyoim Mikołajem , heroicznie 
tyranowi wschodniemu Osmanowi odpór dawali: kiedy prze- 
ciwko Kantymirowi Baszy z Turkami na Ruś wpadającemu, 
sam wybór ludzi hetmanom do boju sprowadził : kiedy prze- 



iSienfawski. M9 



ciwko Machniet Sarejowi Chanowi , lul)o j>o na ten czas febra 
trz(j'sla, i do wojska przybył, i sam do okazy! stanął: kiedy pod 
czas konfederacyi żołnierskiej, wielkim swym kosztem strzymat 
wojsko pod posłuszeństwem , zljjd wnoszono , ze si«* zdał bvc 
do wojny, i wiełkich rzeczy urodzony, atoli w samej porze, 
kiedy na sławę i lionor domu swe';o mógł był zapracować, z 
świata tego zabrany w r. 1620. l*oj;}ł był Annę Eufrozynę, 
Ałexandra Cłiodkiewicza wojewody Trockiego córkę, która mu 
dwóch synów powiła: Ałexandra, ale teg-o w czterech leciecb, 
zazdrosna mu śmicrd wydarła , i drugiego Hieronima Adama. 
Ta Cliodkiewiczowna wniosła w ten dom dobra wielkie w Li- 
twie Szkłów, i Mysz. 

Hieronim Adam, łirabia na Szkłowie i Myszy, pisarz 
połny koronny, starosta Lwowski, syn Prokopa chorążego ko- 
ronnego, mąż do którego się były wszystkie sławnych przodków 
jego przymioty, i wyniosłych cnót zbiór w dziedzictwie i)rze- 
niosły. Słyszała go ojczyzna, kiedy pod czas elekcyiwr. 1648. 
Jana Kazimierza do stanów Rzeczypospolitej orator , imieniem 
jego o Królestwo traktował, i pocliwaliwszy zdanie jego , za 
Pana go swego przyjęła. Porządek elekc. fol. 14. et'lk. Do- 
znała i męztwa jego i poważała, pierwszy albowiem początek 
wojennych jego e.\pedycyi byt pod Ochmalowem z Stanisławem 
Koniecpolskim hetmanem , kędy na Tatarskich karkach rękę 
zwycięzką zaprawiał, polem z Mikołajem Potockim pod Mer- 
łem. Pod Korsuniem lubo się mężnie bił ten Polski Achilles, 
przecież w niewolą i z hetmanami Potockim i Kalinowskim za- 
brany, atoli jako pisze Kochów, climac. 1. lib. 1. Tobajbeg 
Perekopski, gdy już Chan do obozu zbliżał, skoro mu hetmani 
dwadzieścia tysięcy czerwonych złotych obiecali , zdrowo go i 
wcale, ze swemi do ojczyzny puścił, a tym czasem obawiając 
się Chana, rzucił tę pogłoskę, żem to prawi dla tego uczynił, 
bo też ojciec tegoż Sieniawskiego, mając mię u siebie w nie- 
woli, darmo mię i wolno puścił, którą uczynność ku mnie oj- 
cowską, wojennym nadgrodziłem procederem. Co w ten czas 
i substancyi i zdrowia natracił, ten waleczny pisarz , snadno 
się każdy domyślić może. Nie lepszych jednak i potem doczekał 
się czasów : bo w owej nieszczęśliwej Pilawieckiej , widząc że 
wszyscy z obozu sromotnie pierzchnęli, on sarkając nad zgubą 
tego Królestwa, z pola ostatni schodził, nie mając tyle siły, 
żeby był mógł zajrzeć w oczy zbuczałemu z Chmielnickim chłop- 
stwu. WZbarazkiem zaś oblężeniu, nietylko że sam heroicznie 
stawał, ale też i drugich do należytego odporu nieprzyjacielowi 
zachęcając, już ludźmi swemi posilał, już chlebem i żywnością, 
już pieniędzmi i obietnicami, wszak ten był pogłos pospolity, 
i zdanie Jeremiego AYIśnlowiecklego książęcia, generała ziem 



530 Sieiiiaiivski. 



Ruskich , ze ten Hieronim , wiszące na włosku tvlko zdrowie 
ojczyzny, w tym Zbarażu darował, ale go sam stracił, długiem 
albowiem sciśnieniem , ustawiczną pracą, nie wytchnionym 
dzień i noc zabiegiem, tak zapadł, że go ledwo żywo ztamtąd 
wyniesiono, jakoż w samej porze życia b^dąc , szóstego czv 
siódmego potem miesiąca zniknął w r. 1650. Złączył się był 
kontraktem małżeńskim z Elżbietą córką Stanisława Potockie- 
go Rewery herbu Pilawa, wojewody Krakowskiego i hetmana 
wielkiego koronnego, z której syn tylko jeden urodził si(*, ten 
co idzie. 

Mikołaj Hieronim hrabia na Szkłowie I 3Iyszy wojewoda 
Wołyński, betm-Mi polny koronny, starosta Lwowski I Roha- 
tyńskl , syn Hieronima pisarza polnego koronnego. Powróci- 
wszy z cudzych krajów, gdy sic wojna domowa w Polszczę 
szerzyła, on z swego skarl)u pancerną chorągiew, I Wołoską, 
^Yęgierską piechotę , i regiment dragonji okryty, za Janem 
Kazimierzem Kiólem wiernie stawając , podniósł , I na prezy- 
dium po różnych rozłożył miejscach, a pod Głuchowem sam 
osobą swoją pułk przywodził do bataljl. Gdy potem wojsko nie 
płatne , do związku poszło , ludzi swoich przy sobie i przy ma- 
jestacie wcale utrzymał od tej ligi. Za te I za inne ciiwalcbne 
dzieła, strażnikostwo koronne w rekonipensę odebrał , w ten 
czas wziąwszy usarską chorągiew , po klęsce Rraliiłowsklej 
wstrzymał potęgę Tatarską , aby w głąb tego Królestwa nie 
wtargnęła. Z tymże ludem swoim pod Podbajcami, Brzeżana- 
mi, Szarańczugą, Jezupolem, Czerlenicą przeciwko Tatarom i 
Kozakom szczęśliwie się I z tryumfem potykał, tak, że się nie- 
przyjaciel sam , o pokój prosząc , kłaniał. Został potem chorą- 
żym koronnym po Janie Sobieskim , z którym honorem pod 
Bracławlem Tatarów z pola spędziwszy , niższe miasta opano- 
wał I spalił, a za Tatarami uciekającenil w pogoń j)oszedłszy, 
wszędzie Ich bił tryumfalnie. Gdy zaś obóz z Baru Jan Sobieski 
na ten czas hetman wyprowadził , on pod Międzyboż udawszy 
się z częścią wojska, kosz zniósł Tatarski, i plon im wszystek 
odebrał. Międzyboż wzięty, nazad odzyskał, I Turków, którzy 
łam na prezydium zostali, w niewolą zabrał, I drugich, którzy 
ciągnęli do 3IIędzyboża na odsiecz swolnr, WAciął. Pod Kamie- 
niec zbliżywszy się, goto\yośc swoje do potkania się z nieprzy- 
jacielem pokazował. Ztamtąd pod Chocim ordynowany, wielką 
część tamtego zwyclęztwa \yziął na siebie, mężnie stawając. 
Potem do Wołoch z częścią wojska wysłany, aż do samej sto- 
licy Wołoskiej dotarł, a po elekcyi Jana HI. Króla siła w 
Ukrainie dokazywał. Na sejmie Coronationis marszałkiem izby 
poselskiej zgodneml głosami obrany, wszystkiego siebie na 
dobro ojczyzny wylał. Po łasce poselskiej, wziął wkrótce laskę 



Wieniawski. "^l 



uatlworną koronną, a potem i województwo Wołyńskie z Bu- 
ławą mniejszą koronną, o którą kiedy konkurrował, a Jan III. 
Król widząc starg^ane zdrowie jego lak m ielą e.\pedycvami i 
obozowemi pracami , komizeracyą nad nim czynił , ten odpo- 
wiedział : ,, Mniejsza o to , jutro prawi niech umieram, byłem 
dziś miał buławi; z łaski królewskiej , " jakoż wziąwszy ją, 
wkrótce ją osierocił, w Lubowli na Spiżu, powracając z ex- 
pedycyl Wiedeńskiej w r. 1684. Na którą idąc, przodem z 
wojskiem jako hetman polny , przed Królem ciągnął, tam na 
łcwem skrzydle postawiony, i jak nu^zny żołnierz i jak nieprze- 
łamanego serca hetman, stawił sit;. Pamu^ta jego odwagę Nle- 
mirów, Komarno', Zórawno, pami«;tae będzie koronnego syna 
ojczyzna przysługi , które po różnych konstytucyach zapisała, 
po sejmach, z dziękczynieniem głosiła, i po śmierci jego nawet 
pamiętna, kiedy czterdzieści tysięcy na dobro pospolite od nie^o 
wysypane , zapłacie sukcessorowi z skarbu koronnego kazała : 
Constit. 1690. yb/. 9. i słusznie, bo i z utratą zdrowia, i z 
uszczerbkiem fortuny swojej ojczyźnie służył, kiedy Między- 
hoza własnych dóbr swoich przez pakta ustąpił Turkom dla 
Rzeczypospolitej. Co większa w nim, ze przy wielkiej fortunie 
i na Boga pamiętał, kiedy 00. Dominikanów obserwantów, 
w dziedzicznej włości swojej Sieniawie fundował, i konstytucyą 
sejmową utwierdził w r. 1676. którą Sieniawę w miasto ufun- 
dował , i na dwadzieścia lat od podatków publicznych przez 
sejm uwolnił. Brzeźany także na Pokuciu i ufortyfikował lepiej 
I ozdobił, tamże konwent i kościół 00. Bernardynom w roku 
1682. pod tytułem S. Mikołaja wystawił. 3Iiał za sobą księżnę 
Cecylię Radziwiłownę , Alexandra marszałka wielkiego Litew- 
skiego córkę, z której dwie córki zostały, Joanna, zaślubiona 
Stefanowi Potockiemu herbu Piława wojewodzie Bełzkiemu. 
Teofila Jabłonowskiemu Alexandrowi chorążemu koronnemu, 
i syn ten co idzie. 

Adam Mikołaj, kasztelan Krakowski, hetman wielki ko- 
ronny, starosta Lwowski i Rohatyński , a przedtem wojewoda 
Bełzki i hetman polny koronny. Trafił na zakłócone w tej oj- 
czyźnie czasy, kiedy nie tylko Szwedzkie zamachy, ale i do- 
mowe rozruchy, ledwie jej o zgubę nieprzyprawiły. Przecież 
i Szwedów pod Kaliszem i na innych miejscach, tak siły przy- 
tarł, że ojczyzna z ostatniej prawie toni zdała się być od niego 
salwowana. W domowych zaś między majestatem, i uzbrojo- 
nymi przy wolności synami dyflidencyach , tak się stawił , że 
ani Augustowi II. Królowi z swojej ku niemu poprzysiężonej 
wierności nic nie ubliżył, ani też z miłości do tej która go uro- 
dziła i wypiastowała ojczyzny : wprawdzie^ niektórzy więcej 
coś po nim wyciągali , na obronę praw i swobód tej Rzeczy- 



5r>2 ISieiiicki. 



pospolitej, ale przezorne rady, i iime wszystkie jeg;o procedera, 
ze na lepsze tego Królestwa g-alily, insi chwalili, ile w tych 
tam okolicznościach. Przecież nie prędzej wszedł do grobu w 
r. 1726. az zupełnie uspokojone widział to Królestwo. Zona 
jego była Elżbieta Luboniirska , Stanisława marszałka wielkie- 
go koronnego córka, z klórą jednak żadnego potomka płci nię- 
zkiej nie zostawiwszy , cliwalc domu Sieniawskich trzema wie- 
kami w Polszczę naszej rozplenioną na sobie zakończył ; córka 
tylko jedynaczka Zofia została, ta \uio vofo żyła z Stanisławem 
Denhollem wojewod.*} Połockim i hetmanem polnym Litewskim 
2do z Augustem Ałexandrem ksiąźccleni Czartoryskim woje- 
wodą Ruskim : Pani wspaniałego ku Bogu umysłu , kwoli któ- 
remu kościół w Końskiej Woli z gruntu i pańsko restaurowała 
i ozdobiła. 

Hicnicl^i herbu Boticza , w Cliełmskiej ziemi. Z tych 
najdawniejszego czytam Mikołaja z Wojsowic dziedzica na Sie- 
nicy kasztelana Zawiebojskiego i ochmistrza na dworze Króla 
Kazimierza Jagiellonowicza, który kościół famy w biskupstwie 
Chełmskiem wystawił i nadał, o czem śwuulczj JSa/iiel. w Mie- 
chów. J". 538. ale gdzie, nie przydał. Jan kasztelan Chełmski, 
trzech synów zostawił: 1. był Mikołaj podkomorzy Chełmski, 
starosta Tarnogorski, zda mi się ze to o tym Mikołaju pisze 
Orzechów. Quincunce Ima, ze na sejmie Warszawskim 1564. 
był marszałkiem koła rycerskiego w izbie j)oselskiej, tego z Słu- 
peckiej z Konar synowie , Jan Sienicki starosta Tarnogorski , i 
Józef, któremu Czerna, tylko jednę córkę powiła, Zofią dzie- 
dziczkę na Bończy, ta Ima vofo żyła z Piotrem Borkowskim 
chorążym Sendomierskim , 2do z Janem Firlejem, z tym dru- 
gim sterilis : był ten Mikołaj posłem na sejm 1569. i podpisał 
unią Litwy z Koroną. Constit. fol. 171. i 1576. fol. 246. 
2. Stanisław podkomorzy Belzki, tego to podobno Stanisława, 
kiedy jeszcze był chorążym Bełzkim, z drugiemi deputowano 
komissarzem do dóbr królewskich Ruda nazwanych, w Łukom- 
skiej ziemi, na rozgraniczenie, koło r. 1530. o czem jest list 
Zygmunta 1. Królu in MS. Petricov. zostawił dwie córki, 
Latyczyńskę i Urowieckę, tyleż synów, Jana ^/er/Zem i Jędrzeja, 
którego także dwóch synów było , Jakób dziedzic Sienicy Ró- 
żanej , ale z Jarolskiej nie miał tylko cztery córki , Rudnicką, 
drugą Niemściną, 2do voto Jordzieniową, trzecią Piotrowską, 
czwartą Gorzkowską, i Jędrzej, ale i ten tylko córki spłodził, 
Hulewiczową podkomorzynę Łucką, i Skinderową. 3. Tomasz 
syn Jana kasztelana Chełmskiego , ten z Wapowskiej zrodził 
trzy córki, Latyczyńską, Horodołowską i Stryjeńska, tyleż sy- 
nów, Jana steriletn, Bartłomieja, od tego tylko te córki były, 
Piwowa, Podorecka , Jaszczowska, Tymińska, a 2do voto Po- 



SSieiiicki. 5i>5 



dorecka. Piotra, ten z Orzechowskiej spłodził Kaspra sterilem 
z Ciszewską, starościną Grabowieck;} , i 31ikoJaja, którv tak/.e 
z Orzechowskiej, zostawił syna 3Hkotaja, sędziego wojskowego, 
umarł r. 1645. leży w Orli. Staroiool. tn Jlotium. Teao Iwo 
volo z Żółkiewskiej , chorązanki Chełmskiej , wdowy po Woł- 
czku, było synów trzech : Jan sterilis, Alexander spłodził syna 
Jana, i Paweł podstoli Buski pierwszy na sejmie coronationis 
1676. postawiony. Constit. fol. 39. Ten z Konstancy! Stanka- 
rowny pisarzowny Horodelskiej , miał córkę Alexandrc , pier- 
wszym związkiem Kościuszkową, drugim Władyczkową, i sy- 
nów trzech, Jana bezdzietnego. Wespazyana pod>ędka Buskiego 
1676. Constit. f. 10. posłował na konwokacyą 1674. Constit. 
fol. 15. zona jego Gruzewska, i Ludwika: 2«fo voto 31ikołaj, 
z Sczepanowskiej sędzianki Aowomiejskiej, spłodził Franciszka 
bezpotomnego, i "Wespazyana podczaszego Chełmskiego, po- 
słem był na sejm 1676. Constit. fol. 19. i 32. i w r. 1685. 
deputowany do pisania konslytucyl , Constit. fol. 12. ten z 
Alexandry Stankarowny pisarzowny Horodelskiej, zostawił trzy 
córki: Zofię Rozyckę, Konstancyę Oźarowskę, i Teofilę Kar- 
wickę, synów zaś, Bogusława, tego zona Niezabitowska , Sa- 
muela bezpotomnego, Krzysztofa miecznika Litewskiego, z sej- 
mu 1703. zapisany był deputatem do boku Króla Augusta II. 
dla obrady, Constit. fol. 15. umarł bezdzietny, i Stefana cze- 
śnika Chełmskiego , którego córka wydana za Si^bastyana W y- 
źyckiego kasztelana Konarskiego. Kazimierz podczaszy Chełm- 
ski 1686. Constit. fol. 10. Zofia z Sienicy była za Jędrzejem 
Myszkowskim kasztelanem Lubelskim. 

W r. 1778. Franciszek Sienicki cześnik Podlaski. — Krasicki. 
iSieuiehi herbu łir^zi/wda, w Nurskiej ziemi, to OAol. 
ale drudzy chcą ich mieć raczej herbu Lubicz. Z tych Zofia 
Sienicka była za Mikołajem Krasińskim starostą Homelskim, 
Kasper Sienicki miał za sobą Krystynę Okuniownę kasztelankę 
Czerską. Paweł chorąży Czerski 1696. Szczęsny Sienicki, pod 
Obertynem odważnie się potykał z Wołochami. OrzecAov. in 
Quincun. 2. w ?'. 1531. Są i na Wołyniu Sieniccy, ale nie- 
wiem czy tego herbu. Jasko Siennicki ziemianin Wołyński 1528. 
Metryka 1Vołyńska. Jan Alexander, i Teodor 1674. Antoni 
sędzia ziemski Kijowski , podstarości grodzki Łucki, zona jego 
Helena Orchowska ale ster His. Michał w Rawskiem 1696. N. 
\mo voto żyła z Chodorowskim, 2</o z W ojciechem Kamienie- 
ckim. Paweł kasztelan Czerski, miał za sobą Teresę Oborskę 
podstołankę Bielską, wdowę po Uścińskim , ale z nią steinlis. 

Józef Sienicki w r. 1778. wojski Mielnicki. — Krasicld. 

!§ieuieki herbu JVierzbięta , w województwie Sendo- 
mierskiem. N. Sienicki de Braun otrzymał indygenat 1673. 
Tom VIIL ' 23 



SM Sienieuski. 



Teresa de Braun Sienieka była pierwszym związkiem za Janem 
Rejem, starostą Libaskim , drugim, za Micbalem Czenielow- 
skim wojskim Przemysłkim : siostra jej Eleonora za Micbalem 
Dąbskim cześnikiem Latyczowskim. N. Sienieka za Zygmun- 
tem Borowskim : patrz w drugim tomie Braiiil* 

Sienieiiiiki herhu Dębno , w województwie Ruskiem 
i indziej, jcden/.e dom z Oleśniekiemi, co i z tego pozna«5, ze 
Dobiesław wojewoda Sendomierski , juz się pisał z Oleśnicy, 
jako na jego nagrobku ezytae. który z Łysej góry wypisał Pa- 
procki, juz z Sienna, jako znajdziesz u Łask. w Stat. f. 1^9. 
i na inszycb wielu miejscach. Ten tedy Dobiesław wojewoda 
Sendomierski, z Katarzyny Dymitra z Bożego daru podskar- 
biego koronnego córki, spłodził dwunastu synów , jako tenże 
nagrobek opowiada : Jana kasztelana Lwowskiego, Piotra low- 
czeg^o Sendomierskiego, Pawła, Jakóba arcybiskupa Gnieźnień- 
skiego, Dawida arcliidyakona Sendomierskiego, Dymitra pro- 
ł)oszcza Szkalmirskiego , kanoników Gnieznieiiskicb Krakow- 
skich , Jędrzeja podkomorzego Sendomierskieg'o : podobno ten 
Jędrzej, o którym Długosz tib. 12. /'. 811. pisze, ze z klęski 
pod ^Yarnij j)rawie cudownie wyszedł : 3Iacieja , Zygmunta, 
Wiktoryna, Zbigniewa i Marcina, i córek trzy, Katarzynę, 
Elz])ietę, i Dorotę Jana Koniecpolskiego kanclerza koronnego 
zonę. Ten tedy Dobiesław , bo inszego nic było, woje\yoda 
Sendomierski, który umarł 1440. nie był ojcem Jana Głowa- 
cza marszałka koronnego: bo by go pewnie z tym tytułem po- 
łożono było między inszemi na tym nagrobku , ale ten Jan po- 
tem łvojewoda Sendomierski, urodzony był z Jana Oleśnickiego 
sędziego Krakowskiego, co i nagrobek jego opowiada. A prze- 
cie Paprocki synem go Dobiesława zowie , syna także mar- 
szałka Janem pisze, i powiada, ze trzymał pół Oleśnicy, ze był 
wojewodą Lubelskim, ze go nazwano Bochotnickim , siostry 
jego dwie, jedna była za Szamotulskim, druga za Wałowskim. 
Z synów tegoż Dobiesława, Paweł był kasztelanem Wojnickim, 
po wygranej z Karambeja Turczyna batalji, z inncmi proporce 
swoje powiesił w Budzie w kościele na pamiątkę. Biel. f. 373. 
Jeździł w lesaeyi do Zygmunta Cesarza od Władysława Króla 
Warne liski eso, z strony małżeństwa z synowica Cesarska, ^/'e/. 
fol. 353. Cromer. 1. 21. Podpisał list tegoż Króla w r. 1444. 
u Łask. IV Statut, fol. 171. Jakóh arcybiskup Gnieźnieński, 
przedtem zaś proboszcz Gnieźnieński i Krakowski, z któremi 
tytułami jeździł w legacyi od Króla Kazimierza Jagiellonowlcza, 
do Piusa IL Papieża w r. 1459. posłuszeństwo od niego od- 
dając stolicy apostolskiej , trafił na wielki zjazd w 3Iantui , na 
którym sam ten Papież prezydował , o której jeg"o legacyi tak 
pisze Gobelinus Comment. lib. 3. czyli raczej sam Pius IL co 



ISieiiieuski. 3oo 



poznatf i z stylu jeg"o, i poświadeza Spondanus in Eccles. An- 
nal. 1446. num. 9. Adfuit Casimiri Regis Poloniae Lega- 
tusj vtr doctus , Sbignei quondam Ciacoviensis Episcopi et 
Cardinalis nepos muld ei fuerunt faniuli unitia vestis , morę 
gentis penuatos pileos , et pharetram et bulistam gestantes^ 
eguis pruepingibus insidenles : a ze Tomasz Strzempiiiski bi- 
skup Krakowski, widząc się hlizkiui śmierci, na osobę tego 
Jakóba ustąpił infuły , i tę swoje iczygnacyą na ręce posłał 
Piusa Papieża, gdy tym czasem pod bytność w 3Iautui Jakóba, 
umiera Strzempiiiski, Papież Sienieilskiego na tę katedrę wy- 
niósł: w Połszcze zaś kapituła, jedni Jana Gruszczyńskiego, 
drudzy Jana Luteka od niej forytuj.jc , rozerwanemi między 
sobą głosami obierali. Trzecli tedy kompetylorów o to biskup- 
stwo, wielkie rozerwanie w kościełe Krakowskim wprowadziło. 
Przy Sienieńskim stał Papież, i ciężkie censury kościelne : przy 
Gruszczyńskim nicprzełamany w swoich zamysłach Kazimierz 
Król Polski , przyszło do tego , że lubo już poświęcony na tę 
pasterską funkcyą Sienieński , i w possessyl jej będąc pracz 
póltrzecia lata, widząc jednak, jak wiele cierpiał i kościół i 
kanonicy jego stronie przyclnlni, a do tego nie mogąc żadną 
miarą nakłonić do siebie serca Kazimierzowego , dobrowolnie 
wyzuł się z niej, i do Rzymu pojechał, gdzie od Piusa Papieża 
mile przyjęty, Praefecttiram Ciritatis et arcis Tihurtinae 
wziął od niego : ofiarowałci mu wprawdzie tenże Paj)ież Pło- 
ckie biskupstwo, ale go przyjąć niechciał, żeby był należycie 
obranego na nie Sciboryusza , nie zdał się spychać, ale ani 
wakującej infuły po Luteku Kujawskiej , długo przypuścić nie- 
chciał, obawiając się, żeby znowu w Kazimierzu Królu, da- 
wna ku niemu niechęć nie wznowiła się, którą jak zrozumiał 
już ugłaskaną, do Polski wróciwszy, katedrę tę spokojnie po- 
siadł w r. 1464. Tam stawił się wszystkim sierotom, ubogim, 
pielgrzymom, wdowom, i utrapionym, łaskawym ojcem szczo- 
drobliwie niedostatki icli ratując , kościół swój w bogaty appa- 
rat przystroił, zamki, ^Yolborski i Raciążki, restaurował; na 
tem miejscu gdzie przedtem Bazylika była katedralna, kościół 
na cześć S. Stanisława Ijiskupa , Pruską robotą wj stawił , pe- 
nitencyarza przy katedrze ustanowił, kratę żelazną, zakrystyą, 
stalla dla kanoników sporządził ; stawy po różnycłi dobrach bi- 
skupich sporządził; jak zaś na dobro tej ojczyzny pracował, 
osobliwie w Pruskim Interessie z Krzyżakami, o tem pełno 
po historykach naszych. Zwykł był mawiać: Qui me felicior 
esse cupit, ad su??łmos ne properet gradus. ^V tvcli zbiegach 
pracującego Jakóba , Król Kazimierz , nadgradzając mu prae- 
szłe rewolucye , na Prymasowską godność po śmierci Gru- 
szczyńskiego praeniósł, w r. 1474. kędy nie mniej niż na Ku- 

23 • 



OÓ6 Sieiiieiiski. 



jawskiej w |)i»;kne zajaśniał ertoty , kościoła w Skierniewicach 
od Jana z Sprowy anlecessora swego zaczi^-tego , fabryki do- 
kończył, i wymurowawszy go, należycie uposażył, co inskry- 
pcya na tym kościele opowiada , kaplicę gdzie ciało jego po 
śmierci miało być złożone, z fundamentów w Gnieźnie wy- 
niósł. Grób S. Wojciecliowi arcybiskupowi z marmuru ^yy- 
prowadzil, a ze go za żywota sweg'o dokończyć nie mógł, koszt 
wszystek do zupełnej perfekcyi jego , ostatnią wolą naznaczył. 
Mansyonarzów w ^Varcie osadził, kościół katedralny w st^lla 
kanonicze |)rzyozdobił, zamek w Gnieźnie dla rezydencyi ar- 
cybiskupów wymurował. Tak przez lat siedm tą dyecezyą rzą- 
dząc poszedł po zapłat*^ prac swoich pasterskich w r. 1480. 
Dama/, m ^trchiep. et in f^ilis Episc. f/adislai'. Starował. 
Do tegoż domu Oleśnickich, i Sienieńskieh rozumiem ze na- 
leży Zbyszek, proboszcz Krakowski i oraz kanclerz nadworny 
Krakowski, w r. 1332. ile (jakoś W"\żej widział) to imię Zby- 
szek w tych domach zwyczajne było. Przymawia mi tu p. 74. 
^4 titor Książki ., Specimem liistortae Polonae criticae : zem 
go między kanclerzami wielkiemi koronnemi , a jeszcze pier- 
wszym nie napisał, ale musiał ten tak przezorny koronie naszej 
minister, nie czyfac, com ia o kanclerzach wielkich koronnych 
napisaiyb/. 254. boby był zapewne umknął pióra swego od tej 
censury. Mówię ja tam tak. Predtem kaida prowincya miała 
stoego Pieczętarza; tak, juz za Iiaztmiei'za ff^ielk. u< roku 
1357. na przijtoileju ^-Jrcybickupom Gnieźnieńskim od tegoi 
Króla danym, podpisali się ci Kanclerze ; Jan Krakowski, 
Otto Polski, Floryan Łęczycki; i Herman Kujawski, u 01- 
szewsk. de ^-trc/iiep. Gnesn. w Załuskim, i u Nakielsk. iv 
Miechów, fol. 287. Czytam w r. 1365. tych Pieczętarzow. 
Jakusz (popraw Janusz, bo omyłka jest w iNakielskim , miasto 
Janussio Jacussio) Krakowski, Floryan Łęczycki, i fol. 286. 
w r. 1364. Jan Krakowski, Maczo Dobrzyński. Dopiero ja- 
ko^ kolo roku 1370. gdy się rozerłvane Prowincye , zlekka 
w jedno ciało tego Państwa kleić poczęły , jeden tylko Kan- 
clerz i drugi Podkanclerzy postanowieni. Jeżeli tedy Jan z 
Strzelec Suehywilk, dziekan Krakowski nie był kanclerzem ko- 
ronnym, w r. 1357. i w r. 1365. co poznad z przywilejów tu 
przytoczonych , az dopiero |)otem w kilka lat na tę godnośd 
wyniósł go Kazimierz Wielki , toc dopieroz bardziej Zbyszek, 
po którego śmierci brał ten Jan Suehywilk i dziekanią Krakow- 
ską, i pieczęć, nie mógł hyc kanclerzem wielkim koronnym. 
Sniierd zaś tego Zbyszka jeszcze przypadła przed rokiem 1357. 
Potwierdza się to i z tego textu , który przywodzi ten autor, 
z ^'inonima Archidyakona Gnieźnieńskiego: u Sommersb. 
Corp. 11. 134. bo tam tak Zbyszka, jako i Jana Suchywilka 



8ieiiieiiski. 357 



nie zowią, tylko Canceltarius Cracoviensis^ Curiae Rega lis ^ 
to jest kanclerzem Krakowskim nadwornym , na co ja z chęcią 
pozwalam : ale nie Cancellarius Regni ^ albo kanclerz wielki 
koronny. Potwierdza się i z Nakielskiego u Miechov. f. 257. 
bo Władvsła\va Łokietka Króla podpisując list ten Zbyszek w 
r. 1332. tak o nim mówią. Datum per manus Domini Dignei 
Praepositi et Cancellarii nostri Cracouiensis, ale nie Regni. 
To zaś co mówią, ze Cancellariatus Regni tum vocabatur 
Cancellariatus Crucoviensis Curiae Regalis , teg;o ani pró- 
bują żadną racyą, albo historykiem, albo przywilejem, ani się 
utrzymać nie może : jakże albowiem on miał być kanclerzem 
całeo^o Królestwa, kiedy każda prowincya miała swego pieczę- 
tarza? jako się wyżej pokazało. Przydawano im co prawda po- 
spolicie na przywilejach, Cancellarii Curiae Regalis, albo 
Cancellarii nostri^ ale to rozumiem dla tego czyniono, aby 
była dystynkcya kanclerzów królewskich , od kanclei*zów kate- 
dralnych , ile że na ten czas, pospolicie pieczęć Krako\yska, 
plątała się przy kanonikach Krakowskich , co poznać z tego 
reaestru , którym położył w tomie pierwszym. I owszem- 
cito , jakom tam mówił , większą mieli prerogatywę kanclerze 
Wielkopolscy, niżeli Krakowscy i inni, bo kanclerzami Pol- 
skiemi kanclerzó\y Poznańskich zwano, a u yakielsk. f. 285. 
na liście Kazimierza Wielkiego w r. 1361. zowie Ottona pro- 
boszcza Gnieźnieńskiego Cancellarius nostrae Poloniae. 

Dalszą osnowę tego domu Paprocki inszą , Okolski inszą 
kładzie, ten powiada, że Jędrzej dziedzic na Rymanowie i 
Chroslinie, pojąwszy Kulikowską, dziedziczkę na Gołogói»ach, 
spłodził z niej dwóch synów: Wiktoryna i. lana, którzy dobra, 
Pomorzany nazwane , kupili. Wiktoryn z dziedziczki Bucza- 
ckiej, spłodził Wiktoryna i Zbigniewa kasztelana Sanockiego, 
od którego był syn Jan kasztelan Halicki, i Mikołaj podkomo- 
rzy Sanocki, i tam dalej. Paprocki zaś tak dukt tego domu 
prowadzi, Jan prawi wojewoda Ruski , chyba to miał mówić 
kasztelan Lwowski , syn Dobiesława , jako się z jego nagrobku 
wyżej mówiło, wspomina g^o Długosz w r. 1445. kiedy go se- 
nat Polski, z nowiną niepocieszną do Kazimierza Jagiellono- 
wicza na ten czas książęcia Litewskiego wysyłał , o śmierci 
Władysława Króla brata jego , pod Warną od Turków zabite- 
go, a potem za ordynansem tegoż Kazimierza już Króla, z Ru- 
sią wprowadzał Alexandra na hospodarstwo Wołoskie, spędzi- 
wszy z tych rządów Bogdana , Bielski fol. 390. w roku zaś 
1456. na Króla Olesko odbierał od Swidrygiełła , Bief. J'.36i. 
ale niewiem za co go pisze ten autor Jan z Sienna Wojnicki, 
bodaj nie był i starostą Sendomierskim , jako tenże autor na- 
mieniayb/. 366. Synów jego było trzech, pierwszy Jan, dzie- 



538 ISienieński. 



(Izie na Złoczowie, do którego siedmdziesiąt i pice wsi nale- 
żało , ten zostawił syna Stanisława nazwanego Gęba , od litó- 
rego dwaj się synowie zostali , Stanisław i Seł)astyan. 2. Zbi- 
gniew , litórcgo syn Wikloryn, in MS. Petricov. czytałem list 
Zygmunta I. Króla, dany AViktorynowi z Sienna kasztelanowi 
Małogoskiemu koło r. 1520. w którym mu cła połowę w Ry- 
manowie dziedzictwie jego darował , w nagrodę pamiętnycb 
jego zasług ku sobie, jakoż i Paprocki ten mu tytuł daje; z 
Buczackiej dziedziczki spłodził dwóch synów , jednego W^ikto- 
ryna, któremu się działem dostała Cbroslina, synów jego za 
czasów Paprockiego trzech żyło: Stanisław, Jakób i Jan. 
Drugiego Zbigniewa kasztelana Sanockiego, dziedzica na Ry- 
manowie 1562. chwali ^o Mikołaj Rej w sivoim Zivierzyńcu 
f. 52. z dowcipu jego l)ystrego, rozsądku i dzielności w spra- 
wach, miał synów czterech, Jana kasztelana Halickiego, który 
jeździł w legacyi do Turek, a potem wyprawiwszy się na expe- 
dycyą ^loskiewską , za Slefana Króla , w znacznym kompucie 
ludzi rycerskich, odpoczął w pokoju, zona jego Paniewska, 
herbu Godziemba , starościanka Zvdaczowska , z której zostało 
potomstwo. AVidziałem w Krośnie u OO. Franciszkaiiów cho- 
rągiew pogrzebową, Mikołajowi z Sienna Sicniiiskiemu , ka- 
sztelanicowi Halickiem , w r. 1640. zmarłemu, wystawioną, 
podobno jeszcze byli i drudzy dwaj: Łukasz i Daniel, i córka 
Anna za Przyłęekim. Mikołaja podkomorzego Sanockiego, ten 
\mo roto złączył się był z Starzechowską wojewodzanką Po- 
dolską, od której się syn został, Ido roto z Sobkowną kaszte- 
lanką Sendomierską, z której także zostawił potomstwo, córka 
to jego zda mi się, Katarzyna podkomorzanka Sanocka, była 
za Felicyanem Grocho\łskim kasztelanem Przemysłkim, Okol. 
tom. l.Jhl. 363. i syn podobno Samuel podkomorzy Sanocki, 
komissarz królewski do miasta Krosna w r. 1647. i do granic 
od ^Yęgier. Const. 1627./". 13. Stanisław i Zbigniew, bra- 
cia rodzeni tak Jana kasztelana Halickiego , jako i Mikołaja 
podkomorzego Sanockiego , od których sukeessorowie zostali, 
synowie i córki. 3. Stanisław, tego syn Jan na Gołogoraeb i 
Olesku dziedzic. Okol. in Dira Podkamenec. wspomina Jana 
podkomorzego Przemyslkiego, starostę Sendomicrskicgo, któ- 
rego córka była za Marcinem Kamienieckim wojewodą Podol- 
skim. Jana z Sienna, kasztelana 3Iołogoskiego 1501. czytałem 
u Karnkow. de Primatu , gdzie podpisał elekcyą Alexandra 
Króla : był potem kasztelanem Kamienieckim w r. 1516. syno- 
wie Jana, Dawid maź rycerski, który pod Oberlynem mężnie 
się połykając poległ. Orichotu Quincunc. Helena Krupska wo- 
jewodzanką Bełzka, syna mu powiła Jana , kasztelana najprzód 
Zarnowskicgo , który z zjazdu generalnego Jędrzejowskiego r. 



Nieiiieiiski. 339 

1576. naznaczony na sprowadzenie do Krakowa Anny Królowy 
Polskiej , a ze wielkie jego zasługi w tej ojczyźnie wszyscy do- 
brze znali , dla tego upraszały stany Stefana Króla , żeby mu 
inog'ła była byd konferowana kasztelania Sendoniierska, Const. 
fol. 242. atoli nie doszła go bo w r. 1583. jeszcze z kasztelana 
Zarnowskicgo bonorem , był na weselu Jana Zamojskiego lie- 
tmana, wziijł potem kasztelanią Lwowski}, z której się w r. 
1588. przesiadł na krzesło województwa Podolskiego ; był oraz 
starostę"} Czorsztyńskim i Hrodelskim , jako się podpisał 1589. 
na tranzackcy;} Będzińską : był deputatem do kwarty Rawskiej 
naznaczonym z sejmu Warszawskiego 1570. Constit. f. 205. 
Wołocbów pewnemi okryślił prawami, a z Gnoińskiej Jadwigi 
trzecli synów spłodził : Jana, Jakóba i Krzysztofa, kióryeli Ste- 
fan Król posłał do Siedmiogrodzkiej ziemi, aby tam tak w na- 
ukacb , jako i w rycerskieb dzielaeb poleru nabyli. Z lyeb Ja- 
kób posłował raz na sejm 1613. zkąd był komissarzem do gra- 
nic, Constit. f. 20. i 1620. zkąd stanął deputatem na trybunał 
Radomski, Constit. fol. 19.; przywiązał się był i do Roko- 
szanów, ale I w Wegrzecb Aryańskicb błędów tak się był na- 
pił, że ich żwawie bronił w dziedzictwie swojem Rakowie, 
wszakże je zda mi się potem odrzucił: syn jego Kazimierz, w 
zakonie naszym świątobliwie życie zakończył w r. 1660. wSen- 
domierzu, w Austryi ucząc się, Aryaństwa się wyprzysiągł. 
Htstor. Prov. Córka tegoż wojewody, zda mi się Zolia, żyła 
z Jędrzejem Stadnickim, osobliwsza Dobrodzika 00. Domini- 
kanów w Przemyślu , przy którycb kościele kaplicę wymuro- 
wała, a konwentowi znacznycb prowenlów przyczyniła; w Kra- 
kowie także w kościele S. Trójcy , S. Jackowi kaplicę wspa- 
niale marmurem ofutrowała, i corocznemi dochodami opa- 
trzyła, kędy męża swego ciało pogrzebią, sama zaś leży w 
Przemyślu z nagrobkiem Polskim, zszedłszy z tego świata w r. 
1616. Katarzyna dziedziczka na Wykotach , Lipach, i Woli 
Lipskiej, była za Wojciechem Gumowskim, Barbara za Ale- 
xandreni Grzymałą. Jan, drugi syn Jana kasztelana Kamienie- 
ckiego , (siostra ich wydana za Hieronima Zaklikę Czyżow- 
skiego) dziedzic na Gologórach, kasztelan Halicki, z tym tytu- 
łem podpisał unią księztw Oświęcimskiego i Zatorskiego 1563. 
Constit. fol. 66. i w r. 1569. restytucyą Podlasza do Koi'ony, 
Constit. fol. 154. mąż wojenny pod Obertynem odważnie sta- 
wał i na 3Ioskwę , Tatarów i Turków; po śmierci swojej, z 
Paniewskiej slarościanki Zydaczowskiej , (z której zostawił 
córkę Podolecką, i trzech synów, Jędrzeja, Mikołaja i Stani- 
sława, z których dwaj ostatni już dorośli pomarli,) stan sol)ie 
duchowny obrał, od Stefana Króla na arcybiskupslwo Lwom"- 
skle podniesiony 1577. wprawdzlec nie wielkiego poleru był 



5G0 Sienicuiski. 



w naukach , atoli rozsi^diiego w rzeczach swoicli rozeznania : 
ztąd gdy z Stefanem Królem gadał Łacińskim językiem, ale się 
często w nim potykał, rzekł Stefan, Mirum (jiiod Episcopus^ 
et (amen łatine nescit^ na co on : i to niemniej dziwna, ze Kró- 
lem Polskim Stefan , a j)0 Polsku nie umie. Swiątohliwie je- 
dnak rządził swoją dyccezyą, osobliwie jednak wjdawało się 
w nim nabożeństwo do najśw. sakramentu, dla tego też umie- 
rając 1582. rozkazał się pochować pod gradusami tego ołta- 
rza, g;dzie f^enerabile chowają, zęby tak księża z P. Jezusem 
po nim deptali. Janczyn. in MS. Siedział na biskupstwie łat pięć. 
Scrobiszoy. in Archiej). Leop. Jędrzej podkomorzy Lwowski, 
svn Jana kasztelana Halickiego, 1604. Acta Terrestr. Leop. 
Samuel komornik ziemski Sendomierski , świat ten pożegnał 
w r. 1643. w Krośnie pochowany z nagrobkiem, Starowol. in 
Monum. miał za sobą Katarzynę Mielecką córkę, Sebastyana 
kasztelana Krakowskiego , 2do voto Urszulę Cieklińską. Zbi- 
gniew najprzód chorąży Lubelski, poseł na sejm 1621. ztam- 
tąd deputat do kwarty Rawskiej, Constit. fol. 21. w r. 1631. 
już kasztelan Lubelski, Constit. fol. 5. miał za sobą Krystynę 
z Ulirowska Urowiecką, z której synowie: Paweł, Jan, 31iko- 
łaj , Zbigniew, Tomasz, 1633. Histor. Colleg.Crac. drugt| 
miał Elżbietę hrabiankę Tarnowską kasztelankę Zarnowską, z 
tej był syn Jan, ale sterilis, córka jego Alexandra, była za Sta- 
nisławem Lanckorońskim wojewodą Ruskim i hetmanem pol- 
nym koronnym. Zbigniew pojął Leską podstolankę Lubelską. 
Stanisława Sienińskiego córka Katarzyna, była za Stanisławem 
Myszkowskim podczaszym Lubelskim. N. żył z Iwanicką. Jan 
Abraham, dziedzic na Radomyślu 1639. Konstantyn skarbnik 
Sendomierski r. 1691. Zofia ksieni klasztoru S. Benedykta w 
Brześciu 1675. Elżbieta Krzysztofa Bicreckiego. N. JanaHu- 
mnlekiego. N. kasztelanka Halicka \?no j^ofo Chodorowskiego, 
2do Wojciecha Kamienieckiego. N. Jeziorkowskicgo. N. Ry- 
szkowsklego Pawła kasztelana Mścisławskiego , małżonki. N. 
miał za sol)ą Połubińskę, z Tarnowskiej urodzoną, z której syn 
Dominik dziekan Gnieźnieński, kanonik ^Varmiński, officyał 
Gdański, prezydent trybunału koronnego 1718. i 1721. Sta- 
nisław kanonik Gnieźnieński, proboszcz Skierniewicki, jest w 
druku jego Kazanie miane na wotywie pod czas honwokacyi 
r. 1733. pod tytułem: Słowo przedwieczne. N. Alexandra 
Chodkiewicza wojewody Trockiego. N. Strusa. N. Szafrańca 
starosty Nowomiejskiego , małżonki. Alexander miał za sobą 
K:itarzync Krzętowskę, 1 w/ i>o//' Zagórską. Rej w Zwierzyńcu 
fol. 58. krom Janów, pisze i Mikołaja Sienieńskiego kaszte- 
lana Halickiego. N. miał za sobą Niszczyckę wojewodzankę 
Bełzką. 



Sieiiiuta. 



361 



SIENILTA 




HERB. 



Chorągiew kościelna hyć powinna, ale niezupełna, bo je- 
dnej poły 0(1 lewego boku tarczy niedostaje , krzyż mi